장음표시 사용
261쪽
Liber quintus . INTDe syllogismo Hypothetico .
SV perest iam tandem Hypothetica ratiocinationis disputatio, post absolutam Categoricae tractationem Hypotheticus syllogismus est, qui ex Hypothetica enuntiatione constat. Et sicut triplex est genus Hypotheticae,nuntiationis,ita quoque triplex est syllogismus Hypotheticus, nam alius est conditionatus,alius coniunctus, alius, postremo disiunctus . Conditionatus bifariam ex conditionata aien Duo mo- te fieri potest. Primum quum statuimus enuntiationis antecedens,ut consequens ii ' Mi postea inferamus. Exempluma Si Sol lucet, dies ostiatqui Sol lucet,ergo dies est. ἡόbu bis: Secundo quum tollimus consequens,ut negemus etiam antecedens Exemplum. Si h,. Solliicet, dies est,atqui dies non est ergo Sol non lucet. Alij praeterea modi exco Inutiles gix ri poterunt,sed.erunt inutiles. Primus est,quando progredimur ex conditiona ς'mNnε-tR iente,&statuimus consequens, ut inseramus antecedens Vanum profecto ar-gdmentum nimirum,in quo ex vero poterit sequi falsum, ut Si Leo est nomo , Leo si animal, atqui Leo est animal, ergo Leo est homo. Secundus est,quando posita conditio nata alent destruimus antecedens, postea consequens . verbi gratia. Si Leo est homo,leo est animat: at leo non est homo,ergo leo non est animal. Tertius ζst,quando posita conditio nata negante,affirmamus alterutram partem,ut reliquam destruamus. Vt si ita argumentemur. Non si hoc est album,in animes,atqui hoc est album, non igitur erit animal de Cygno enim verum est antecedens, Falsum consequens. Quomodo inquies, antecedens verum est de Cygn, Facile id ost dam . Assumptio enim vera est,quia Cygnus cst albus:porro etiam tropositio. cum sit conditionata negans, hac ratione exponitu , Non continuo atq; res aliqua est alba debet esse animal; etenim Past, rus est alba nec tamen est animal. Vltimus posset tradi modus,quum posita conditionata negante,alterutram eius partem nega mus,ut reliquam inficiemur,aut libere colligamus: quod esset argumentari ex vir que sumptione negante,ut in hoc syllogismo, Non si haec res est alba, est homo; sed non est alba, erso non est homo; verum essEt antecedens,& falsum consequens de Aethiope. Quod si aliter inferre volumus, Ergo haec res cst homo,verum erita tum antecedens,& falium consequens,de coruo Coniunctns stilogismus non potest ex sente coniuncta fieri. Haec enim argumen syllo 3 6O,Petrus est homo,&ictrus est animal, ergo Petrus est animat,bona est; sed En 'e hymema potiusquam syllogismus videtur: potest tamen ex coniuncta negantefert, ssirmemus unam partem, ciliam destruamus Vi Non tetrus cst homo, ςxrus est lapis; sed Petrus est homo,ergo Petrus non est lapis. Si uero aliter argum temur ex coniuncta negante,scilicet negando unam partem, ut aliam statuamus, mesa erit ratiocinatio,ut patet in hoc exemplo Non Petrus est lapis, Tetrus est Rubor, sed Petrus non est lapis,ergo Petrus est arbor.
yisiuctus syllogismus o fieri trib.modis.Primo, ex disiucta alete negado napλ s byx lia colligamus,ut Hoc animal vel est lio,vel brutu;sed no est lio, ergo in bru e sil' Vr es. Embryo est animal,&no est lisi, in no sequit,ergo est brutu . Sed leuiter iuncto. Ἐςβ.Na id nihil ad Dialecticu attinet.Tmai.ipse docet,si veru sit antecedes,Vζru t
262쪽
si Comment . in uniuersa in Logicam.
