장음표시 사용
301쪽
se scuit ab imo fundo, non hostiles gladii ,
se non saxa, non alia tela finem attulerunt; - sed anulus ille fatalis ex quo venenum si deprom sit imperator praestantissimus: quem is anulum jure vocare possis ultorem Canisse nensis calamitatis, qua Romani ab Han. si nibale afflicti sunt, & vindicem tantiis sanguinis ab iisdem Romanis secundo bel-- lo Punico effusi. O demens Hannibal , i nunc, & duras Alpes atque horribilesse percurre , ut uberrimae mercedis loco , is pueris in ludo litterario apud rhetorem ,, se exercentibus placere possis , & Sua si rite seu Declamationis alicujus argumeninis tum fias. Nunc singula quae his versibus continentur, percenteamus, & difficilia quaeque expediamus.
V. I 33. TRUNCIs oxa tropaeis Lorica ITropaea erant signa quaedam & monumenta , quae victis aut fugaris hostibus, in loco ubi prospere pugnatum fuerat, a ducibus victoiaribus excitabantur . Dicta vero sunt ἀπὸ τῆς Τοπης, nimirum a conversione & fuga. Quomodo tropaeum statueretur, quum ex a
302쪽
liis pluribus, tum ex Virgilio cognoscere licet, qui sub initium libri undecimi JE-neidos id luculente ita describit:
Ingentem quercum decisis undique ramis Consiluit tumulo, fulgentiaque induis arma , - Meetent; ducis exuvias I tibi , magne, troporum , - Bellipotense aptat rorantes sanguine crisas , laque trunca viri, o bis sex thoraca petitum Perfossumque locis e clipeumque ex aere snistrae Migat, atque ensem collo suspendit eburnum . Nunc intelligimus, aut ego fallor, quam ob rem poeta noster dixerit truncis tropaeis Inam ad haec signa victoriae statuenda truncaS arbores, quercus praecipue , superVacuis ramis amputatis, adhibebant, easque in tumulis , & aliis excelsis locis pangebant, ut longe conspici possent. Hi porro trunci arborum simulacrum armati hominis quodammodo reserebant: audis enim, a Virgilio in hac descriptione mentionem fieri sinistrae, &eolli. Lorica etiam ipsa, tamquam pectori& dorso militis, querno stipiti aptabatur. De tropaeis Varia quaedam & lectu jucunda profert Alexander ab Alexandro Gen 1alium
Dierum libro I. cap. 22. V. I 34. FRA
CTA de cassede buccula pendens J Buccae proprie sunt malae , tumentes praesertim atque infla
303쪽
a88 IuvEN ALII SATYRA X. inflatae: unde originem duxit vocabulum Ita. licum bocca. Horatius Satyra I. lib. I. V. 2 o.
Quid caussae est, merito quin illisJuppiter ambas
Hinc locutio illa παροιαιο- , estire quicquid in buccam: id est loqui temere, ac sine ulla meditatione, ut solent vulgares homines, & mulierculae. Translata postea est haec ad significandas partes duas galeae seu cassidis, quae militis malas tegunt. Bu cuia igitur c duplici, apud Iuvenalem hoc loco , est parva bucca . nam bucula unica c, vitula est, seu vacca junior, quam Graeci appellant. V. I 33. CURTUΜ temone jugum J Scilicet jugum currus, cui temo detractus vel abscissus fuerit. Νam cum tum , est deminutum, & quod integritatem suam amiserit . v. I 33. VICTAEQUE triremis Aplustre J Si Pompejum Festum audimus , Aplustria sunt naυium ornamenta , quae quia erant amplius quam essent necessaria usu , etiam a luseria dicebantur . Legitur quoque apluserum. Cicero in Arateis :μυibus absumtis fluitantia quaerere aptus . Ex quo Ciceronis versu cognoscimus, primam syllabam hujus vocis ancipitem esse . o V. 136. SUΜΜo tristis captivus in arcu INi-
304쪽
Nimirum triumphali: quos arcus in honorem imperatorum struxerunt primum ex parietibus lateritiis, deinde ex quadrato Iapide , postremo ex marmore. Supra coronidem horum arcuum ponebant tropaeorum
imagines lapideas , Vel marmoreas, item simulacra captivorum facie dejecta, & maerorem praeserente . . V. I 37. HUMANIS mainiora bonis creduntur J Simillimum est illud Horatii Epistola i7. libri l. Res gerere, ρο captos Vendere ciυibus hostes Attingit solium Iovis, o caelesta tentat.
