장음표시 사용
221쪽
io Legis , l eonsiletudinis parci uiri
est. ii Non probat Sorinus ordinem interros tionis, ac rei ponsionis, expres
Ia Proposita: quaestionis determinatio. ι3 Quomodo soleant castellani arcium Principi fidei utares praestare.
Posteaquam uidimus non seruato ordine interrogationis, ae responsionis non consistere st putationem, proximum est, ut uidea is qua ratione id lex uoluerit esse in stipulatione necessarium. Quaerit hoc idem Castretis. in hac Rubr. in . qu*st. Atque eam rationem affert, quam di Bart. sentit in si quis sim liciter nu. i. in fin. in feod. Dicit enim facere praecedentem interrogationem, ut qui respondesima ι is deliberato animo promisisse uideatur, quam si alia ratione promisisset Idq; satis nos
a cet experientia rerum ut vulgo dicitur magistra. c. qtiam sit, de eleci. in 6. Quandoquidem uidemus solere alioquin multa multos improvide offerre, non oblaturosiorian ii , quos accepturos existimarenti arg. l sciendum. f. ea aurem sola. ff. de aediliti dict. c. literarum. extra de uolo. Quod non tantum in materia contractuum, sed etiaultimarum uoluntatum, atque alibi perlype admonenFur, ut non omnia uerba animo iobligand , aut in modum di oncndi interpretemur suisse prolata. l. lite .s de iuri codicili &6. plan versis ergo mi lchlinst. de iure codicili. cum alijs ibi allegatis. Hanc rationem Barioli, &Castrensis probat hic Alex. nu .i3. & Iq. Item soci n. nu. tis. atque ah ιε iri munion consensu. Eandem sicquitur etiam Lud. Romati . cons. 366.& 3M. ubi hac ipsa ratione concludit, non posse consessionem illam, erroris specie reuocari, quae aduersatij positioni iacta suerit, cum enim initio non sponte, sed instante aduersario fiat, idcirco uidetur magis certum, ac deliberatum confitentis animLm indicare. Nos quoque hane communem rationem, ut uerissimam amplectimur, putamus tamen adhi bendam esse illi quandam declarationem, quam uel lacile unusquisque per se colliget ex iis, quae nos supra docuimus cap. io. Vidi c. mus non qui lim scm peraeesse animum obligandi, quoties deest interrogatio. hem nec necessario semper cum qui in aere ganti respondet, animo prorsus deliberato esse, ut obligari uelit. Nam hoc modo non potius stipulatio, quam alia quaelibet conuentio iurisciuilis esset, ut nec paeli nudi inefficacia, quam tamen ipsi iuri ciuili tribuendam esse plene, nos supra quanuis contra aliorum sententiam demonstrauimus. Verum nostrarum legum autores, dum studerent quam maximὶ generales quantum ad efficaciam obligationum regulas constituere notula nobis quanda, ac quas tessera tradere uoluisse, uidentur qua qui uterentur deliberato animo crederentur promisse, alii uero secus. Itaque signum,q uod nobis leges huius rei causa praestiterunt, iton est necesse per se quoque antea, S sola ipsius natura inspecta,eiusmodi fuisse, ex quo posset illud ipsum necessario colligi, quo spost illam ipsam legis, destinationem coepit indicari. Propterea ergo chm quae rimus qua ratione lex uoluerit potius ex ordine interrogationis, ac responsionis, quam ex alia quacunque Biennitate efficacem obligationem induci; ac dicimus hoc ideo factum esset quia ex praecedente interrogatione magis animus deliberatus colligitur, non propterea dicimus hunc ordinem interrogationis, ac responsionis, si per secun sideretur, ac non tanquam stipulationis selemnitas,eius rei necessarium argumen- εium csse, sed uiis nobis erit illud demostrasse,nctu aliud probabilius signu esse, ex quo colligi
222쪽
eolligi possit, es qui promitti uelle sese obligare,ut puid ante demostratu est.Quod in
rbantea solaq; strii natura inspecta, probabile fuerat, nimiru ut qui interrogatias statim Pmitteret, deliberato animo promitteret, id postea accedente legis adminiculo, ac ptiesumptione usq; aded certum effectum est, ut nulla contraria probatio possit impedire, quominus stipulatio inducatur,atq; ex ea oriatur actio,quamuis haec actio exceptione tolli possit, ut in l. a. f. circa. E. dedol. except. Potuerat quidem lex quodcunq; aliud signum ita amplecti, ut ex eo nihilominus propter legis sementum esticax obligatio oriretur, sed multo conuenientius suit, id sibi legem proponere, quod per se etiam delibe, rati animi praesumptionem afferret. Quae praesumptio,vi tanto probabilior esset, nou' satis habuit interroganti responderi, sed voluit eodem contextu adhiberi responsione. Quandoquidem si temporis interuallum aliquod intercederer, fieri posset,ut qui