장음표시 사용
131쪽
esse reserendam. Animaduertendum in primis est, uideri Iasonem in eo errasse, quod praeter pactum,&promissionem, pollicitationem quoque tanquam terminum diue a sum, atque ab alijs distinctum percenset. Nam aut damus pollicitationem acceptantis quoq; consensum posse continere, ut Alciatus,Zasiusq; uoluerunt, &pleriq; alii, quos insta reseremus, & non debuit pollicitatio a pacto separari, in quo praeter duorum consensum nihil aliud requiritur. Aut a pollicitatione acceptantis consensum excludimus, ut receptior nostrorum opinio est, & recte probari uidetur ex illa distinitione pollicitationis a Vlpiano tradita in d. bpactum .is de pollicit. hoc modo pollicitatio cum promissione planὸ conueniet. Vt ergo haec dubitatio tollatur, uidendum est, qu modo ipsa pollicitatio a pacto, seu conuelitione distingui possit. Quae res sane dissicillima est, nostrosque omnes interpretes maxime anxios, ac sollicitos habuit. Cum enim non recte declarent, quid sit pollicitatio, frustra etiam insudant, dum exemplastidiose inquirunt, quae ipsius pollicitationis naturae conueniant. Nos ut accuratius,
quam caeteri hanc rem totam explicemus, reseremus primo aliorum opiniones: dei
de quid uere existimemus concludi posse, sic aperiemus, ut ex ijs, quae sumus dicturi, facile unusquisq; intelligere possit, quam multa ex ijs superflua, ac plane inania sint, in quibus nostri interpretes miserὸ torquentur, summoq; studio inter se contendunt. Quos niam uero negari non potest quin pollicitatio sit selius offerentis promissio, climeam sic definiat Vlp. in l. pactum. ff. de pollicit. uideamus quo pacto haec solius offerentis promissio accipi debeat. Frequentius recipitur illa opinio quemadmodum hic Iac
animaduertit nu. 8. tunc tantliminduci pollicitationem, clim illa fit absenti, ita ut consensus acceptantis non interueniat, qui si uel expressim accederet, uel tacit E pta
sumi posset ut semper illum praesumi credunt, cum presenti id pollicimur, quod ipsi commodum esse potest) non pollicitatio, sed pactum sui ipsi inquiunt iudi
ceretur ; Ita sentit Cyn. in l. I- in z. opposit. C. de pact. Bart. ibidem in i . col. Io. Imolens in c. cum contingat. extr. de iureiuri Alex. in l. i. in s n. g. de pact. Alber. & Iac in l. iurisgentium. f. quinimo in a. col. Ede pact. Bald. in l. et K. de iureiur. Abbas in c. per tuas, extra de arbitris. Sanseueri n. in tractatu de pact. in
. quaestio. Socinus, Lirinus, Ripa, Niger, Verius,& alij plerique recentiores in hac Rubrica. Habet haec opinio duo capita, assirinatiuum unum, posse scilicet pollicitationem fieri absenti, negativum alterum, iton posse eam fieri praesenti. Quod primo capite concludunt,uere pollicitationem esse , quae sit absenti, ita accipiendum, esse dicunt, dummodo absque nuntio, uel epistola fiat; Alioquin is cui Pollicemur nuntio allato, uel epistola accepta statim consentiret, ideoque ex pollicitatione pactum fieret, ut concludunt Accurs & Barti in l. illud. C. de sacros eccles Barti in l. I. nu. Ti. col. II. in princ. T solui. matrim. Nec secus sentiunt de illa pollincitatione, quς fit Reipub. Dicunt enim mista ad Rempub. epistola, ac decemviris reddita, uideri eos protinus coiisentire, ex eoq; consensu patiam induci, ut tradunt hic Ripa, Cronis,& Gauli aula post Bart. in l. Charidemo. g. de pollic. itemq; Fortunius Garaia in c. I. extra de pact. licet Alciat. hic itu. 8. & Mandellus nu. I:8. ita demum hoc in Rep. sateantur, si aliquid interuenerit, ex quo Reipub. consensus clarius ostendatur. Quod praeterea secundo capite concludunt, non posse pollicitationemo fieri praesenti, ita accipiunt, dummodo pollicitatio ex tali causa sat, in qua conscia-
132쪽
re s is cui sit pollicitatio, expressim diceret se neq; consentire, neq; aduersari, eo .casa
pollicitationem esse concedunt, ut declarat hic Ia in uers secundo considera. Atq; idem sentiunt,quoties pollicitatio fit ex causa onerosa, propterea quod non praesumatis consentire, cui onus potius, quam comodum pollicitatio sit allatura, ut docet Barcilii l. qus dotis. T. solui.mare. & facitii. filiussam. f. inuitus. ff. de procur. Idemq; etiam scin per se tumi, tradit hic Ias quoties pollicitatio nullam prssenti afferret utilitatem, quanuis neque onus contineret, putat enim tunc eum qui praesens est, & lacci non praesumi consentire, & ita intelligit reg. is qui tacet, de reg. iur. in 6. Quanquam uero Socinus uidetur huic limitationi aduersari,chm dicit se percurrendo totum illum titulum de polliciti non inuenire, ubi nam ex alia causa fiat pollicitatio, quam quae lucrum aliquod
contineat, tamen haec ipsa limitatio a caeteris comuniori calculo approbatur. Alio praeterea modo restringunt hoc comune pronunciatu, ut dicant tum demit consensu acceptantis impediri pollicitationem,cum initio adest consensus, non si postea interueniat, non enim accedente postea consensu pactii induci, sed manere adhuc pollicitationem juolunt, ut Ripa hic nu .eti. qui dicit in pacto requiri consensum ut ipse appellat simul
