장음표시 사용
141쪽
nis naturam, atque substantiam explicat, nam difficultatem facit pollicitationis di finitio allata a Vlp. in l. pactum.ff. de pollici: quae uidetur omnem consensum cxcludere, ut probό demonstrat uerbum, blius, dicitur enim pollicitationem esse solius offerentis promissionem , Demonstratur etiam hoc idem ex illa aduersaliua, uero e Nam posteaquam dictum est, pactum cilc duorum consensum, & conuentionem, sit biicitur pollicitatio uero, M. Quibus uerbis uidetur mihi Vlp, apertissime significa se pollicitationi consensum non inesse . Quod si diuinare uelimus neque ex illadii, oue, solius, neque ex illa adii eri a sua, uero, excludi praesumptum consensum omnem , sed tantum illum qui colligitur ex alijs coniecturis, praeterquam ex praesentia,&taciturnitate, nemo erit ut puto)qui non intelligat hanc ibi utionem non eiusnodi esse, ut in ea animus acquiescere postit. Quinta est opinio illorum, qui satentur ii,
hil referre, ut rhin conscia sus ex praesentia,& taciturnitate, an uero ex alia quacun-
, que cauca praesumatur, unde semper putant induci pactum, semper i pollicitati nem imped iri, quam pollicitationem propterea dicunt non omnibus scri posse, scd uel Deo opti m . sicut & uotum de quo agitur in tit. illo de pollic. l. a. uel Reipr ad quam ibi passim iurisconsulti pollicitationem reserunt, &si quae alia eiusmodi fiant,
quae Rei p. comparari possint, ut postea dicemus. Privatis uero hominibus nullam fieri posse promissionem sentiunt, quocunque tandem modo fiat, quq rcctὸ pollici otio dici possit. Hanc opinionem latilis prosequitur hic Ripa nu. ai. dum respondet cuidam argumento, quod pro sua opinione Decius esserebat. Dicebat enim Decius ut ui durius ex consensu tacito, & praesumpto, non posse pactum induci. Idq; n cessario nos fateri propterea oportere, quod alioquin ex quacunque promissione induceretur pactum, ac nunquam prorsus pollicitatio inueniretur, cum ex rei promissae utilitate semper acceptantis consensus etiam si is absens sit interuenire credatur. Quod argementum existimat Ripa ita recth declinari posse, ut dicamus pollicitati nem, quan uis priuatis hominibus non recte fiat, ob illam quam Decius assert rationem de consensu praesumpto, at Deo tamen,& Reip. fieri posse. Nec quicquam credit illud obstare, quod primo aspectu uideatur in naturam pacti transire illa quoque promisso,
quae aut Deo, aut Reip. fit, cum Deus opti max. ubique praesens sit,& consenti alii. properandum. . cum autem heremodicium. C. de iudi c. cumque itidem Respub. sct sestem,ac reptis irationis cuiusdam ratione pressens dici possi, iuxt. l. mortuo reo .is.
io de fideiuss Nam respondet ipse Deum,&Rempub. non consentire consensu humano, de quo uos in praesentia loqui munde Deo hoc probat, quia consensus animi motus est, Deus uero est immobilis; Ex quo sequitur inquit non posse illum singulis consentire, licet uniuersis assistat. Immobilem porro Deum esse eo demostrat argumento, quia ipsi nihil accidere potest, neq; enim Deus esset Deus,si ipsi qui cu accidereti sim liter dicit
Rempub. licet ficte repraesentci singulos. l. aliud. . reserturiis. dercg. tuta non tamen uerEconsentire. Itaq; inserti Vllicitationem Deo,uel Rei p. facta manere solius offerentis pro antisone,ideoq; rem pollicitatione dici posse. In ea uero, tuae fit priuato, propterea si cus concludit, quia clini duoru illa consensum contineat ex hoc pollicitatio esse desinit. ac pacti potius natura assumit. Ab hac tamen opinione postea Ripa recedit,licEt no alia de causa, nisi quia a comuni nostroru sententia alienam illam esse dicit. Sed ante ipsum Iasaliam attulit ratione, cur ab hac opinione recedet idii existimet, nimiru quod illis omnibus legibus aduersetur,quae procinone quoque sacta priuato pollicitatione appelliat, O α ut L
142쪽
ut l.1. pemittiss. de collat. dotis. l. qui mutua. f. penul. Tmata. meta. s. quod praetorizde eo quod metiou.l.ult. C. adVelleian. Quod ipsum habet et in Rub.& in l. ad exactione. C. de dot. proiniis & nuda pollicit, ct in l. cu donationis. C. te transact. Neq;. n. probat Ias illorum responsioneni, qui dicunt in hisce omnibus legibus pollicitationem impropriὶ accipi pro pacto. Siquidem hoc modo ut ipse inquit leges pi tela: omnes
uiolarentur. Quare non putat n gari posse, quin priuatis quoque hominibus rectE diacatur seri pollicitatio. Fatetur tamen e scacem ad obligandum non esse pollicitatione, nisi uel Rei p. fiat, uel alijs quibusdam, qui recte hac in re possint Rei p. comparari, ut i icollegio,seu cuicunq; unii rati,uel ecclesiae, aut pauperibus alicuius loci, ac nec tum
quidem ex pollicitatione passim agi posse, sed ita demum, si pollicitatio sat cum caui
