장음표시 사용
171쪽
AD RUBR. DE VERB. OBLIG. . 69Quod liquidὁ apparet ex uerbis Iustiniani in F. sed lisc solenta, dum ibi dieit solenta illa
uerba olim fuisse in usu. Fueruntq; etiam antiquitus eiusmodi alia, quae ex antiqua potius obseruatione fimiitatem obtinebant, quam quia expressim lege ulla praeciperent, ut quod habet in s. prsterea. inst. qui b. mod. ius patr. potest. solii.& in s. sed neq;.inst. de', o testamet. His ita constitutis, ut ad proposita diis cultatem proprius accedamus,considerandum est,fieri non potuisse, quin ob multa, & uaria negotiorum genera interdum contingeret inter imperitos praesertim) alijs uerbis concipi stipulationem, aut saltem non ijsdem prorsus, quae a iurisperitis ut legitima, ac solenta recipiebantur. Quoties ue- rd hoc eueniebat, quoniam tunc semper de stipulationis uiribus dubitabatur, propterea iurisconsultos ipses consuli,aut Imperatores adiri necesse erat. Ac porro illi uarie respondebant, nunc pro stipulatore, nunc contra ipsum, prout uidebant ea uerba, quae in stipulatione fuerant adhibita, legitimis illis, ac se te ilibus uerbis uel magis, uel minus conuenire. De iurisconsultis hoc dico, quorum sententiis nihil poteratim utari,nisi posteast illae usu fuerant receptae. ar. l.Gallus. β. illi. ff. de lib.& posthum. Namq; ab Imperatoribus satis erat, ea uerba idonea iudicari, quae solentu uerborum numero ad ij cerent. Iam uerb teporibus Seucri receptu erat, praeter uerba consueta, iis quoq; uerbis iacia qduis posse concipi stipulationem. d l. blanditus.C. desdeius s. Blanditus tibi est inquitia uerus qui non teneri te persuasit, quod cuin pro alia interuenires zτι θέλεις χαύσω. id est, quod uis faciam,dixisti; Cum & his uerbis obligatione contra ni pride receptum sit. Postea uerb imperante Alexandro, qui ut diximus xxix. annoru interuallo Seueruconsequutus est, Vip. qui ipsi Alexandro erat a consilijs, magnaq; doctrinae opinione fuerat adeptus, sorte aliquado suit interrogatiis, an stipulatio quae his uerbis proponeretur cocepta, dabis3 quid ni Θ firmitate ulla obtineret. Is cu uideret iam antea in non ullis
speciebus ab illa tam angusta uerboru selenitate sui se recessum, no putauit illa ta stricte accipi eda esse, ut hoc casu irrita fieret stipulatio, eoq; maxime quia uerba illa solenta dabisὶ dabo. hac uidetur admittere interpretatione, ut satis sit, uerbii, dabo, posse subintelligi,ita ut quoties interrogatus, dabisὸ res,odet quid niῆperinde habeat, ac si expressim se . daturii Pinisisset, hoc est,ptulisset illud uerbii, dabo, quod inter uerba solenta numerat. Quod ipsum uidet sensisse Crotus post Thoma Doctu in l. i. f. si quis ita. in s. eo. Itaq; Vlp. no sic respodit, quia antiqua uerboru selenitas esset iam sublata, na hoc modo omni plane dubitatione res caruisset, sed quia cu iam recepta essent illa uerba, Quiduis fa- cia, ac fortasse clia eiusmodi alia, nulla erat ratio cur reiicerent haec uerba. Quid niὸquaeno latu stipulati ii cosensum optime sgnificarent iὸ quod olim satis no et ai) sed ope interpretationis illius uerbi dabo expressam quasi effigie ostederet.Cu qui interrogatus
dabisuespsidet quid ni nihil aliud respodisse existimari possit, quam cur no dem Θ quod perinde est, ac si dixisset, dabo. Quoὸ si respodisset, placet, uel habebis quod postulas,
uel satisfacia tibi, te quietu redda, uel quid aliud eiusmodi, ea uerba, licet optime respodetis cosensum expressissent,nsi sic tame ui sua cotinuissent illud uerbii dare, quod n cessario coplectunt uerba, quid ni siue quid ni dem λ Neq; enim alia de causa tacet illud uerbit,dem, nisi quod uerbis expressis satis continet, quae alioquin essent impers
cta; Sed uerba illa, placet; habebis quod postulas; atque id genus alia, cum per se pers
i sint, propterea non includunt uerbii dare; at illud tamen necessario in responsione ues exprimi, ues saltem includi debuerat, quoties fuerat in interrogatione usurpatum. Hanc rationem prae oculis habuisse Vlpianum credibile est. Quae tamen ratio non
concluderet,si uerba illa soleainia, quae olim erant in usu, ad formam stipulationis S pertinuissetit.