taneum,Ideoq; non obstare, quὁd qui promittit,in eadem uoluntate credatur perseu rare, donec alter consentiat, negat enim hunc esse consensium simultaneum, sicut quando praesenti, aut etiam absenti, sed per nunciu, uel epistola aliquid pollicemur, ut deci rat Accursin l. consensu su p. tit. I. Imo uero sunt qui amplius negent promittentem in aca perseueras te uoluntate existimari debere,& ad l .eum qui .is de probati respondcat i gem illam ita intelligendam esse, ut de firma, ac deliberata uoluntate loquatur, neq; habeat locurn in uoluntate infirma,& adhuc minimὸ stabilita, qualis est illius,qui absenti
pollicetur,secundum Panorm .in c. si cautio, extr. de fide instr. Has duas tat imi huic re gulae exceptiones asserunt, in caeteris aute omnibus casibus gcncratim concludunt,eam
quae praesenti fit,ucre pollicitatione dici non posse. Mouenturi compluribus legibus, exstquibus uidetur probari, pnaesumi consensum inter prssentes, ut exi. qui patitur,&in l. si remunerandi. f. h passus. ff. mandati l . qui fide. l. si fideiussor. V. eo. tit. madati. l. donati nes. F. species.ss. de donat. Asserunt etiam recentiores nonnulli leges illas, quae de pacto plane tacito mentionem faciunt,ut l. 2.& l. si creditores.C. de pact in quarum legum e plicatione Iacob. Mandellus lila diutissmonsistit. In huius primae sententis consutatione non erit nobis magnopere elaborandum, namq; illam rcctis sine reprobant Alci tus, alij l; nonnulli recentiores, qui tamen in reprobando, quam in concludcndo longe rectius loquuti sunt. Apertis lina Eaduersantur huic opinioni omnes leges, quas paulo post adducemus ad secundae opinionis confrinationem , quibus probatur non uideri eum consentire, qtii pnaesens est,& tace Ex quibus planὸ tollitur illud standa mei tum, quo solo nituntur communis sententiae propugnatores, dum dicunt, ob praesumptum consensum mutari pollicitationem, ac transire in naturam pacti. Ad leges autem proxime adductas, quibus contraria sententia uidetur probari, respondetur,ut Praefati interpretes recte respondent, tunc illis locum esse, cum non ex eo selo sumitur
Praesumptio, quod taceati cui promissum est, scd quia factum extet aliquod, ex quo loconsui sus praesumi pol sit. Ac ne aliunde,quam ex illis ipsis lcgibus, quae suerunt adductae,exempla desumamus, peripi cuEcernimus in d4. qui patitur,& in d. l. si remunerandi. V. si passus. is mandati, maximam causam esse, rqui praesens est, consentire credatur,
no quia taccai simpliciter sed quia pini tui pro se aliu fideiubere, & quod ex ea sdet ucsione
133쪽
sone proficiscitur,comodum acceptat. Siquidem ob eam, uel pecunias sibi mutuo dari impetrabit, aliter sors an non impetraturus, uel admittetur ad litigandum,uel carcere, ac uinculis liberabitur, aut id genus alia consequetur comoda, quae non dato fideiussore
haudquast consequi potuisset. Itaq; qui patit pro se fidei uberi, non latum tacet, sed patietia insuper, imo & factu aliquod praestat.Ex quo fit, ut recth concludere possimus co- sensum no ex sola promissione oriri, sed ex re ipsa, atq; ex comodo, quod is pro quo fidei ube ex fideius loris facto consequit. Quam responsione no modo uera, sed neces latiam esse, etiam qui coes traditiones tueri uoluerint, ea ratione fateri coguntur, quia si ii taciturnitas ibi sola spectarei, probarent praedictae leges presumi cosensum ex prssentia,& taciturnitate etia quado de causa agit onerosa. Nihil enim aliud ibi agit,nisil ut qui p-sens est, & tacet, madati obliget, quod uere inter onera recenseri potest.*.1. ubi Accurcin uer. nec ultu, inm de author. tutor. At in causa onerosa prssumi consensum,n5 sellim muniter non admittit, sed ab omnibus plane una uoce improbat; Et hoc ide recti sime animaduertit Io. Bolognetus in Rub.C.de pact. In quibus ergo legibus probatur consensum praesumi, eam praesumptionem non sola praesentia, & taciturnitas inducit, sed factu illud fidei ubendi, in quo eius qui prςsens est, patientia ce nitur. Ex facto enimi, recte in hunc modum argui consensum satentur omnes, & perspicue colligitur exl. quiudam ex parte. is de euict. Vbi si uniuersa praedia haereditaria uendiderit qui ex parte tantum dimidia lipes institutus erat, &cohaeredes pretium pro parte sua acceperint, cum uenditioni praesentes fuerint,nec dissenserint,videntur consensisse omnes, ac parte quis que sua uendidisse. Ne igitur in iis reb tiri quae ab alius illustratae sunt,srustra tempus co teramus,concludamus hanc una responsione uerissima esse, frustraq; alias responsionesia inquiri. Hieronymus Torniellus hic nu. 61. existimat inter actu perfectu,& imperfectum