uel si seria opus aliquod, quod quis sine causa facturum pollicitus erasicoeptum iam suerit. l. i. s. episte,& l. parim. E. de polliciti quod clare explicat Barti in t Charidemo eo. tit. Bald. in Rub. C. de dot. promis s. quod & tradit glosi. in c. scimus. n. l. i. Rectae ne,uel minus rationes sint, litibus Iac hanc quintam opinionem reprobaui non inquium, sed illam tamen omnino rei jciendam esse censeo; Nam clarum est, eodem consensi perfici poste pactum, quo poscitur & contractus, stultum lest affirmare ibi pactum ob desectum containis impediri,ubi ex consensu contractus induci possit. At contrahere posse Rempub. exploratissimum est, traditurq; expressin in l. ciuita sis si certi peti iaQuocirca dubitari non debet, quin & ad pactum inducendum Reip. consensiis istis- ciens sit. Quod cum ita se habeat,nulla uidetur esse ratio,cur non etiam in Repub. pita sumptus consensis pollicitationem impedire possit, Praeterea quod tam abiblute, aegeneratim concluditur,in priuato non dari pollicitationem, uidetur reclamare pollicitationis diffinitioni, quam habemus in l. pactum. Ude pollicit. Nam xl in ea distinitione ne uerbii quidem ullum ponit, ex quo suspicari possimus, uoluisse illum excludere promissones priuatis hominibus factas, scit tantum aicit pollicitation es solius o
serenti promissionem, quae uerba proculdubio conueniunt etiam,cum priuato alicui
promistio facta est. Vesuu si is cui promittitur,se nec consentire,neque ad tersari expres sim dicat. Itaque duorum alterum uidetur esse necessarium, ues ut reprehendamus Vlpia. num,qui hac dissinitionem perperam tradiderit, ues ut inter priuatos quosque homines pollicitationem recte fieri concedamus. Aliae sunt praeterea difficultates in hac materia pollicitationi Aquarum explicatio non rectὸ ex hac sententia desumitur, ut postea uid bimus. Postremὁ sunt nonnulli,qui cum uideant non rectὸ restringi posse pollicit tionem ad eas promissiones, quae acceptantis consensim non habent,ut malό ibi sei sunt qui primam, atque etiam qui secundam opinionem amplectunturi Cumq; pariter intelligant, in hac materia pollicitationis a iurisconsultorum sententia abhorrere illa distinctionem inter tacitum,& expressum consensum, quam confinxerunt sibi Aret
nus, Deciu'&alij, qui ues tertiam, ues quartam opinionem sequuti sunt, Accii inde nique liquido perspiciant pollicitationis diffinitionem non pati, ut solis promissi nibus, quae Deo, aut Resp. fiunt, pollicitationis nomen, sub vitiamq; tribuamus, sicut nos in quintae opinionis reprobatione proximὸ demonstrauimus, aliam sequuti sint opinionem, quam nos ad hunc ultimum locum duximus reserualidam. Fuit haec opinio Voconi j a Vocuna declar. Q. qui satetur uere pollicitationem tunc quoque i eue,quando acceptantis consensus interuenit, & consensus quidem expressus, nec non
de quan priuaus bominibus promissio fit. QEoniam uero intelligit ex hoc sublatas
143쪽
e edisserensas, quibus csteri a pollicitatione pactum distinguit imaliam ipse disserentia
assert. Ait enim pactum esse, clim quis alicui roganti promittit, ut puta si Titius dicat, Maevi, promittis inibi equumὸ ac Maevius respondeat, promitto, seu spondeo; pollicitationem uero dicit esse, cum quis sponte promittit, nulla prscedente intem 11 rogatione . Non est incognita, ne Grammaticis quidem, haec differentia, quod ultro polliceamur, promittamus uero rogati; notat enim illam Donatus ad Tercntium, eque etiam nostrae leges illam nobis insinuant, dum a promissione pollicitati nem distinguunt, ut Seuerus in l. b C. dei v. dotiac multὁ etiam apertius in l. ulti C. ad
Velleian. ibi. n. initio legis triciem saeti de illo ponit, qui pro muliere dotem ip psiderit, uel pollicitus si si posteaq; haud obscur)ostedit,idcirco sede pollicitatione seorium habuisse mentionem, ut spontaneam uoluntatem significaret. Nam si spontaneam ia inquit uoluntatem ab initio niam ostedit, &quae sequuntur. Itaque hoc satis per picuit isesse uidetur,pollicitationem propriὶ dici,clim quid promittitur alicui non petenti, ita ut de eo ne cogitatum quidem antea fuisset. At illud uidetur esse dubium, quod ipse dixit,in pacto semper praecedere interrogationem; siquidem hoc modo ex sorma m-
terrogationis,&responsionis non stipulatio, sed pactum induceretur. Quare hanc du- iobitationeni ipse tollit in hunc modum. Dicit ex ea promissione quae fit interrogatione
praecedente, posse induci non tantum stipulationem,sed etiam pactum; idque probat exl iuri tensum f. quod sese. q. de ροα ubi uerba illa rogauit Titius, spopondit Maevius no tantii pactionis loco accipi vi p. ait etia stipulationis. Quibus uerbis ostendit, uerborum solennitate non modo polle induci pactionem, sed de pactione magis hoc perspicuit eis quam de stipulatione, cu dictio implicativa, ut nemo non intelligit, sum ir magis dubitabilem includat. Quid ergo nihili Edistere pactum astipulatione Dissert inquit ipse duobus modis. Prima disserentia est sed haec antiquitus tantum extabat γquia non quibuscunque,sed certis tantum quibusdam,ac solemnibus uerbis poterat seristipulatio. .i inst de uessi. oblig Quod in pacto nunquam fuit necessarium, at id post Ain stipulatione quoque correctum fuit Leonina constitutione , ut ibidem subiicitur;