prius interrogauerat iam mutasset voluntatem, sorte quia flonaachatus estet, sibi noli statim suillὸ promissum, ut aduertit hic Ripa, nu. et .ves quia alia aliqua ratione posse se rebus suis prospicere animaduertisset, ita ut non amplius re illa indigeret, quam primo in stipulatum deduxerat: quod de eo non praesumitur qui statim respondet. Posteaquam v ro haec Elem tutas ut dixi a line suit inducta, hunc obligandi deliberatum animum, non tam ea ratione prasumimus, quia ita rerum natura exigat, ut per se veri limite sit, velle obligari eum qui hoc modo respondet: sed quia ita lege constitutum est, ut qui hoc modo proiniterit, deliberat Epromistisse existimandus sit, ideoq; postit,vel inuitus, ad Gluen lu:ii compelli. Hinc porro facilὸ diluuntur omnia, quae huic comuni rationi ob ij ciuiatur. Nam quod obiicitur posse etiam illum, qui non interrogatus promittit, antino deliberato promittere, nihil ad rem pertinet, latis est enim in dubio recti is hoc de illo praesumi posse, qui futuri creditoris ii errogationi respondet,ut in costituend istipulationis solemnitate, hoc potius qua alii u lignu nobis lex proponere debuerit. Noli obstat praeterea,quod hac ratione inspecta posset concludi ut nostri dicunt ex
pacto nudo non oriri naturalem obligationem, ideoq; nec recte ex eo retentione, atq;ν exceptionem concedi: nam respondeo, exceptionis,ac retentionis causam longὸ aliam esse, ac Doctores exim ment, eam vero conuentionibus planὸ omnibus, quantumuis nudis semper inesse, ut supra a nobis plenis sine demonstratum est, du de obligationibus
generatim loquuti sumus. Ut vero actio oriatur, vim aequitatis maiorem lex exposcit, quae post inuentam verborum solemnitatent,pactis nudis nunquam creditur inesse, vel
si aliquando inesse possit, nisi de illis pactis loquamur, quae speciatim ipsa lex certis causis adducta,tanquam legitima approbauit, i. legitima. is de pact.l. ad exactionem, cun simit. C. de doti promis s. Neq; obijciatur ut nonnulli obiiciu ut debuisse non incer ris tantum casibus, sed semper dari actione ex pacto nudo,quoties deliberati animi sumptio aliqua extat. Nam si loquamur de actione ex stipulatu, clarum est eam non posse competere, quia presumptio animi deliberati, stipulationis i lemnitate non perficit;Si vero loquamur de actione in factum, fateor illam dari debere, quoties ex causis, ct personis colligi potest, aequitatem exposcere,ut promissor ad soluendum compellatur, arg. l vlt. supra tit. prox. Quoties verd verborum sol cinnitas adhibita est, hoc satis argumenti est, ex quo concludamus eiusmodi aequitatem adesse, atq; hoc solo lex contenta est, Imb vel si contrarium demonstretur, non propterea tamen lex denegat actionem, sed tant im exceptionem conde dit . Non obstit postremo quod dicitur,
ideo s periti octo etiam nudo latinum deliberalium inesse oportere, quia videmus
223쪽
, ure Pontificio ex paeto nudo ac 'nem oriri, ut frequentius receptu est, nos enim hoc sassumptum minime admittimus; nam neq; in illo c. i. extra de paci. unde uulgo illud Elicitur , neq; alibi usquam probatur, Imo& rationi penitus aduersatur, ut supra a n bis satis superq; demonstratum est. Restat nunc ultimum ex ijs tribus, quae de ordine interrogationis S responsionis supra proposuimus; Vtriim scilicet huius ordinis ne sit- νtas consuetudine rc mitti possit. Habet in hac quaestione sentcntia affrinativa, autores non contemnendos, nempe Bald. in l. de quibus .is de legib. Aretinum infra in l. i. nu. . circa medium col. q. atq; ibidem Socin. nu. 3. Mouet Aretinum maxime manumissonis exemplum. Siquid cin uerba quae in mali uni illibne antiqui ius necessaria suerunt, ita , coiisuetudine mox remissa suerunt, ut postea pcr lictores domino taccnte manumissio expediri soleat, i. manumisso per lictores. ff. de manu uii id. Nullam uerbexistimat diuersitatis rationem afferri posse, cur potius in manu mi ilione, quam in stipulatione iuerba solemnia consuctudine tolli potuerint. Nec quicquam cane obstat huic argumenito, quod nonnuli dicunt, suisse in manii missione illam consuetudincm cxprcssim lege approbatam . Nam Heimoge iii anus in d. l. manumissi: o, utpote qui condondae legisse cultatem non habcbat ut alias demonstrauimus id tali tum in animo habuit, ut consuetudinem iam inductam icilaretur, non aut cm ut pro ligc illam approbaret, quemadmodum ctiam ipsius uerba liquido ostendunt. Scd Mincia alia de causa parum stringit hoc argumentum, ut