distingui oportere, ait enim propterea in l. qui patitur, alijsq; similibus legibus, praesumi c5sensum,qubd fideiussito,quae ibi prsces lit,si tactus perfectus,ideoq; non tendat c&sensus ad perficiendii illu actu, ex quo praesumptio ipsa desumitur. At non praesumi c5- sensum ex sela promissione, uel pollicitatione, cum illa per se ut ipse inquit sit actus imperfectus, nisi praesumpto consensu perficiatur,& ad formam pacti redigatur. Nos tamenon putamus hoc spectari oportere, siquidein parum referret, essetne per se actus pers ctus, an praesumptione perficeretur, dummodo alioquin actus esset eiusmodi, ut ex eo praesti mptio oriri possit; Nam si num os meos me sciente,&non contradicente mutuo dederis, consensus inde meus praesumitur, & tamen actus ille ex quo haec desumitur pne
sumptio, per se imperfectus es nec per se mutuit dici potest, sed ad eu perficiedu tendit huius mei colensus praesumptio, sicuti cotraria psumptio illii plan E infirmaret, id quod recte colligit ex l. certi codictio. f. si num os.ffs cert.pet. Sola etia iudicij suis pilo prγsumptione consensus ad perficiendu pactu inducit.l .et. C. de pact. & in uix est, ut per se illa perfectus actus dici possit. At uel si maximὸ hosce actus per se persectos esse cocederemus, hoc in paru nos moueret; nam fatebimur ita utplurimu euenire, ut actus ille,ex
quo praesumit consensus, per se perfectus sit,ita ut tedat cosensus no ad illu ipsum,sed ad uni alique potius actu perfici edu; sed in dicemus non qus ex accidenti fiunt, sed naturam potius ipsam, ac ueras cuiusque rei causas spectari oportere.
A R G V M. AN ne Baldus,& alij qui pollicitationem etiam praesenti fieri posse dicunt, uerami P sus pollicitauonis naturaran substinuam propterea suerint assequuti. N , Opinio
134쪽
i opinio Baldi a Modernioribus freque
eo, in quo ipsi utilitatem affert. 3 Tacere medium est inter in mare, & ne
Confessio non praesumitur acceptata, nisi expressim id natis Consensus tacitus, qui inducitur in necessariam consequentia eius, quod expressum est, a nonnullis expressust dicatur. 6 Doctores in hac discultate loqu situr de consensu praesumpto ex sola praesentia,& taciturnitate. et Baldi, & sequacium uerior opinio, quam
a Resiponsiones quae uulgb accommodantur ad i. ex pollicitatione. ff. de pollic. friuolae sunt. s Errant qui putant pollicitationis naturam ideo se recte explicasse, quod inter praesentes non praesumi consensum demonstrauerint.
io Consensu acceptantis pollicitatio non
impeditur, neque eius natura ulla ex parte immutatur.
ii An ex pollicitatione oriatur obligatio. ii Leges quae probant ex pollicitatione obligationem oriri, non recte ad naturalem obligationem restringi possunt. 13 Ex ineficaci quoque pollicitatione naturalem obligatione oriri posse Butrius,& Abbas concedunt. r L. pactum.ff. de pollic. nihil praedictis ad
is Proprie dicimur offerre ijs, qui praese
tes sunt. io Nulla est causa, cur pollicitationi, quae Rei p. sit, decuriones non comsentiantii et Non est illis assentiendum, qui inter consensum Reip. & consensum priuatorum distinguunt.18 Variae leges percensentur, qu in pollicia ratione consensum acceptantis admi
XVII. E superioris opinionis consutatione oritur altera, qui est,ut pollicitatio unius qui
dem tantum promissione contineat absq; alterius consensu, &in hoc differat a pa' cto, sed in praesenti quoq; ,& tacenti fieri possit; Nisi sorte praeter praesentia,& taciaturnitate alia res aliqua interueniat, ex qua consensus acceptatis colligi possit. Fui t haec opinio Guliel. de Cun. Baldi,&Cornei in l. senili. C. qui testam et. fac.possunt. Hostiensis in summa extr- de pael. qua sequunt Alciatu 'Crotus, rniellus, & Madellus hoc in loco, Cagnotus,& Io. Bolognetus in Rub.C. de pael. Franc. Duarenus in l. i. in uer. duorum .ss de pael. Et hanc fortasse ueritis communem dixerimus; frequentius enim a r icentioribus in hanc uentum est,licet saperiorem opinionem pleriq; comuitem appellet, qui antiquiorii numeru spectarunt, atq; inter alios Alciatus hic, Gali aula,& Toria tellus Aretinus quoq; in l.2.is de leg.a.in princ. r. col. ite Decius in Rub.C. de paci. ide prophsensisse uidentur.Vnde Tornicitus hic nu- 6i, cu hac opinione Baldi, ipsoru quoq; opinione colandit; quod in nos no sitis probamus, na uerὸ opinio Areti iii,& Decij aliqua tu ab hac diuersa est,ut postea ostedemus. Potissmu aute sundametu,quo nitit haec opinio Baldi, superioris opinionis stin danacto plan E cotrariu est. Siquide hic costater illud retinet ex praesentia, & taciturnitate non praesumi cosensum, qui possit pollicitationem impedire. Ex quo eua inserii t donatione saeia praesenti,& taceti no ualere, quia donatio pactu salte requirit, at hic cosensus no praesumit, quo pactu perfici possit, uis Guliel.de Cun &Bald. iii d. l. senili. C. si testina .sac. pos s. Quos sequit Crotus hi silicet in hoc qumque contra sese habeat comunis opinio, ut aduertit Galiaul. nu 19. Hoc ipsum uero sundamentu, ni mirii prssentis,& tacentis cosensum non praesumi, probant ea ratione, quia quoties ipse coram adsumi meami uideo utilitatem agi, & tamen taceo, cum meam
135쪽