qua de re nos plenius infra,cum de stipulatione agemus. Secunda disserentia est, quae adhuc etiam exta quia licet antiqua illa uerborum solennitas remissa sit, non tamen concessum est, ut sine uerbis stipulatio fieri possit; Imb. n. ab utraque parte in stipulationet uerba sui necessaria,ut in Li. huius tit. At pactu nutu fieri potest; de & inutias,& surdus recte paciscuntur: Neque euam absentia impedimunto est, quominus per nuntium,ukiper epistolam pactum ineaturi qui autem β. ulti is de consi pecvn. Quod si sorse pactum fieret utroque loquente, tunc sitetur inter tale pactum,&stipulationem nullam sore disseretiam. Summa igitur haec es ut pacta,& stipulationes in hoc uelit c5uenire,quodeta in utrisque prs dere interrogationem necessest, Ab utrisque autem disseire pollicit tionem,quae nulla non modo e i, sed nec patiatur praecedere interrogationem , cum sponthae no petentibus polliceamur. In hunc modii explicat Voconius hoc totu,quod ad pollicitatione attinci; Qui tamen ut ingenue fatear) uenus mihi implica quam e τ' plicare uidetur nam quamuis multa dicat, tamen id tacitus pneterit, quod omnium in xime difficultatem inerte poterat. Maximὸ omnium illud dubium erat, qua ratione
Vlp.in l. pactum. isde pollicin ipsius pollicitationis diffinitione, ab ea ipsa consensum ex
luda atque in hoc plurimum nostri interpretes elaborarunt, ut inquirerent quom
do promissio consensu acceptinus carere posset. Putat uero Voconius in Pollicitari
144쪽
ne poete non modo consensum, etiam consensum expressum adesse, contra quam Vlpiani uerba apertissime sonant, & tamen hanc difficultatem coniuentibus oculi spe transit, nec declarat quomodo pollicitatio solius promissio st, si duorum consensum, S illum quidem expressum continere potest. Quod porro attinet ad illam differentia, quam tradit ipse inter pollicitationem,&promissonem, qua pactost, ut scilicet polliceamur illud, promittanitis uero rogati, nemo non uidet eam ut iritissimam, ita uertis-mam esse. Vertim aduertendum est, nos non ut gramaticos loqui, sed ut iurisconsultos, neque tis gramaticales uerborum dii serentias spectare, quam iuris effectus,quiro ex illis dissereniijsrroficiscuntur. Quare cum concedat Voconius utrobique conscia- sum adesse, cuinq; pariter admittat quantum ad illos essectus, quos solet consensus operari, nihil res erre, sueritne ultro non petenti facta promisso, ac deinde acceptata, an uero roganti nudo pacto promissum aliquid sit, quaero ego quae ratio compilat res adduxerit, ut a spontaneis non spontaneas promissiones separarent, ac clim de pactis, tum de pollicitationibus ditiosos titulos proponerent. Neque enim dici potest i ctum id suis te, quia pollicitatio interdum actionem producat, nimirum quando Rei p.
sit, nam interdum etiam pacta producunt actionern . l. legitima. g. depact. nec propte- Ista tamen ab aliis pactis inellicacibus pacta eis cacia separantur. Quare cum illud concedimus,in pollicitatione duorum consensim, ut in pacto,contineri poste,no poc simus negare quin haec pactorum a pollicitationibus separatio inanis suerit, ac planEsiperuacua od si illa ita de causa haec separari debuisse contendas, quisis diuersis
nominibus appellentur, cum pactum in quo ultro aliquid promittitur uerius,secundu Gramaticos, pollicitatio dici possit, quaero cur non pariter ex aliis omnibus uerbis disserentialibus, quae Gramarici enumerant,nostri iurisconsulti diuersos terminos consi tuerint. At constat iurisconsilios in terminis constituendis non uerborum, sed rerum o
ipsarum discrimina, ipsosq; potius effectus considerasse. Notissma est, &apud Latinos authores frequentissima disserentia inter libertos, & libertinos ; tamen nostri iurisconsilii hanc disserentiam minimὸ agnoscunt; Libertos enim promiscue & libertos, & li bertinos appellant,filios autem libertorum, qui propriὸ libertini dicuntur,ab ingenuis non distinguunt. Sicq; semper in iis, quaere ipsa,& essectu nihil disserant, superstitiosas uerborum disserentias stladiose declinant. Quare neminem ex nostris doctoribus putosuisse,. qui gramaticalem hanc disserentiam ignorauerit; sedc im ipsi uiderent nullum ex ea iuris effectum sequi, nec propterea minus pacti dissinitioncm conuenire, quod sponte promisso facta fuerit, conati sunt demonstrare pollicitationem aliud aliquid asci se, cui pacti diis nitio non conueniret , idq; maxima certe cum ratione,cum idem Vlp. qui pactum definiuit, diuersam pollicitationis dii linitionem attulerit . Quod certὸ non sectitet, si pacti diisnitionem ipsi quoque pollicitationi comunem esse uoluisset. Quocirca dii serentia illa,quod uel ultro, uel rogati promittamus, non satis est, ut ex ea sela pactum a pollicitatione distinguere possimus, cum pacti dii linitionem nulla ex parte
immute Vt nec dii serentia illa,quod qui musicus, uel non muscussit,quia non mutat
hominis dii sinitionem, si eues ullas substantia inter se diuersas constituit.
