장음표시 사용
291쪽
Liber septimus. 227bic est Deus. Item In omni loco est Deus , ergo hic etiam est. Qitare nihil am
plius circa huiusmodi loca dicendum occurrit, praeterea quae de toto uniuerso cum nota uniuersitatis antea scripsimus . At vero totum in modo est,totum uniuersum xςspectu suarum partium,quae quibusdam accidentibus coarctantur, ac ut ita dixerim modificantur; ut homo respectu hominis albi. Hoc vero totum duob modis accipi solet,aut cum nota uniuersiitatis,aut absque illa id est,aut uniuersim,aut indos nite . Et quidem qua ratione possimus ab hoc loco argumenta depromere, his praeceptionibus explicatur. Prima a toto ad aliquam partem determinat non li-ςQt argumentari probando, aut rescitendo ut non sequitur, Homo ambulat, ergo homo albus ambulat. Item mala cst argumentatio , Homo no ambulat, ergo ho- in albus non ambulat; quia antecedens aequipollet particulari Altera pnaeceptio. toto uniuerso ad omnes partes disiunctim si impias possumus affirmatiue,auin g/tiue ratiocinari,ut Homo ambulat: ergo homo albus, aut ater, aut medio colore .ffcctus ambulat. Idem patet in negante argumentatione . Tertia, a parte ada xumessicax ducitur argumentum affirmative; ut Homo albus ambulat, ergo homo Rmbulat: negative neqtiaquam ut non sequitur,Homo ater non ambulat,ergo ho-m non ambulat. Si enim in mundo tantum sint homines albi, omnes ambulent,vςrum est antecedens,& falsum consequens. Si tamen illa pars cristat in rerum na- ur , tolerari poterit argumentum ut Aliquis homo est albus, Mille non ambulat, ςrgo homo non ambulat. Quarta praeceptio. Ab omnibus partibus disiunctim Rcceptis ad totum iu modo valet argumentum negative ut Aliquis homo albus, vel niger,aut medio colore affectus non ambulat,ergo homo non ambulat. De his igitur hactenus. De eodeRirum autem adhibita uniuersitatis nota disputamus, haec erunt assertiones me io i moris commendandae. Prima Non satis constat argumentum a toto ad aliquam uersim popartem certam affirmative, ut Omnis homo ambulat, ergo homo albus ambulat sito. ia si omnes homines sint nigri,antecedens Poterit esse verum, consequens falsum. Caeterum si ea pars in rerum natura existat,ottimum erit argumentum. Alt ra. Ad omnes partes disiunctim argumentum recte ex hoc loco prooectit affirmati u siue cunctae existant,siue aliqus carum perierint ut mortuis omnibus Aethiopi bus est bona argumentatio . Omnis homo ambulat, ergo candidus homo, uel niager,&c ambulat.Tertia. Negative bene argumentamur a toto ad quamuis partem, quam certam,tametsi illa non existat. Quarta . A partibus uero ad totum nec affirmativo,nec negative bene argumentamur; nisi omnes partes ritὸ numerentur ut Nullus homo currit, ergo nullus homo albus currit. Sed prorsus cauendum estne sellaciam, quae a dicto secudum quid ad ictum simpliciter nominatur incidamus: dq; maxime quum partibus ad totum procedimus . Vt si dicamus, Omnis ho- lbus currit ergo omnis homo albus secundum dontes currit. Itemq: Nullus hQm albus dentibus currit ergo nullus homo currit. Haec itaque praescripta se hqnti, licebit grauiter Mabsque errore a toto ad partes, 4 partious ad totum argumentari.
Rima. Nunc agimus de locis internis, quomodo ergo diximus , uniuersum ut comprehendit suo ambitu quinque uocῖ Porphyri
An omne uniuersale ad hunc loaccipitomim cum perti
292쪽
Σ18 Commment in uniuersam Logicam.
