장음표시 사용
241쪽
n m ad conuentionem de retro uendendo. In his omnibus legibus quamuis mini, erat duplex actio , ramen vere assirmari posse arbitror, contractum ex quo oritur actio, subiecto unum esse. Nam cum, gratia exempli, gratuitam do tibi habitationem, non hic possumus considerare, nisi unum contractum; sed si pollimus demonstrare hunc elisi con tactum commodati,actio quae inde oritur, erit nominata, & certain habebit naturam,erit enim actio comodati; Verum si id minus obtinere nos posse confidamus,hunc scilicet esse contractum commodati,actio inde oriens,erit innoini nata, ac senerali tantam nomine, appellabitur actio praescriptis uerb. Sed quamuis S contractus,& actio diuerse considerari possnt, tamen non idcirco subiecto inter se disserunt Atque ut hoc uel plane rudes intelligant, notissimo exemplo utar. sunt inter reliquas monetas coronati quidam, qui uel si non magnitudine, tamen aestimatione,ob auri sciscet ipsius qualitatem, caeteris coronatis praestant. Fac me eiusmodi aliquem habuisse, sed ob notas forte attritas, uel alia quacunq; de causa non potuisse probare, ex eorum numero illum esse, qui caeteris communem notam habentibus,ualore antecellat, ideoq; inuetiisse aliquem, qui in rerum quarum piam uenditione, pro communi illum acciperet,negari non potest, quin diuerse is fuerit sumptus, & quin propterea suerit ipsus aestimatio uariata, attamen subiecto unum eundemq; esse coronatum, nemo non intelligit. Persimilis ergo & contractus ratio est; Intui ego contractum, que quia dissido receptum tri ut conrractum nominatum, qui certam, ac nominatam mihi praestet actionem, propono illum saltem ut contractum innominatum, id quod tutius esse uidimus, atq; ob id utor actione praescriptis uerbis. Videor mihi hic quoq; affirmare posse subiecto eundem contractum esse, atque idem ius persequendi, quamuis sub alia forma propon tur . Ex hoc porro intelligitur traditionibus nostris non obstare id, quod Imper.disponitin d. l. r. Qii inuis enim dicat,ex uendito, uel praescriptis uerbiis agi, non tamen intem pretatur esse duos contractus, qui simul ambo consistant, sed intelligit unum esse coit tractum, qui si ccipiatur, ut nominatus, hoc est ut pars emptionis, parit actionem exempto, alioquin poterit saltem accipi ut contractus nominatus, ac quae ex eo oritur actio, erit actio p script . uerb At longe secus res sese habet, quando lex interpretatur duplicem esse eontractum, ut in l. quoties. is de iure doti ibi enim uere adest tum dotis contractus,tum etiam uenditionis, neq; potest dici unus & idem, qui diuersu accipiatur,
ut in i gratuitam, & in i naturalis. β. sed si facio. is dς praescrip t. uerb. in l. sii ςonuen rit. is c. min. d Midun. iiii. Labeo scribit. K de contrahend empi S deniq; in hac I. a. C. de pau. inter empl. uendit.
No N omnes plane stipulationes in utiles esse quae alieni sata uideantur promissionem continere. Et an stipulationibus, quae uae ea de causa efficaces sunt,iuramenti praesidio succurri possit.
i Multum reseri,uirtim quis alia sacturum Qua ratione in praetoriis stipulationibus promittat,an securatura,ut alius faciat. non improbetur alieni facti pibmissio. , Ne fideiusArquidem potest rei principa- 1 An in illis stipulationibus, dolum abesse, lis finium promittere. : iter fieri, de habere licere, uere dicatur, minam sint qui possunt alteri stipulari. alienu*fictum promitti. . Noa
242쪽
Ios6 Non creditur alienum factu promittere, id sine animaru praeiuditio fieri possit. qui promittit factum haeredis . a 3 In responsione id subintelligitur, quod in Quare possit quis promittere,allium pro interrogatione expresssum est. se fideiussurum . 14 Vtrum, qui stipulanti Stichum,& Pamphis Viru facti alieni stipulatio, quq regulariter lum,respondet se in Pamphilo dissenti-
inualida est,iuranaeto conrmet,&nu.se. re, item quoad Stichum obligetur. ρ L. Cum pater. S. filius.ff. de leg. a. II Expressum dici pol,quod ex expressis, quar o Iuramenti uires, non ex ueterum iurisco uis adhibita interpretatione colligitur. sultorum legibus aestimandae sunt. Γ6 Etiam si responsio minus contineat pa it Varii iuramenti effectus recensentur. te eius, quod cotinet interrogatio,iamεii Seperiuramentu seruandu est, dumodo propter diuersitatem uitiatur stipulatio.