paulo poli dicemus. Argumenta iur praeterca SOcilius a lcge ad consuetudinem. Nam si lege inquit potuit induci, ut absq; uerborum lislcmnitate recte fieret si putatio ut tu i cum olleno imus. F. ult. is deflaci iis tui. tantundem poterii etiam consuetudo, cum nihil interiit lustragione populus scu Princeps uoluntatem iosuam declaret,utan lege fit, an rc bus ipsi 1,S factis, ut sit in consuctudine. Et ita argi lmentatur Iulian. in l. de quibLs. is de lcgib. At non rccte probat SOcin . minorcm huius Syllogis impropolitionem, nimirum lege expressa,pollo ex stipulatione tolli ucrbari lcmilia. Quandoquidem illa l. cum ostendimus. β. ult. quam solam ad hoc proban-, dum i ple adducit nihil probat, quod non eo dico quia ibi multa concurrant, ut recep- .uorcs nonnulli respondent nam si pollet eo modo lex sacere, ut sine orditie interrogavonis&responsitonis ili putatio con illaret, posset etiam hoc facere illis non conς utrentibus sed quia nulla ibi adest stipulatio, ut supra demonstrauimus, qua inuis Vlp. existum et actionem utilem in factum dari oportere. Atq; ex hoc corruit citam illud argumentum, quo loto adductus Bald. in d. l. de quibu , hanc sentetiam amplectu ur, cum considerat ex nudis pactis, in quibus interrogationis S responsionis ordo non scruatur, si modo illa suerint a lege approbata,actioncm oriri l. lcgit: ma ff. de pact. non enirn negamus quin possit actio competere, etiam ubi non adsit ordo interrogationus S responsionis, sed tamen ubi is desiit, negamus stipulationem posse coii sistere; Explicabo nepotius quam disputatione uidetur mihi haec res indigere. Itaq; caeteris omissis quae dici possent, exponam breuiter quid ego sentiam . Ego minime dubito, quin de consuetudine idem ac de lege affirmandum sit, cum pare utriusq; uirtutem esse costet d. l. de qui ibus .is. de legib. Cum uero quaerimus utriina queat lux in stipulationibus remittere o dinem interrogationis ac responsionis, duobus modis hoc accipi posse an inraduerto.
Primo si inpliciter & hoc modo nego id legem posse facere, nam licet pollit stipulati nem penitus e medio tollere, licet etiam posti talium aliquem actum inducere, atq; eum stipulationis nomine appellare; tamen si ii sit ex ea stipulatione, de qua nunc loquimur tollere
224쪽
tollere ordinem interrogationis ac responsonis; & tamen stipitiationis substantiam re tinere, hoc nihil aliud erit, quam aut testamenti in specie sempti retinere substantiam sublata haeredis institutio. te, aut omptioni S venditionis, sublata conuentione,de re,&pretio; aut deniq; hominis sublato discursu, atq; ratione, ac sane clarius hoc est, quam ut in eo diutius sit nobis persistendum . Alio insuper modo possumus intelligere hoc quod dicitu lege,vel consuetudine tolli ex stipulatione ordinem interrogationis ac responsionis,nempe si lege, vel consuetudinς ei let inductu ut non esset quidem necessa- . irium hoc ordine exprimi verba in stipulatione: sed tamen ta nil eo modo expressa acciperentur, atq; in his terminis loquitur Herimogen. in d. l. manumissio, ubi; Verba in- . Fqdio solemnia, licEt non dicantur, ut dicta accipiuntur. Tum vero crederem hunc oris adinem posse remitti, ac nihilo miniis ipsius stipulationis,& nomen, & subflautiam retuneri, quandoquidem licEt veru desint verba solemnia, tamen inspecta legis interpretatione, seu praesumpti orie, quae conti ariam probationem non admittit, nihil plane d esse existimatur. Atq; ita crediderim si 'sisse Benedictum de Plumbino, cui ius memini; r 3 hic Socinus, in d. l. manumissio, dum legis illius decisonem applicat ad castellanos a cium, qui ducunt fideiussores ad cameram Principis, ubi describuntur p sentes, & tacentes, aitq; illos perinde obligari, ac si principe interrogante respondissent. Videtur hoc idem mihi iam communi omnium usu propemodum suisse receptum; nam quia loge cautum est, ut quoties in instrumento scriptum est promississe aliquem, perinde habeatur, atq; si interrogatione praecedetite ponsum esset' . β. si scriptum Inst. de in util. stip. Propterea raro videmus hodie in stipulationibus interrogatione ac responsioncm re ipsa adhiberi. Satis enim habetur, quod notarius scripserit praedicta omnia per solemnem stipulationem sibi inuicem partes promisisse. Quod ver5 in instilumen i uci taptura receptum est, non uideo cur non , S ad alios casus consuetudine possit extendi, ut quoties hoc vel illud interuenerit omnia ibicinniter acta credantur.