172쪽
pertinuissenti Nam ues si negari non possi, quin huic uel bo,dcibo, a qui polleant uerba quidni tamen vulgatum est, formam non posse implcri per aequipolicus.l .supra adductis. Vertim quia ad solemnitatem tantii in stipulationis illa Dcrba pertinebant, non iudicauit Vlp. eiusmodi esse hanc solemnitatem, qus uerba subintellim, aut requi pollentia deberet excludere. Quod & alibi Gnsuit Vlp. in materia institutionis; Seruabantur antiquitus In institutione quaedam uerba solen nia ,' quae non nisi perii Constantinum longissimo interuallo post Vlpiani lcmpora sublata sunt, i. quoniam
indignum. C. de testam. Et tamen censuit Vlp. ijs uel bis omistis, non uitiari institutionem , dummodo in eum modum locutus sit testator, ut ea uerba subintelligi possint. l. i. ff. de haer. instit. Quod exemplum huic rei nostr sanc maxime conuenit Tandem superuenit Leo Imperator, qui cum animaduerteret, nulli serme usui esse hanc uerborum obseruationem, multas ucro ex illa controuersias oriri, ita ut quotidie ea de causa consuli iurisconsultos, atque adiri Imperatores necesse esset, generali constitutione illam plane sustulit, statuens quibuscunque ii cibi posse scri stipulati nem. d. l. omnes.C. eo. Optimὶ iam ex praedictis intelligi potcst, Leonis constituti nem non aduersari uerbis Vlpiant. Quod qui crediderunt, incolapsi sunt, qudd putarunt recth colligi ex s. si quis ita. suisse Vlpiani t cmporibus sublatam antiquam illani uerborum obliuiuationcm ; cum tamen uerba Vlpiani non modo hoc non probent,scd apertissmh contrari uias ostendant. Siquidem frustra Vlpiano ut & si pra alii madui Glimus uenisset in mentem dubitare, ait ad obligationcm stipulatione firmandam satis essent illa uerba quid ni si iam uel borum solemnitas omnis fuissct sublata. Quanque1d rectissimh in hunc modum arbitror cum Iustiniano quoq; Vlpianii conciliari posse, nec quicqtiam aliud quaeri oportere, putarem tamen hac in re posse etiam illud rccte negari, quod nostri Doctoris ut comperiissimum statuunt, ni miri min M. in hac re, Omnia prorsus enumerari uerba, quae antiquitus erant in usu. Itaq; non iccth in decolligi, ii onsuisse in usu illa uerba, quidni ξ quae recipiti Vlp. in d. f. si quis ita. Vidco enim
Σempha nobis tradere uoluerit, ac non omnia prorsus ibicinnia uerba complicii. Pri-
dere, cuiusmodicissent ea uerba,quam illorum numerum pro finire. Delia dc, qui a compertum habemus, temporibus Iustiniani sormulam illam, faciam quod uis, ualuisse adstipulationem l . blanditus .sspius addi icta. C. de sidcivis. cuius tam cit sol mulae nulla apud Iustinianum mentio est in d. f. in hac re. Qua de re tamen non magnopcre solliciti sumus; cum uel si maxime concedamus Iustinianum ibi omnia uerba soli milia complecti uoluisse, quibus posset fieri stipulatio,alia tamen ratione d monstratum a vobis fuerit, hasce omnes Vlpiant, Leonis,&Iustiniani leges simul optim Econuenire. Iam ii ro, si quibuscunq; uerbis quemadmodum uidimus posse fieri stipulationem N a Lemne constitutum,& a Iustiniano receptum fuit,rcliquum est, ut neq; illud amplius necesse sit, stipulationis uerba debitoris potius factum rcspicere, quam alterius, licet ad debitorem reserantur illa;dabis Θ dabo. iaci ξ faciam. cum aliis omnibusqine Iustinianus recenset. Erit ergo nihilominus legitime contracta stipulatio, tametsi uerba creditoris factum exprimant, ut sunt illa , habebo ducem ρ habebis. Docet hoc Azo in summa. C. , de inutil. stipui. cui assentitur hic Socinus in T. col. nu.a7. idq;&nosuerisi mii puta-
mus, dumodo illud quoq; exprimalia quo stipulator hac pecunia sit habiturus,de si qua alia sunt clusinod quoru omisso stipulationc inccria, aut in periecta actaeis possent. . ARG.
173쪽
V Vtrum Hementis literarii uesuu A & B. aut etia uerbis,quae ex praecedenti conueuotione nouam significationem assumpserint,recte stipulatio concipiatur.
I Verba legum quatunuis generalia ad terminos habiles coangustanda iunt a Licet non deliterara elemetis, sed de uerbis mutatis loquatur Castrensis, tamen& de literarii elementis idem sentit. Ad duo tantum capita redigitur haec tota quaestio, utrum. elementis literarsi, uel mutatis uerbis possit fieri stipulatio. 4 Verba non natura,sed ad placitu sunt .s In ultimis uoluntatibus uerborum mut tio non improbatur- .6 Non hominis,sed solius legis est fictionem inducere. et Anne fictio sit, quod praecedenti conuentione communis uerborum fgnificatio
s mod considerat hic Socinus,tacitam relatione in stipulationibus no admitti,nihil ad rem pertinet.' Nunquid per expres Iam relationem pomi fieri stipulatio. io Cois opinionis defendedae duplex ratio. a I Quanta cum ratione ueteres iuris prudente; in laxandis uerbis stipulationu tam dissiciles se praestiterint & nu. seq.ia Verba in stipulationibus adhibit , quantum habeant momenti. 13 Vtrum de stipulatione uel elementis, uel uerbis mutatis concepta legum nostr rum authores unquam cogitasse cxistis mandi sint. γε Quanto in errore uersentur qui putant in hac quaestione ex Vlpiani, alior uuE iuriris consoliorum responsis pro parte affrinatiua reci rgumenta posse desumi. is Declaratur l.omneS. C.eo. 16 Quales conuentiones esse oporteat, ut iure ciuili generatim recipiantur. 17 Parum lex egisset in eo quod nulla alia ratione,quam uerbis expressis consensum exprimi uoluit;si in uerboru numeru &elem sita,& uerba mutata recepisset,quet signis ipsis nihilo certiora sunt.18 No signis numerorum sed integris uerbis, uotae haereditatis inter filios exprimenae sunt.
