장음표시 사용
151쪽
quas qui diligenter considerauerit,poterit sicil E animaduertere,eas no loqui de sola promissione, quae per se consideretur, aut sine ope acceptationis ad rem ullam idonea sit, sed sponte factam promissionem uelle demonstrare ut d. l.I Q de iure doti d. l. ulti is ad Velleian. l. qui mutuam. C. de dotis promis s. l- donationis C, de donat. l. metum L ait praetor. iis de eo quod meta caiis. Vtrum uero accipiatui in communi, an in legitima significatione, hoc referre ducimus, ac nuc denuo inculcamus, quia pollicitatio sumpta in
legitima significatione, idest quatenus est terminus iuris, ac species per se distincta, subiecto nunquam cum pacto concurrit,& ubi pactum est, ibi pollicitatio esse non potest. Siquidem ut pactu dicatur, acceptationis quoque ratio habenda, est at hoc legalis pollicu, i tationis naturae reclamari. Clim uero sumitur pollicitatio in significatione communi, poetest & pacti, & caeterarum etiam conuentionum serina assumere ; Na cum passim apud omnes pollicitatio dicatur promisso, qus ultro sectast, ac de eo quod ne cogitatum quidem antea suerat, quid repugnat, quominus hoc modo pactum,& quscunque conuentio fieri possctQuoties igitur ita fiet, non different substantia pactum, et pollicitatio, ideoq; no potest hoc modo accipi pollicitatio a Vlp. in d. t Factu,cum pacti, & pollicit sonis diu crsas diffinitiones tradit, sed ratione tantum disserrem,& ut Graeci dicunt γα - γοή .s Hoc modo scilicet, quia si promissionis qualitatem illam cosideremus,quddnon petenti ultro facta suerit, dicemus esse pollicitatione, si uero alterius acceptantis c5 sensum, recte pactum appellabinans. Neque magis pugnabit, posse eumdem actum dici& pactiam, & pollicitationem, diuersis scilicet consideratis,quam pugnet eundem esse &hominem,& musicum, uel eum qui unius ecclesiae sit canonicus, alterius episcopum es s aut deniq; qui in una ciuitate subditus sit, in altera eii dominum, atque principem esse. At uero hic cauendum est diligenter ne id sortἴ nos decipiat,in quo caeteri omnes plan Edecepti sunt quod cum dicimus pollicitationem sumptam in latissima fgnificatione ta, , lius offerentis promissione perfici, iuxta dicinitionem Vlpiani in d. l. pactum, non negamus quin ipsi pollicitarioni acceptatis cosensus accedere possit, ita ut nihilominus uerissm maximeq; propriὸ pollicitatio dicatui d intelligimus nec dubitamus quin sic Vlp.
intellexerit) ipsius acceptationis nulla prorsus rationem habendam esse, clim tota esticacia soli pollicitationi tribuenda sit, nec ad ullos iuris effectus ipsa acceptatio quicquam prosit. Propterea videmus, ut & supra animaduersum est,Vlp. ac caeteros iuriscosultos in cotitia. de pollicitationibus, non id exigere, ut acceptatio absit, sed illam plau neglia gere tanquam sterilem,atque inessicacem,non secus atque in uiridi arbore siccos ramosa n Gligimus, atque amputamus. Eamobrem ergo cum pollicitatio nobis aliqua proponitur, non in communi, sed in legitima significatione, quae ab altera parte suerit accoptata, non propterea minus pollicitationem esse dicemus, neque ob id pacti naturam assumer .sed stilam attendemus pollicitationem Quia quamuis uerum sis acceptatis quo-Jue consensum adesse, tame nos illii nullatenus cosiderabimus, neq; illud quide appreheemus,promistione no esse acceptat sed acceptatione non considerata solam proni istio a s nem, seu pollicitationem attendemus. Sic mathematici,qui semotam, ac plane absit acta ab omni materia quantitatem considerant, non id quidem apprehendunt, quantitatem .
sine materia esse posse nam hoc modo illorum apprehenso penitus falsa esset sed nulla materiae habita ratione, solam quantitatem sibi considerandam proponunt.Atq; hoc ipsim etiam in re admodum simili Uregie explicant nobis Aristotelis interpretes,ac Diauu Thomas inter caeteros. Lla de ara dum in ipsius Aristotelis sententia demonstrant
152쪽
AL BERTI BOLOGNETIstrant quomodὁ genus habeat esse ut ita dicamus) immateriale , & quomodo ex
multorum collectione constituatur, Dicut enim intellectu non id apprehendere, naturam is communem sine principiis materialibus,& ut ipsi inquiunt indiuiduantibus esse, uia hoc modo appresentio es et lia,sed apprehendere naturam tantum communem, puta hominis,sive alterius rei cuiuscunque, quae natura constet, principia uero immaterialia S i ii diuiduantia, puta hanc carnem, & haec ossa minime animo,& cogitatione complecti. Nee debere hoc absurdum ideo iudicari, quod sine eiusmodi principiis materialibus communis hominum natura esse non possit, nam etiam cum album hominem proponi quamuis non possis ab eo albedine ita animo separare,ut apprehendas illum albunon esse, tamen poteris,albedine ipsa non considerata, solum hominem apprehendere. Non secus ergo & de pollicitatione concludendum cst, nam cum illa per se icax sit, ac se sola contenta non id curamus, utrum acceptantis consensus interuenerit, nec ne. Non quia id apprehendamus, acceptantis consenium no adesse, nam hoc modo apprehenso salsa esset, cum imbsere semper ille adsit &hoc est quod apud nostros interpretes ma- ximas turbas excitauio sed omissa plan ac non considerata acceptatione, solius offerentis promissionem attendimus,atque illam uerὸ pollicitationem esse definimu .