esse consequens . Si autem arbitreris, Embra oncm nec pertinere ad hominem, nec ad brutum:sicut negas consequutionem,ita syllogismi propositione negare debuis ses; qua semel concessa,non licet amplius consequutionem inficiari. Secundo,ex disiuncta alente destruendo tranque eius partem ut si quis diceret, lapidem esse an, mes, nos ita argumentaremur, Quodlibet animal aut est homo,aut est brutum, at lapis non est homo, ncque vero est brutum; ergo lapis non est animal. Sed facillimuest hanc ratiocinationem redigere in Celarent, si tanquam modium sumatur illud disiunctum,homo,aut brutum Tertio,ex disiuncta alent affirmando unam partem, ut aliam destruamus. Exemplum. Omne animat,aut homo est,aut brutum esse debet:sed Petrus est homo,ergo Petrus non est brutum. Sed hoc ultimum genus argu menti potest equidem tolerari, quum disiunctio constat ex his, quae eidem conuensere nequeunt;alioqui non erit ulla ratione approbandum. Vt si dicamus,Vel Petrus est homo, vel Petrus est animal sed Petrus est homo, ergo Petrus non est animal.
DVbium est, cur ex disiuncta negante, nullus syllogismus fieri possit. Respondetur ia disiuncta negans ut lib. superiore cap. vltimo diximus aequipollet coniunctae alenti compositae ex nuntiationibus Categoricis contradictori sileae coniuncta sente ut in hoc capite habes non potest syllogismus effici ergo neque
D syllogisimi diuisionibus. Cap. I .
Potuissent alia multa de sillogismo tractari,sed quoniam non omnia simul dici debent,paucis ad haec additis, finem faciamus aliquando. Igitur in praesentia colli amus appendicis loco varias syllogismi diuisiones. Sane ratiocinationum ahq tegoricae sunt,aliae Hypotheticae Hypotheticas nunc diximus,1 conditio natas, Oniunctas,& disiunctas diuidi. Sed Categoricae aliae simplicibus condiant enuntiationi bus,aliae modificatis simplicibus constant alis medium habet uniuersum,ali singulare:ouae ut diximus expositoriae dici pollunt.Preterea quae medium habet uniuersum,iuxta si urarum ac modorum varietatem diuidi solent. Porro ali)s modi distribuunturinam syllogismi alij aientes sunt,alij verynegantes. Item est; dicuntu particulares, quorum conclusio est specialis; ali uniuersi,qui uniuersam conclusionς Lbent. Denique partim directim concludunt, partim in directi m. De syllogum igitur iis c dicta sint. Iam ad alias argumentationis species veniamus primumq; inductionem quae Dialectica est argumentatio.
- Nductio, qua teste Aristotele s. Ethic. 'cap. 3. utimur ad scientiarum pris i ostendenda, ita definitur Asingulis ad uniuersa progressio: ut Iste igni mlidus, ille,& ita de reliquis ergo omnis ignis est calidus Veruntamen is δή inductio,oportet probe numerari singula;visi probandum est mihi,omnem no
263쪽
esse album, non tantum mille, aut decem millia recensebo; sed omnes ad unum homines:alioqui nihil ea inductione efficiam. Sed quoniam arduum foret,Omnia,quq qRε sub eo genere continentur,persequi sim utaria satis erit, quibusdam recensitis, Radere, Et ita dereliquis; aut Et sic de singaeis; vel Et eadem est caeterorum ratio.Qu oniam autem inter omnes argumentationis species longe, multumque praeitat ratiocinatio,n5 erit nostro instituto alienum, exponere uonam pacto indu Inductio-Gio ad syllogismum possit referri. Id vero fiet, si omnia singularia pro medio accipiamus . Quare inductio supraposita hoc pacto ad Barbara reuocabituri: Omne quod est iste ignis, aut iste, aut alius quiuis est calidum sed omnis ignis est iste igni , ut iste,aut certe alius ergo Ois ignis est calidus.Ia igitur dubia proponamus.