Lucretium bis usum invenio : primum lib.
q. V. 964. Induperatores pugnare, ac praelia obire. tum libro 3. V. Ia 23. - --- - Vis violenti per mare venti Induperatorem cla sis super aequora verrit. Noster usurpavit etiam Satyra A. V. 29.
Guales tunc epulas ipsum glutisse putemus
Iuvenalis a Lucretio , Lucretius ab Ennio fortasse sumsit. Ennianum siquidem loquendi genus apud poetas illorum temporum in
pretio erat . V. ΙΑΣ. PATRI ΑΜ tamen
305쪽
Obruit olim Gloria paucorum J Nam viri magnanimi , qui sublimia solum animo conci piunt , rempublicam miscere ac perturbare solent . Prosecto Pompejus & Caesar hanc magnitudinem animi a natura sortiti fuerant , ut mediocris fortunae finibus contineri non possent i & nihilominus rei Romanae , in qua princeps uterque esse postulabat, bellis civilibus excitandis, exitio fuerunt. V. I 4. AD quae Discutienda valent seritis mala robora fosis J Ficum silvestrem, seu caprificum intelligit , quae in ipsis marmoribus radices agere amat, eaque
perrumpit . Μartialis libro Io. Epigr. a. Marmora Messalae sndis capriscus - V. I 47. EXPENDE Hannibalem J Nimirum , quod superesst ex cadavere Hannibalis combusto, & in urna condito. V. I 47. QUOT libras in duce summo Immeni Z J Quasi diceret , Vix unus aut alter cinerum pugillus reliquus est e corpore tanti ducis . Eodem prope pacto Cornelia matrona apud Propertium Elegia ultima libri 4. vita scilicet functa: Eu sum quod digitis quinque levatur onus. V. I 48. AFRICA Mauro Percussa Oceano JFines Africae poeta designat , qui sunt ad
306쪽
occidentem & Orientem. Ultima enim Africae regio ad Solis occasum Μauritania olim dicebatur , quam Oceanus alluebat, ab ea Μaurus appellatus. V. I 49. NILOQUE admota tepenti J Ad Solis ortum Cyrenaica, regio Africae, AEgyptum attingebat ; quam Nilus maximus fluvius meis 4iam percurrit. AEgyptum porro, sunt qui Asiae , sunt etiam qui Africae partem faciant . Nilum Propertius quoque libro a. Elegiar. tepentem vocaVit, quod per calidam valde regionem fluat. Atque utinam Nilo pereat qMe sacra tepente Misit matronis Inachis Ausoniis. V. I 3 o. AD AEthiopum populos J aethiopes vocantur incolae aethiopiae, quae ultra AEgyptum & Libyam ad meridiem sita est. Ad eos usque protendebatur Carthaginiensium imperium. V. I 3 o. ALIOSQUE
elephantos J India & Africa elephantos generant; sed India majores, Africa minores. Elephantorum Indicorum , praeter alios auctores , mentionem facit Terentius Eunuchi Actu 3. Sc. I. Unus elephantis quem Dindicis praefecerat. V. III. ADDITUR imperiis tabanta J Hamilcar & Hasdrubal , duces Carthaginienses, primi armis infestis
307쪽
aggressi sunt Hispaniam: postremo Hannibal
ejus regionis potitus est. V. III. PYRENAEUΜ Transiit J Saltus Pyrenaeus, seu Pyrenaei, sunt juga montium excelsa, quae Gallias ab Hispania dirimunt. V. I 32. OPPOSUIT natura Alpemque, nivemque J Nimirum Alpes nivosas, seu nive oppletas. 2yδιὰ δυοῖν. Virgilius eodem pacto libro a. Georg. V. I92. Pateris libamus , oe auro . hoc est, pateris aureis. Porro ad hunc lo- eum Iuvenalis, fortasse respexit Franciscus Petrarcha, quum ita cecinit Ode χρ.