A R G V M. Q modo b se, quae simplicius hucusque tradita sunt, ad pollicitationes id in priua
tis, tit in rei p. saetas, atque etiam ad propositarum dubitationum s lutiones applicari possint.1 Quomodo accipienda sit pollicitatio quae
priuatis sit. a Verh ais ari potest, pollicitationes fi ctas priuatis efficaces esse. a Ratio cur pollicitatio relata ad priuatos nunquam alio modo quam in comuni significatione accipiatur. Cur priuatis non obligemur, nisi eoru csi sensus accedat.1 Naqua adest aequitas, quae ad pse te obligandum satis sit, nisi is cui promissum promittentis fidem sequutus fuerit. 6 α' modo probetur pollicitationem rotatam ad remp. semper accipi in legiti- ma significatione. In pollicitatione facta rei p.actio,&omnes iuris effectus inde prouenientes soli ipsi pollicitationi, non autem acceptati
a M alta in quocunq; actu adhiberi possunt,
quae tamen ad illius actus substantiam nihil pertinent,nihiloque magis constasiderantur, quam si nullatenus inte uenissent. y mae sit ratio diuersitatis inter priuatos,rcmp. cur reip. pollicitatio sella attendatur, eum tamen in priuatis a ceptantis consensus sit neccilarius. io Dupliciter possumus quid rei p. polliceri, aut simpliciter, aut ob causam, qu futurum aliquid respiciat. Ii Propter opus coeptum agitur ex pollicitatione etiam facta sine causia. a a Variae intelligentiae l. Chari lcmo. s. de pollicit. Gladiatorii muneris atrocitas.
i Nouus eiusdem legis sensus.1 3 Regula constitui potest pollicitationἴ simpliciter factam etia Rei p. incs scacE cste. 16 Causa impiit sua non impedit quominus pollicitatio simpliciter facta .licatur; ut cum quid ob honorem iam decretum
i 7 Consensus no per se solus immediate obligationem producit. iῖ In pollicitatione iacta rei p. quae concurr ead obligationem inducendam. 19 Ex uoto cur obligcmur, multo maior est ratio, quam ex pollicitatione facta retia pub. et o Cur acceptantium decurionum consensus non attendatur in eo quod reip polliceamur
153쪽
licemur. 26 Pollicitatio unde dicta. i Pollicitatio, iussit resp. alicuius rei impetra et 7 In pollicitatione consensum non modo dae gratia, ut plurimu accipi cita est in si tacitum,sed etiam expressum interue-gnificatione communi,perinde ac si pri ni re posse uerius est. uato secta suis leta et 8 Explicatur dii licuitas superi u proposita, et a In eo, quod polliceor patriae comodi mei circa illationem, quam deducit Vlp. ex gratia non uideor agnouisse naturalem pollicitationis diiunitione. obligatione, tua ipsi obstrictus sum. 2 ρ Non recte sentiunt,qui negant ex pollicia 23 Non idem iudicandum est de pollicitatio latione naturalem obligationem oriri. ne, quae sit rei p. ob honores decernen- 3o An ex pollicitatione exceptio competat. dos, ac de illa quae fit alterius rei impe- ii Qua ratione a iurisconsultis non fuerint trandae causa. consideratae pollicitationes de non pe-α Quae ratio sit praedictae differentiae. tendo,sicuti pacta de non petendo. 23 Honorum uenditione nihil turpius, aut 3 a Paradoxicae ali uot conclusiones, qui ex rei p. perniciosius. praedictis colliguntur.