ab accidente non potest esse locus interniis. Respondet quidam,dirobus modis ali quid dici internum primum quia pertinet ad rei essentiam, ut anima ad essentiam hominis versaltem ad eius substantiam, ut auris, qua pars est humanae substantiae: secundo quialicet ad neutriim horum pertinea est tamen accidens in re ipsa existes. Quomodo in Categoria Quantitatis dicitur ab auctoribus lincam, superficiem,ac corpus menserare interne; locum uero aempus externe. Respondent igitur,locua toto uniuersei quod cst quintum praedicabile uocari internum, siqn primo, interdum vero secundo modo Facile tamen haec solutio refelletur, quia saltem locus a toto in tempore, ri toto in loco non debuerunt interlocos internos enumerari, quippe cum locus tempus non sint interna nec primo,nec siccundo modo mensu- Soluti, frant enim externe. tiare aliter respondendum est,non omnes hos locos esse interpria nos reuera, sed una cum internis de ipsis disputari; quia eodem modo petuntur argumenta ex eis,atque a toto uniuerso,quod ad rei substantiam pertinet. Quemadmodum etiam in capite sequenti de causa efficiete a3cmus,&fine non quod loci inter' ni sint,sed ut omnes causas sub uno loco comprehendamus . Similiterq; in Categoria relatorum agitur de clatis secundum dici,cum alioquin in ea Categoria minime collocentura in hoc libro cap. q. sequuti morem grauissimorum virorum,ogimus de loco a proprietat cum tamen propricias non explicet rei essentiam. a tox Altera disticultas Quomodo dictum est, toto uniuerso absque nota uniuersita' in i fini Q duci efficax argumentum negans ad aliquam certam partem eius cum hoc siti' P Q argumentum, Haec res non si animal, ergo n6 cst homo; in eo animalh h sumatur absque nota uniuersitatis Respondetur, optimum suae esse argumentum,leat ad sed in antecedente sumi animal cum nota uniuersitatis, quia ante anima ponitur nequ-mui statio,& aequivalet huic propositioni, Haec rcs nullum animal est. De his lege cap.
D ibi tia. Dictum est hanc consequentiam non sere, Omne anima currit, erg
parie in omnis homo albus currit quia etiam si antecedensisset uerum,nullo tamen homine modo albo existente,conssequens cssct falsum: quod a ueritate alieninii uidetur . Nam hic syllosismus est optimus, Omne asima currit, omnis homo albus est animal, erg omnis homo albus currit. Sed citam nullo homine existente albo, maior est uerat ut docuimus lib.q.cap. 3.1minor quoque est uera in eodem cirentu ergo eti conclusio est uera utiare si concludamus omne animal currere,protinus concede re oportet omnem hominem album currere tametsi nullus homo albedine praedi tus inueniatur. Respondemus, illum syllogismum non esse bonum, quamuis in Varbara esse videatur, quia aliqua uox in eo continetur Homonyma. Nam mi, lori scilicet omne animal currit,quae resilia itur in hanc, Omne anima est currens veγbum Est ncccssario dicit existentiam,quia non potest animal currere, nisi existat:at 'minori dicit solam cssentiam,ut constat:ergo ea Hypothcsi data ille syllogismus, no ast bonus . Alia dubia poterunt ex cap .f. i lib.in hunc locum transferri.
TErii sequitiar Iocus a ca. Quid aut sitia,&quarone diuidatur,diximus 1.3 Cumq; quatuor sint causirii gener'nepe Materia, rma,Efficies, I iiii , materia gula persequeda sunt Initio it colantaneu est: plicare, Pona pacto mater δῖ
293쪽
bationes colligantur.Rt quide triples est materia. exqtia adsid fit, ut ex farina pani di circa quam aliqua potentia seu habitus versatur, ut circa colores visus. num rum Arithmetica; leni limateria in qua,id est subiectum,in quo forma recipitur, ut corpus animae,& homo cadoris,Rhirtum materia ex qua alia cit,quae permanet in effectu,ut ferru in ense;alia quae non permanet,ut farina in pane.Si igitur prima assertio. A materiarismanet in eflectu ad effectu ipsium bene argumetamur refelcdo,notamen probado;ut ferru no est,ergo ensisnocst.No tame sequitur, Ferrum est,e go ensis est. Ab effectu vero ad ipsam ducitur efficax argumetu aies,n ite negas ut Ensis est,eroo ferrum est.Non tamen sequitur, Ensis non est,ergo ferrum non est. Secunda assertio. materia quae non pcrmanet haud bene argumentamur ades clum,neque ab effectu ad ipsam. Omnia enim lisc argumenta nulla sunt, Farina est, ςrgo panis est:Farina nyest,ergo panis non est. Item Panis est,ergo farina est;Panis nQn est,ergo farina non est. Caeterum ab effectu praesenti,aut praeterito ad matexi m prsteritam bene argumentamur:ut Panis fuit, ergo arina fuit:item panis est, ergo farina fuit. E materia insuper circa quam multa argumenta desumuntur, Moralibus pr isertim Pilosophis,qui tamen has solent praeceptiones amplini. Prima.Cuius obi Quin bonum est,iplum bonum est: cuius vero obiectum est malum,ipsum est matur ut Temperantis obiectum bonum est,ergo bona est cmperantia. Item,Inurbanit ri Obiectum malem est,ergo ipsa non est bona.Et quidem in Moralibus habitibus VRrtus est canon,in actibus nequaquam. Datur enim actu , cuius obiectum bonum ςst,&ipse est malus ex circunstantia,ut pauperibus in Xenodochio ob inanem glom iam ministrare.Secunda prsceptio.Inter virtutes illacit praestantior, cuius obiectu est praestantius, ut Virtutes Theologicae praestantius obiectum habent, qua Cardinales;ergo sunt praestantiores. Inter vitia quoque illa peiora sunt,quae peius obiectu reseiciunt,ut Detinabilior est haeresis gula. Similiter inscientsis illa est praestatior, qhabet nobilius obiectum illa accuratiosicuius maioria est simplicior ut habes I Posterior.capit. 