AN sicut aliud quodcunq; factum, ita etiam sectum contrahendi in stipularem
deduci possit, ita ut tam ex stipulatione, quam ex illo contractu actio oriatur; Vt cum dictum est vendis vendo locas loco. Item & in alijs contractibus, quae interpretatio sumenda sit, quoties duo vel plures simul concurrere videntur .i Non debent in dis nitione generis exprimi differentiae spetierum constitutivae.2 His verbis daturum,facturumuh a caeteris obligadi modis stipulatio separatur.3 Variae stipulationum diuisiones. A mae minter caeteras stipulationu diuisi Res potissima sit
s Tripa Clita verborum ratio,quae cum in stipulatione tum etiam in quacunq; co uentione adhibentur. 6 Stipulatio inducitur,cu quis interrogati, promisit se venditurum,vel locaturil.
verba in futurum esse concepta. 8 Receptior sententia est his verbis vendis vendo non tantum induci venditionem, sed etiam stipulationem. ς Tertia quaedam opinio sesertur,ac repro
io Duplici ratione plures simul contractus iungi possunt. ii M ultarum legum quasi conflictus,quarii
aliae negant ex unico actu plores cotra
ctus oriri,alis vero id a firmare vident. ia Concursus dep ositi & mandati.
ia Mutui & mandati. 14 Emptionis
225쪽
i Emptionis, & alterius contractus Ancsi ex missura duplicis qualitatis uni
is Locationis, ac stipulationis. cus contractus incucitur, utrius ; qua Ex triplici sonte contractus oriuntur. litatis ratio habeatur, . 1 Contractus omnium sex combinationes, aο Mistura verborum,&c5sensus duplici rei litres uniformes, ac totidem diserines. Considerari potest. Alit. Mistura duorum contractuum, qui con- 7 Creduntur partei in dubio aliud pol sensu perficiuntur,ita accipienda est,ut voluisse stipulari, quam quod contra
unum tantum si negotium. ou praecedenti continetur. ιν Species illorium contractuum,qui reper- 33 Quando antiquitus nouario fieret,& Iu- . t ficiuntur, sunt simul incompatibiles. stiniani haedere constitutio. o rq u recte declarat Socinus suomodoc Haec quaestio,virum per verba vεdis uen- . traςxus incompatibiles dici debςanti do,inducatur stipulatio, i veteribus iuxi Plu res verborum obligationes nunquam risconsultis non modo non decisa sed simul concurrunt. ne cositata quidem esse potuit,& quaxi In mistura rei,&consensus, unum tanta ratione.
esse contractum iurisconsulti interprς- ro Vtrum hic stipulatio, utilitatis aliquid es i. antur, set allatura si praeter venditionem pia ν3 Vter potius ex duobus contractibus in- quoq; induceretur. ducatur. 3 et Qui succubuit in una actione, quado poes Ex mistura rei, & verborum,in dubio in- ut δltera experiri. .dhcitur stipulatiψ i
CAP. XXXIII. HAbet praeterea Popon. in hac sua dissinitione verba illa. DATURUM, FA
CTURUM VE, quibus ostendit stipulationis utilitatem, nullis limitibus esse restrictam , sed esse stipulationem generale remedium, ad quascunq; obligationes inducendas opportunum, siue illae in dando,siue faciendo consistant. Itaq; lices primo aspectu videantur haec verba, varias stipulationis species indicare, neq; soleant in generis dissinitione exprimi eiusmodi differentiae specierum ut ita loquar constitutivata
tamen vera hac adiectione Pompon. non tam stipulationes inter se distinguere voluit, quam eas ipsas a carietis omnibus contractibus,& conuentionibus separare, cum nulla alia sit obligatio, quae tam latὸ pateat, ut ad omnia prorsiis reru contrahendarum gen ra accommodetur, siue dari,siue fieri quid oporteat. Nam caetera omnia,vel in dando tantum consistunt, ut mutuum,vel in faciendo,ut mandatum,conductio,& similes, sed
quod generatim,atq; itidistinctE in omnibus speciebus adhiberi possit, ctim ad aliquid
vel dandum,vel faciendum nobis alium volumus obligare, nullii planὸ aliud remedium, praeter stipulatiotiem reperiemus. VerEctiam dicere possumus,ideo Pomponium haec uerba hic apposui se, ne ulla ex parte deficere haec distinitio viden posset, sed omnes planὶ stipulationes apertissimε coplecteretur, quarii generalis ea diuisio est, ut aliae in dando, aliae in iaciendo eoiisistant l. r. in princi infra cod. Si enim simpliciter dixisset, debam cum qui intςrrogatur promittere id de quo interrogatus est, potuisset aliquis forsan existimare, hisce verbis non factum momentaneum,sed tantum subsistens quiddam indicari. Praeter hane stipulationum diuisionem, quam nobis huius dissinitionis verba demonstrant,alias insuper nonnullas habemus, variri ut subiecta materia exigit, a Iuris consultis traditas. Diuiduntur enim alio modo stipulationes,vi quaedam sint diuiduae,
quaedam indiuidus i. a. . f. & harum,usq; ad finem legiricum duabus il . sequentibus, S. I. stipub
226쪽