Post haec uerba,DATVRVM,FACTURUM ,quae ia satis superq; suerut explica
ta, proximuerat,iat Popoli. in hac diffinitione exprimeret, que nam daturum,sacturumve, deberet promissor respondere. Praeterea quid nam illud esset, quod dari, seriue promitti oporteret. Itaq; primum nobis exprimit,cum dicit, SE, secundum vero eum dicit, QUOD INTERROGATUS EST. De se quis'; promittere de-
bet, non de alio; nam si quis alium daturum, facturumue quid promiserit, non obligabitur, nisi curaturum se spoponderit, ut alius det, uel iaciat, tunc enim non alienti, sed proprium factum promittit. l. stipulatio ista,in princ. infra eod. f. siquis alium&. f. uerlauice, Inst. de iniit. stipulat. Quod dicimus de reo principali promittendi, idem & de s deiussore assimamus,qui non alias, quam si de se ipse promittat, obligatur, nam uel reum ipsum principalem daturum aliquid, uel facturum frustra promittit. Idque clim' aperte colligitur ex hac dissinitione, tum expressius etiam traditur in l. sicut reus principalis, T de fideius L. Sicque videmus astipulatione omnimodo alterius personam cxcludi . Nam neque alteri fieri stipulatio potest. l. stipulatio ista .f. alteri, & .f. alteri, Inst. de inuti stipulat. nec de alterius iacto,aut uoluntate obligatio ulla potest induci: obligari enim alium, quam promittentem,absurdum esset: ipsum uero promittentem obli
gari, ad id quod p aestare ipse non potest, esset obligari ad impossibile, at impossibiliun ulla est obligatio. l. impossibilium .is de reg. iur. Quocirca utrobique cautio est, ut poena apponatur. l. 6. alteri,& f. uersa uice inst. de inutii stipulat. Verum ab utraque regula in multis casibus recessum est. Quemadmodum enim nonnulli sunt,qui pollunt alte' ri stipulari, ut filii, patres, domini, scrui, qui ratione potestatis sibi inuicem non inutiliter stipulantur. 6. ei qui , .f. si quis alij & . f. post mortem, Inst. de inut. stipulat. Ite procuratores, actores municipum, tutores, curatores, institores. l. si procurator. is de procur. l. si procurat. Ede uerb. obligat. l. damni insecti .β. ult. si . dedantia. inscct . l. cum . U. de constit. pecvn. l.i.& 3. de instit. a 2. aliiq; item nota nulli, quos nostri Doctores enu-
inerant, ac praesertim Iasan in l. stipulatio ista. β. alteri,in s. eod. quo loci ad illam ipsain regulam uiginti limitationes assert. Ita haec altera quoque regula, qua traditum est non obligati eum, qui alium daturum, facturumue promittit, in multis casib iis remissa est.' Etenim primo in praetoriis stipulationibus, ex eiusmodi pronaissone essicax obligatio oritur., nimirum in stipulatione,iudicio sisti, ratum dominum habiturum, rem pupilli saluam sore, tervum furtis, noxiisq; solutum esse, iudicatum solui, Quod ea rationest, quia ex Praetoris sententia eiusnodi stipulationes eam obtinuerunt interpretationem , ut non tam factum alienum , quam incertam quantitatem , hoc est quanti interest, contineant. l. in praetoriis .ff. de praetor. stipui. l. a. in se. de iniit. stipulat.