13. Denique hic locus inseruit Theologis in voti,iuramentique tractatione.Votum cnim, aut iuramentum,cuius obicinum malumest,aut indifferens, neminem tenet deuinctum: ut quum Rex Isractis q. Regum capite . iurauit sec put Elisaei amputaturum Materia demum in qua luci subicctum, duplex est , alia cui semper conuenit illa orina,ve potest extra ipsam inueniri, ut in homine scinper est risibilitas.Et ab hac 2-tzria petuntur argumenta, sicut a subiecto proprietatis ad proprietatem ipsam. υς quo argumenti genere iam .capite diximus. Alia est,cui forma conuenire po- ςst, non conuenire ut homo respectu albedinis .Et ab hac materia quonam pacto Rrgumenta petantur,non occurrit certa aliqua regula. SVcundo de forma est differendum. A forma autem ad effectum,& ab effectu ad 0rmam recte probamus quae volumus,& refellimus alia:ut Albedo est,ergo album GI; Albedo non est,erso album non est.Sola anima rationalis est,quae hanc regulam uae naturae viribus emcit falsum. Ex ea enim ad effectum non ducitur efficax argi Intum aiens,sed tantum negans: ut non sequitur,Anima rationalis est,ergo homo 'st Anima enim Aristotelis ea, nunc Aristote es non est, neque porro erit, iq;ςηtremum iudici diem .Rursum ab effectu ad animam rationalem firmu sumitur' gyim Pntumescns,no quide negas. Bene enim sequitur,Homo est,ergo anima δ'
Locus amateria quae Permanet in
294쪽
Comment in uni uersam Logicam.
tionalis est . Non autem ualet. Homo non est,ergo anima rationalis non est. Lic' enim animus rationalis minime exista priusquam humano corpori infundatur m- si uelimus Pythago eorum Metempsychosim id est, ex uno corpore in aliud trans migrationem ab inferis suscitare permanet tamen vi suae naturae, etiam perciliar
Triplex uini causa efficiens tripIex est, prima, tua posita, continuo ponitur effectus, qua
causistim sublata,aufertur ut efficax Dei uoluntas, cui resisti non potest. Si enim cus vult iς' i g efficaciter nunc esse roses, certe nunc ros, cxistent:&41 efficaciter vult nunc non es se,non erunt proculdubio Dercbus naturalibus ago : nam ea quae hominum libe roarbitrio fiunt,quo pacto c. diuina pendeant aut uoluntate,aut permissione, Theologorum est cxDlicare . Altera, qua posita,effectus ponitur,sed canon existente pO test etiam effectus esse ut iugulatione peracta,ncccssario sequitur mors sat etiam abi 'que iugulatione accidit frequenter interitus Tertia est,qua non existente effectus nocrit,sed ea posita non necessum est effectum consequi:ut uirtus Solis respectu mu-rituri in naui Sine uirtute cniin Solis,nunquam erunt mures: posita nihilominus urtute Solis non statim erui mures, si desit nateria ex qua generentur Priori test uocari certa causa affirmationis& negationis; secunda solius affirmationis certa;
tertia denique negationis tantiim certa. Quibus semel comprehensiis,hic assertionido a si bus argumentandi ratio expedietur. Prima. A causa primi generis adcffcctum sumi
cienti cati tur ualidum argumentum aloes,aut negas;&ab effectu ad causam similiter: ut Deussi. gun' vult rosas esse,crgo sunt mo vult esse,ergo no sunt. Ite sunt,c o Deus vult et '' ii*oi sunt,ergo Deus non vult esse.Secunda assertio A causa secundi generis ad estoctum est efficax argumentum aiens,non tamen negans,ut patet.Tertia.Ab eflectu ad causam secundi generis licet argumentari negatiue,non affirmati uenit Non interiJ
ergo non est iugulatus. Non tamen si interij hisico sequitur illum iugulatum fuisse Quarta A negatione causae ossicientis tertii generis optime colligitur negatio est etiis;non tamen ex affirmatione illius sequitur huius etiam affirmatio:verum' parte effectus contra seres habet. Nam qui effectsi si cedit,causam affirmat, quam ui possit effcctus negari, nec subinde negari causa. Haec apertiora sunt,quam ut exem pia desiderent. sne denique saepe argumentamur ad media comprobanda in omnibus artibuS Talia enim debet esse media,qualia postulat sin is,in quem dcstinatur. Vt quia dent anteriores dati sunt ad scindedum cibum,acuti sit: debent,tamcisi molarcs sint ob tWs: Maliter domus aedificanda est ad voluptatem, aliter ad resistcndum inimicis:q uJaliud est otium atque uoluptas,aliud n gotium xconsi eius.Sed prosecto in Or
li Philosophia,non modica cst de fine speculatio. duare in aliae roguis poterunt opservari. Prima. Omnis amis cuius finis est uitiosiis,ipse quoq; est malus saltem qu- Fnus ab agente procedit ut ieiunat propter cenodoxiam,ergo male agit.Secundar gula.Non omnis actus qui in bonum finem dirigitur,cst bonus;quia praeter in miae alliae circunstantis desiderantur,ut actus aliquis bonus iudicetur,nempe ut 4xy. Oportet,quando oportet,ac qua ratione oportet. Siquidem bonum c integrλέδsa consurgit,malum cx singulis defectibus, Mad collineandum una tantum it inhaberrandum a scopo muturi
295쪽
Irca genera causarum,& earum cum estectis connexionem,uam dubia proponu tur ab auctoribus a Physic.Igitur eo in loco requirantur. Praeterea de mat ria circa ouam, id est,de scientiarum obiecto, multas,ac graues admodum quaeuiones proponit ingcniosissimus Caietanus .Posterior.cap. 22.