Rrimum difficile ad intelligendum videtur,quonam pacto inductio disserat a syl
logismos cum perinde ac ille sit oratio,in qua quibuidam positis, aliud necessario colligitur. Sed huic difficultati iam responsum est lib. I .eap. IO. dub. 2. Quare Halia properemus. Prima.Haec inductio est bona,Aliquis homo fuit in arca Noe, aliquis leo; itemque ex singulis animalis speciebus aliquod animal fuit in arca ipsius Noe ergo omne animal fuit in arca Noriri tamen ut manifestissimum est nec numerantur,nec numerari possunt omnia singularia,quae sub animali continentur. Nec quide dici potest, eandem esse caeterorum rationem; alioqui nullum animal se Liscatum fuisset ergo non oportet omnia singularia inductionibus percenseri Respondetur,etiam in ista inductione fatis numerari singula,quae sub uniuerse continetur. Nam clim accipiatur ibi illa vox,Omne non uniuerse pro omnibus animalibus, sed pro omnibus speciebus animalis inde sit,ut sufficiat numerari singulas species, ratione saltem unius, aut plurium indiuiduorum. Alia difficultas. An inductio suapte natura ita est bona argumentatio,ut non possit in ea ex antecedente uero consequens falsum colligi λ Enimuero Arisitoteles . Topic. cap. I o. ait,inductionem esse uerisimilem argumentationem, 'opularibus colloci vijs accommodatam.Sane hoc argumento nobilis quidam auctor sibi persu si inductionem non esse necessariam argumentationem, sed tantum probabilem &pediocrem coniecturam quo etiam duci us,nsi esse addendam existimauit illam clausulam,S ita de singulis:aut illam,& eadem est caeterorum ratio,&c. Respondemus tamen,inductionem esse duplicem, aliam accuratam perfectam, aliam probabilem Intum; ut aiunt Topicam. Si accurata fuerit inductio, nunquam in ea antece-qςns verum consequens falsum dari poterit; quia in antecedente vel omnia indiui μ λ percensentur,vel additur illa particula,& ita de singillis, teste Aristotcle et Prior. ς p iq.&I . Sed forte obij cies Sequeretur inde,antecedens inductionis esse a quo ignotum,ac consequens. Si enim quisquam probaturus,omnem coruum esse nigrum,ita disputet,Hic coruus est niger,& hic alius,& Ceteri etiam,ergo omnis cor
V Qit niger certe qui negat consequens, negabit antecedens quare id quod ζbium,st, nulla re certior sed aeque obscura,probari videbitur. Attamen haec ni commouet Dicimus enim antecedens esse notius,tum quia sensu notum est 'n coruum esse nigrum,& illud similiter; tum etia quia fatis probabile est, si om-ης ςorui,quos in hanc usque diem vidimus,nigri sint,reliquos non absimilis esse cQ-
264쪽
et o Commment in uniuersam Logicam.
Ioris Antecedens ergo est notitis consequente, quia est probabilius' claritis. Nec si antecedens inductionis sit probabile, continuo sequitur,inductionem esse argumentum probabile. In omni si quidem syllogismo necessario infertur ex antece dente conclusio,tametsi plerariique ratiocinationum antecedens sit contingens. V runtamen si inductio fuerit Topica, seu Forensis, non est necessaria argumentatio; nec oportet addi semper illam particulam, Et ita de reliquis. De quo inductionis genere intelligendus est Arist. I.Top.loco citato. An detur Vltima difficultas. Videtur possedari induictionem, quae progrediatur ex singu- induxi uis recte cnumeratis,ac nihilominus antecedens sit verum, consequens falsum apud φ 'i' ' Arist o t. Nam clim arbitretur ipsi Mundum ab aeterno fuisse, ac proinde perpetu
ues concs fuisse,ac suturos esse,prosccto ipso iudicc haec inductio erit nullius poderis,
ala sit Hic leo non existit in rerum natura necessario, neque iste aut ille, ita de singulis: crgo nullus co necessario in rerum natura ex. stit Arist.enim concedet antecedcias,&λgabit consequcns, o uia clim apud ipsum necesserit,aliqvcmaeonem existere,profecto falsum etiam apud ipsum erit, nullum leonem necessario existcre. Respondetur,hanc inductionem esse bonam,vi consequens apud Arist. etiam esse verunt dii Muliano silicona tam possc habere sensum. primus est, nullus est certus, ac detetminatus leo, docet si ' qiii necessario existat. Hic autem uerus cst: ex antecedente sequitur.Secundus est,
ς' nullus leo etia vage&indefinite sumptus existit necessario;qui sensiis est falsus apud o G s i Aristotclemmec exposito antecedente sicquitur Aristoteles enim in eo fuit errore, gnorai ut ut arbitraretur,necessario aliquem leonem fuisse:quiuis ille es et.