C A P. XX. Huius nostrae sententiae quasi summam hactenus exposuimus, nunc autem: ut
plenius doceamus, quando uel in communi, uel in legitima significatione accipiatur pollicitatio, ac simul ea quae simpliciter hucusque travidimus,legii authoritate aliquanto accuratius comprobemus, distinguendum in primis esse arbitramur, priuatone fiat pollicitatio, an uero rei p. vel Deo opti max. nam quod Deo uou mus,prorsus pollicitationi comparatur. l. a. is de polliciti ac de utraque separatim nobis agendum cst. Quod attinet ad priuatum, constanter assimari potest, nunquam ad x cum referri pollicitationem, quin sumatur in vulgata, communique significatione; tunc enim iurisco usulti promistionem priuato factam appellant pollicitationem, clim promissionem ultro factam significare uolunt. Quare no concedimus pollicitationem in priuato inessicacem esse, quia clim hoc modo pollicitationis nomen rei te tribuatur uariis c5uetionibus, in quibus ultro aliquid promissim fuerit,scut ills uariis de causis possunt effia caces, ues inefficaces esse, sic dicimus et pollicitationes, quae fiunt priuato, ciscacia habere vel no habere posse. Quod qui negant,in eo decepti sunt, quod credideriit no posse esse pollicitationem, in qua consensus acceptantis interueneri Sed ut ipsi quod stiatiunt,nullo modo probare possunt, ita nos sententiam nostram probamus ex illis omnibus legibus, quae ex pollicitatione sibi facta,priuato actionem concedunt, ac praesertim ex l. ulta C. ad Velleian. ubi Iustiniantis nihil reserre statuit, utrum quis pro muliere dotem pollicitus sit, uel spoponderit. Quod ipsum etiam habetur in l. i. C. de iure doti facitque ad hoc l-I. β. penult. ff. de collat. dotis. l. si mutuam. f. salarium. E. mand. chm aliis multis seperius adductis. Sed quae ratio est inquies cur in priuato nunquam pollicitatio alio; modo quam in communi hac,& vulgata significatione accipiatur Θ Hanc sationem ex iis,qus supra diximus,licet facile intelligere. Diximus quando ex duabus speciebus una tanquam pars in altera includitur, illam, quae partis uicem obtinet, nunquam accipi in legitima significatione,hoc est no considerari per se, ut terminum iuris, & ut speciem ab altera distinctam, nisi quando per se producit aliquem iurisci sectum, ita ut reliquae partes illius totius uel inutiles sint, uel certe non sint considerabiles, quemadmodum uariis exemplis demonstrauimus. At in priuato nunquam sela promisio ipsi facia ellicax est ad
producenda obligauongsed semper acceptantis costatus iura cosideratur. Quod optiu
154쪽
niὲ ostendit nobis Vlp. qui cum de priuatorum obligationibus loquitur, dicit nulla esse obligatione, quae non habeat in se consensum l. i. is de pact. Ac si hic quoque quaeras rationem,cur priuatis non obligemur, nisi eorum consensus accedat, respondeo quaeren dam esse potius rationem, cur secus sit in rep.&de hoc inserius agemus Nam quod in priuato constitutum est,apertissimam rationcm habet. Obligationis sundamentum omre aequitas est l. stichum. f. naturalis.isde solui. aequitas autem naturalis quae perioram iobligatione inducit,no ex eo solo oritur,quod promissum aliquid fuerit,sed ex eo quδd
alter acceptauerit, ac promittentis si de se tu utus suerit. l. uo amplius. f. is natura debctiss.
de reg. iur. At non dicitur quis alterius fidem sequutus, nisi quatenus acceptauit. Qua res but in priuato pollicitatio per se ad obligandum aequitatis non satis habeat Quod climita sit, satis ex hoc ratione habemus,cur per se tanqua terminus iuris, ac tanqua species a pacto diuersa inter priuatos homines pollicitatio no cosideretur. Et haec de pollicitatione quae priuatis sit.Quod uero attinet ad illa,quae si reipub. contrariu cocludendu est, nimirum accipi illam in legali significanone, prout iuris terminus est, & species a pacto di- ό stincta. Idque apertissimo argumento demonstratur; Nam clim diuersimode uideamus accipi pollicitationem, ninari non potest, quin in eo potissmum titulo ut terminus iuris,& ut species distincta accipi debeat, in eo sinquam titulo quem de pollicitationibus compilatores inscribunt,& quem a titulo de pactis s ungunt. At in eo titulo de pollicitationibus tantum reipub. sectis loquuntur, quibus ut diximus uotum comparatur Let. ciusdem titu. Confirmatur hoc prsterea, quia eodem illo in titi in l. pactiun traduetur diffinitio pollicitationis a pates diisnitione penitus diuersa, quod certὶ non si