Vin omnes omnium de pollicitatione sententiae fuerint reprobatae, ope pretium csse,difficultates nonnullas ordine enumerare, quae facilὸ unumquemq; hac in re perplexum rc dere possunt, ac pro illarum deinde explicatione nonnulla quas princia
pra constituζrci ca quibus tota simul laec pollicitationum materia clarius illustretur. i Quanta
145쪽
r Quanta utilitas in pollicitationis explicatione posita sit. a Sex dissicultates non contem hedae in m teria pollicitationis proponuntur.3 Videtur pugnare l. pactum cum Lex pollicitatione. i de pollici Quomodo ex eo quod pollicitatio sit solius offerentis promissio, recte inferri post , ex pollicitatione agi posse, idouod facit Vlpan d. l. pactum.1 Nulla uidetur elle ratio, cur a pacto polli citationem iurisconsulti separauerint. 4 Ex pollicitatione ob honores iacta haere cies non tenentur, si moriatur qui pollicitus et , ante honores susceptos.7 Siquis rei p. polliceatur non ob honores, sed quia aliud commodum ab illa sp ret, an ex tali pollicitatione resp.aute implementum agere possit. a Contractus non debet claudicare.' An unquam promissio deno petendo possit esse pollicitatio. io Reneriuntur nonnullae species inter se diis itinctae, qus tamen ita se habent, ut una inaltera tanquam pars in suo toto
1 et Forma testamenti codicillorum formam quodammodo complectitur. ii Quo casu sit coiiderabilis illa species, quae tanquam pars in alterii specie includis
i In concessione uis non attenditur iter, nisi quando illud inutile est, quod in uia amplius inest, atque idem in reliquis. et Verba & in communi, & in legitima lignificatione accipi possunt. is Tam in una,quam in altera significatione
saepe haec usurpantur, possessio, usus, iter,substitutio. 1ε Pollicitatio, quantiis specie differat a pacto, tamen in ipso continetur tanqua pars in suo toto. 17 Pollicitatio non eodem modo semper, seis interdum in communi, interdum
in legitima significatione usurpatur. 12 Inspecia legitima significatione pollicit tio nunquam cum pacto est compatibi
19 Comunis pollicitationis significatio quae
ro Q gando accipiatur pollicitatio in signita catione legitima,atque ut species persedistincta consideretur. za Vnus atque idem actus potest dici & p ctum, & pollicitatio,viuersis tamen cosideratis.
ra Cum Vlp. dicit solius osset tis promissonem, non excludit promissionem acceptatam, licet acceptationis nullam x
tionem haberi uelit.: Acceptatio non potest alterare substantiam pollicitatiqnis. as Mathematici quantiis apprehendant qualitatem sine materia, non tamen apprehendunt qualitatem posse este sine ma
αε Licet uniuersale non possit esse sine principiis indiuiduatibus, possumus tam εillud apprehendere absque ulla principiorum indiuiduantiu apprehensione. ar In pollicitatione acceptata, rectEpossi mus absque ulla acceptationis apprehensione, solam pollicitationem consederare
C A P. XIX. Quoniam igitur sitis hucusque demonstritu est,totam hac pollicitationii materia
maximὸ implicitam este, ac diligenti Nere explicatione, nunc danda nobis opera est, ut certi aliquid assimare pollin iis, ac non tantum ueram differentia inter pactum,& pollicitationem, sed & ueras eius disserentiae causas rem teneamu; cuniuerὸ scire illi tantum existimandi sint,qui suas cuiusque rei causas cognostinat. Digna uaro certὸ haec res est, in qua nervos quod aiunt omnes intendamus. Neque enim uniusi his termini explicatio, unius bE tantum legis intelligentia agitur, sed illarum legum omnium quae siti, titulo de pollicitationibus positae sunt, atque aliarum insuper quamplurimarum,in quibus,extra illum titulum, de pollicitatione mentio habetur. Huc accedit quod ex hoc etiam materiam pactorum multo planius, persectiusq; intestigemus, quam si ignoraremus,quo modo a pollicitationibus pacta distinguantur. Vt ergo haec commodius assequamur, eam quam semper selemus ordinis ratione seruabimus, ut ante omnia dissi L