INstati disputatio argum etationu,quarum usus Rhetori est accommodatus;Enthymematis inquam,si Exempli. Prilis autem de Enthymemate, quod syllogii mus quidam inperfectus uidetur,agemus: deinceps de Exemplo, quod quia ircquc ter ex uno singulari aliud colligit,uidetur imperfecta quaedam inductio Syllogismuβ autem prior est inductione Explicabimus igitur in hoc capite, quid sit Enthymem ν&qua via ad syllogismum possit reduci. Enthymema est imperfecta ratiocinatio,in qua e una sumptione festinato in tu conclusio,Vt Omnis homo est an inis,crgo omnis homo est substantia. Sc au
tem regulis explicabitur reductio Enthymematis ad syllogismum . Tris Diuis enim est Enthymematis tenus e primum quod tribus terminis consi
γη hym torum unus ponitur solum in antecedente , hic sumendus est pro modi' syllogismi alius semes ponitur in antecedente, iterum in cons quente: alius o nique tantiim ponitur in consequente, ex iro una cum medio debet constar ca, 'idccst enuntiatio. Alterum Enthymematis genus tantum duobus terminis coni Tertium denique pluribus quam tribus . Igitur priores quatuor regulae ad prΠ βlud Enthvmcinatis genus pertinc bunt quinta ad secundum. sexta ad tertiuis Quare prima regula est. Quum idem terminus est subiectum in antecedente
Diuente,deest propositio,aut maior, ea addita fiet syllogismus in prini v
spura . Vt Omnis homo est animal, ergo omnis homo est substantia, decit 'R Incmpe omne animal est substantia; quae sponatur porsectus,erit syllogismus in bara Secunda regula Si idem est predicatum antecedentis, conficquentis, Massumptio redigeturque inpriminuaut secundam figuram,T. Omm. hQmO λά, Quid fit
265쪽
ms, ergo omne rationale est animal adhibeatur assumptio, sed omne rationale est homo . Tertia regula. Quando idem est subiectum antecedentis, praedicatum Tertis. ςonseo uentis,desideratur assumptio,qua posita,syllogismus in secunda figura consti-xuetur: ut Nullum animal est lapis,ergo nullus Carbunculus est animal addenda est Rssumptio,sed omnis Carbunculus est lapis. Quarta regula. Quando idem est pretricatum antecedentis,& subiectum cosequentis eos maior in tertia figura,It Umnis homo est animai,crgo aliquod animal est substantia;addenda est propositio, stili 4.hi. Qt,omnis homo est substantia. iiinta regula. Quando Enthymema conixat solum duobus vocabulis,reducitur ad syllogismum Hypotheticum. Vt hoc Enthym m , Omnis homo est animal, ergo aliquod animal est homo, ita reducitur,Si omnis homo est animal,siquod animal cst homo; sed omnis homo est animal ergo aliquod Rnimal est homo. Sexta regula. ianthymema constet quatuor terminis,non po ςst reduci ad unicum syllogismum Categoricum, sed ad duos. Verbi causa. Hoc Enthymema, Omne animal currit, ergo omnis homo mouetur,ita reducitur,omne Rnimal currit,sed omnis homo est animal,ergo omnis homo currit. Reterea,omne qa currit,mouci sed omnis homo currit, ergo omnis homo mouetur modi maui ,rςducito ad Hypotheticam ratiocinationem,ut Si omne animal curri omnis homo mouetur: sed omne animal currit, ergo omnis homo mouetur. Nullum quide Enthymema dabitur,quod ad syllogismum Hypotheticum reduci nequeat.