De loco ab Orturi Interitu, ab Ν, atque ab his
qua communiter accidi t. p. z.
PRoximus est locus ab ortu Interitu,deinde a communiter accidentibus. Ab of u , tortu quidem Minteritu his obseruatis sententiis, argumeta sumuntur . Res Interitus. vnim o iam bonum est oriri, bona est; quam malum,mala. Vt Mercatori malum est mures in domo nasci,ergo mures ei mali sunt. Praeterea rem quam interire boniicit, malum erat permanere;sicut eam quam malum est perire, bonum erat permanere: ut
Bonum est perire latrones, ergo malum est eos vivere Malum est pios homines interficere,ergo bonum est eos seruare. Abusu quoque argumentamur. id cuius Vsus bonus cst,colligimus cste bonum;ciuus vero usus malus est; colligimus elle a V lum. Vt Malacst ars Magica, quia eius usus malus est. Prouidendum est tamene abusus pro usu accipiatur Praui cnim homines male utuntur facris literis,quae tam . . me optims sunt. Vltimus locus est a communiter accidentibus, id est, ab his quae d4ntia. fere semper inter se coniunguntiis ot in quibus da arboribus florere. fructus emi tere. In quibus si argumentemur a priori ad posterius non ita est certum argum e tumesens,bene autem negans.Non sequitur,Floruit,ergo fructus producet: tametu in huiusmodi arboribus optime colligatur, Non floruit,ergo non producet fructus. postcriori autem ad prius,s argumenum est alens,recipi debet si negans,repudiari. Optime sequitur,Producit fructus,ergo floruit: non tamen sequitur, Non producit fructus,ergo non floruit.Locos, de quibus in hoc capite egi,libentius ego medios, quam internos,dicerem Sed nolo in re parui momenti lectorem detinere.Vnum men verbum subij clam,nempe locum,que Rhetores ab adiunctis vocant,sub isto, ij. prehendi quamuis ex illo raro admodum necessario argumentemur nisi ea quae a nobis in hoc loco dicta sunt, observentur. Alioqui tantum vulgarem S forensem coniecturam praestabit.
PRimum.Mors iustorum bona est,c im ab ipsi melilaquam res optima, saepe de A perpesideretur; sed vita eorum o est mala:ergo no omne id,cuius interitus bonus est, ' dubet quasi malit haberi.Re 5 detur,in morte hominis iusti duo inneniri, alterusO 46hu MQnit morti,quatenus mors est,nepe vita priuare,destruere t suppossitu; hoc quid ,:ia sitim, tum est:alterum est,e maximis eum periculis,angustijsq;eripere;ac si omni debit la. P liber
296쪽
3 et Comment in uniuersam Logicam.
liberi rediatur statim summae Beatitii linis compotem reddere.Itaoue mors iustorum cst mala quoad primum,ac subinde illorum vita erat bona; quoad secudum autem mors est bona. Dices. Ergo vita erat mala, silici quoad secundum. Respo detur,malu nihil aliud esse, quam boni priuationem. Quare non vidctur absurdum concedere, vitam esse malam, non tamen malam,id est uitio sim, ac prauam.Item dico, aliquando appellari malum id,quod re uera bonum est, comparatione melioris
boni. Hac enim significatione loquebatur Deus, quit se dedisse Hebraeis praecept-
non bona Facch. 2 o. aiebat. Conferebat enim ea, cum legibus noui testamenti, quae multo sunt praestantiores. In quo sensu uita iustorum non est bona,si conser tur cum statu persectae Charitatis,ad quam in coelcsti patria cuchuntur. Alicrum dubium Ex Aristotele . Postcriorum cap. Lo si amrmatio est cau- a se affirmationis , negatio erit etiam causi negationis: rgo si ex hac affirmatione, ioni, ait Haec arbor fructus misit, sequitnr haec amrmatio,crgo floruit: etiam haec negatio, se etia ne Non emisit fructus, erit causa huius negasionis,crgo non floruit Rcspondetur,illagatio ς Arist.sententia veram esse,si affirmatio est propria adaequata, causa affirmationis:
.i, '' ' at fructus producere non est causa adaequata floritionis arboris . Delocis itaq; iam
P e locis externis. Et primum de oppositis Cap. I.