zet, nisi pollicitatio acciperetur ut terminus iuris, & tanqua species a pacto diuersa. Qua xx re iam perspicii E apparet, propter ea quae nos sirpra docuimus, in pollicitati. . ine facta reipub. ipsius acceptationis nullam haberi rationem, sed& actionem, & on nes iuris effectus , quotquot inde proueniunt soli pollicitationi debere tribui. N νque enim alia causa facit, ut ex sola ipsa pollicitatione diuersus iuris terminus, & a pacio seiunctus constituatur, nisi quia cum pactum sit duorum consensusnon ibi certe paetum induci potest, ubi acceptantis consensus uel si is maxime interuenerit nullatenus at aenditur. Nec mihi saepe illud inculces, posse contingere, ut huic quoque pollicitationi, quae reip. fit consensus acceptantis accedat, Nam fateor non modo hoc posse conting re, sed ut plurimum, imo fere semper ita esse, sed tamen dico hic acceptantis consensum inihilo plus operari, quam in condendo testamento operetur consensius haeredis, aut in aditione haereditatis consensus legatarii; Quia sicut in iis actibus sela uel restatoris dispo-
Mentis, uel haeredis adeuntis uoluntas ualet, neque aliud praeterea ad testamentum, uel
aditionem necessarium est, sc quando pollicitatio streis'. usque adeo illa per se ess xc a & ad obligationem, & ad actionem ut nullum, acceptationis adminiculum amplius desideret. Sed dubium hic est,cur pollicitatio,quae si reipub. de ea loquor quae ad agedum es scax est a se ipsa tathm hanc es sociam agnoscat, ita ut in illa consensus accepta 'ti, non attendatur, clim tamen pollicitationes,quae priuatis sunt, ex ipsa potissmum acceptatione robur, ac firmitatem assumant. Mirum certe hoc primo aspectu unicuique uidebitur, nam si in contrahendo reip. semper tantum tribueretur, ut posset sibi alios obligare ex iis causis, ex quibus ipsa aliis non obligaretur, nemo esset qui uellet clina rep. corrahere. At quoniam constat non in aliis speciebus hoc admitti iuxta no. in l. ciuitas. C
ri. Pet t. videndum cst quatenus, aut qua ratione hoc reipub- concessum si, ut in actio
155쪽
io actionibus proponendi praecipuo iure utatur. Animaduerto pollicitationem, quaest Rei p. aut simplicem ei se, aut ob finalein ut ita dicam causiam aliquam fieri, lut, cum Rei p. aliquid promittitur, ut ipsa quoque inuicem aliquid faciat, uel pta stet; Quoties pollicitatio simplex est, rectu regula constitui potest non ualere illam, neque actionem producere , neque enim satis est factam esse Reip. nisi ob causam facta suerit, Traditur hoc in Li. β. non semper autem , illo ipso titi de pollicit.
Non semper autem ait ibi Vlp. obligari eum qui pollicitus est, sed si quidem ob
honorem promiserit decretum, uel decernendum, uel aliquam iustam causam tenebi tur ex pollicitatione, si uero sine causa promiserit non erit obligatus, & ita multis constitutionibus & ueteribus,& nouis continetur. Quanuis secus sit ubi opus alii, quod licet sine causa promissum coeptum fuit, ut ibidem subsicitur; At si opus non coeperit, qui sine causa pollicitus erat, nulla actione tenebitur. Hoc modo etiam in rc l-ligenda est. l. Charidemus eo. tit. Charidemus respondit, excpistola, quam muneris redendi gratia absens quis emisit,compelli non potest, quia nulla ibi causa proponitur ex qua fuerit saeta pollicitatio, pollicitationem uero sine causa etiam Reip. factam in inutilem esse iam demonstratum est. Quocirca frustril prorsus uidentur mihi nostri interpretoe circa illius legis intelligentiam insudasse, dum rationem quaesierunt cur ibit, pollicitatio inutilis sit. Sentiunt plerique ideis non iii alere pollicitationem illam, quia missa fuerit epistola; Epistolam uero pollicitationi propterca impedimento es se putant,qubd qui epistolam accipit, pollicitationi consentire credatur, ubi uelo consensus accedat, non pollicitationem, ii d pactum induci arbitrantur,itarcsert hic Ripa inter alios nu. Σς. & hsc ratio uidetiar frequentius proba i ; Alciatus iii d. l. 33 Charidemus. existimat hoc postis gladiatorij muneris atrocitati tribucndum cse, ut ob eam causam pollicitatio minus probetur , Idque uarijs antiquorum scriptorum authoritatibus confimore conatur, quod tamen a sententia Vlpiani in ea te
ge alienissimum est. Mihi uero frustra uidentur Doct. de illius legis ratione dubitasse, cum ibi nulla extet causa, ex qua suerit sacta pollicitatio , ac pollicitationeinsne causa non ualere, uel prima illius tituli lege a Vlpiano ipso admoneamur. Vnde S in alijs legibus illius tituli videmus iurisconsultos, in eo potissimum occupari,
ut causas enumerent, quae pollicitationem ad agendum escacem reddunt. l. propteri incendium, & l. ob casum illo titi de pollicitat. Quanquam & alio modo existimo exponi posse responsiam illud Vlpiani in l. Charidemus, ut dicamus ibi epistolam non ad Rempub. seu decuriones missam suisse, neque enim ullum ibi uerbum hobetur, unde hoc colligi postit. Quare ut diuinatio omnis absit, possumus intelli gere ad alium aliquem epistolam suis te missam , puta ad uenatores qui ad publicam uenationem populo edendam, seras inuenirent, uel ad amicos serian, quina neris edendi rationem inirent, atque ad eam rem necessaria pararent Cum ii