146쪽
d scultates, quae nobis hac in re occurrunt, qua si ob oculos ponamus, non tantum illas, quas hactenus tetigimus, sed & alias nonnullas, quae hanc rem totam incertam, ac plane obscuram reddunt, sic enim futurum spero, ut quod quaerimus multo facilius assequamur. Prima, omniumq; maxima dii scultas illa est, utrum in pollicitatione acceptan- xtis consensus recte interueniat,quod neque affirmari, neque negari tuto posse uidetur, quoniam si id astrinamus, reclamat Vlp. in d. l. pactum. dum ait pactu quidem esse duorum consensum,& conuentionem, pollicitationem uero solius onerentis promissionem; quae uerba quin a pollicitatione cosensum plane omnem excludant, nemo ut arbitror negabit,nisi qui cauillari, ac sibi ipsi mentiri uoluerint; satisque hse uerba superius iam perpendimus. Si uero negamus pollicitationi acceptantis consensum inesse , non rectes: Vongruet quod dicitur in l. ex pollicitatione T. polliciti apud resp. decuriones pollicitationem fieri posse,cum nec credibile sit decuriones, qui praesentes sunt, non consentire, nec rationi ulla ex parte consentaneu sit, ut iam demonstrauimus,id quod dicebant no nulli, non esse illum talem consensum, qualem nos in prsi bitia consideramus. Adue
sabutur etia quaplurimae leges, quae loquutur de pollicitatione, atq; in illa utriusq; parsa
consensim admittunt nepe L 1. C. de iure dotii. ad exactione. C. de doti promis s. l. ult. C.
ad velleian. l. i. f. penult. iis te collat. dor. l. cum donationis. C. de donat. l. metum. Lait praetor is de eo quod met. caus In quibus omnibus pollicitationi consensim duorum tribui,et quidem consensim expressum,inferius ostendemus. Versamur ergo ut di
ci Alet inter tiam&Carybdim Siquidem neutra partem possumus amplecti, quin legibus hin e & inde apertissimis aduersari uideamur. Munda insiper occurrit dubitatio, ει haec spectat ad contextum tantum, structuramque uerborum, quae habentur in il l. pactum, nam postea ι dixit Vlp. pa messe duorum consensim tque conuention pol - licitationem uero solius offerentis promissum, ex hoc quod de pollicitatione proximudiri insere ex pollicitatione agi posse. Et ideis inquit illud est constitutum, ut si ob honorem pollicitatio suetit facta, quas debitum exigatur. Sed operaepretium est certe anina aduertere,quomodo haec uerba cohaereant,& quomodo quod ibi dicitur,recte ex praedictis colligi postit. Nam quod pollicitatio non sit duorum consensus, atque conuentio, sed solius offerentis promisso, ex hoc probabilius uidetur colligi polle, minus exm,quam ex pacto aestionem concedendam esse, cum minus debeat posse unius promis ito, quam duorum consensu ,atque conuentio,& tamen ex hoc Vlp. infert contrarium,
nimiru ex pollicitatione agi posse. Tertia ex eo difficultas oritur, quia nulla uidetur possse ratio alligitari, cur iurisconsulti pollicitationem separauerint ab ea promi ilione, quae pacto continetur, cum haec duo re ipsa nihil dissenti an ut no tantum perspicitur in pol jicitatione facta priuatis, de qua idem ac de pacto iudicatur l. qui mutuum. 6 sala iurn mandati. Lulti C. ad Velleian. cum aliiς multis superius adductis, uerum etiam in Pollicitatione facta rei p. Nam ii proponamus aliquam pollicitationem resp.factam,quaec scax sit, & ipsi rei p. actionem praestet, ut quia suerit opus coeptum, aut quia fam suexit ob honorem decretum, uel decernendum, uel ob incedium, tertinorum, alatinuὶ simile ob causam, ibaltissinu est dubita quin idem suturum esset, si nudo pacto illud i disiam ex eadem causa fuisset promissum. Contra etiam proponamus pollicitationem raciam esse reip. sine causa, ita ut ad producendam actionem inessicax st, dicemus hicuoquo inesticacem sum tam hanc promistionem, si per nudum pactum, dummodo si
oc cta suerit. Neque enim repetitur tu matta paci xum tradita haec limitario ,
147쪽
tune ut pa m escax sit ad agendu,quando per illud Rei p. promissum aliquid fuerit.