in signo potest intelligi aliquod Enthymema esse bonum Respondent qui
dam,tum esse bonum,quum reduci potest ad bonum syllogismum. Nam syllogismus habet se ut perfectum. Enthymema vi imperfectum. Quare illud Enthymcma erit bonum,quod ad bonum syllogismum reduci potest. Se haec sententia aut intclligitur de syllogismo bono ratione formae,aut de bono ratione materiae. Si primum,perspicue impugnabitur,quia hoc Enthymema,Omnis homo est animai,crgo omnis homo est albus est pessimum, cum ex opposito consequentis haud sequatur oppositum antecedentis in tamen reducitur ad perfectum ratione forma syllogismum stilicet,Omne animal est albiim,sed omnis homo in animal,ergo omnis homo est albus. Si veto dicatur secundum, similiter refelletur; nam hoc Enthymema, Omnis homo est lapis ergo omnis homo est insensibilis,est optimum Enthymema; tamen non potest reduci ad bonum syllogismum ratione materiae: Ergo non oportet, Enthymema bonum reduci ad bonum ratione materiae syllogismum. Propositio probatur. Quia est bona argumentatio,cum Yoppo ijt conse' i xi sequatur oppositum antecedentis;& non est syllogismus,vel 'ductio;&c ergQ st bonum Enthymema . Assumptio autem est manifesta, quia semper talistyllogisnus procedet ex falsis . Quare duo nobis dicenda sint, primum , Onum Enthymema necessario debere reduci ad bonum ratione forma syllogismum,siue Hypotheticus ille fuerit, seu Categoricus. Alterum est, hoc non lassicere,sed prae 'ςxς exigi, ut ipsum Enthymema per se sit bona argumentatio ita scilicct,ut C Op pψ ix consequentis sequatur oppositum antccc lentis. Ali dicunt,illud esse bonuxη hymema, quod addita enuntiatione vera reduci potest ad bonurationc forma:
gno bonuEnthymema dignoscatur. Propria sententia. Tertia sci,
266쪽
.hllogismnm.Itaq; qiloduis Enthymema etiam ex falsis enuntiationiblis constans, quod potest,adhibita naenuntiatione, vera reduci ad syllogismum, ratione formarbonum;est etiam bonum Enthymema ratione formae . Sed mihi difficile id persuadebunt hiauictores: nam argumentatio bona ratione forma perpetud est bona;at modo h c consequutio,Est homo,ergo est res alba,per se sumpta est mala; ergo etiaquando nondum erant Aethiopes erat mala ratione formae;quamuis tunc potuisese probari,addita hac cnuntiatione vera,Omnis homo est albus. Quidam Praeterea quςritur,quidnam sit quod Arist. a.Prior.cap.penuit. docet, illud En Arist ver thymema quod reducitur ad primam figuram esse bonum, quod ad secundam S
te tria Enthymemata proposuisse,ex quibus unum reducitur ad bonum syllogisimuprimosigurs,alterum ad syllogismum secundi figurs ex duabus aicntibus, tertium ad syllogismum tertiae figur duabus particularibus; quod quidem vetant leges syllogismorum. Arist.igitur non de omni Enthymemate, quod ad secundam ac tiam figuram reducitur, loquebatur; sed de ijsinu ipse proposuerat, eorumque similibus Tertia quςstio. Quare non assignantur reguis reducendi Entymemata ad modos indirectos figurarum' Quia clim quodvis Enthymema iuxta quatuor pri ab regulas possit ad modos directos reuocari, non curarunt auctores regulas tr iecto, te dere,quibus uti possemus,si collibuisset ad indirectos syllogismos citras ferre uoduci pos quidem iam eas paraueram, sed lectoris patientia abuti nolui; longum enim esset omnia persequi. Quartaquςstio Quid defendunt quartam figuram,quomodo poterunt Enthy-P24 memata ad illam reducere Respondetur.Id fiet facile, si duae priores regul obse QR '' in primi euentu addatur assumptio,in secundiautem propositio .Sedit lud memoria retinendum est,c5clusionem debere inquatuor prioribus modis coralis indirectim.