ro haec epistola sorth ad decurionum manus peruenisset, & dubit retur , an ex ea intelligeretur facta pollicitatio, ita ut qui scripserat, ad muneris editionem compelli poster, hac de re consultus Vlp. respondit, compelli eum non debere, quae respontio rationem sinὰ maximam habet, cum is Rei p. nihil uere pollicitus si si quanuis
idipse animo agitauerit, atque euam amicis sorte uoluntarem suam testatam fecerit
Et hoc quoque multb probabilius est, quam quae hostri interpretes in illius t in Plicatione nugantur. Vicunque ius cliabo regula intrepidE conuitui
156쪽
potesὶ pollicitationem sectam Reip sine causa, ab eo scilicet qui nihil a Rep: postillat, is
ac nihil se consequuturum sperat,aimonem non producere. Ab hac tamen regula illi casus excipiendi sunt, quorum proximὶ meminimus , cum scilicet aliquis promisit Propter incendium,uel terraemotum, uel aliquam ruinam, quae Reipub. contigerit, uel ob quemcunque casum, quem ciuitas passa sit. l. propter incendium.l. ob casum illo uti
de pollicit. Intelligo has omnes pollicitationes simplices esse, quae sectae sunt sine Musa ut ita dicam) finali, quae proprium pollicentis commodum spectet, nimirum, cum is qui pollicetur, nihil contra a Repub. postillasi aut expectat, quanuis adsit ca
' se impulsua, quae pollicitationem interdum cssicacem reddit. Atque in hocmumero lo possumus reponere illam quoque pollicitationem, quae si ob honorem iam decre, tum, iton decernendum dico, ted iam decretum. Nam tunc qui pollicetur nihil contra a Rep. postillat, cum iam honorem suerit consequutus, tametsi ut dixi causa' impulsiva non deest d. l. r. s. non semper. Ratio uero cur in eiuscemodi speciebus possit agere Respub. cum tamen hoc priuato non concedatiar, ratio haec inquam non ex consensu, cuius iam diximus in legali pollicitatione nullam rationem haberi, sed ex alio aequitatis sonte desumenda est. Namuel si id seruari aequitas postulet,in quod consensum est, possunt tamen S alia esse, ex quibus aequitas derivetur. AEqui Drem uerb ipsam adesse satis est, ut inducatur obligatio, quanuis non ex consensu proveniat. Neque enim consensum per se, sed aequitatem obligationis sundamentum esse irvadidit Paul. in l.Stichum.f. naturalis. sis de solui. AEquissimum porro iudicarunti sum nostrarum authores compelli eum ad solutionem, qui ob incendium, terra in
tum, uel alium similem casum quanicis smpliciter, ac nullius ope praemii Rei p. aliquid promiserit, quoniam praeter fidem datam in pollicendo, urget maxime illud pietatis iavinculum , quo patriae quisque suae deuincti sumus: At neque illud a Ruitatis satis ii
taret, ut propterea promissor compelli deberet, nisi accederet tertio praesens Reip. casis,&necessitas, quae facit, ut a quocunque ciue illa deseri parum pium,&honestum, abiis uero qui prius polliciti aliquid erant quasi naturalem aequitatem agnoscentes, deinde mutato proposito ips Rei p. quasi illudunt, omnino illicitum habeatur, c praesertim potuerit eorum promissio alios negligentiores reddere, qui alioquin ob in-hantem necessitatem suetant promissuri. God ipsum dici potest etiam quando aliquis ob honorem iam decretum pollicitus est, tunc enim ilia pariter adsunt, quae soluendi necessitatem inducunt, nam prster promissonis momentum, adest aequitas raris gratiae benefacientibus reserendae , qus cum patris charitate concurrit. Atqui
certe in pollicitatione Deo sim, quam peculiarii nomine uotum appellamus, multo tymagis uiget haec ratio. Cum quicquid omnes & possumus& habemus, id totum solius pra*otenti Dei benignitati acceptum seramus. Ideo dici non potest quanto illi plus,quiin ipsi patrio uel alijs quibuscunque debeamus . At de pollicitatione pii, uatis satis no 3 idem diei potest. Namque in priuatis hanc tantam pietatis rati
nem non uigere exploratissimum est. Hanc puto esse uerissimam rationem cur pollicitatio etiam simpliciter, aci sine ullius, pro ij Rei p. facti sella per se ad aget
dum HS x sit. Ex ea ue fit, ut acceptantium decurionum consensus non attendat,
cuius quid ut tanto minus ratio habenda sit acit eua illuriquonia ita demu alicuius acceptatio,& consensi attenditur,quando ille recusam ac dissentirepotest, alga. ueste mon uidetur iusside at dei unonespollicitationem Res Rim quaeipsius modum
157쪽