omodo opposita definiatur, quot sint oppositorii genera,diximus in Post
praedicamentis: nunc quoniam locus ab oppositis primus est inter externos dicamus,quo paeto ex quovis oppositorum genere argumentari debemus. Ex contradicentibus optime colligitur unum,si negemus aliud; contra etiam re ficalteriim negatur, si stirmemus aliud.Verbi gratia;Lapis nonis homo ergo cst Ohomo: lapis est non homo,ergo non cst homo. Praeterea Plato cst homo cr go non est non homo , Plato non est non homo ergo est homo . In priuantibus autem ex affirmatione unius ad negationem alterius respectu cu'iuscunque rei, non inaniter disputabimus Dut Haec res est uidens, ergo non est caeca Tamen non licet ex negatione unius ad affirmationem alterius, respcictu cuius cunquc rei progredi. Non enim sequitur, Lapis non est uidens,crgo est caecus. At respcctu sui proprissubiecti, temporis a natura constituti certissime colligitur onegatione unius alterius affirmatio vi Hic adolescens nunquam habuit dentes,ergo in edentulus. Iam vero ex contrarijs argumentari possumus,hi lcgibus ob scrvatis Prima. Ex affirmatione unius contrari adncgationem alicrius cicax argumcntur oeu, a ducitur respectu cuiuscunq; rei: succontraria mediata sint,suic immediata. Vt Hoc contrariis est album,ergo non est atrum Secunda regula. Ex contrarijs mediatis non semporticet ex negatione unius ad alterius affirmationem respcctu cuiusque rc progredi Itemque in contrarijs immediati cx negatione unius sequitur alicrius affirmatio in subiecto,quod neutrius est capax.Non sequitur,Homo non est albus,crgoisti igcr Nec quicqua valet haec consecutio,Lapis non cli sanus,crgo estiger, quanquam num Maegrum sint contraria immediata.Vltima regula.In contrarijs immediati ,sς spcetu subiecti, quod corum est capax,affirmatio unius cx negatione alterius sequ; tur.Vt Hoc animal non in sanum,crgo est aegrum Coniunctus est huic contrariQ rum loco,iocus a repugnantibus, seu disparatis. Homo enita brutum ut ex Cδxς
gorijs constat non sum contraria, sunt tamen disparata:quia nulli simul rei hum
297쪽
&beruina natura conuenire potest. Omnium autem repugnatium alia immediata, si mediata sunt. Immediata voco ut corporeum spirituale, quia nulla res cst in mundo,qtuae non sit aut corporea, aut spiritualis. Mediata appello, animal lapis, quia planta nec animal dici potest,iacu lapis .lΙn his igitur repugnantibus easdem fere leges,ac in contrarijs obseruabimus. In rclatis deniq; hi canones incantur. Primus. Respectu unius Meiusdem subiceti non licet colligere ex negatione unius affirmationem alterius,ut Hic non est filius,ergo est pater: quia potest no esse pater,aut filius. Secim diis. Vno resatorum posito,alterum negandum cst in codem subiecto respoctu unius de eiusdem termini: ut Plato est filius Petri, ergo non est pater Petri e tius. Respectu diuerserum subicctorum cx affirmatione unius rotati alterius efficiaturaiecessario affirmatio:Item l cxncetatione negatio ut Pater est in rerum natura, ςrgo filius quoq; existit. Rursum Pater no existit,ergo filius non existit: Filius inquamn existit,quamuis ille uiuat,qui filius antea dicebatur.