19 Nulla restrictione,ac ne de habilitate quidem patitur illa lex, quae id di sirenat qr ab anteriori aliqua lege fuisset dispositu. ao Non recte sentiunt qui putat id prius suisse dispositu a Vlpiano, quod i Leone suit postea constitutum.
AT non propterea credit Accursius omnia plane uerba in stipulationibus admitteda esse;ls. n. in β. sed lisc lemnia. in fine in uer. quibuscuq;.Inst. eo putat id quod Iustinianus,dicit quibuscuq; uerbis posse fieri stipulatione, ita intelli dii esse,dumodb illa uerba habilia sint. Quapropter si proferens hoc elementu A. uoluero significare promittis tuq; respondendo B. uolueris significare promitto,non putat Accursus eiusnodi stipulationem ullas uires esse habitura, licet conuentu inter nos lacrit,u t ca et mcta talem significationem haberent. Nec tam generales Leonis,& Iustiniani dispositi nes debere nos mouere existimat; quadoquidem non ignoremus uerba legii quantu uis' generalia ita semper accipi eda esse,ne quid inhabile vel incongruit admittit,l. qui aut c β.ultiiuniri l. sequenti. isdec5sti. pecu. l. ut gradatim s. sed si lege. fide mun.&honor. Hac
sententia Aceu vij sequunt Imola,& Alex. in i si quis in fundi uocabulo. ff. de IN. i.Bal Novellus in o. si quis ita, & Socinus hic in .col. Eaq; multo magis habebit locu si dictusuerit A. mihi dece,et re onsem B. tibi decem, ut ponit hic Socinus Iunior nume. I9s. &αο . Ac sane ipse quoque Accursus uidetur ita intellexiste, qui cu uelit illa elemcnta A.&B. significaretalli promittis romitto,no alius potest ipsus senses esse, nis ut uolueritalia aliqua uerba in hac stipulatione suisse adhibita, quae rem ipsam in stipulatum deductiun exprimerem. At his omnibus aduersitur Castrensis in t i. - . xli. ins.
174쪽
eo. Tameis non expressi in de bis elementis ipse loquitur, ita enim proponit sui
se concepta stipulationis uerba, ut unus interrogauerit, promitiisne mihi decem ξ ut alius responderit, Rex est in Francia, putatq; hsc ultima uerba satis idon in rosponsionem continere ad firmandam obligationem, dummodo praecedenti aliqua proicitatione eam uim assumpserint, ut respondentis consensum perstete inprimere possint. Sentit tamen hoc idem Castrensis etiam quantum ad lisc clementa A. B. Quandoquidem profitetur se hac in re aduersari Accursio in d. φ. sed haec solemnia. qui de solis his elementis loquitur, neque alio modo hanc quaestioncm proponit. Nec porro desunt qui hac in re Castrensi potius, quam Accuisio assentiantur. Sentit enim cum eo Arctinus in f in i i. f. si quis ita, Iac in ea dcm l. i. f. ult. licet ipse ibidem paulo post in contrariam part cm uideatur propcndere. Hanc senteliam sequitur etiam Ripa hoc in loco nu. s. in fili. I:em Socinus iunior nu. tu. V rum contraria sententia frequentius recepta est, ab antiquioribus pncsertim, id quod etiam Aretinus,& Ias animaduertunt in locis proxime adductis. Nos in hac qua stione statuimus non diu commorari, unde non ea hic dcscribemus , quae latissi-1nu a nostris doctoribus pro utraque parte congerONur, Sed nonnulla paucis per stringemus, quae non tantum in hac, scd & in alijs eiusmodi quaestionibus ad usritatem facilius obtineudam maximo nobis nisi fallor adiumento csse poterunt. Quae in hac quaestione traduntur omnia uidentur nobis commodissime ad duo tantum capita redigi posse. Primo cnim quaesi potest, utrum praecedens illa, quam di-Σimus, protustatio, atque conuentio simplicibus cicinentis, aut etiam uel bis aliud isgnificantibus nouam significationem tribuere possit, an uero huic mutationi l ses aduertentur, ut pleriq; existimarunt. Deinde, utrum eiusmodi uoces post nouam hanc partam significationem possint dici uerba habilia, ita ut non alibi tantum usui sint, sed etiam ad stipulationem, quae non nisi uerbis perficitur, contrahendam sint idonea. Quod attinet ad primum, non uidetur mihi de eo dubitari poscisi, quin & illud simul in dubium reuocetur,utrum uerborum signiscatio natura consistat ut& reri& conceptus,an ut inquit Aristoteles, atq; inrelligentes Omnes satentur ab hominum instituto pendeat. Quod si fateamur, ut sateri neccsse est, univcrse alicuius prouinciae habitatores tacua approbatione, atq; assiduo loquendi usu quasi convcni-re,ac plane statuere posse, quomodo hoc, vel illud uocabulum apud ipses omites accidiriendum sit, non uideo cur non cadem coniiciatio inter paucos aliquos homi ncs admitti debeat; Vt si inter se loquendo uocem aliquam uelint secus accipere, atq; ab aliis accipi soleat, idq; antea conuenienter praemonuerint,n5 ea significatio attcndi debeat, quam ipsῖ speciatim ei voci comuni consensu tribuerint.ar l. quae de tota. is de rei uen- dic. Atqui certe hoc ipsum fatetur Accursin L .is de leg. i.in yer. vocabula,duin ibi do 'cet eiusmodi conuentionem inter testatorem,& legatarium admittendam esse,quod an setiam ad stipulationem porrigendum sit, suo loco dicemus. Quapropter tota huius primi capitis deselisio in diluendis obiectis posita est. Ac selum quidem illud obicctum uidet nonnihil obstare, quod attulit Alex. in l. si quis in fundi uocabulo. is de leg i. alij, b