L stipulationes non diuiduntur, quam totam nos diuisionem insta in. . Cato accurast declarabimus. Aliter etiam stipulationes diuidit Pompon. insta in l. s. antequam ad hanc ipsam stipulationis definitionem deueniat; inquit enim: alias esse stipulationes iudiciale alias piaetorias, alias conuentionales, alias denique communes, nemlinde praetorias&iudiciales, cuius diuisionis singula membra diligenti explicatione bitidem prosequitur. Caius quoque infra eod. in l. stipulationum, diuisonem tradit a s perioribus omnibus planὶ diuersam; aitque stipulationum quasdam esse certas, nimirum clim exim pronunciatione apparet, quid, quale, quantum sit, quod in stipulatum deducitur, ut si quis stipuletur, tritici Aphrici optimi modios centum: alias u Q incertas, quoties scilicet ex ipsa pronunciatione id non apparet, ut si stipuleris limminem in genere, uel frumentum, non adiecta certa quantitate, uel aliud aliquid eluc scemodi. Sed quare inquies) ex his omnibus diuisionibus unam tantum Pompinius expressit, reliquas praetermisit Iam distam est non id ipsi propositum suisse, ut stipulationes diuideret, neque enim in definiendo contentaneum id suisset, sed voluisse potius hae adiectione stipulationes ipsas a reliquis obligandi modis separare. At uel si maximὸ unam aliquam diuisonem exprimere uoluisset, qua stipulationes omnes complecteretur, summa tamen cum ratione hanc potitis,quam aliam quamcumq;
assumpsisset, quemadmodum S compilatores in livisce tituli legibus disponendis eam nobis omnium primam tradiderunt. Quandoquidem haec ipsa diuiso proxime, atque immediate i purum stipulationum subiectum attingat, cum quicquid in stipulatum deducitur, id vel ad domini, translationem, uel ad factum ipsum semper reser tur,quod uero illud sit certum uel incertum, quod sit diuiduum ues individuum. Item& quae ad alias diuisiones pertinent, sunt potius accidentia quaedam , & qualit res , quae uel ex hoc potissimum aestimantur, unde prima haec diuisio constituitur; virum scilicet res au iacta in stipulatiotiem deducta sint, eo enim id spectat ut cognoscamus ad quod pnedicamentum reseratur id, quod per Mutationem pro GL sum est. Sie iam uidimus qua ratione in hac definitione exprimantur illa uerba, daturum, facturumue . Quod ueris insuturum potius, quam instans aut aliud quodcunque tempus ea uerba concipiantur, ratio in promptu est. Quandoquidem ipsus negoti j explicationem atque exequutionem respiciunt. Nemo est enim quem praes tereat tripartitam esse verborum rationem, quae in stipulatione, atque adeo etiam in quacunque conuentione adhibentur. Alia enim dispositionem inducunt, atque haec semper tepus instans debent indicat ut promittis promitto, spondes spondeo & similia: alia exequutionem respiciunt, & haec in futurum tempus concipienda sunt, ut dat rum, facturum, iturum, aedificaturum, id quod & Accurs. aduertit in uerbo daturum . Idemque obseruandum est, etiamsi forte uel dispositiva tantum,uel tantum ex quutiva fuerint adhibita, ita ut alteris altera includantur. Nam semper nihilominus
S dispositiva ad praesens tempus reserenda sunt, ut habeo acceptum, profiteor te non teneri r exequutiva veris ad suturum, ut dabis 8 dabo, iacies ficiam, & alia eiusmodi. Alia denique uerba in conuentionibus adhibentur, quae neque dij sitiua sunt, neque exequiiua , sed rem ipsam exprimunt, de qua conuenitur. Acta his nihil certum statui potest. Siquidem ad uaria tempora contingit ea resem, pro earum rerum qualitate, quae promittuntur, cum S quae habemus & quae sumus habituri promittere soleamus , ut quod ex Arethusa natum erit uel qui exta tali
227쪽
tali sendo mimis percipientur l. ubi autem non apparet, infra eod. Iam uero dubitari potest, nunquid Pompon. ea dictione, iacturum, etiam contrahendi fori in complecti uoluerit, ut emendi, locandi, S id genus alia: an uero de ijs tantum iactis intellexerit, quae nisi in stipulationem fuissent deducta, nullam per se oblig ti nem producere potuissent. Atqui certe si ponamus uerba in futurum fuisse concepta ita ut quis promiserit, se uenditurum, locaturum, uel alio modo contracturum, nihil videtur esse impedimento, quo minus ex sepulatione oriatur actio. Si quidem uerba illa uendere & locare, quae alioquin per se disponere potuissent, ideo non disponunt, quia 6
in futurum tempus concipiuntur: unde praeter stipulationem nullus alius contractus inducitur. At cum uerba instans tempus indicant, ut uendis uendo, locas loco, ita
ut induci possit uenditio uel locatio, quae selo consensu sunt: magis est quod dubiis tur, an etiam stipulatio inducatur, ex qua pariter agi possi Neq; uerb ea ratione dubitandum est, quam hic nonnulli asserunt, nempe quia non possit stipulatio contrahi, n, si uerbis in futurum conceptis: imo enim satis est, s quod in posterum explicari debet, sub uerbis dispositivis, arq; instans tempus indicantibus, tacite contineatur, ut cum diacitur, fidei ubes, fidei ubeo. . in hac, inst. eod.Sed quod hic affert dubitationem, illud est,