At uel si maximE essicax esset pactum nudum , quod cum Rep. initur, non debuisset tamen ad divcrsam speciem referri, cum pacta legitima ab alijs pactis specie haudquaquam disierant, nec sub diuerse uti collocentur. Ita sit, ut separare pollicitationcs ab ijs promissionibus, quae pactis includuntur,non modo superuacaneum, sed& a surdum omnino sibi se uideatur. Quarta dissicultas oritur in hac materia pollicitati num, quae est eiusmodi. Fac polliceri aliquemue Rei p. opus facturum, idq; pollicet iob honores decretos, uel decernendos, si is moriatur anteasi honores illos suu ipiat, . iam de pollicitatione nihil quaerendum est, neque enim pi omissoris haeredes icnentur. l. si quis ob honores. V. de pollicit. Si uerb fuerint iam decreti, merito unusquisimirari poterit, cur ex pollicitatione potius agatur, quam actione praescriptis uerbis, quae in contractibus omnibus in nominatis alteri datur post alterius implementum. Adest uerblite proculdubio contractus innominatus, do ut ficias, uel facio, ut s cias, in quo iam pro parte sua Respub. expleuit: Decreuit enim honores, ut ille opus saceret, uel pecuniam daret. Cur ergo non hic agitur praescriptis uerbis, aut cur actio non oritur ex honorum exhibitione, innu ex implemento Est enim hoc quoddam uix μ' iis, quod sortius deberet operari, quam simplex pollicitatio, arg.l. iuri e
tium in princi T. de pact. Huic dubitationi illa maxime assinis est. Ego Rei p. pecuniam, uel aliud quippiam ultro pollicitus sum, ut ab ea serui publici in agrum meum
sodiendi gratia mitterentur; Vt rectξ pollicitationis naturam,& substantiam tene o mus, cognoscendum hic cst, possitne Respub. etiam ante imple rentum me conueniare ex pollicitatione, quemadmodum si propter honores proti isissem, an uod tantummodo post implementum habeat actionem praescriptis uerbis, quae ex eo ipsbo Getur implemento. Si dicis agi posse ante implementum, hoc usqueadeo absurdum est, ut non possit se e maius excogitari , nempe in iusto commutativo, rebusq; ipsis contrahendis non seruari proportionem arithmeticam , sed personarum rationem haberi. Hoc autem fieri nullo modo debere,& nos alibi demonstrauimus, & no-e ibi quoque omnes fatentur, dum abstardum esse iudicant contractus claudicare. l. litigatores,& ibi no. T. de arbitris c. comin unitet exi. de empl. l. Iulianus. β. si quis colludente.ff. de M. empti Hic autem proculdubio contractus claudicaret, quia socipso casu quando Respub. mihi aliquid promisisset, ut mitterem seruos meos qui foderent in agro publico, non certὸ postiam ego ante implementum Rempub. conuenire, ergo nec deberem poste a Rep. conueniri, cum idipsum sub eadem forma illi promiserim. Quod si alterum potius huius dilemmatis membrum recipias, ut dicas non posse Rempub. agere ante implementum, tunc quaero,cur secus sit, csim propter honores aliquid promissum fuit, uel ob casum quem Resp. passa sit. l. i. i. ob casum. ff. de pollici oportet enim maximi momenti esse, illam rationem quae facit', ut cum promisi Reip propter opus, quod cupio a seruis publicis steti in agro meo, uel alia timili causa, non possit Respub. contra me agere ante implementum actione praescriptis uerbis, tanu ex contractu in nominato. Cum uero promisi ob honores decretos, uel decernendos,aut ob aliam ex illis causis, qus sparsim habent in tit. de polliciti possit tunc Respub. me couenire ante implemetu,& tuc praescriptis uerbis no agat, sed actione illa, quae ex sela pollicitatione proficisci L Postremo maxima cu ratione dubitari potes'. cur
si pollicitationes assiana e conceptae a pactis Graiatiuis distinguutur, non eodem
148쪽
do pollicitationes negative concepis distinguantur a pactis negativis r Facio rem σclaram exemplo; Qui Rempub. sibi antea contrahendo obligauerat, cum ab ea sibi honores decerni postularet , propter hos ipsos honores promisit id non pet re, quod sibi ex eo contractu debeba uir. Hic Wo qu: ero , sitne haec pollicitatio, uel minus; si id negas quaero, quae causa impediat, quominus hoc casu inducatur pollicitatio, cum scilicet negatiuE uerba concipiuntur, prout proculdubio induc
retur, si affirmative aliquid eo ipse nomine promissum fuisset. Quod si hanc quoq;
pollicitationem esse assi ahquaero cur cude pactis de non petendo toties loquantur iurisconsiliti, ut in l. iuri entium. β. pactus ne peteret, cum sim . T de pact. potilicitatio tamen de non petendo ipsis plane incognita sit, ita ut de ea ne quidem ulla ut si mentio reperiatur. Qua ex re uidetur concludi poste , non induci pollicitationem, cum quis Reip. pollicetur non petere, etiam s ultro polliceatur, ac propter honores, aliamve similem causam , ex qua pollicitatio induci solet. Vt .