nonnulli probarunt. Animaduertit ipse fictionis munus est quod inducatur clementa, siue etiam uerba significare id quod uere non significant. Fictionum uero cita lino-ι di inducendarum facultatem non subditis hominibus , sed soli legi dat in esse, ut
probatur in l. si sortbff. de ρομα docet Bar. in L si is qui pro empl. in a. Ol. E
175쪽
1 de usu cap. At nos contra setionem ibi nullam esse dicimus , ubi contra ueritatem nihil assumatur; ut ostendit simonis diffinitio, qua idem Bar. tradit in d. l. si is qui pro emptore. Hic vero nihil falsum assumitu sineque ulla ex parte veritati aduersatur haec noua significatio; quandoquidem post sequutam protestationem, statim incipiunt illa voces quaecunque sint proferentium sententiam vere indicare, id quod ad veram significationem inducendam fatis esse, dubitari non oportet. Plus ergo difficultatis habere uidetur alterum illud propositς qua bonis caput,Vtrum scilicet hae voces, sicuti ad animi sensi exprimenda ob praecedente conuentione idones factae sunt, ita etiam in stipulationibus recipi debeant. Probabiliorem semper ut mihi uidetur sententia affirmativa primo aspectu oes iudicabunt, pro qua illud certe mouet me plurimit, quod video Leonem,cum antiqua illam tollit verborii obseruationem, nihil aliud in stipulationibus desiderare, nisi ut illae verbis idoneis fiant, neq; porro ulla ex re alia aestimare utru haec verba . sui idonea, nisi ex eo, quod recte consensum,partiu exprimant. Proinde cum Imperator quamcuq; aliam inhabilitate uoluerit excludere,reliquii esse uidetur,ut nihil reserat, utruex uno tantum, an ex pluribus escinctis stipulationis uerba constent,& an in eam significationem ab omnibus,vel a paucis tantum accipiatur. Atq; in eundem modum perpena di potest quod dicit Iustin. in β. sed haec solemnia Inst. eo. Nec quicqua obstat huic sentetis quod considerat hic Socinus de tacita relatione, quam in ijs tantum rebus dicit esse ad militat in quibus tacith, ac solis signis declarari uoluntate satis cst, ut in legatis.l. nutu.ss de leg. 3. id quod in stipulationibus latis no esse compertissimum est. Nam ies podetur nihilo magis hic necessariam ei se relationem ad praecedentem conuentionem, quam incommunibus verbis proserendis necet se sit ad primam illorum uerborum institutione seri relationem. Siquidem p rscedens illa conuentio iam plenissime elicetum suum sortita est, simul atque hisce uocibus nouam tribuit significationem, easque ad exprimendam contrahentium uoluntatem habiles reddidit. Ita fit, ut nulla relatio sit necessaria, sed solae istae uoces tanquam h2biles iam essest; considerentur. Atque ex hoc apparet, s multo minus etiam illud obstare, quod idem Socinus considerat, nec per expressam relationem posse fieri stipulationem: ut in illa facti specie, elim promisi tibi decem per stipulationem, deinde subiicio; eodem modo, quo tibi decem promisi promitto etiam Titiuseruum,quo casu a firmat,& recte quidem, inutilem esse stipulationem arg. c. penul. ira de iureiuran. Etenim ibi vere fit relatio,ut omissae interrogationis uitium corrigatur, cui tamen uiuo nequaquam eo modo satisfactum est, sed hic negamus ullam fieri res rionem,negamus pariter quicquam hic subesse uitii, quantum ad ordinem interrogationi hac responsionis, cuius gratia ullo relationis, uel alio praesidio stipulationi succurrendum sit. Ita commodissime posset hanc sententiam defendere, qui contentionis cupidior esset, quam ueritatis. At qui ueritatem amant quam plerianque non tam certis argumentis, quam probabilibus indiciis, ac coniecturis astequimur non debent iudicio meo recedere ab Accursi, caeterorumque frequentiori sententia qui stipuiolationem hoc casu inutilem esse assirmant. Quod ut uerissimum esse commodius intelligamus, duo sigillatim consideranda sunt. Primum utrum Vip. Leo, ec Iustini in iis legibus, quas passin Do t. in hac quaestione asserunt, de hac ipsa specie aliquid cogitasse, aut quid de ea sensisse existimandi sint. Deinde si demus eos non planὶ hoc ipsiuia quod quaerimus in animo unquam h huisset, quid sal em uerisimile sit eqs suisse responsuros, si hac de re suissent aliqua ido interrinasi , Quod attinet ad primum,pWxq ςgo