V his cmae in Postcategorijs cap. 2 i. scripsimus,possunt colligi nonnulla Rrgumc stilioneu ta: sed praetcrea quaedam alia sim tractanda maxime circa contradicentia Pri hiu, editam in igitur impugnatur ex negatione unius contradicentis scqui affirmationem es dicentis alxorius,hoc argumento. Istud enthymein 'Homo secundum suam essentiam non est terius affirRlbus,ergo homo secudum suam essentia st non albus,procedit ex negatione unius ' ' contradictorii ad affirmationem alterius, atqui eius antecedens est Verum, conla quatur. quens falsum: ergo inania sint tiae scripsimus de contradicentium consequentljS. Propositio manifesta cst. Probatur assiimptio. Etenim si homo osset ex sua essentia albus,omnis homo esset albus:& si ex sua essentia esset non albus,omnis quoq; homo esset non albus: quae ipsis rerum experimentis,quamuis nulla esset Philosephia, falsa deprehenduntur. Ad hoc argumentum respondetur,vocabula contradictoria Duplerio posse duobus modis chim aliqua re comparari:primum ita ut ea res simpliciter acci tradicetiupiatur,quemadmodum si quaeramus,' trum homo sit albus,vel nonalbus, Quia pro .ppliς-uo secto ratione necessh est, aliquem ex terminis contradictorijs de ea cfferri. Ru tuis enim homo aut in albus,aut noesbus.Secundo possim comparari cum ipsa,sub alia a peculiari consideratione, ut quum dicimus,Vtrum homo,quatenus homo, sit bus,aut non albus.Hoc enim non est percuctari, Utrum homo sit albus,aut non albus,sed utrum homo praecise,ac restricte consideratus,ratione suae esctentiae,sit albus, Rut non albus. Et hoc pacto non oporici alterum ex torminis contradictorijs de tu libet re neccsario praedicari ut docet Caietanus de Ente&Essentia cap. q. Ex hacolutione patet quid respondendum sit ad plurima, quae in alijs disputationibus proponi selent argumenta. Etenim contra diuisioncm animalis in hominem dc brutum diu, ait quidam argumentatur, Animal in communi cst animal, sed ita sumptum non est sua, spe. hQmO,neque brutum; ergo aliquod animalic est homo, nec brutum . Assiim eie, diuida Pximprobatur propositio enim liquido uera est. inita animal in commimi stata tur. stractum a rationalitate, irrationalitate;ergo nec cst homo , nec brutum . . ypondendum est tamen, hoc argumentum nihil efficere; nam illa diuisio, qua dicu MKOmne animal esse hominem,aut brutum, tantum significat non dari animal in x ru natura,quin sit homo, aut brutum mon tame est necesse,ut quid animal sub qua in fossideratione sit homo uti brutu. Nam ego quatenus albus,nec sum homo,Πςcbr
298쪽
23 Comment. in uniuersam Logicam.
brutum alioqui omne album vel esset homo,vel brutum. Ita etiam animes in eo , mimi, idest quatenus abstrahens ab homine, vel bruto,nec est homo, nec brutum. Num de Similiter intelligendus est Aristoteles in Metaphysica, quum ait,idem diuerium dixi r diuidere omne ens,id est omne ens mundi aut idem esse cum aliare,aut verium sum divi illa.Sane vera sententi si idem & diuersum accipiantur sime aliqua adiectione. η'' elim adiectione sumantur,falsa deprehendetur. Si enim ego percucto xx Vtrum sis idem,an alius equus ab illo,qui in Hippodromo currit,si sapis, responde'
bis,te nec esse cunde equum nec alium cquum, quamuis sis ab illo alius: Haec γSententia putent isti,qui ut probcnt contra duium Thomam ante opus mentis non modo ut diu Tho aiunt fundamentaliter,sed formaliter etiam uniuersa dari,simili cauillo iuuenes cir-mς ςVLi cum leniunt. Jmni mentis opera circunscripta,homo&bos non sint inuidem p
vς β ης cie formaliter, ergo sunt diuersorum specierum formati icta atque ita fiet, ut anto opus mentis homo sit unius speciei, bos alterius idque formaliter: quoniam im quiunt idem diuersum diuidunt omne cns .Rudissimum profecto argumentum. Responderi siquidem potest, nulla intcllectus operatione prae cedente hominem brutum necisse iusdem, nec diuersae specie formi iliter sicut nec Deus cst eiusdem speciei cum materia prima,neque diuersae:quia cum Deus incircumscriptam essentiam habeat, nulla spccici contineri potest:& materia quam ditius Augustinus crenihil appellat,indigna est,quae in Categoria ponatu silicet ad cam reduci possit La
tius haec;quam decreuera x pertractaui; sed non erunt ut existimo inutilia. Secundum praeterea in eandem sentcntiam potest proferri argumentum .Loquo'
do nim de re quae non est,uerbi gratia de chimaera,nullius ponderis est haec argu-' st . 1 mentatio,Chimaera non est homo,ergo chimaera est non homo mu' modo ergo