modum contineat, recusare non debent: Et haec hactenus de sinplicibus pollicitationibus Reip. factis, in quibus is qui pollicetur, nihil sibi contra a Repub. pra uari postulat; Quod erat primum caput huius distinctionis, quam circa pollicita-.tiones Reip. saetas adhibuimus. Secundum caput crat, quando Reip. st pollicitatio alicuius rei contemplatione, quam e contra is qui pollicetur, ab ipsa Repub. imai petrare uelit, ueluti si Rei p. aliquid pollicearis, ea sorte de causa, ut tibi extrahendi. ex urbe frumenti facultatem concedat, sue ut publici serui in agro tuo opus faciant, uel ut in locis publicis aut uenari, aut armenta pascere, aut aliud quippiam agere tibi liceat. In quibus casibus, atque in alijs omnibus eiuscemodi concludimus Rempub. uti priuatum haberi, di propterea tunc pollicitationem Rei p. factam non considerari tanu terminum iuris, aut tanu speciem a pacto diuersam, sed accipi tantum in significatione communi, ita ut semper tang pars integralis ads
ciem aliquam conuentionis reseratur, quae regula unam tantum admittit excepti
nem , ut postea uidebimus. Iam uero ratio, cur id ita sit, diligenter est aduertenda, eaq; iudicio meo talis est. Nam quoties commodi mei gratia, Scut mihi contra aliud praestetur, Rei p. aliquid polliceor, non aequc uideor naturalem illam Obligationem agnouisse, qua patriae tenemur, quemadmodum in superiori capite diximus, sed nihil aliud, quam commodum meum uideor spectasse. Quare amota patriae obligationis contemplatione, restat, ut Respub. tanu priuatus consideretur. Quo sit, ut sicuti diximus legales pollicitationes non esse, quae priuatis fiunt, neque sp cie differre a conuentionibus, sed earum totam es scaciam ab acceptantis consensu pendere , idem & in istis concludendum sit, quan uis Reip. fiant. Cum enim nulla alia de causa promittam, nisi ut ad illud praestandum, quod mihi contrae posco, decurionum uoluntatem , & consensum alliciam, fieri non potest, quin eorum consensus attendatur,& quin ab eo potissmuni squitas omnis, atque huiusce promissonis et scacia pendeat. At non conuenit hoc naturae pollicitationis legalis, a qua Vlp. amouet omnem consensiam, eamq; solius offerentis promistionem esse 3 statuit: Ab hac regula unicam tantum speciem excipio, cum scilicet aliquis ob honorem sibi decernendum Rei p. aliquid promittit. Dixi decernendum, quia si iam decretus fuerit, itim pollicitatio quae iam non alio spectat, nihilque amplius sibi quaerit, inter simplices pollicitationes potius reserenda est , quare de ea satis iam supra loquuti sumus. At cum honos decernendus est, licti pollicitatio eo nomine facta uere ob causam facta sit: tamen illis. pollicitationibus, de quibus proxime stimus loquuti , nequasi similis est , sola enim per se attenditur pollicitatio , tanqrerminus iuris, setaq; per se esticax est, neque utrum Respub. consenserit, uel minus ullatenus consideratur. l. i. f. non semper. l. pactum. l. si quis ob honorem cum
aliis simil. is de pollicit. Sed quae tanta inquies huius diuersitatis ratio est, inter ho-
i. norum spem, aliasq; causas, ut tanti reserat, utrum ob honores decernendos, an ab terius cuiuscunque rei contemplatione pollicitatio facta suerit λ Venit mihi in mentem haec ratio, quam uerissimam esse iudico, nam si in pollicitationibus, quae pro pter honores fiunt, acceptantium decurionum consensus atlcnderetur, hoc nihil,s aliud esset, quam uendendo, seu permutando honorum commercia,&conuentiones inire; Quod ut ipse prope uocis sono turpissimum est, ita in Repub. nihil eo p . test esse periticiosius.Atq; utinam demonstratione id egeret, nec tam aperte experientia
158쪽
hoe ita esse ipsa doceremur. At so dices turpe fuerit bonorum inire commercia, ac propterea admitti non debuerit, ut pollicitationis efficacia ab implemento, et consensu decurionum penderet ;uertim cur non potius constitutum est, hane pollicitationem fanὸ inefficacem, atq; inualidam esse, quemadmodum cum priuato alicui facta est quam eum,qui pollicitus cst,ad praestationem inuitum compelli posseὸ Respondeo non potuisse, ii ec debuisse in hoc Rempub. cum priuatis aequo iure censeri, neq; enim clim de honoribus decernendis agitur, potest Respub. comparari priuatis hominibus, a quibus neque bonores, neq; munera ulla publica obtineri posse perspicuum est. Quare aequius uisum fuit, cum qui ob honores Rei p. aliquid pollicetur, ex sola pollicitatione necessario obligari,& ad soluedu copelli post e. idq; ob rationem superiori capite adducta,quia