L in stipulatione . in rem ratam habeti.l. quoties. infr. eod. l. si ita.fi de euict. Receditur D D praeterea
243쪽
praeterea ab hae regula,& iii illis stipulationibus, dolii abesse, iter feti, & habere licere ,
Neque enim uidentur posse tam absolute promitti facta negativa, quin & alterius factuin his promissionibus includat, Et tamen ualet stipulationes eiusmodi. l. stipulatio ista,in princ. ins cod. Ratio cur ualeant,ea est, quia cum hoc modo stipulamur, non negati uepromisisse intelligimur, sed potius assirmative, nimiru nos curaturos, ut dolus absit, Ite ut tibi iter fieri, uel habere liceat; atq; haec, potius praedictae regulae declaratio, quam limitatio dici poterit. Ita uero declarat Paulus, in l. inter stipulate. β.&qui spondet,infeod.
vi Et qui spondet inquit dolii malu abesse, absuturiiq; esse,non simplex abnutivii spone. det,sed curaturii se, ut dolus malus absit. Ideq; in illis stipulationibus, habere licere: Ite te neq; per te,neq; per haerede mu seri, quominus i ter fiat. Itaq; stipulationes istie sic a cipiunt, ut qui promittit,factu propriti promittere censeat, uel faetti h. aeredis. Neq; pomro factu alienu credit promittere, qui promittit factu haeredis, ut aduertit Accursin ζ. si si qui saltu, in ver. non obligabit, in s n. de iniit. stipulat. clina vulgatis sinu si,delanctu, &haerede una eandeq; persona censeri . . l. Authct. de iureiur. a mor. praestit. Quare ab huius regulae prohibitione, haeres semper excipit, atq; in his pntsertim stipulationibus excipit, de quibus proxime loquuti sumus, ut docet Vlp. in l. stipulatio ista, in princ. lapius alleg. Excipit postremo, & qui aliis pro se fidei uisuiu promisit,ipse enim obligat, quavis Talienti sectu promiserit. l. quia tite. f. i. is decorist. pecula. Sed & si quis certam persona fideiussuram pro se constituerit, nihilominus tenetur, ut Pompon. scribit. Quod ea ratione puto suisse inductum, quia cum simus in constituto,quod est remediti praetortu, ex aequo, & bono accipitur haec promistio, ut contineat id quod interest. Atque ita uidetur ibidem Vlp. interpretari, dum cum casum decidit, quando persona quam fideiusti sutam quis constituerat mora in tertieniente discellit. AEquum est inquid teneri eum . qui constituit, uel in id quod interest, lici ut aliam personam non minus idoneam fideia iubentem praestet. Quid uero si hoc non constitueres, sed stipulatili promitteresὸ putarem ego idem sore, nam stipulatio ista, qua semper precedentem aliquam obligatio iacira
respicere necessc est,obtineret uim constituti, aut certe quantum ad hoc attiner, eandeaequitatem haberet. At quibus casibus speciatim receptum non est, ualere stipulationes a alieni facti promissione continentes, ac propterea inutiles illae suturae essent, iuramenti
prssidio ipsis succurri posse existimat Ang. Aretin. in .s.f. si quis alium, inst. de inutil. stipulat .ea nimiru ratione adductus,quia solet facere iuramentum , ii tactus omni meliori modo ualeat. l. clim pater. β. filius. U. de leg. r. Sed Eguinarius Baro ibidem contrarium jsentit, neq; putat obstare quod dicit in d. β. filius, quoniam ibi, qui iura facti proprij promissionem c5firmat. Nos melius dicamus,nullam ibi promissionem iurisiurandi religione confirmari, sed tallim ei inixam testatoris uoluntatem ostendi, Quo fit, ut fideicomis.s preces, ad omnem successionis speciem, sicq; etiam ad successionem ab intestato porrectae uideantur. Veruntamen in eo quod dicit Angel. hasce stipulationes, quibus alienum factum promittitur, iuramento confirmari, nos illi potius, quam Eguinario idipsum neganti assentimur. Negandum id quidem effer, si ueterum iurisconsultorum le- ibges attenderemus. Sed hodie iuramenti uires ex aequitate canonica, atque in pontificijs sanctionibus aestimamus, quibus passim itidemus, iuramento utiles cilici promissiones, quae alioquin nullius roboris essent. Videmus enim filiam, paternae hae r ditati sine iuramento inutiliter renunciam. l. pactum. C. de coli. adhibito uero iuramento renunciationem ualere. c. a.depact.in s. Videmus etiam propter iuramentum riualere