aerum eo dictum est,ex negatione unius vocabuli contradictori possi alterius affirmationemdiccitu colliuiλVt autem appareat illam argumcntationem esse malam,solum mihi proba pq pq R dum est,consequens cisse falsum,cum tamcn antecedens sit verum apud omnes Ia *ς - μ ' autem, efficiam.Nam eu Dialecticorum communi,vulgataque sententia conita ab nuntiatione tertii adiacentis ad enuntiationem secundi,essi validum argumentu. Quare bone sequetur, inimaera est non homo; ergo chimaera est sed chimaera none is ut constat)ergo chimaera non est non homo. Praeterea alia subest causa, quare illud consequens falsiim videatur Aristotcles cnim I. Priorum capite ultimo docet, hac consequutionem cita nullam, Lignum non est album, ergo lignum est: hanc' ro aliam cile bonam. Lignum est non album, ergo lignum est. Quare si Aristote Q'QxVd li credimus,haec confeci utilio erit bona,Chimaera cst non homo,ergo chimaerasit i 'i' 'tur his rationibus conuincti quidam,astarunt posse trunque enuntiationem Ri Auctori lcm cxcontradicentibus praedicatis constitutam, falsiam ess si non existat,aut extet
opinio potius subiectum. Quoria profecto sentcntia Aristoteli aduersatur; quum Aristotclici videri velint, Principi contradicunt. Etenim i Perihermen .cap.de Non' ne docet, in cn infinitum ita dici de re quae non est,sicut de ea quae est: sed hae o ces non homo non anima sunt nomina infinita , ergo possunt ctiam dici de re,qx non est.Praeterea in Postcatcgorijs tradens Aristoteles discrimc 1nter oppolita O tradicentia,priuantia,contraria,& clata,hoc praecipuum profert, quod priusninim=
aut contrariorum alterutrum non sit necessium dici de re quavis, siue sit,ii uenia sit contradicentium vero oporteat alterum de quavis re,etiam non extante encr '
Accedunt etiam huc diui Thomae cui tantum ego tribuo ut quamuis milvo' te Aristotcles docuisi e sola eius auctoritate fragerer apertissima testimonia. - ις
299쪽
Metaphysicorum lect. .asseri quodvis tam existens, quam non existens,aut aequale,aut non aequale esse:non tamen quiduis esse aequale aut inaequale. Demque I Perihermen .lec. . non modo hanc sententiam approbat,sed Boethi,praeterem Ammonis auctoritate confirmat. Quare satisfaciendum est aduersariorum rationibus. Et ad primam quidem respondeo, falsum esse cx nuntiationibus tertisadiacentis semper colligi posse enuntiationes secundi adiaccntis Etenim Aristoteles q. picorum cap. I docci,opinabili ita efferri de eo quod est, sicut de eo quod non eli; ergo apud Aristotelem haec consecutio esset ridicula, Talis res cst opinabilis, id est, sub opinionem cadere potest,crgo talis res est.Iam vero apud diuum Thom .dantur Deenvi aquaedam attributioncs,quae aeternae veritatis esse dicuntur,ut Homo est nim*'νquq h iubrebus etiam non cxistentibus,nec adhuc creatis ver e erant. Ergo apud hunc gravit' et ismum iudicem non bene sequetur,Homo est animal,ergo homo est. Intelligo an quid possint iuniorum quidam huic argumento respondere. N gabunt ullam propositionem dari,quar aeternam veritatem enuntiet; nisi uar ad Deupertineat Ouamobrem hanc enuntiationem, Homo cst animat,ea solum causa ab Rntiquioribus Dialecticis necessariam appellatam csse dicent, quia homo quum exisiti necessario animalis natura ei debet conuenire.Sed horum quam sit vana opinio, non diui Thomae quem contra eius aduersarios citare nolumus sed Porphi J,d nique Augustini, atque Alberti Magni testimonijs demonstrabo . Ac de alijs quidem non ita multo post,Augustinum prius audiamus secundo libro Soliloquioruς ite .probat dari quasdam enuntiationes,quae verae essensitametsi totum uniuersum in nihilum redigeretur: ut hoc pronuntiatum critas est. Quoniam inquit,aut, Ca Hypothcsi data,veritas crit,aut non erit: si erit,mea sententia vera est: si non erit, ergo tum Verum saltem eri veritatem non osse. Fiet igitur, taliquid verum sit. Praeterea libr. a.de Liboro arbitrio capit 8 Euodi orationem laudat, quod qua diu res hae corporea permansurae essent,ingcnuestignorare fateretur contra autecertissimum sibi esse diceret, triadi septem esse decem mec unquam futurum, ut tria septem non essent decem nullumque fuisse tempus quum tria&septem non fuerint decem.Iam libro .in Genes .ad literam capite . docet,senarium perfectum numerum fore,etiamsi mundus non esset futurus.Ibidemque asserit,facilius mul-x effici posse , ut coelum ac terra percant, quam senarium non esse numerum suis partibus constitutum.Ita sane disertissimus Pater Augustinus sentit. Porphyrius quoque in Isagogo, de communitatibusvi disterentijs generis differenti tradit, pereuntibus omnibus rationis compotibus