quoties quis cum Repub. ta nil Repub. aliquid agit, uidetur semper naturalem obligationem illam agnoscere, qua tenemur omnes ciuili societati, in qua quisque uel natus est, uel saltem degit,publicosq; honores consequitur. Quare uolue iunt leges hunc actu ex parte tantum illius esse incnicacem, qui illicitam uenditionem agressus est . Quod si quis sortὶ eri cui hoc minime absurdum uideatur, quod nos supra diximus absurdissimum esse, honorum commercia, & uenditiones fieri, ac reiecta hac nostra ratione dubitet adhuc, cur in pollicitatione ob honores facta pollicitatio ipsa potius per se a tendatur, quam acceptantis coii scii sus. Respondeo huius rei aliam quoq; rationem es se posse. Etenim si ponis hoc, neque absurdum iudicas, honores pretio conccdi consueuisse, credudum certe est, hoc potius auctionis, ac licitationis cuiusdam in modum, quam alia ratione iactu insuisse, ueluti clim praeconis uoci aliquid subijcitur. Id quod etiam ostendit uerbum polliceri,quod L .τ ῆπολυ' quod est multum,& liceri, quod ametionari significat, tractum fuisse probabilius est; At in licitationibus quan uis ille, qui a
Osseri,statim obligetur, non tamen statim licitantis consenis accedit. Et licet ipse quoque licitator postremi offerentis promissonem approbare teneatur, id tamen in R ub. non est admittendum, semper enim illam liberam esse oportet, ut quae in honorius concedendis non solam pecuniae oblatae magnitudinem, sed& morum probitatem spectare debeat. Ac sane facile id contingere potest, ut qui plus obtulit, indignus plane sit, qui honorem illum adipiscatur, quod in priuatorum licitationibus, in quibus solum commodum spectatur, nunu contingit. Ex his omnibus liquido constare arburror, quo pacto piop Osis sit perius diis cultates dissolui possint. Et quod attinet ad primam, iam videmus h. aec duo minime inter se pugnare, ut in pollicitatione consensus a ceptantis non modo tacitus, sed&expressus interuenire possit,& tamen recte Vlp. a
liollicitationis diffinitione consensum excludat in l. pactumas de pollic. Cum enim pes
icitationis uires,& efficacia nulla ex parte a consensu acceptantis pendeat, consensus
iste in pollicitatione ianu demortuus iacet, utpote qui nullos producit enectus, ac nubium quasi spiritum habet. Quare uel si i, maxime & tacite, & expressim in pollicitatione interuenire possit, tamen non debuit Vlp. in pollicitationis diis nitione illum complecti, Nec enim magis ad ipsius pollicitationis substantiam pertinet,quam ad substantiam tritamenti consensus haeredis,aut ad sebstalitia nuptiam hodie praesertim iure Ponticio consensiis patris, uel ad perficiendam haereditatis aditionem consensus aut creditorum, aut egatariorum, Et in in his omnibus actibus & haeredis, & patris,& credixorateu legatarioru cinensium uel expressum posse interuenire perspicuum est. Ex hoc etiam
patet ccmaae dii licuitatis explicatio, dum dubitabatur, quomodo accipiendum sit id a quod
159쪽
quod ex pollicitationis dissinitione infert Vlp. in L pa im. T. de polliciti scilicet ideo ex
Pollicitatione agi posse,qui a sit solius onerentis promisso, cum potius uideretur contrarium inserti debuille. Qua in re animaduertendum est, non illud simpliciter inferri posse agi ex pollicitatione,sed ita constitutum est e,sic enim loquitur Vlp. Et id ed inquit illud Meil constitutum, ut si ob honorem pollicitatio suerit facta, quasi debitum exigatur. UCur autem id constitui oportuerit, roris lina E ex eo insertur, quod in diffinitio ite Pollicitationis traditum erat, nepe pollicitationem solius offerentis promissionem esse.
Nam cum ex obligatione oriatur actio. l. licet. ea obligatio. ff. de procurat. oblis gatio uero ex duorum consensu oriatur. l. I. β. conuentionis.is de pact. ubi idem Vlp. nullam esse obligationem ait, qus non habeat in se consensum , maxima cum ratione poterat dubitari, an pollicitatio, quae sola onerentis promissione perficitur , deberet esse essicax, ita ut possct illud tanquam debitum exigi, quod quis ob honorem Rei p. pollicitus esset, videbatur enim pollicitationis natura ab obligati
num regulis abhorrere. Eamobrem ergo constitutum est, ut tanquam debitum id exigatur, quia ita naturali aequitati conuenire iudicatum est. Neque enim id statuissent legumlatores, quod a naturali aequitate abhorreret. Quocirca uidentur mi-as tu nostri interpretes errat se, qui naturalem obligationem cx pollicitatione oriri si quentius negarunt, quae sententia latius a nobis superius consutata est. Quemadmodum etiam frustra iudicio meo dubitarunt, utrum ex pollicitatione oriretur era, oceptio. Nam si de legali pollicitatione loquamur, quae definitur in l. pactum, qu modo possiimus de exceptione dubitare , clim ex ea pollicitatione actionem oriri uideamus Si uerb pollicitationem in communi accipiamus significatione, nihil est,
quod de ea separatas ullas regulas constituamus , nam cum semper uel cum simplici pacto, uel cum alijs conuentionibus subiecto concurrat, in ipsa locum habebunt ea omnia, quae de conuentionibus a nobis superius tradita sunt. Tertia erat difficultas, qua ratione iuriscon si illi pollicitationem ab ea promissione separarint, quae pactis continetur; Quod ipsum tam accurrate nos hactenus explicuimus, dum separatim &priuatis, & Rei p. factas pollicitationes considerauimus, ut in eo diutius insistere minime necessarium sit. - Planissimc etiam ex praedictis explicatum est,