ncile uoluntatem, uel uno uerbo, aut etiam nutu testari potuissem, aut dissentire existimandus sum, aut certe non consentire, sed perplexus mecum deliberare. Eoque maxilne quia quae aliis expediunt,imb&quae per se utilia sunt, possunt uariis de causis nobis esse non utilia. Quod etiam iurisconsulti saepe considerant ut in l. ulti K de usu &habit. in β. huic tamen qui loco, in fine, inst. de action. Et hinc concludunt, poste nosa alicui iniuriam inferre tunc quoque, clim id agimus, quod illi ipsi utile siti. si semus. g. si puerum. T. ad i. aquil . Quod si aliae cause omnes deessent, cur id non acceptarem , quod mihi commodi mei causa promittitur,extat tamen semper illa,ne obliger ad remunerandum. Neque enim potest, qui ingenuo animo praeditus sit, quicquam acceptare, quinde reserenda gratia cogitare statim incipiat, ad qua rem natura ipsa omnes obligamur l. sed & si lege f. consuluit. V. de petit. haeredit. Et propterea rine regula constitu
3 ta est, ut medium sit inter aflirmare,& negare sit tacere l. qui tacet. T de reg. iur. Qui ta cet iii quit Paulus non utique fatetur, sed tamen uerum est eum non negare. Quam regulam usurpat etiam Boiii facius in c. is qui tacet. de reg. tuta in 6. Itaque quod dicitidem Bonifac. in reg. Qui tacet. proxime superiori ,eum qui tacet consentire uideri, cocasu accipiendu est, quando non simplici uerbo aliquid promittitur, sed res, & facta interueniunt, ex quibus diximus facilius consensum p umi posse. At quod traditur in c. is qui tacet, & in l. qui tacet . E. eo. ad simplicia uerba reserendum est. Quod satis ostendit uerbum illud, negare, utrobique appos tum,non. n. facta negantur, sed tantum ea quae quae simplici uerbo prolata seu t. Sicque ex harum legum explicatione colligitur non credi eum, qui tacet, acceptare id quod simplici uel bo sibi promissum fuit. Confirmant hoc Alciatus, Ripa, aliique recentiores exemplo consessionis,qus non praesumitur acceptata, iii si exprestim id fiat, alioquin confitenti nullum plane praeiudicium asteri, ut sentit Salyc .in l. unica in Is. oppos. C. de consessis, S in l. generaliter in s. quaestione. C.
de non num .pecula. Curtius senior in con I8. in c. At si clerici. col. Io. nu. 2I. de iudici
Alin. in c. si cautio col. 3. de fide instrument. Iasbn in l. postquam liti. ubi multa ad hoc adducit col. I.C. de pact. Et hanc opinionem frequentius esse receptam testantur lisc Alciatus,& Ripa, quan uis contrariam sententiam magis probet Panormitanus in c. ult. per illum texti extra,de successsi ab intestat. Parum quidem nos moueret hoc argumentum ,
ut etia illud,quod n5nulli sumunt ex l.i. f. si stipulanti infra eo,aliaque nonnulla,quq certatim moderni asserunn Sed tamen ob rationem superius adductam uerissime hoc concludi posse arbitramur, ex sela prssentia,& taciturnitate consensum non praesumi. Quanquam non inficiamur, quin & sine uerbis tacite colligi possit ex patientia,& factis, ut dictum est , atque ex uariis praeterea coniecturis. Est uero etiam interdum cum uel si tacite, tamen in eius, quod expressum est, necessariam consequentiam, consensus inducatur; quo casu perinde est, ac si fuisset expressus ar. l- tale pactu A. ult-Tde pacto, & l. cum quid .ff. si cert. petat. imb sunt qui existiment, uerius tunc posse expressum,si tacitum dici, qudd ex ijs quae expressa sunt, necessarib colligatur, ut dicut Accur Bart. Alex.&Iason in l. Praetor.*. interdictum. T de no. op. nunciat. Si uero aliae dc sint coniecturae, sola pnesentia,& taciturnitas ad consensum praesumendum ponderis non satis habet. De tali uero consensu prorsus tacito,& qui colligitur ex sela presentia,& taciturnitate, loquuntur nostri interpreto, non tantum Baldus, Corneus, Alciatus,& alii, qui tuetur hanc secundam opinionem,& qui negant praesentis consensum in pollicitatione praesimi, sed etiam qui priorem illam, ac magis communem opinionem amplectuntur, &
136쪽
consensim praesumi volunt, Neque. n.dubitandum est, quin uelint conserisum praesumi sex sola prssentia,& taciturnitate, clim ex hac praesumptione argumententur nunqpromsus praesenti, & tacenti pollici ratiotiem ex causa lucretiua fieri posse. Quo sit,ut probare non possim quod dicit hic Camillus Plautius lib. 6. cap. 7. uideri scilicet doctores in
hac quaestione uerbis magis, quam redissentire;fieri. n. hoc non potest, cum de eodem consensu loquantur, atque illum ipsum praesenti alii negent, alii uero affirment. Quoniam nos quantum ad hanc praesumptionc Baldo, Corneo,& Alciato potius assentimur, , quam iis, qui communes partes tuentur, uerissimum quoque illud esse iudicamus, quod
ipsi ex hoc inserunt, pollicitatione nimirii posse fieri piisnti. Idq; optime probat respoc Modestini in l. ex pollicitatione. U. de pollic. ibi pollicitatio apud Rempub. fi quae uerba nihil aliud significant,nis fieri pollicitationem praesentibus decurionibus, uel aliis quibus Reipub. adniinistratio incumbat. Nec quicquam nos mouent responsiones , quas Curtius, Gali aula, Socinus Iunior, & Berengutius ad hanc legem accomodare conan- 8tur, quas omnes costat esse eiusmodi,ut tu illis refelledis minime tempus conterendu sit.