mpla', Aemplum est argumentatio, in qua ex uno singulari aliud insertur, ratione si Lia militudinis,quq inter ipsa. reperitur Verbi gratia Antiochus cognomento Nobilis,aut Illustris in maximis cruciatibus obit quia populum Dei maletractauit: ergo Turca,qui,quoad eius potest,Christianos perdit,mala etiam morte peribit. Ouod si interdum ab uniuerso ad uniuersum comprobandum exemplis 'timur,ut cum ex Phocensibus ad Thebanos, aut contra argumentamur,id sane facimus qua- Exemplo tenus illa communia,tanquam singularia quaedam accipiuntur . Sed curandum est, Vm ις , ut similitudo sit vera causa effectus,qui in antecedete ponitur. Vnde hoc exemplian nullius est ponderis, Salomon vir sapientissimus, fuit tandem idolatra,ergo quis 'sientes esse cupiunt in idc scelus prorumpent.Sapientia enim non fuit idolatria cau'a.Hoc tamen exemplum est accommodatum,Herodes Alaesonita amore regni O luit C ARIS T V M,quem regem appellari audierat,interficere;ergo hic tyranuisne regnum amittat,omne semen Regium delere conabitur . . ξηςpli Facillimum autem est,exemplum reducere ad syllogismum,si accipiatur illa simi in P - litudo in uniuersum pro maiori;&ix eadem similitudine,atque subiecto,conclusio format o nis fiat minor Verbi gratia. Hoc exemplum, Malum fuit Thebanis bellum g
267쪽
rere in Athenienses , quia erant vicini; ergo malum erit Phocensibus Thebano, adoriri cita in syllogismum redigetur: Male cessit bebanis bellum, quod Atheniensibus intulerunt, eo quod erant vicinio ergo bellum in vicinosis rere, omnibus est damnosum. Tum sicci Male cedit omnibus bellum gerere in vicinos;sed Phoceses vicini sunt Thebanorum; ergo male cedet eis contra Thebanos praeliari.Vbi principio exemplum reductum est ad imperfectam quadam inducti nem,in qua ex uno singulari non quatenus singulare est, sed quatenus habet m- uersalem causam coniunctam collogimus uniuersum: deinde autem reductum est in syllogismum. Haec itaque est exempli metamorphosis.
I lectici nullam ΕΜempli speciem tradunt. Quaeritur ergo,in sint varia eius formae 'Respondetur.Ita plane Aristotcles enim et .artis Rhetorica cap. 2I. Rdducit tres:vnam quum ex rebus praeteritis ad ea, quae in prssent agi,aut omitti Dporisti, arguimentamur. Quod sene faciunt concionatores,quum res olim gestas, in sacro eloquio traditas,ad nostra secula accommodant;aut quum ex sanctorum historij paradigmata eruunt. Altera quum cx his quae in orbe fiunt, ad ea quae OSUζr debemus exempla derivamus , Ut si quis probet non esse magistratus sorte digendos,sed consilio trudelia; quia nautae non cligunt sorte nauclerum,sedis gno consilio.Vt enim se habet nauclerus adnavim,ita magistratus ad Rempub.sed his non eligitur sorte,crgo nec iste.Hanc speciem vocat Aristoteles similitudinem. Tertia est Apologus, quando scilicet aliquid ex nostro capite componimus, ut inst tutum probemus. Cuius exempla facetissima sunt apud Aristotelem in eodem loco. Ad quam speciem reductitur parabolae sacrae scripturae, ut quum dicitur,hominem quendam descendisse in Hierico,ac in latronum manus incidisse Nec arbutrandum est eum,qui parabolam profersimcntiri,quia iam ex forma locutionis india ςRx,se aliquid,exempli causa,dicere. Exempla autem non quasi ita se habeant pros runtur,sed ut addiscentes intestigant.Porro ad Exemplum reducuntur argumenta aput de quibus libro . cap. 7.cap.9.agemus.
De aljsformis argumentationis cap. L
P Raeter has species argumentationis,de quibus in hoc libro egimus,alia tradu-tur,quibus non ita spe utimur. Prima est radatio,quae ab alijs diicitur So Gradatio. xite ,uel Coaceruatio, Graecis autem Climax quando scilicet multa sibi cohaeren-xi gradatim coaceruamus, ut ultimum de primo colligere possimus . Verbigr xiῆ, bis homo est animai,animal est uiues,uiues est corpus, corpus est substantiae gQ mnis homo cst substantia. Sed reuera hoc genus argumenti nihil est aliud, 'Vδm syllogismus in quarta figura,omnibus suis probationibus corroboratus adeqnim est ac si diceretur,omnis homo est anima sed omne animal est substantia; c g Omnis homo est substantia. Et ne quis minorem possit negare, statim probatur Dilrine zoniam animal est uiuens,& cum omne vivens sit corpus,sequitur etiam esse sub μ' . . Utiam. Alia species est Dilemnia,quando positis duobus membris alicuiu Vni eo huiu,.ηςrsi,utrunque reprobatur.Vt si quis ita probet,non esse ducendam uxorem, 'Vi se comple'μ ςrit pauper,aut diues;si pauper,erit alenda si diues, volet dominari Ergono xio. cst
268쪽
ao Comment. in Vmuersam Logicam.