ergo commodius nostram hac de re tota sententiam aperiamus , eamque trad
mus explicationem , ex qua mox solutiones ad propostas dissicultates omnes desimi possiat, nonnulla nobis breuiter praemunienda sint, quae sint huius theoricae nostrae prima quasi landamenta. Primum itaque considerandum est, in hae nostra iuris disciplina, duas saepenumero species reperiri, quae licet diuersae, ac uere inter se distinita sint, ita tamen se habent, ut una in altera, tanu pars in suo toto includatur. Cuius rei exemplum ex seruitutibus formalibus desumi potest. Iter, uia,& actus sint species diuersis seruitutum , si tanu formales struitutes considerentur,& tamen primae posterioribus, ut notissimum est, tanu partes suo toto continentur. Etenim uia totam itineris facultatem includit, neque quicquam habet, qui
uia uti potest, quod non it ille habeat, cui seruitus actus conccisa suit; sic & usus continetur in usustuctu, qui pars domitam est. Quanu illae species, quae alteri cuipiam includuntur, eo ipsse non formaliter ut ita dicam tanquam seruitutes, scd ut nomidicunt causaliter tantum accipiuntur . Potest praeterea ad hanc rem asserri exemplum pacti, ac stipulationis, quae rectὸ hic a Iasone,& ab aliis, ut diuersae speties enumerantur, & tamen quicquid in se pactum continet, id totum in stipulatione
reperitur .ar. l. an inutilis. is de accept. Habet stipulatio duorum conscia sum, aeconuentionem , habet praeterea sormam & solemnitatem; Ita fit, ut quantiis p cium nudum per se consideratum , de prout uerborum caret solemnitate , species
conuentionis a stipulatione distincta dici possit unde etiam factum est, ut sub diuersis titulis compilatores & de pactis, & de stipulationibus cgcrint tamen si s
iam tum pacti, tum stipulationis materiam spectes, in stipulatione ipsa tanquam in toto pactum contineri rectE concludas. Quod ipsum etiam in testamento,& codicillis optime perspicitur; Sunt testamentum,& codicilli duae diuersis species ultimae uoluntatis. l. ult. C. de codic. & tamen quicquid uis, & roboris habent codicilli, id plane totum in testamento inest. Cum enim quinque t stes in codicillis satis sint, rein testamento septem, sicuti minor numerus includitur in maiori, ita forma codicillorum sub ipsa testamentorum forma continetur. In eiusmodi uero rebus, quae licet species distinctae sint, possint tamen se habere ut pars, & totum, id obseruatur, ut Ia quoties illa species, quae se habet ut totu, omni ex parte efficax est,ita ut partes eius om-
si aequccocurrat ad alique iuris essectu produccdub tuc altera species, que initu pars in illa
149쪽
in illa ipsa includit nun Q attedat, neq; per se ut species diuersa, diuersiasq; iuris terminus
accipiat, sed effectus illi ibit speciei tribuat,quae habet se ut totu, altera ueris n5 aliter nisi qui huius totius pars est, considerat. At cuin species illa,quae se habet ut totum, non ut
totii esticax est, sed pro parte tantu, tunc resoluitur utplurimu in illa speciem,quae se habet ut pari; illaq; non amplius considerat ut pars, sed ut species per se distincta Qua ex re fit, ut quemadmodii soli illi speciei, quae se habet ut pars, totus ille effectus tribuitur , sic ab ea sola actus denominet. Atq; hoc ipsum liquido apparet ex iisdem illis exemplis,
i 3 quae proxime adducta sunt. Etenim, ut de seruitutibus primo dicimus, si sorte incon- . cedenda uiae, uel actus seruitute, tam angusti loci demonstratio iacta suerit,ut neq; uehiculu, neque iumentis ea ire pollit, iter magis,quam uia, aut actus acquirit t. si tam angm m. q. de seruit. Quia cum concessio non quoad omnes partes ualeat, quae uiam,& actum
inducere pollent,ualet saltem quoad illam partem, quae itineris seruitutem constituit,&ab eat sola nomen cocessio illa desumit. Pari ratione stipulatio, siue acceptilatio, si quatum ad ibi enitatein uerboru inutilis sorte sit, potest saltem ualere quantum ad conse sum, & ab hac ibi a parte uti ei sectum, ita nomen ibrtitur: non enim amplius stipulatio, sed pactum nominatur, ideoq; merito dixit Vlp. inutilem stipulationem .sue accepti lationem, utile pactum habere. l. an inutilis, iis de accepti l . ita denique testamentum, si quantum ad haeredis institutionem inutile sit, aliasve solemnitates, quae in eo requiruntur, ualet saltem in uim codicillorum, si id se uelle testator dixerit. l. ult. C. de iure codiacili. Quadere plene Accuris Barti&alij in Li. f. si quis ita. ins .co. Et hoc primum est, quod nobis hac in re praecognoscendum fuit. Secund5 illud quoque praemunien-r dum est, quod facilὸ omnes admissuros esse non dubitamus, selere pleraq; uerba a n stris iurisconsultis accipi duobus modis. Vno enim modo sumuntur in communi,Vulgataq;, etiam apud iuris imperito significatione, nimirum quatenus nullis consideratis iurisci sectibus, nude tantum, ac simpliciter res aliqua, seu factum aliquod significatur. Altero modo accipiuntur uerba in ciuili, seu legitima significatione, quatenus significant certum aliquem iuris terminum, qui non ita nud4 er simpliciter quantu ad rem ipsam, ipsumq; tactum, sed propter aliquos iuris ei sectus consideretur. Demonstrat hoc nobis uerbum, possessio, quod si