Dexpcrtibus animalibus,posthintelligi, imal esse substantiam corpoream,animatam,sensusque participem .Loquitur autede VCra rebusque ipsis contentanea intellectione; nam si de inani, commentitiaque 'Qqueretur,ridiculus plane I hilosophus csset, nec id probaret,quod probare comi0ςQ instituit. Sed intimius qusso,hanc Porphiri sentcntiam d1scutiamus. Si Orn-nii nimalia rationalia,irrationaliaque descerent, quis est et,qui vere posset conci'pςrς,illud pronuntiatum, Animal cst substatia,maxime cum Porphyrius etiam eos ix enim ipse Gentili more separatas stib statias nominat animalia esse putetῖQua-xς nisi me me fallit opinio tantum Porphyrius sensit,etiamsi nullum superesset ani-m l,quod illam enuntiationem exprimeret,eam nihil minus veram esse censendam, 'Ria eius significatum cssct verum .Hoc denique Albertus ille Magnus,hom eZ ip βη scientiae stirpe generatus, docuit in Postpraedicamentis cap.9. Existimat enim syy kr,homine,nulloque animali superstitWhanc enuntiationem Teucrisiim , t Q
300쪽
iis Comment in uniuersam Logicam
moest animal.Perspieuum itaqile fit, non immerito.eam regulam a nobis repudia-ri,nullaque probabilitate a nostra aetatis Dialecticis has perpetuae veritatis inuntia tiones reprehendi.Ceterum explicatio,quam isti probatis auctoribus adhibent,mu iam prae te fert bonarum artiuici unitatem. Nam sit ob eam causam dixerunt veteres, hanc nuntiationem,Homo cst animal, elle cum necessariam, tum perennis etiam veritatis, quia homo esse nequit, nisi sit animali eadem profecto ratione dicered buissent,pronuntiatum,Homo cristit itemq; hoc aliud,Mundus est creatus actu a Deo,fuisse spetuo vera,quia si homo existit, necessum est, existat, si Mun dus cst,necesse est ut actu sit creatus a Deo. Haec autem concedere impudentis est hominis, auditorumque patientia abutentis. De his itaque hactenus,nunc alia ratione superiorcin illam rcgulam impugnemus In cnuntiationibus etiam, quarum prsdicata dcstruunt subiectorum rationem, I, ' non cst vera illa regula. Non enim qui conccdit hanccnuntiationem, Leo est morbus quar tuus,protinus inanc concedere debet Leo est. Cum igitur toties illorum regula praedicata falsa comprobetur,quid incomodi cri si nos eas quoq; nuntiationes excipiamus, /xi00ςm quarum prs dicatum est nomen infinitum lenique ad secundam causam possema uuis aliter respondere,prs sertim cum non omnium interpretum versiones consentiant ἔ
μμ' d respondeo alite in illo capite multa Aristotclem disputando dixisse. At quum
Aristoteles argumentatur,multa falsa dicere solet, ut patet ex toto lib. 3 Metaphysicς. Insuper ex 2. Poster ubi clim a cap. I. usque ad 7. multa de desinitionis demonstra-λi; si tione disputando docui si et, leniqe octauum caput sic orditur.Videamus ex his om-quenter nibus quid verum,quid non verum sit.Item clip. de Quantitate probat,in quantita- quasi di te esse contrarietatem,sed quia disputando id disit,quamuis argumentum non seseipux Π ilat,nemo illud recipit Tempus me dcficiet, si omnia loca commemorare voluero,
'R, - quibus Aristoteles ex propria sententia loqui videtur nec loquitur tamcn.
AI ter locus externus dicitur a Comparatis,quo tum utimur,quum cx una re ad aliam argumentamur,quia inter se comparantur. Et quoniam maius potest 1 odii a comparari minori,ac minus maiori,S par pari consurgit triplex locus a compara'
inito, ti Emaiori nempe ad minus,a minori ad maius. a pari. maiori ad minus argumentamur, quando procedimus ab eo, quod probabilius est ad id,quod minus est
probabile. Nunc enim non appellamus maius id quod est latius,aut longius,aut nu merosius;sed quod probabilitate aliud superat.Oportet autem argumenta a malo
ri ad miluis est: negantia,si firma esse debent ut Rex non potuit debellare oppidulu=crgo nec poterit munitissimam ciuitatem. Credibilius enim crat a Rege oppiduim fuisse debellandum,quam ciuitatem munitam . Et est optimum argumentum,quiraufert verisimilius,ut id quod non usque adeo verisimile est,tollere possit. Quarc Vfuiss)taiens nihil collegisset. Vt si diceretur, Rex potuit expusnare vicum,ergQ
etiam ciuitatem muratam.Innititurq; hoc genus argumentationis huic maxima: bi
id quod magis videtur inesse non inest,id quod minus videtur inesse non inerit Hoc genere argumenti usus est Ieremias Propheta quum in cap.dixit,Si cum p ditibus currens laborasti,quo modo poteris contendere cum eqΠiSλ 'bi nil Possunt autem proponi argumenta a maiori ad minus tribus modis .Primus' u
maior probabilitas sumitur ex parte subiecti; it Exercitus non potuit debcllarς byς