244쪽
ualere alienationem rerum dotalium factam ex consensu mulieris, inutilem alioquin suturam. c. cu contingit,extra de iureiur.-no. Inst. quibus alien . licet uel non. o. i. Propter idem iuramentum ualet donatio inter uirum & uxorcm. Itemq; donatio inter patrem & filium,quam constat per se inualidam esse, nisi merita fili j,adhibito iuramento, pater assirmauerit, De prima late Decius cons Ior. de altera idem Dec. cons. q3 a. post Alex. in l. si donatione C. de collat. ubi & Ias. nu. 6. Idem, & de uenditione facta intra dimidiam iusti pretii, traditur in l. 2.C. de rescind. uendit. Ae de pacto denique perpetuae communionis idem Doct. sentiunt in l. nemo potest, ubi Crotus iii ter alios. g. de leg. i. Quibus exemplis adducti putamus nos, S stipulationem, in qua alienum s ctum promittitur,ita accipiendam esse, ut contineat id quod intprcst, sicque omni meliora rimodo sistineatur. Semper enim quod iurauimus,seruare debemus, dummodo nullum ex ea re animabus praeiudicium inseratur,d. c. a. de pact. In Ge. si uero;extra de iureiurand. Ex bit omnibus possumus intelligere hanc dictionem, SE, suisse hic a Pomponio maxima cum ratione apposita. Dum uero postea subijcit, QFOD INTERROGATUS EST. in eo uoluit ostendere, nihil aliud debere respondentem promittere, qua illud ipsum,de quo interrogatus est: sicque interrogationi, responsonem omnino consermem esse oportere. Etenim quamuis necesse non si, id respondentem repetere, quod in interrogatione expressum est, sed admittatur responsio simplex, ut-1 3 pote quae ex p cedenti interrogatione declaratur. 6. praeterea Inst. de in uul. stipui. tamen ubi uel minimum aliquid continet responso, quud interrogationi non conusniat: Veluti si quis simpliciter interrogatu sub conditione respoudeat, aut e conuerso, uel si interroganis intra Kalendas Maias,respondeat Idibus, protinus uitiatur stipulatio,
nisi diuersias responsonis incontinenti placuerit, ut infra in l. i. f. si quis simpliciter, de x cuius intelligentia sitis supra disseruimus. Dubitari potest,ans ego stipuler Stichum &Pamphilum, & tu respondeas, in Sticho dissentio; an saltem quantum ad Pamphilum ualeat hoc e se stipulatio. Ac vulg6 quidem non credunt talem hic esse diuerstatem inIerrogationis,& responsionis, ut de Viribus stipulationis propterea dubitari possit. Vertim ex eo dubitant nonnulli, quia quamuis is,qui dicit se dissentire in Sticho, nihil
aliud dixisse uideatur, quam se consentire quantum ad Pamphilum,arg. l. ex eo. V. de testib. c. non ne, cum similib.extra,de praesumpr. tamen non uidetur natura stipui tionis, quae uerba expressa requirit, eiusmodi responsiones admittere, quae non expressεrs sunt sed tacite atq; a sensu contrario colliguntur. Ego hac ratione nihil moueor, cum
uideam,& uerε expressum dici pol se, quod ex uerbis expressis quantumuis adhibita interpretatione colligitur,ut Inst. de legit. par. tutel. cum tit. sequenti, ac porro uideam in
stipulatione,quatcunq; uerba susticere, dumodis consonante intellectu habeat ab utraq; parte,l. I. in fin. hoc titi Lomnes C. eod.&Inst. eod. L sed haec solemnia. Veru tamen puto elusinodi stipulatione inutile esse, idq; verissimum esse arbitror,et iasi expressim duis xeris te Pamphilum promittere. Moveor aute ea sola ratione, quia responso no est co formis interrogationi,cu tu non illud prorsus daturum te respolideas,quod interrogatus es, ut exigit Pomponitus in hac dis nitioneri tunc ueris aliquem no promittere quod
interrogatus est, intelligit Vlp. quando uel ad ijcitur, uel detrahitur muid obligationi, quo casti uult uitiati stipulatione, nisi diuersitas incolinenti placuerit, ut in.f. si quis simpliciter,in fin. Neq; obstat quod istipulati,qui proxime sequitur, videatur stipes uo approbari in eo 2 minus est,quouς plus stipulanti,minus promittituq na hoc puto
245쪽
Ossi dς clarandum exuers pum adijcitur pr*xim praecedenti, ut ita demum procedat, si placeat incontinenti quod responsum est, quod ipsum in prauentia demonstrare non est necesse, cam plenissime supra fuerit demonstratum.