quia nunquam uideriar ea interpretatio sumenda, ut ex uno eodemq; facto actus diso mes inducantur, ut aduertit hic Bald. Novellus nu. 3 i. Quod ipsum& Accurs sentit in l. certi condictio . . quoniam . is s certi petatur , ubi etiam Bart. in l. 2. in 1. nota
bili eod. tu. si cert. petat. Videturq; hoc probari exi. die sponsalioruin. f. ussi depositi, aliisq; item nonnullis quas paulo post pdducemus. At non id satis expeditum est,neqvenim desunt aliae leges, quae probant,ex eadem facti specie, posse duplicem contrinum
induci: Et propterea illis primis videntur recto tramite aduersari. Itaq; facit huius rei diis cultas, ut nostii interpretes in uarias sententias distrahantur. Baldus ipse Nouel. qui primus in hac rubrica, hanc quaestionem excitauit, licet a permultis alibi tractatam, enixe defendit sententiam negativam col. 3. cum duabus sequentibus, nimirum ex his uerbis, uendise uendo, solam uenditionem induci, non autem stipulationem, quam SDecius post Alex. amplectitur in l. 2. col. 2. &3. ff. si cert. pet. At ipsius Baldi Rutulus a
Barth. Socinus non minore contentione contrarium defendere conatur, induci scilicet non tantum contractum uenditionis, sed etiam stipulationis. Quod ipsum uel ab ant qui oribus fuerat frequentius receptum. Ita enim seni erant Iacob. de Rau. Cynus, Alber. de Roc in l. hac consultissima. F. per nuncupationem C. de testament. Ludo. R om.
insta in l. i. f. siquis ita, Raph. Cumanus in l. si is puler, in fin. infra eod. ibique Alex. quoque sibi ipsi contrarius huic sententiae sebscribere itidetur, prout etiam in concis. in a. uolum. Atque hi omnes abselute loquuntur, nec distinguunt, utrum ita ii terrogauerim, promittis ne Stichum pro decem ξ uel potius hoc modo. uendisne Lichi videatur hic Alciat. communem opinionem velle restringere , ut priore rasis tantum obtineat . Praeter hasce duas, tertia insuper quaedam extat opinio,
quam ut nouam adnotai hic Mat. Socinus num. 2qq. ut dicamus neque utrimque contractum induci, ut frequentius receptum est, neque uendisionem ut Bald. Nouebius existimauit, sed solam stipulationem. Clim uideatur is qui interrogat, alterum quidem ut sibi uenderet, obligare, at non sese contra uenditioni obst ingere uoluisse. Es set sane probabilis haec opinio, si quis alterum ita interrogasset, num se uediturum pro- 'nutte t. At Uim dixerit uessis Suchum pro dece sicut suum uoluit illum sbi Oh igare,
228쪽
eonsequens est, ut&illi sese inuicem protinus obligauerit, cam negotii quod geritur
ea sit natura, ut non aliter in alterius persona consistere patiatur obligationem, nili altet quoq; obligerur Itaq; tertia hac reiecta opinione, uideamus utra ex pnedictis duabus magi, recipienda sit. Quod ut planius intelligatur, illud ante omnia inuestigandum est, quomodo possint simul concurrere duae conitentiones, ac simul ita coni iecit, ut singulae illae nihilominus .is cacem obligationem producant. Neque uero id nos inmozodo tantii in considerabimus, si duo contractus una&indiuidua verborum conceptione simul ivligi uideantur, ut in his uerbi' uendis,uendo. Sed etiam si quacunque alia ratione sedem respiciat, ac sub eadem facti specie plura contineantur, quae alioqii in per se singula singulos contractus inducere potuissent. Sicq; absolute inquiremus, quomodo in casu mixto sit sumenda interpretatio, ut uel unus tantum uel plures contractus inducantur. Quod ipsum & caeteri interprctes, in huius quaestionis disputatione attingunt, sed non recth prosecto explicat. Nam dum sibi inuicem cupidὸ aduersantur, multa temere effundunt, quae a Iurisconsultorum sentent ijs alienissima sunt. Atqui certe haera in re Iurisconsultos ipses tam varios reperimus, ut illi propemodum inter sed illidere videantur . Primo enim mixta quasi specie mandati & depositi, utrumq; illorum contra ictuum induci haud obscii resentit Vlp. in l. si ego. ult. ff. detur. do t. tibi; Siclisto:
dia inquit marito committitur, depositi uel mandati agi poterit. EIO & depositum V
a Sem datum ibi cons hare neccile est, alioquin absilrdum esset, libere ex alterutro agi polle. At contra leges extant apertissimae, qtiae hanc ipsam mi Hiram depositi & man-- dati, ita interpretantur, ut talum unum contractum inducat, scilicet mandati, ita ut manditi tantum agi possit. Ut l. I. j. idem Pompon. dciti. . si te rogauero, clim . . t
13 quenti .ss depositi. Ac de mutuo dc mandato idem probatur in l. idemq;.6. si quis Titio .is mandati. In emptione quom eadem perplexitas cernitur. Est enim interdit cum 14 emptio alterius contractas concursem admittere videatur, ut in l. r.C. de paci. inter pl. de uendit. ubi ad retrouendendum non tantum ex empto agitur, sed etiam prae scriptis uerbis, quae actio oritur ex contractu innominato ; sicq; uidetur eadem facti spolcies de emptionem Sc contractum innotas natum complecti. At contra in l. et f. ultiis. locati, Se in. 6. item quaeritur. Inst. de locat. ea sumitur interpretatione, ne cum altera actione,actio exempto concurrat, quasi uerbid absurdum futurum esset. Praeterea in l. cum dotem C. deiuri do: liquido probatur, posse uni Se eidem facto duplicem contraditam inel . At contrarium uidetur probari in l. si ita fuero stipulatus. s. ulti cum l. seque iit. C. de nouat. ubi duplicis contractus substantia persecte inest, de