Ben provvide Natura at nosero stato Quando deu' Alpi schermo Pose fra noi, e la Tedesca rabbia. V. I 33. DIDUCI Τ scopulos J Diducere , proprie est in diversa ducere, aliud ab aliovi adhibita separare. Diducere in contrarias partes, legitur apud Ciceronem lib. a. de
aceto J Polybius, Graecus historicus gravis. simus & diligentissimus , quum secundum bellum Punicum Romanorum describeret , hoc Hannibalis facinus silentio praetermisit ;credo, quod fabulosum existimaret. Livius noster libro ai. ita narravit: Quum caedendum esset saxum , arboribus circa immanibus
308쪽
de ectis detruncatisque, fruem ingentem lignorum faciunt, eamque, quum m vis venti apta faciendo igni coorta esset, succendunt, a dentiaque saxa infuso aceto putrefaciunt. Ita torridam incendio rupem ferro pandunt, Iiuntque amfractibus modicis clivos, non jumenta solum, elephanti etiam duci posssent. Ignotus erat videlicet Hannibalis temporibus pulvis ille terribilis quem hodie m-num Vocamus, ex nitro , sulphure , carbone confectus, qui e . tubo aeneo vel serreo
ignis impetu emissus , moenia Sc propugnacula oppidorum, solidas rupes durissimasque ,& quaecumque obvia ingenti cum clade citissime perrumpit. V. I 33. Poe No miliate J Carthaginiensi. Incolae Carthaginis appellati sunt Poeni a Phoenicibus Asiae populis , unde originem duxerant. V. I 56. ΜEDIA vexillum pono Suburra J Suburra vicus fuit, seu regio potius frequentissima urbis Romae. Nonnulli sic vocatam censent, quod esset sub antiqua urbe. V. I 58. QUUΜ Gaetula ducem portaret bellua luscum J Gaetulia Africae provincia, Syrtibus proxima: ejus incolae Gaetuli. Elephantos gignit, teste Plinio Historiae Naturalis lib. 3. cap. a. V. 138. DUCEM
309쪽
I cum J Alterum oculum Hannibal amiserat dum Apenninum transiret: vel, ut alii tradunt, ob continentes vigilias, & pal stre caelum, dum in Etruriam descenderet. Luscus est quem Graeci dicunt μονοφδαυλον, aliqui Latinorum , voce hybrida, monocutam. V. I 38. GAETULA bellua J Ingentia & monstrosa animalia belluae plerumque dicuntur . Hinc belluosum, Oceanum Britannicum vocat Horatius Ode I 4. lib. q. quod balaenis, ceterisque monstris marinis ubique scateat. Sed elephanti praecipue Vocantur hoc nomine. Terentius Eunucho Ac. 3. Sc. I. Unus elephantis quem radiacis praefecerat. Is ubi molestus magis es, qu se , inquam , Strato, Edne es ferox, quia habes imperium in belluas P Cicero Epist. I. lib. 7. Extremus elephantorum dies fuit , in quo admiratio magna vulgi atque turbae, de lectatio nulla exsitis. quin etiam misericordia quaedam consecuta es atque opinio ejusmodi , esse quamdam illi belluae cum genere humano
societatem . Ovidius lib. 4. Tristium Elegia 6 Quaeque sui monitis obtemperat Inda magi ri Bellua , servitium tempore victa subit.
V. I 6 o. IBI magnus Mirandusque cliens
sedet ad praetoria Regis I Hannibal revoca
310쪽
tus ab Italia in Africam, quam P. Scipio
Africanus cum exercitu invaserat, & ab eo vistus, ad Antiochum regem Syriae confugi , eumque hostem Romanis fecit. Quo denum ab iisdem superato, ad Prusiam Bithymae regem concessit: unde Romam legatiose per T. Flaminium repetitus , ne Romanis praderetur, hauseo quod sub anuli gemma habebat veneno , absumtus es . Ita fere Sex.
Aurelius Victor de Viris Illustribus .
v. I 6 I. SEDET ad praetoria Regis J Praetorium appellabant regiam domum, vel imperatoriam , Vel consularem. Νam, ut superius diximus, antiquissimis temporibus dux quilibet praetor dicebatur , quali praeitor , qaod ceteris in exercitu praeiret. Ejus etiam tentorium in castris, & locus tentorio proXimuS, praetorium vocatum fuit. V. I 62. BITHYNo νranno J Bithynia fuit Asiae regio celeberrima in ora Pontica.
num , quod Hannibal sub anuli gemma servabat, & postremo hausit , ne in potestatem hostium Veniret , ultum quodammodo est ingentem cladem Romanorum, quam ii, contra Hannibalem pugnantes, & ab eo su-T peram