176쪽
intrepid) asmare posse Iustinianum, aliosque omnes tum Imperatores, thm Iuris consultus a propositpspecies cogitatione fuisse alienissimos. Considerandum est enim quantii momenti in uerbis stipulationum semper fuerit,quae quidem tanti sunt, ut qua- ιι
iis alioquin tanquam notae conceptuum, ut in Quit Arist. , voluntati semper inserviant,
cuius exprimendar quasi instrumentum recte dicuntur, tamen in stipulationibus ipia uoluntate quodammodo potiora sint, possintq; ibi obligationem inducere, ubi nec in consensus,nec negotium, quod geritur, ad eam rem quicquam prodessent, quod &supra tetigimus,& clarius etiam inserius explic bimus. Neque uero alia sane causa fuit, cur non omnia passim uerba in stipulationibus admitterentur, sed selemnia qui d in uerba tantum in usu essent, nisi quia uidebant ueteres illi, quanta in stipulationubiis vcrborum uis esset sutura, & quantum ex ijs praeiudi in promissoribus insent poc iisti, Itaque praescriptos limitςs ςsredi non audebant, ac uix longo annorum interuaulo in solemnium uerborum n pinerum alia quaedam pauca ut uidimus receperunt. t P in Seu rus in l. blanditus C des delusis testatur suisse recepta illa uerba, facia quod
uis. Vip. itidem in si quis ita, putat illa esse recipienda. dabisὸ quidni Tandem hae in re omnium maximi: sacilcm se praebuit Leo, qui sua illa gener ii constitutione, de
qua in l. omnes.C.eod. admisit quaecunque uerba,etiam si non essent solemnia, uel direda. Ex hac tota legui a serie liquido cognosci potest, nec Leonem, nec Iustinianum, paulloq; etiam minus caeteros anteriores de his ipsis elementis, seu de hac comunium verborum inversione cogitasse. Nam Iustin. nihil planὶ aliud addere uoluit prster id quod a Leone fuerat constitutum, cuius constitutionis sententiam refert in d. f. sed haec solemnia. At vero Leo in eo quod recipit uerba etiam non lislcmnia, & non directa, aperte ostendit de eo se nihil dubitasse, quin uerba deberent esse comunia,&in commiliti significatione accipienda essent. Alioquin enim per dictionem etiam id expressisset, de quo minus poterat dubitari, quod uero magis dubium esse poterat omisisset; quae res naturae huius dictio pis implicatiuae frorsus aduersatur, iuxta n o. in I. I.C. qui admit. Huc accedi , quod legum condendarum occasio, ad earum ipsarum declaratio ita momenti plurimum haber, id quod nemo sui opinor insciabitur. At Leoni certe constitutionis illius edendae nulla alia occasio esse potuit, nisi quia ex antiu qua illa uerborum obseruatione sui & supra animaduertimus multae oriebantur controuersiae, cum saepe forsan debitores eo praetextu datam fidem seruare recusarent, si que saepe Imperatores assiduis aditionibus inquietari contingebat, pro ut dicitur, iii d. . assiduis. C. qui pol. in pig. hab. At credendum non est in re tanti momenti, ubi leges ne uerba quidem comunia, atque exc5muni significatione uoluntatem contrahentium plane exprimentia admittebant, suisse qui uel nuda elementa, uel in uersa verba adhiberent, atque eiusmodi notis conceptam stipulationem ab Imperatore r cipi ac probari postularent, cum praesertim non obscurum sit, uerborum mutationem dolis potius, ac fraudibus apta, quam comerciis necessaria esse, ideoq; semper legibus esse suspecta, iuxta not. in I. unica. C. de mutati nomin. Sed quod in Leone
ac Iustiniano uidimus esse uerisimile, id in Vlpiano tam clarum est, ut nullis egeat ςoniecturis. Quomodo enim non absurdis sinum est quod existimat Castren. poΩst colligi ex L L . f. vlt. elementa literarum suscere ad perficiendam stipulationem, si temporibus Vlpiani ne uerba quidem communia omnia admittebantur, sed tan-uεrba iurecta, atquc selemnia, ut Leonis constitutione necessatio probatur
177쪽