At non propterea existimandum est Baldum & alios, qui Baldi opinionem sequuntur, quan uis in hoc recte sentiant, quod pollicitatione praesenti fieri dicunt, uera ipsius, polli , citationis natura,& sibstantia assequutos esse,recteq; declarasse,quid pollicitatio ipsa sit.
Illi. n. ut ostedant pollicitatione posse fieri praesenti,demonstrare conatur praesentis cosensum ii 5 praesumi;Qua dis pii latione iudicio meo frustra suscipiunt,siquidem no recte id sibi in animii induxerui, cosensu pollicitatione impediri, ita ut ubi cosensus sit, ibi polli-io
citatio adesse no possi;qua in re consentiunt sere omnes praeter Crotum, & Verium lila, Et GraZiam in l. I. col. i.&2.ssde pactis: Idipsum uero ut faterentur,coegit illos definitio a Vlpiano. tradita in l. pactum, quam alio modo cultare nesciuerunt. At hoc ut dixi mus ab omni ueritate alienissimum est, prout argumentis apertissimis demonstratur, quibus neminem puto aduersaturum qui non sibi ipsi mentiri uoluerit. Habemus primo illud argum cium,quo utitur Voconius a Vocuna declari sue&est eiusmodi. Vbi adest obligatio,ibi quoque cosensum adesse necesse est, quod cum per se exploratissimum est, tum exprestim traditur a Vlp. in l. i. f. usqueadeo. ff. de pact. At in pollicitatione inest obligatio,quae ex ipsa pollicitatione oritur, ergo in pollicitatione consensam adesse nocesse est. Oriri ex pollicitatione obligationem, probatur ex l. i. f. non semper.ff. de pol- H,, lic. Non semper autem obligari eum qui pollicitus est, sed squidem ob sonorem pro D miserit decretum, uel decernendum, uel ob aliam iustam causam, tenebitur ex pollicita ' tione, si uero sine causa promiserit, non erit obligatus. Quod ipsum etiam expressiim
traditur in l. i. . i. & f sequenti, in l. ob casum & in l. toties. .s.ff.eod. tit. Non me latet ab hoc caeteros interpretes dissentire, qui uno ore concludunt,no oriri ex pollicitatione n turalem obligationem, ac ne quidem ex pollicitatione, quae Rei p. facta sit. Ita. n. concludunt Accurs& Bart. ini. si unus f. pactus ne peteret col. 7. in priuc. nu. 17.is de pact. Bal. Fulg.&Iason ibidem,Curtius Iunior in rub.C. depact. nu .io: man. Garzia in l. l. col. i:
α de pactis, Alciatus, Socinus Nepos, aliique plerique hoc in loco,inter quos MandeLlias hanc communem opinionem appellat, eamque summa ui defendere contendit. Atia os illam falsam esse contendimus,non selum os leges proxime adductas, quae ex pollici laxatione nos obligari perspicue tradunt,quaeq; ad ciuilem tantum obligationem non nisi ineptissimE,& cum maxima diuinatione restringi possunt, Verum etiamquia naturalis
Obligationia sundamentum ut sipe iam inculcauimus aequitas est l. stichum, s. natura
137쪽
ns. g. de Alui. At pollicitationes seruari aequissimum est, ut dicit Vlpianus in L pactum in
fine. Ede pollic. Quod si non aequum esset, ut ex pollicitatione fieret exactio, cur id iure ciuili permitteretur Semper enim illud constantissime retinendum est, quod se pra docili mus, ad naturalis aequitatis praesidium leges ciuiles inuentas esse, neque ab illa unqdissentire, nisi quatenus contingat, ut propter rerum uarietatem, ac dissicultatem probationum, legum praesumptio a vera, naturalique aequitate non unil aberret, ut in literarum obligatione, iudicati authoritate,& id genus aliis. Quod cum hic non contingat, nihil afferre possit int, cur hic naturalis aequitas, ac consequenter naturalis obligatio non adsit. Atque hoc idem, quod nos concludimus,ex pollicitatione naturalem oriri obligationem, de inefficaci quoque pollicitatione haud obscure fatetur Butrius in c. ex parte de censib. & Abbas in c. qualiter extra de pael. qui uolunt etiam ex illa pollicitatione quae iure ciuili inessicax est, oriri actionem iure pontificio. Ego ut de pollicitatione ines sicaci hoc non recte assirmari posse puto, sic de illa, quae iure ciuili essicax es , hoc certissimum esse iudico, atq; omni plane dubitatione carere, nimirum oriri ex ea naturale obligationem, mirorq; tam concordibus sententiis nostros interpretes huic rei aduersatos csse, cum tamen nihil afferant, quod non plane sutile, atque inane sit. Putant ipsi ad hanc rem probandam, omnium sortissimum esse argumentum quod desumitur exl. pa