tamen Pompon. dc Vlp. imum tantum contractum esse interpretantur. Postremo ut
propius ad quaestionis nostrae terminos ueniamus, quando scilicet stipulatio concuras rit cum aliqua illarum conuentionum, quae selo consensu perficiuntur: uidentur in
hoc quoque Iurisconsulti inter sedissentire. Si quidem Paulus in I. duo sbcietatem. Epro socio , ita loquitur ut absurdum iudicatsevideatur, ex societate fimul de ex stipui, tione, quae pacto conuentos eratis fuerat adiecta, posse actionem oriri, ideoq; eius absurdi uitandi gratia aliam potius quamcunq; interpretatione quaesisse, nam ita post paetum conuentum secietatis, quidam ita stipulati suisse proponuntur: Haec quae suprascripta sunt, eae ita dari,fieri, neque ad uersiis ea fieri: Atque ita postmodo subiscisse seruntur, si ea ita data iam non erunt, tum uiginti dari. Quamuis hie expres sin in stipulatiotiem uideaturid quoq; deductu esse, quod in pacto couento fovitatis
229쪽
ntinebatur, tamen contrariam interpretationem sumit Paul. vr non videatur res in
stipulationem peruenisse, sed duntaxat poena, atq; ex hoc sequi dicit, societatis iudicio agi posse, quali uero non possit simul S ex stipulatu,& societatis iudicio agi, si utram. res in stipulationem peruenisset, inquit ergo ipse: Non videri .in stipulationcm perue uis
ιι se, sed duntaxat poenam, non enim virtuo rei promissorem obligari, ut ea daret,iaceret,.. de si non fecisset poena sui seret: Et ideo societatis iudicio agi posse. Ergo ex hoc ostendi si utraq; res in stipulationem peruenis sit, societatis iudicio agi non posse, O genera liter videtur loqui,etiam si non nouationis causa stipulati essent. Alioquin cogeremur sateri, non fuisse Paulum eam speciem complexum quando non nouandi animo vizam res in stipulatum deducta est. Videtur autem ab hoc dissentire Vlp. in l. a. is de nouat. ubi generatim concludit, quoties cuicunq; contractui ad ij citur stipulatio, duplicem obligationem induci, sicq; ex utraq; causa posse agi, dummodo non hoc actum fuerisi s ut prima obligatio nouaretur. Du mmodo sciamus inquit nouationem ita demum fieri, si hoc agatur, ut nouetur obligatio. Caeterum si hoc non agatur,duae erunt obligationes. Nosessio quibus praedictas omnes disticultates explicare statutum cst, ac simul etia proposita quaestionem decidere; Vtrum scilicet his uerbis, vedisΘ vendo, sola vcndi
tio, an ver5 etiam stipulatio inducatur, nihil rectius facturi videmur,quam ut hasce omites contractuum quasi mixturas,ad certa capita redigamus, atq; in ijs singulis cxplic mus, quomodo leges sumant interprcinuonem, ut uel unus uel plures contractus sint. Considerandum eii e triplici sonte contractus oriri; Nam aut re perliciuntur, aut verbis, 16
aut consensu. Literas in praesentia missas facimus; siquidem illae non per te obligationem inducunt, sed quatenus probant pecuniae numerationem intercessisse, ut plenissime alias declarauimus. Iam vςrosii conuentionesomnes, prout ex triplici sonte oriuntur, ita in tria genera diui ieris, ac deinde alterum genus, alteri copulaueris, sex inde combinationes, seu mixturas poteris animo concipcre, quarum tres Vniformes, tr ut ita dicam ac totidem dii ormes erunt. Prima combinatio uniformis est, quoties in eode facto videntur sim ut concurrere duo contractus, qui ambo contensii perficiuntur; velut si cum aurifice conueniam, ut ex auro suo certi ponderis, certaeq; sormae annulos mihi faciat,& accipiat trecentos aureos, quo casu uidetur materiae cmptio,& uenditio,
operae autem,locati ob&conductio esse posse. Atq; hic habemus aperi illimam Iuriscon igsultorum sententiam, qui non plura, sed unum tantam negotiu else interpretantur, ut in l. 2. β. ult. is locati. δέ item quaeritur. Inst. de locat. Neq; id sane mirum, cum nec partes id in animo habuerint, ut duplicem obligationem inducerent, neq; utilitas ulla exigeret, ut lex,creditori duas eiusdem generis ilibueret actiones, S quae eodem pro
sus spectarent. Altera esset combinatio uniformis, si iungerentur simul duo contractus re celebrati: Verii hoc fieri nullo modo potest.Quandoquide eiusmodi contractus omnes ita inuice se habent, ut quod unius substantia perficit,altcrius substantiae penitus aduersetur. Ecce enim cu deposito, uel comodato, in quibusno trassertur rei depositae,vel modatae domini rino potest mutuu consistere, in quo transferri dominiit necesse est l.