i Nec dicatur,ut nonnulli dicunt,p9st protestationem haec elementa A. & B. signisc re promittis promitto; sicque uerborum solemnitim naturam assumere. Nam eX ueteri obseruantia non solus illorum uerborum sensus exigebatur, quae ut solemnia r cipiebantur, sed uerba ipsa erant plane necessaria, ut rem probatur arg 6. si quis ita,& l. blanditus. C. de fideiuss. Itaque nostris ut videmuo contingit interdum,ut quo subtiliores ueritatis inuestigatores uideri se uolunt, eo maiores ipsi ueritati tenebras offundant: Posteaq uidimus de hac specie legumlatores non cogitasse; nunc uideamus,utrum si sorth cogitassent, aut si hae de re suissent interrogati, pro stipulationci an contra stipulationem uerisimiliter responsuri fuissent. Ac certe cum dicant quibuscunq; uerbis posse fieri stipulationem, & nihil aliud,quilin consonantem con-l sensum requirant ab utraque parte, uidentur etiam in eiusmodi specie stipulationem esse recepturi. Nos tamen hic quoque contrarium existimamus, neque huic senten-l as the credimus obstare quod Leo in l. omnes. ad quem pariter refert se Iustin. in j. sed haec solemnia. dixerit quibuseunque uerbis compositas stipulationes suam habere fimmitatem d. l. omnes. Nam cum dicat ipse. Etiams non directis, uel solemnibus ueri bis, sed quibuscunque compositae sint. aperte oste it, non alia de causa se gemin in hac dictione usum filii se, quam ut complecteretur uerba omnia, quae neque directa, neque solemnia sint. Quocirca rectε colligimus ipsius mentem fuisse, ut his duabus
3 qualitatibus exceptis, caeteras omnes retineret. Semadmodum ergo uerba illa s lemnia,&directa, erant insuper omnibus eadem, qui eadem lingua utebantur, atque in communi significatione accipiebantur, ita credendus est suisse responsurus Imp. talibus etiam uerbis hodie stipulationem fieri oportere, licet ea neque directa, neque se- lenia csse necesse si,quod unu ea lege corrigit. Ita enim semper accipit dictio,sed, ut aduerset retentis qualitatibus orationis praecedentis. l. quicunq;.6. si ita qui s.l.qui usum fructum, ubi Bart. Alex. Aret. & alij in f eod. Sicq; optime iis c lex retorqueri potest coni tra eos , qui opinionem assirmativam defendunt. Mouet me praeterea illa coniectura, qudd uideo nostraru legit authores eas latium couetiones in modii regulae approbasse, quas uideriit certissima, atq; apertissima ab utraq; parte aequitatem continere, de quibus uero id dubium crat, ita ut generatim recipi non satis tuto potuerint,cas uideo iu
dicis arbitrio esse permissas, qui ex personis, & causis aestimare debet, an actio dandast.l. ult. in fin. ins riti prox. Quapropter cum clarum sit, haec elementa, atque hosce inverses uerborum sensus, quibus loquendi modis saepenumero etiam iure , ac fraudulenti homines utuntur suspicionem fraudis nonnullam afferre, uel saltem non semper certam , & apertam aequitatem continere , nequaquam credibile est, ipsos Iegum authores eo adductos iri, ut totam stipulationum obseruationem penitus relaxantes etiam stipulationes in hunc modum contractas tanq legitimas amplecterentur. Neque ulla sane id necessitas postulasset,' cum uel si maxime elusinodi aliqua stipulatio interdum proponeretur, qus tantum haberet squitatis, quantum ad actionem satis esset, idq; ex personis, & causis colligi posset, tamen semper praesto adsit remedium d. l. ult. in fim ins iit. prox. Animaduerto insuper de huiusinodi stipulationis uiribus nunquam dubitati, nisi clim promi r negat se debere, ac quod pro
, misit, seruare recusat, ita ut in iudicio rem controuem hecessest. At tunc creditor proculdubio non solam illorum elementorum prolationem allegabit et sed praeceden-
il φ ς ψ uonum , quae nouam iuste uucibus tribuit significationem, sicque
178쪽
praecedenti illi conuentioni totum sermὸ autoritatis pondus inerit. Sed nulla est ratio,
cur magis ellicax este debeat haec coituentio,quam caeterae nudae conuentiones. Pot
riten ini forsan promistar dicere, se tunc tantum illas voces sic accipiendas existimasse, cum de iocis, non autem cum de rebus serijs ageretur, poteritq; etiam aliis multis similibus modis mentem suam interpretari, cum illi conuentioni nihil insit, quod illum plane ligare, atque adstringere possit. Id quod dici non potest quoties communibus,ac cosuetis uerbis stipulatio concepta est: nam tunc contra promis rem potestasterri communis loquendi usus,atque obseruatio, quae illum planὸ urget, atque conuincit. Atqui a 7 certe parum referret, quod legumlatores in stipulationibus omnino uerba requirerent, si tantalisci ii ipsis uerbis id in formandis, tum mutandis daretur licentia; namque hoc
modo nihilo plus uerba, u ligna nobis prsstarent. Nec sane uideo quid tu tersit, quod