quod quarto loco dubitabatur, cur ex pollicitatione ob honores sibi facta non agat Respubi actione p scriptis uerbis, sed ex sola ipsa pollicitatione, & cur non idemst, quando ob aliam quamcunque caiisam pollicitatio fit. Siquidem inter honores, &alias res, quarum spe, ac contemplatione possumus Rei p. aliquid polliceri, apertissimam ni fallor) rationem assignauimus. Ad quintam,& ultimam dubitationem, at dum quaerebatur, qua ratione pollicitationes de non petendo a iurisconsultis non fuerint consideratae, respondetur id necesse non fuisse; nam aut eo modo pollicit tiones iactae proponuntur, & ob eas causas, quae considerarentur in tit. de polliciutat onibus,ti uere sunt pollicitationes, neque suit dubitandum, an parerent excoptionem, cum & ad agendum ess caces sint, quoties affirmative aliquid continent. Si uero ex alia quacunque causa polliceatur aliquis Rei p. se non petiturum eiusmodi pollicitationem in naturam pacti semper transire concludimus : Nam cum per se ei sicaces non sint, in ijs consensus Rei p. acceptantis attenditur, ac praesertim cum ad prςcedentem aliquam conuentionem distatuendam pertineant, qus utriusq;
partis consensu constabat ue re quae de pactis de non petendo a iurisconsultisse pastaru
160쪽
passim tradita reperiuntur, in eiusmodi quoque pollicitationibus locum habebunt.
Haec de pollicitationibus est nostra sententia, accurate hactenus explicata . Ex hac uero tota explicatione possumus nonnullas colligere conclusiones, quae Accursij, 3 Barioli, aliorumque sententijs a nobis supra relatis penitus aduersamur. i Ac primum ex sola praesentia, & taciturnitate consensum praesumi non concedimus. et Quanquam praesumaturne, uel minus, ad propositam pollicitationum tractationem nihil credimus pertinere. 3 Ideoque Baldum,& sequaces inanem operam sumere, qui ut ostendant pollicitationem posse fieri praesenti, non praesumi inter praesentes consensum demonstrare contendunt. 4 Propterea etiam illud, quod Reip. potius quis, priuatis facta pollicitatio ualeat, non ea ratione feri concedimus, quia minus in Rep. quam in priuatis adsit consensus. 3 Quocirca illorum sententiae penitus aduersamur, qui propter hanc ipsam rationem ea, quae de Reip. pollicitat: one constituta sunt ad ecclesiam, ad pauperes, ad collegium,& ad quan-cunque uniuersitatem extendunt, cum nec causae, qtias in Rep. allegauimus, nec iurisconsultorum uerba, qui de legitima pollicitatione loquuntur,prsdictis speciebus ulla ex parte conueniant. 6 At neque illis assentimus, qui Rcip. quidem consensum in pollicitatione falcntur adesse , sed a consensu priuatorum differre illum existimant. 7 Vtcunque uero sit, nos in pollicitatione uerum consensum iii te uenire posse non dubitamus. 8 Disserentiam uero illam inter pactum , & pollicitationem , ut ex consensit expresso pactum , ex tacito uero pollicitatio inducatur quemadmodum Aret. & Decius crediderunt in plane rehciendam arbitramur. Nam & pactum ex consensi tacito induci, N pollicitationem ibi quoque est se posse, ubi consensus etiam expressus adiit, minime dubitamus. 9 Qua in re tametsi Voconio assentimus , tamen eam, quam ipse inter pollicitationem , & p ctum differentiam tradit, minime probamus. io Vnde, uel si rogantibus decutionibus aliquid ob honores decernendos promittatur, non tamen pactum, sed umram pollicitationem esse dicemus. Ii Huius porro nominis; pollicitatio; non unicam , sed duas signiscationes esse demonstrauimus. i et Ex quibus unam tantum priuatorum pollicitationibus. 13 Iis uera pollicitationibus , quae Reip. fiunt, utranque conuenire. 1ε Eaq; ratione posse dici etiam extra illas causas , quas passim in tit. de pollicitationibus tradunt iurisconsulti, pollicitationem Rei p. factam efficacem esse. Is In quacunque uero significatione accipiatur pollicitatio,ex ea naturalem obligationem oriri. Is Nec non & exceptionem ex ca dari, non dubitanter affirmamus.
VNde primum fluxerit hoc nomen;stipulatio; Et an nostris Doctoribus assentiendum sit, quidum quaerunt, cur stipulatio potius a uerbis, quam a consensii fuerit nominata, ea in re statuut stipulationem alio nomine uerborum obligatione appellari.
et Ab Alciato reprehenditur Iustinianus. α Εκ libris Pauli desumpsit Iustini. stipulat onis sthimogiam. 3 Stipulum unde.
GStipulatus pro stipulatione seph usu
1 Altera stipulationis aethim. ex Varrone,& Festo. 6 Stipulari dicitur, qui interrogat,& qua