rere,qu uis neutro illorii malaminiu transseratur, quia depositum gratia datis filico modatu uero grati accipientis,quq cum cotraria inter se lint, in eode subiecto simul es seno possunt. Atq; hoc modo debemus intelligere formas cotractuu incoDtibiles esse,ao
230쪽
Om s. seq. is deposit. ubi de deposto & mandato agitur,formas contractuu esse in conupatibiles. Neque enim omnia, sua natura in copatibilia sunt, quae legis interpretatione non simul in eade facti specie induculatur. Na neque emptio, & locatio simul inducumtur, quoties ea sumi potest interpretatio, ut unum negotium sit;& tamen Cassiius horucontractuum formas compatibiles ei se iudicauit.d. l. a. in fin. iscom . At contractus, qui re perficiuntur, tam contrarias habent qualitates, ut ne facto quidem ipso consilis re simul queant. Tertia posset considerari combinatio,eaq; consorinis, si una atque ea
xi dem facti species plures contineret ucrborum obligationes. .At neque hoc lege pcrinissim est: Nam si )uae ab iisdem contrahantur stipulatio ites, quae eodem plane respiciat non nisi semel, qui promittit obligatur. Nec sane iudici necesse est prospicere ne nisi semel seluatur, quia altera obligatio protinus, atque ipso iure nulla cst, ut diserte tradis Pompon. iiii. qui bis idem ins cod. Totidem, ut dixi combinationcs possumus animo concipere non uniformes, ut quas proxime enumerauimus, sed quae ex di formibus conuentionum generibus constituantur, atque ex harum numero illa quoque cit, qu*propriε ad quaestionem nostiam pertinet, ut suo loco uidcbimus. Prima combin a, tio continet misturam rei, ta consenses, ut puta mandati, & mutui,uel mandat i&d positi. Et in hoc quoque decisonem habemus plane superioribus conli ntancam. elim hic pariter uiderent iurisconsulti, nullam obligationum misturam spi classe contrahentes, sed quacunque meliori ratione prospicere sibi uoluisse, unum tam sim induci cotractum interpretati sunt, illum uidelicet, quem eos ipsisS, qui contraxerunt, maxime in animo habuille iudicarunt. Vnde si tibi mandauero, ut rem ab aliquo,m O n Cm ine reisceptam custodias, idq; iu seceris, quan uis huic speciei uideatur,& dc postium,S mandatum inesse, tamen Vlp post Pomponium in l. i. M. idcin Pomponius.Td posit. putat madati tantii m agi polle, ac usus ratione, quoniam hic est primus contractus. Sic igitur
eam semper retinent interpretationem, ut unicum sit nUotiun ,unus contractus, atque, a ex eo una tantii m actio oriatur. Vter uero potius inducatur ex duobus c Cntractibus. quorum utriusque natura eidem iacto c9nueniat, non certa rigula d. finiti potest, sed hoc uarie iurisconsulti,ex uariis coniccturis aestimare ibi crisi ut in hoc f. idcm Pomponius item & in aliis legibus ser videmus. Inter caeteras uero coniecturas eam plerun- que solent amplecti, ut quoties concurrit contractus bone fidei,cum contractu stricti iuris, is contractus qui stricti iuris est, legis interpretatione praeualeat. Siquidem is magis certus est, ut in f suo loco docebimus. Est uerὰ rationi maximc consciat anci .im, ut quae certius, ac magis speciatim a contrahentibus expressa sensi potius attcndantur. Itaque si tibi mandauero, ut ab actoribus meis mutuam pecuniam accipercs, licet mandati contractus uideatur praecedere, id quod alibi ut uidimus attendi soler, tamen orititur Obligatio exibio mutuo, quod certiorem naturam habet; quare non potero actione mandati, tanquam actione bons s dei, usuras a te pet cre. Ita Vip. in i idemq;.fisi
quis Titio. ff.mandati ubi 'cum reddit rationem,cur mandathcontra te agere non pocsm; quia de mutua pecunia inquit habeo te obligatum, quasi absit Quin iudicet, ex, utroq; contractu actionem oriri. Alteram insit per di formem combinationem pos sumus considerii re, quaeres,& uerborum misturam contineat, ut puta mutui,&stipulationis; Et delia combinatione non secus iudicatur, atque ut superius dicti ini fuerit; siquidem unum tantum hic quoque contractum esse leges interpretantur. Quocirca si
pecunia mutuo data stipulamur, letiam post stipulatione pecuniam n mercm is, sola