conueniamus, illa elementa A. B. significare promittisρ promitto, et quod proemoneamus tunc me significaturum promittisὸ cum ambas manus simul iunctas ad caput extulero, te uerb, cum ad crura illas demiseris, significaturum promitto. Attamen uidcinus leges ubique ac non alia de causa, quam erroris,& perplexitatis planὸ omnis uitandae causa usqueadeo haec signa detestari, ut propterea etiam in testamentis constitutum sit non signis numerorum, sed integris uerbis, atq; literis quotas haereditatis inter filios is exprimi debete, qud magis clare, atque indubitatae appareant, ut disertὸ tradit Iustin. in autent. de testam . impers in princ.Ex cuius uerbis eo in loco liquido constare potest, iquam facilὸ suisset ipse Iustinianus concessurus, ut simplicibus elementis, aut uerbis mutatis post et concipi stipulatio, quam uerbis communibus,non tame directis,aut ii on solennibus fieri poste uix tandem aliquando, post longissimum annorum interuallum, receptum suerit. Nec dicatur id quod saepius a contrariae sententiae defensoribus inculucari solet ex ei tismodi elemetis,aut uerbis mutatis satis, super cotrahentiu exprimi uoluntatem, ob prsccdentem scilicet illam conuentionem, nam ex hoc solo legi no est satisfactum ut rectὸ etiam n*nnulli recentiores hic aui maduertunt quae non aliter, si in illo ipso facto stipulandi hanc uoluntatis exigit expressonem, cum alioquin quaecunque conuentio in stipulationum numerum recipienda esset, ad quam incunda d liberato animo partes accessisse ex praecedetatibus aliquibus factis demonstrari posset. Ego hanc puto esse ueritatem, quainuis illa non nisi accirratissimὶ hanc rem t0 tam cosideranti sese penitus ostendat. Habet enim contraria sententia ut uidimus apparςntes quasdam rationes, quae ceruicosis hominibus longam disputaudi materiam praebueruiri. Ex ijs porro quae diximus perspicue in telligi potest, quam friuola, ac plane inania sint pleraque argumenta, qus in hac qusstione adducuntur. Atque illud prssertim,
quod ego aliquando in circularibus nostris disputationibus auditii maxime extolli, ac nouisti mi Senenses hic adducunt. Putant ipsi illud idem constituere Leonem in l. omnes C. eod. quod antea Vlpiani lege cautum erat in s. si quis ita. Quocirca dicunt esse is locum illi regulae, qua traditur nullo planc modo, ac ne ad terminos quidem habiles posse congus lari legem, quae idem statuat, quod alia aliqua lege antiqua fuerit anxea
constitutum,ut no. in l. i. f. nunciatio. is de nou, ope. nunc Qua ratione concludunt in
stipulationibus etia uerba inhabilia esse recipienda. Nos uero respondeamus falsum esse illud assumptum, ex quo tota haec argumentatio pendet, nimirum idem decreuisse Leo ronem, quod a Vpiano fuerit inductum. Namque alium Vlpiano, alium Leoni suisse sensum, sitis hic a nobis, ac plenius etiam superiore capite suit demonstratium:
179쪽
Vr potius conceptio, quam conuentio, uel consensus, tanquam genus in hac dissiniciatione assumatur. Et clim multa alia sint, in quibus pariter uerborum conceptio est necessaria, cur sola obligatio, quae oritur ex stipulatione,uexborii obligatio appelletur:
a Conuentio de contractibus omnibus praedicatur. a.Stipulatio multis in locis contractus appellatur.3 Non eiusdem generis lunt distinitiones
Non bene sentit Alciatus, hoc differre uerborum concentionem a stipulatione , quod uox differt a re. s Non satis est ex definito praecognito doclarari distinitionem. 6 Quomodo genus in dicti nitione exprimendum sit. 7 Non est illis assentiendum, qui putant genus stipulationis non uerborum conceptionem esse, sed conuentionem. a Stipulationis. quae materia, & quae forma sit .& nu. seq.; Potest unum,& idem ad diuersa praedic menta referri. io Vt syllogismus differt a ratione in syli gismum redacta, ita a conuentione in stipulatione rςdacta differt stipulatio. ii L4.s.conuentionis.εde paci. 11 Verum ne illud sit, ex consensu oriri naturalem obligationem, ex uerbis ciuilem.
ia Ciuilis obligati o sit ne distinc n C A P.
turali. 1 Ratio,cur obligatio stipulatione cotincta a uerbis potius nominctur,quam a consensu. I Qua in re peccent rationes a Doct. ad
16 Quam late serma a nostris accipiatur. 17 Cum aliae sint obligationes, quae uerbis inducuntur, cur sola illa, quae ex stipui tione oritur,dicatur uerborum obliga
is In quibus speciebus oriatur obligatio ex uerbis, praeterquam in stipulatione. 1ν An in omni iuramento uerborum solem
io Non bene Castrensis reprehendit hodiernam practicam de iuramenti prista
dii Quoties ex solis uerbis oritur obligatio, semper lex requirit, illa uerb a esse s lemnia. dii Dictio dotis Iustiniani legibus reiecta. 23 Alia recusentur ex iure Pontificio,in quibus uerba sunt necessaria. rq Licet testes non nisi uerbis ex ressis doponere debeant, tamen ex ijs uerbis non oritur obligatio.