est diicenda . Sed hoc genus argumenti idem est ac syllogismus disiunctus,vel duuisorius,in quo reprobatis patribus,etiam diuisum reprobamus . Porro illud intestis endum est,facile esse nonnunquam Dilemmata in aduersarium retorquere stnihil incommodi est uxorem ducere:nam si diues fuerit, non erit alenda, si pauper umera n on poterit dominari. Alia specie est Enumeratio, in qua propositis multis paribtio bus ut unam statuamuhyeliquas destruimus . ut Hoc auium tuum est,uel igitur il no datum est,aut inuentum est, aut haereditario iure relictum vel certe non tuum est sed furtim sublatum:at qui nec datum,nec inuentum,nec relictum est: ergo furtim sublatum est. Verum hoc genus argumenti re uera est shllogismus disiunctus. Plures argumentationis formas Rhetores tradunt cilicet violationem,subicctione,
oppositionem, de quibus magna verborum copia disputant . Nobis tamen haec di isse sufficiat.
D dς η' T Eductis,quae species argumentationis est Vocatur autem dedit icti,quari di 'μφ' metropugnat cum indi: ctionQest enim progressio quaedam ab uniuersis ad singularia.Vt Omnis homo cst albus,ergo hic homo est albus,&ista quoque, it etiam reliqui. Resip5detur,esse Enthymema multas habens conclusiones. Dices;ED poetiam inductio crit Enthymema,multa habens antecedentia Respondetur,ne a b r . andam esse consequentiam,nam hoc Entymema Optimum est, Omnis homo est ductionis albus,ergo hic albus est; insuper& hoc aliud,Omnis homo in albus,ergo hic etiam qu com homo albus est.Haec vero quae sequuntur nullius sunt poderis, Hic homo est albus,P- λxiψης oninis homo est albus;& etiam,Ηic alius, homo albus est ergo omnis homo
albus est. Quos ut omnes enuntiationes quae ponuntur in antecedente inductio nis,unum compleant antecedens:at quae ponuntur in consequente deductionis ita
269쪽
syllogismi vis , ac natura exponitur.
sit,idst Demonstratio. Cap. I.
ET HODICA facultatis, quam Paediam vocant, Princcps,magis crque Aristoteles anim lium narii ram i
partes,astectiones,ortum,vitae progressum interitum si h , .cxplicaturus,initio quidem ea, qua omnibus generatim animalibus communia crant,tradidit postea ad priuata cuiusque disputationem desiccndit Optimus sane o do,ac tanto Philosopho dignus. Cum enim eorum quq LConi conueniunt non pauca,ab ursi natura non ab ho reant, saepius eadem rcpetenda forent in diuersorii an malium propria tractatione. At expositis primum his,quae per omnes, aut plerasq; animalium species vagari solent,deinceps in priuata huius illiusvc speciei disput tione,tantum quae ili sunt peculiaria tractare oportuit. Eandem omnino melliodii, seriemque doctrina in Ictialectica docenda retinere voluit. In libris enim Priorum quibus noster quintus sub ij citur defvllogismo in uniuersum disseruit, nulla cius speciem vel leuiter quidem attingcns in libris autem Posteriorum, Topicorum, Elenchorum ea, quae singulis ratiocinationum generibus priuatim competunt,ex planavit. Quocirca I. Priorum capit. et ob eam causam ait, e ante des logismo,qua de demonstratione disputaturum, lilod demonstratio pars quaedam it sullogismi lamnis enim ut lib.c.cap.3. diximus facilis sit ac prompta illius opinionis dos cnso,quae demonstrationem ut totum, lyllogisaium quasi partem accipit: tamen Ar stoteles id quod ab ignaris etiam Metaphysica intelligi poterat, sumpsit nimirum domonstrationem partem esse,syllogismum vero totum. Nos igitur, ristotclem au- ei rem,ac diicem sequamur;iamque in isto, duobusque sequentibus voluminibus Rii tres ratiocinationis species aggrediamur. Triplex naque est syllogismus,MQmo s,li, stritorius, Dialecticus,&Sophiificiis. Demostratorius ut summatim dicamuS est, gismo ium' i nccustariis enuntiationibus constat; ut Omne animal rationis particeps , es bri genera.s i compos;omnis Eomo est animal rationis particops, ergo omnis homo stri sus mater diligit filium,seu,
quili,hodie comedisti: cunes cruda heri emisti ergo carnes cruda hodie com disti.