ctum.Kde pollicit. Nam cum ibi dicat Vlpianus quasi debitum exigi quod quis rei p. pollicitus est, ex hoc colligunt nec illarum quidem rerum, quas reip- pollicemur, ueram, &propriam obligationem esse, propter illam dictionem quasi . At nemo non uidet illoruuersorum senium esse, ut tanqdebitum exigatur, quod quasi debitum exigi dicitur, ut recte respondent hic Niger, aliique nonnulli. Nam hac significatione accipi dictionem quas,ilemo dubitare potest, qui Latinitatis non plane imperitus sit, cum & aliis quaplurimis legibus, haec ipsa dictio sic accipiat ut in l. i. . de reg. iur. ubi Accursi. s ante nuptias& ibi de Aecursissis tui. mair. l. mulier. f. uitiis. ad Trebel M. nec is f. i. g. de acquir. haered. l. Lis. ad i. Iulia de ut pubi. Sicq; et accipit evagelicae ueritatis interpres in Io. i. ubi legit turilla uerba,quasi a patre unigeniti. Itaq; dubii adu no est, qui ii pollicitationi naturalis insit obligatio, quod si illa inest cosensum quoque ipsi inesse nece te est,nis uelimus mendaceesse Vlp. in l. i β. adeo de pact.Et hoc est, primum argumentum, quo probatur, ex consensu pollicitationem non impediri, Quod ipsum probatur pteterea hac ratione Tanu ueris sinum illud retinendum est dicant alii quicquid uelint posse pollicitationcm fieri pia senti, ut liquido ostendunt leges, quae loquuntur de pollicitatione apud rem p. facta l. pactu &l. ex pollicitatione.ff. de pollicit. Nec vero possunt aliter accipi quemadmodum S supra diximus) nisi ut loquantur de pollicitatione, quae coram decurionibus fit,aliisve rei p.administrationibus, ita. n. accipitur illa dictio, apud in bis apud que C. de ededo l.Euff. de in ius uocan. l. de iure in princ.ff.ad municip. Facitque etiam ad hanc re fine pluriis muni uerbum illud ; offerentis; quo utitur Vlp. in dissinitione pollicitationis. Propriἡ dicimur offerre iis, qui praesen res sunt; ac sic passim in nostris legibus uerbum hoc accipiatur l. Iulianus. β. o erri. U. de luti l .i. C. de iis qui in prior. cor. cred. loc. succcss. Aulcia offertur cum smil.C. de lit. contestat. At uero ubi sateamur ut fateri necesse cst posse decurionibus praesentibus fieri pollicitationem, non poterimus deinde inficiari, quin pollicitatio utriusque partis consensum possit continete. Etenim si attente, mininari; cauillor 6 se hanc rem totam considerare uoluerimus, uidebimus illas causas, qus in priuatis hominibus consensu prssumptionem impediunt,in decutionibus nequast vigere, nam acce- Praro
138쪽
ptare ipsi debent,quae resp. utilia sunt, & hanc utilitatem ex rei p. commodo aestimare non ex ipserit arbitrio, id quod priuatis tantum leges concedunt l. vlt. C. de usu & habit. At nec uerecundiae gratia Decuriones recusare existimandi sunt; neque ob eam causam,ne teneantur ad remunerandum, pnsertim s propter honorem iam decretum saeta fuerit pollicitatio. Quapropter nulla ratiotie defendi posse arbitror, in pollicitatione praesentibus decurionibus nita decurionum consensum non interuenire. Parum etiam iutum illud praesidium est,quod hic Ripa attentauit, cum dixit, non eundem, qui priuatis, rei p. consensum esse. Nos enim satis esse dicimus, talem reipub. inesse consensum, qui i7 ad contrahendum sit sussciens; posse autem remp. cotrahere exploratissimum est l. ciuitas. de ibi plenissime tradunt interpretes.sis si cer. pet. Ac denique ne in re,iudicio meo, minimὸ obscura nimis disi, quis, par sit,commoremur pollicitationi consensum inesse possciostendunt aliae quoque leges permultae, in quibus iurisconsulti passim cuicunque contientioni pollicitationis nomen tribuunt, cum tamen deesse illis consensum acceptantisne suspicati quidem ullo modo suerint. Habemus hoc in l. i. C. de tu. do t. in l. uti ii ti. C. ad Velleian. in rub.& in l. ad exactionem C. de dotis promis & nuda pollicitatione, in l. cum donationis C. de transact. in l. sciendum. f. dii him. iis de aedilit. cdict. in l. i. f.penuit. E. de collat. do t. in l. qui mutuam. f. salarium .st. mand . Quae leges omnes quo pacto accipiendae fiat, ex ea quam nos trademus inserius , huius dis scultatis explicatione,optime intelligitur. Iam satis ut arbitror demonstratum est,errare Baldum,&qui hac in re ipsius opinionem sequuntur,dum putant,ex eo aestimandam cc se pollicitationem,uinaque ipsus omne in eo positam esse, quod offerentis promissio nosuerit acceptata. Quod si non aliud, at statem hoc unum maxime illos debuit mouere, quod uiderent, in toto illo tit. de pollicit. nullam prorsus legem esse,in qua iuriscosulturillum id spectasse coniici possit, anne adsit,uel non adsit consensus acceptantis. d dcc Pit illos proculdubio diffinitio illa pollicitationis a Vlpiano tradita in i .pactum. U. depollic. qua putarunt nullo alio modo,nisi ut a pollicitatione acceptantis consensum excluderet, intelligi posse. Itaque videmus adhuc ignorari,qiud sit pollicitatio,aut quomodo ipsus diuinitio accipienda sit.