XXIIII. ΡRoxime sequitur in Pomponi j diffinitione uerbum CONCEPTIO, a quo
det praecedens illa dictio, uerborium , sicq; ambo haec simul iuncta huius diffinitionis genus constituunt, quod mox sequentibus dii serenti js coanguitatur, ut postes uidebimus. Sed illud hic ante omnia aduertendum est, uideri Pomponium errore lapsum esse. Nemini est incognitum , quod & Vlp. docet in l. I. V. 1 penul. ff. de pact. conuentionem de stipulatione quoque, ut de contractibus 'm- nibus p dicari. Quocirca nulla uidetur esse ratio, cur non etiam in stipulationis diisnitione conuentio talist genus assumi debuerit. Fungitur genus inmininitione
uice materiar, quemadmodum differentiae languntur uice formε: at stipulatioius m teriam esse conuentionem, atque consensum nemo non concedit. Quod si torian nimis latum, atq; remotum genus esse conuentionem Pomponius iudicabat, cum no ta- tum cotractus nominatos, sed etia nuda pacta coplectat, uidetur salie debuiue contra
, ctum uti genus proximum assumere , cum Permultis in locis
180쪽
pelletur, ut in l. non solum,&l. quaecunq; sep. tit. prox. l. s donationi. C. quod metu cavs l. praeposteri. C.de testam . et facit i.I. M. conuentionis. ff. de pact. Hoc obiectum uisus est sentire Alciat. lib. s. par .cap. zi.Fatetur uero ipse uerborum conceptionem non esse genus stipulationis, sed putat eam contractui stipulationis potius acccdere, a que hoc distare a stipulatione, quod uox a re. Quod illa exprimatur in hac diffinitione, ac uerum genus omittatur,idcirco fieri existimat, quod lisc non sit uera, ac substanti
lis dissinitio,quam Grsci ci. A, uersim ii usum, ., in qua satis esse dicit,si rei notionem si quandam tradat, doceatq; quo pacto quaelibet res cognosci possit, ut clim Caius lib. 2. institi dixit, sabstitutio est secundi haeredis appellatio, quare sicut ibi ponitur appellario pro effectu appellationis, ita hic uidetur poni conceptio pro eo, quod ex conceptione ipsa inducitur. At non sic temerξ ad ultimum hoc persegium decurrere debemus, sed ita demum, si nobis compertis limum antea suerit, hanc Pomponi j diffinitionem, tanquam ueram,&substantialem dis linitionem defendi non posse, nos uero potius errore labi Alciatum existimamus, qui quod uox disserta re, hoc conceptionem uerborum a lstipulatione differre existimauerit, nam longE secus rem sese habere paulo inseritis de monstrabimus. Alio modo respondet hic Iacobus Mandellus, ac non inficiatur,quin .. convctio sit genus stipulationis, sed in uerbis a Pomponio expresse dicit omnino eamo contineri, quatenus de promissone mentio babetur: Ubi enim inquit promisso est,' ibi est obligatio,ubi obligatio, ibi conuentio.l. i. . penui .ff. de pael. defenso seniotia mea priore etiam multo infirmior est, cum nemo non uideat,quam absurdum si, ex natura, & effectu promissionis colligi genus stipulationis, debet enim diis nitio princognita explicare subsutiam rei dcfinitae i at hoc modo definitum praecognitum decla Iraret dissinitionem. Atqui certe s ex boc solo posset dici disgnitio constare ex genere S differentijs, quod genus per interpretationem quocunque modo ex natura definiti colligeretur, neque illud expressim poni necesse esse nulla propemodii esset descriptio, si
sue ab effectu,sue a fine, siue alia ratione tradita,quae non uera,& subsilantialis dii linitio dici posset; clim uix sit, ut clim rem aliquam accuratὸ circu scripseris,non in ca circumscriptione d ueri generis cognitionem peruenire aliquo modo possis. Vt ergo quid sentiam hac in re,nunc statim exponam, puto an te omnia quaeri oportere,an illud salua ueritate retineri possi, quod omnes constantissmε ranil indubitatum admittunt, non coceptionem uerborum,sed conuentionem esse genus stipulationis;Ego enim nunquam
temere adducar, ut hanc Pomponi j diffinitionem reprehendendam existimem, nisi γpritis id rectὸ probatum uidero. Nam quod stipulatio habeat in se consensum,& conuentionem, ut inquit Vlp. in d. l. i. F. penult. ex hoc non suum sequitur conuentionem tanquam genus de stipulatione praedicari: imo uerba,quibus ibi utitur Up. potius contrarium mihi uidentur ostendere, ut statim dicam. Itaque ego contrarium uerius assim mari posse arbitror, inmirum conceptionem uerborum esse materiam stipulationis, ac
propterea Pomponium rectissmE hoc genus assumpsis cum genus ut dictum est ma .
teriar instar obtineat: Formam uero stipulationis est e statuo ordinem interrogationis, ac responsonis, qui in hac conceptione adhibetur , ideoque non ab re Pomponium in ijs dissereniijs , quibus hoc genus restringit, solum hunc ordirim interrogationis, ac responsionis exprestisse, cum disserentiae non alia de causa ponantur in diffinitione, nisi ut res definiue,quoad eius fieri potest, nobis formam ostendant. Verum
quia prospicio durius hoc pluoq; uisum iri, ut plenius haec res tota cognoscanac planὶ intelligatur