sumatur tu significatione communi, & seruo,&colono recte tribuitur; qua nuis non uere illi possidere dicantur, si spectcmus legitima huius uerbi significationem. l. seruus, cum sinit .ss. de acq. possiess. Suntq; alia eius modi exempla permulta. Sumitur usus, ut est sactum utendi. l. stipulatio ista. f. ij qui in Leod. alioq; etiam modo sumitur, ut est seruitus formalis; Sicq; etiam uerbum iter in c&muni significatione factum eundi significa 'itemq; locum, unde itur, In significatione uero legali itineris seruitutem significat. De sebstitutione pariter idem videmus; quanuis enim substitutio, quatenus iuris terminus est, significet secundam institutionem in legitimo testamento factam, uulgδ tamen quamcunque subrogationem significat: Quin etiam ad pecora, ad uineas, & ad arbores refertur. ar. f. sed si gregis. inst. de rer. diuic l. agri. is de usust. l. si grege. is de leg. i. Iam uero, ut ad rem n stram proprius ac d iis, si rectE animaduerterimus, haec quae diximus, in pollicitatione quoq;, de qua nobis nunc agere propositum est, facile perspiciemus Nam quod primo demonsti tuimus, posse duas species quantumuis inter se diuersas, atque distinctas,ita sese habere, ut una uelut totum quiddam altera ut partem in se contineat,adis pactum, Spollicitationem non minus recte accomodatur: Si quidem pactum, S pol P a licitatio
150쪽
licitatio diuersat speties proculdubio dicendae sunt, cum diuetias habeant dissilii Hon ἀ& tamen pollicitatio potest in pacto includi, non secus atque in suo toto pars includ tur. At cum interdum contingat, ut pollicitatio per se ad agendum ualeat, ita ut alterius acceptatio superuacanea sit, tunc merito ipsa per se talast actus distinctus, ac planὸ di itersus accipitur. Ita fit, ut pollicitatio, qua lars pacti est,eadem rectE quoque dici pos sit esse species a pacto diuersa, ut probabimus postea, Nam quae nunc uerbo tenus as firmamus, postmodetinuere ita sese habere,in huiusce explicationis progressione, accuratius .lcmonstrabimus. Quod praeterea secundo loco diximus de duplici uerborum s-i gnificatione, non minus perspicue cernitur in pollicitatione; nam & in significatione co . muni, & in signiscatione legitima pollicitatione usurpari seph reperiemus. In significatione legitima usurpatur,quo tita accipitur ut terminus iuris, Tunc uero accipitur ut te
minus iuris, clim sola illa ultronea promissio, quam proprie appellamus pollicitatione, satis per se est ad obligationem ;&hoc modo pacti secietatem nune sustinet; Ita enim it pollicitatio est, ut neq; pactum, neq; ipsius pars sit. Quod si pars pacti esset, uere pollicitatio secundum hanc signiscationem dici non posset. Quoties enim aequὸ acceptatione eius, cui promissim est, atq; ex promissione oritur oblisatio, neque minus acce
piatio, quam promissio cons derabilis est, ita iit ex utraque simul pactum inducatur, nunq poterit in hac legali significatione pollicitatio appellari, quatenus scilicet terna nus iuris est, atq; species ab ipse pacto distincta, prout consideratur, & definitura Vlp.
in l.pactum .is. de pollic. At uero in communi, uulgataq; significatione pollicitationem usurpamus, quoties non quidem terminum aliquem iuris per sedistinctum signi sic re uolumus, neque ullum iuris effectum spectamus , sed illam tantum promissonis qualitatem exprimere uolumus, quod ultro non rosanu promissio sacta suerit. Haec enim est communis huius uerbi significatio, ut aperte ostendunt illae leges, qus promis sonem a pollicitatione distinguunt, ut l. i. C. de iure doti& l. ulti C. ad Velleian. Et in hac significatione pollicitatio non tantum cum pacto, sed etiam cum alio quocui que contractu,qui mod5 absque re contrahatur,potest esse coniuncta; cum in quocui que contractu possi hoc euenire, ut ultrδ alicui non petenti promisso fiat. Sic habemus& quando pollicitatio accipiatur in significatione uel communi, uel legali, & quid rese rat, virlim hac,uel illa significatione accipiatur. Accipitur in imali significatione, tu ties ultronea promissio per se idonea, ac sussiciens est ad iuris es lectum, neque eget adminiculo acceptationis; suit enim tunc necesse diuersum ex ea terminum constituere, ioqui a pacto,alijsq; omnibus conuentionibus seiungeretur,ut toto tit. de pollicit. Ideoq; ibi videmus iurisconsultos non animaduertisse, utrum acceptatio interuenerit,uelmianus; Cum satis habeant ipsi ex sola pollicitatione oriri actionem, quae qua ratione oriatur inserius dicemus. Itaque quoties sola pollicitatio parit actionem, quoniam,vel si maxim E acceptantis consensus interuenerit, nulla tamen ipsius habetur ratio, propte rea sola per se pollicitatio considerat ut terminus iuris a pacto,aliisq; omnibus conuentionibus distinctus, ut considerant iurisconsulti omnes in d. iit. ac praecipue Vlp.qui taparata eius dissinitione tradit in l. pactum,illo tit. Quoties uero per se non attendit promissionis solius effracta, quatenus ab acceptatione sta uincta est, sed illud tantium inspicitur, ultron ac non petenti facta fuerit, n5 couenit nomen pollicitationis, nisi in comuni significatione, in qua omnibus etia & pactis,& contractibus conuenire potest; Et ira