P ter duas, quae superius allatae sunt,quatuor insuper alias de pollicitatione nostroruopiniones extare,quae tamen omnes a veritatis scopo aberrare uideantur. a opinio Decii existimantis co sensu tanta expressi perfici pactu, alioquin esse pol
Q Hostiensis in dii finitione pam requirit cosensum esse uerbis expressum. 3 Aduersantur Decio omnes leges, quae de pacto tacito loquuntur. 4 An ne quicquam differat opinio Decii ab opinione Aretini. 1 Aretinus excludit tantum consensum,qui inducitur ex praesentia, de taciturnitate, ima dulcia r quirit consensum plane uerbis expressum. 6 Franc. Connani opinio. 7 Quantum ad pollicitatione, quicquid alii sentiant, non est habenda ratio, quomodo consensus uel exprimatur, uel prssu
t Vel si uerissima esset opinio Aretini, non tamen tolleret potis lima dissicultatem , qus proponitur in materia pollicitati nis,neq; ipsius natura recte explicaret.
g Sunt qui putet, pollicitationem fieri posse taxum uti Dcooptau .us rei p. aut iiqua:
139쪽
qui alia sunt,qu Reis .coparari possint.
io Vtru Deus,&Respubl. consentiant coco sensu, qui in materia pactorum sit considerabilis. & infra nu. ia. Iason fatetur pollicitationem esse etiam quae priuatis fiat, negat tamen esse ei ficacem,nisi Rei p. fiat, uel collegio, aut similibus locis. Remp. posse cotrahere comperii sinu est. Promi mones priuatis factae a disinitione pollicitationis non excluduntur. i Opinio Voconii a Voci qui in pollicitatione consensum etiam uerbis expres.sum admittitiis Gramaticalis dissuentia interpollicitationem,& promissionem. is An possit seri pactum etiam praecedente interrogatione.
i' Disserentia inter pactu, & stipulationem. is Quomodolium a pactollimi stipulati ne differat pollicitatio,secudum Voco. 19 Praedicta Voconii opinio reprobatur. ao Non ut Grammatici nunc disputamus, sed ut iurisconsulti. ai Pacta inesticacia non disserunt 'ecie a legitimis, atque ei ficacibus, neque sub diuersis titulis ponuntur. aa In iuris nostri terminis constituendis non uerborum, sed rerum ipsarii atque effectuu differetia, iuriscos ulti spectarunt. 23 Notae differentia inter libertos, & libertinos a iurisconsultis non usurpatur. Nuquam poterit animus acquiescere, niti si talem pollicitationis essentiam esse demonstratum fuerit, cui pacti dii linia
Enia nobis sese offert opinio, in qua reperio fuisse Deciu in Rub. C depact. nu. 3:& haec quoque ex troxilias superioris reprobatione oriri potest. Cum hoc sors an
Dec. cogitaret, quam durum sit, quamq; a iuriscos ultorum onituum sententia abhorreat, pollicitationem tam angustis finibus concludi, ut nutast ipsi locus esse possit, i nisi acceptantis consensus plane desit, satetur ipse posse pollicitationi acceptantis cor sensum inesse, non tamen eiusmodi, qui pactum ualeat perficere. Quare pactum a pollicitatione in eo seiungit, quod ex consensu tacito, atque praesumpto putat induci pollicitationem, in pacto uero requiri consensium expressum. Quod ipsum ea ratione d monstrare conatur, quia si consensu etiam tacito pactum perficeretur, nutast prorsus neque inter praesentes, neque etiam inter absentes uideretur induci polle pollicitario,tal quaecunque promissio pata naturam semper assumeret, cum etiam inter absentes ut ipse putat praesumatur consensus acceptantis, si id modo promittatur, quod pollit creditori utilitatem aliquam asserre.l. 1. & l. si creditores. C. de pact. Qiure huius absurditatis uitandae causa concludit ipse, eo casu quo praesenti,& tacenti aliquid promi ritur, edi quidem eum, cui promittitur,consentire, at quia consensus iste ad perficiei dum pactum satis non sit, propterea uere tunc pollicitationem elle. Haec de pollicit , sone Decij sententia est, cui dicit expressim assentire Hos liensem in summa liti depact. diim in pacti diffinitione requirit conseii sum uerbis expressum. Verunt men hac in re Decius uidetur mihi dupliciter errasse. Prim5 quia putat ex prinsentia, & taciturnitate presumi consensum, quod salsum est, ut supra demonstrauimus. Deinde &ex hoc tota ipsius opinio plane infirmatur quoniam quod ipsc tradit, consensum in pacto expressum requiri, multis i bus adiici situr: nimirum illis omni-3bus, in quibus de tacito pacto mentio habetur, ut l. qui in futurum in princ. ff. depact. Qui in futurum usuras acceperit tacitὸ pactus uideturne intra illud tempus sortem petat. Quod di in alijs compluribus imbus habetur, in abeo l. item quia l. si unus. g. penulti eo. titi de pact. in l. a. & in L si creditores. C. eo. Sunt qui hanc Decii opinionem Aretino tribuant, ut Torniellus hic, alij l; nonnulli. Is enim in I r. si . de lig. i, tu princia, 'b dum consutat Accursi , Barioli, & aliorum si O tenuam