270쪽
etos Comment in uniuersam Logicam
disti.Sed cum nobilior sit Demonstratoriiis, ab eo etiam ordiemur,mox de Proba Liss,et par bili disseremus,denique de Sophistico. Di mus autem quid sit demonstrario , de tuo quotuplex, quibus principijs constare debeat; ad extremum vero, luaenam illa sint, quae demonstratione probari possin edocebimus Demonstratio ut Arist. docet est syllogisinus seneras cientia Est autem , tarim 3φης re causam propter quam res est,ita ipsius esse cautam cognoscere,ut non posse eam in si inter se habere intelligamus. Vt qui nouit Solis defectum ex interiecta Luna, inter' ipsum&aspectum nostrum,accidere;& praeterea cognoscit interposita Luna neceGAlii des sario sequi defectum,is demum Solis eclipsim scire dicetur.Cumq;demonstratio restituo. causam contineat,profecto qui demonstrationem labet,& se habere intelligit iare scientiam adeptus iudicabitire. Alia praeterea demonstrationis definitio ab eo de Arist.traditur,ex eius materia sumpta,& cx praecedenti definitione collecta.Nam in artium instrumentis primum conliderandus cst finis,quo cognito,facile ex qua materia instriimentum confici debeat, intelligitur: ut qui serra ad si indenda ligna destinatam considerat,facile intelliget,eam ex ferro aut ex aliqua duriore materia c5stituendam. Cum ergo demonstratio Illogismus sit, quonobis scientiam comprramus,necesse est demonstrationem esse ullogismum constantem ex veris trismis,causis prioribus& notioribus conclusione. Multa ab auctoribus circa hanc deinfinitionem annotantur,quae nos consulto in aliud tempus differimus; de crassa a Exponitur tum Mineruacius partes explicabimus Demonstrationem veris costare oportet,d 60 quia licet ex falsis possit verum inferri; tamen non probatur verum ex falsis. Item primis, id est,enuntiationibus,quae per alias demonstrari non possint;alioquin non habebitur scientia, donec ad tales enuntiationes veniatur. Praeterea ex causis, quia medium quod in demonstratione assumitur,oportet causam esse conclusionis mam demonstratio est syllogisinum generans scientiam,scientia vero est cognitio ex causae cognitione pro manans. Quocirca etiam necessum est,demonstrationem co,st
reprioribus & notioribus,quia causa ordine,saltem naturae, est priori notior suo
DEcreueram sane in hoc libro,oratione,s loque communi demostrationis naturam exponere,non quod indigna sit in quam doctissimus quisque nedum ego 'peram suam ponat,sed ut res difficilis facile intelligeretur. Ne tamen a me ipso alienus viderer,eandem scribendi formam denique retinere statui. At ne a Elcnch.cap. a. quatuor genera syllogismorum agnoscit,demonstratorium,Dialecti cum; quod ad examinandum alium adhibetur, ac tandem Sophisticum:Non ergo tantum sunt tria. Respondetur,tertium genus syllogismi interdum ad primum, in terdum ad secundum referri.Nam ut ibi Arist.docet quum aliquem pertentamuis aut progredimur,ex enuntiationibus quae cirrobabiles videntur,aut ex eis quas cessarium est cum scire,qni sibi alicuius rei cicntiam arrogat.Si ex primo generς' sumptionum constet tentatorius syllogismus,pertinet,aut refertur ad Dialecticunq; ξ vero ea secundo gener non est re vera a demonstratione alienus ita accio