140쪽
sti uiam, qui frequentius concludunt, ex promistione sacta praesenti,& tacent ipsci uin induci ob praesuinptum consensum, illud tantum concedit uideri cum, quii nectens est, de lacci consentire, si modo eius commodum,&fauorem promistio contineat. Negat tamen propterea pactum induci, sed tunc sentit esse pollicitationem, ideoq; tunc dicit esse locum distinationi. quam tradit Vlp. in l. pactum. U. de pollic. At
non prorsis uidentur mihi Aretinus,& Decius conuenire, quanuis enim sentiat Ar , tinus ad pactum perficiendum satis esse consensum, qui ex sola praesentia, & tacitumitate colligitur, ut & Decius pariter sentit, non propterea tamcn assii mat semper an pacto necet artum esse consensum expressum. Nec sanὸ improbaret ipse ex consensit tacuto posse perfici pactum, dummodo is consensus, quan uis tacitus,non ex sela tamen praesentia, & taciturnitate induceretur, sed ex aliis coniceturis eliceretur, ut in l. Labeo, ecin l. item quia. ff. de paci. cum alijs legib. superius adductis. Quod ipsum uidetur Decius perspicue negare; Primo enim dicit pactum esse consensum uerbis expressum; desii de citat Hosticiassem in summa liti de pact. qui in pacti dissultione colensum uc bis expressum requirit. Sed quia nimis absurdum esset,non posse dici pactum, ubi ue
ba non interueniant, idq; permultis legibus aduersaretur, puto Decium, quanuise pressim ita dixerit, improvide potius locutum esse, quis, uere ita sensisse: sorsan enim cum hoc dixi tunc pacta illa in animo hon habuit, quae prauer pi sentiam, & tacitumnitatem ex alijs coniecturis inducuntur. Quicquid uero senserit Decius, certissimum est opinionem illam, prout tertio loco a nobis relata fuit, ab Aretini opinione differre, quam propterea non cum illa coniungendam, sed seorsum quarto loco statuendam censuimus. Cum Aretino uidetur mihi plane sentire Franci Connanus lib. . cap. 8. ι
quod de pollicitatione inscribit; ubi pactum a pollicitatione ita distinguit, ut dicat in
pollicitatione duorum ineste consensum, sed non expressum,neque declaratum, nisi ab eo qui promittit alteri tacenti, & non roganti, at in pacto non esse consensum duorum tantum, sed etiam conuentionem de eo, quod utriusque uerbis conuentum est,& conclusum, ut ita fiat. Quod licet primo aspectu Decij potius sententiae uideatur conii nire; tamen uidetur mihi Connanus illud potius, quod ex Areuno nuper retulimus sentire uoluisse. Probabilius cert quam Decius, loquutus est Aretinus, sed neque ipsus opinio mihi uidetur recipienda. Primo cnim illud non concedo, ex ptiaesentia,&taciturnitate praesumi consensum, ut sepius iam dictum fuit praeterea uel si maximEhoc concedi oporteret, nunq tamen probauero hanc disserentiam, quam constituit Aretinus inter consensum qui praesumitur ex prauentia, de taciturnitate, Seum qui ex rati s coniecturis demonstratur. Siquidem non Video illam a iurisconsultis ullo in loco consideratam, imo in pacti distinitione duobus in locis Vlp. nulla adhibita distinctione de consensit simpliciter, atque absolute loquitur, nempὶ in l. i iisde pact. & in i .pactum:
si de pollicit. auare aut uis ibi consensum quoque praesumptum contineri,aut tantummodo tacitum. Si etiam praesumptum contineri concedis,continebitur is quoque, qui ex prssentia praesumitur,& tacinii nitate, nam ille quoq; praesumptus est . Si uero expres sum tantum csitineri dicis,ille pariter conscii sus excludetur, qui exsactis, aliisve coiecturis desumitur. Postremo uel si maxime admittamus haec omnia, nimirum&ex praesentia, atque taciturnitate praesumi consensum, de inter hunc,& alium consensum taculum, qui ex aliis coniecturis desumitur,ad perscicndum pactu aliquid interesse: in haec
opinio Areunt nostram hanc dissicultatem non tollit, nec note ipsius pollicitauo-ι