VTruni sapὶ inutilis priam quaptuna ad naturalem obligationem stipulatio sit, inquq non uerbis ad interropat responsum suerit. Et quomodo tollantur duae dubitationes, quae ex uerbo illo, RESPONDET, quod in hae diffinition; postr pium est, oriri posse uidentur,
i communis ratio. g. si qui itai sertur,aς
Quando stipulatio inutilis, utile habeat
3 olus nutus, neque etiam talem consensum arguit, qualis ad pactum sufficere possit. 4 Voluntas tamen glioquin solo nutu de
1 Non desunt alii modi praeter nutum,quibus pactum tacite fieri potest. si Est cum responsio non sit apta stipulationi, & tamen respondentis consensium plenissime demonstret An uerb/ huius diffinitionis demo strent, potiorem esse responsionem,& quomodo in hoc Pomponius defendi possit. ν Interrugaxioni plus tribuςndum esset, quam responsioni, si modo plui ponderis alterutram habere ad stipulationem perficiendam,concederetur.
ε Non debent esse tam dubia uerba diffri
Donis, ut caeterarum legum declarati ne indigeant. Io Pomponii uerba in hac di finitione ita d clarantur, ut praedicta dubitatio plan tollatur. II Videtur eontra Paulus in sua dissinitione totam uim stipulationis,ponere in inter
ii Quomodo defendi post Pomp. qui h
ius dis nitionis uerbis, responsonem ex interuallo factam non excludit. 33 Conceptio uerborum recth dicitur, etiamsi unus tantum loquatur. I Interuallum temporis modicum,non uitiat stipulationem. II Sumpto spati' ad respondendum ualetstipulatio, etiam si post longum interuallures eposci sequatur. io Relatio ad aliud tempus, ijs etiam in rebus pdmittitur, quae pertinent adsu stantiam actus.
XXXVI HAbemus postremo loco in hac dissinitione uerbum, RESPONDET, quo do
cemur,omnino uerbis ipsis respondendum esse resertur enim ad dictionem, quibus, ut ipsa uerborum structura satis demonstrat ac propterea selo nutu illius qui interrogatus est,non contrahi stipulationem. Quod & expressus tradit Vlp. in s. in l. i. f. si quis ita, addit ri illud, praeterea, ne n turalitor quidem obligari,qui uerbis rinterrogatus, sine Verbri tantum annuit. Cuius rei ratio ea vulgo esse creditur, quod stipulari uoluerint, non P cisti Atque inde frequenti iis concluditur, inutilem sempers turam stiphlationem, in qua uerbis interroganti, non uerbis pariter responsum suerit, Itemq; alia quacunque ratione inutilem stipulationem, utile pactum non habere. Nos vero it demum hoc concedimus,si ea quae stipulauonem inutilem reddunt,ipsius quoq; e pacti naturs aduersentur. Qua ratione ut demus inutilem stipulationem non habe , uim constitutae pecun si quoties deest relatio ad praecedens debitum, quia tunc non
246쪽
animo constituendi potest uideri promissum I. i.6.euna qui, si de constit. pecvn. verum eam solam causam,qubd stipulandi animum contrahcntes habuerint,non putamus se impedimento, quominus paJum induci possit: cum imo perspicue iurisconsulti c5narium assirment, ut in l. an mutilis, in l. si accepto is de accept. S in l. cum empto siderescindend. vcndit. parumq; obstat,quod nostri respondunt, in illis legibus agi de oblusatione dissoluenda. Nam satis nobis est, non redie illud inferri, ut quia stipulari volu . rint, non censeantur in id consentire, quod in stipulatum deduxerant, si sorte stipulatio non ualeat. Quod si in eo consentiunt nulla ratio es'. cur potius ex illo consensu pactu constituatur, si ad dissoluendam, quam si ad inducedam obligationem,is pertineat. Sed tota haec certe dissicultas ab eo profluxit, quod putarunt nostri in L si quis ita, ubi solo
nutu ad interrogata responsum est, propterea non oriri naturalem obligationem,quod
ex praecedenti interrogatione colligatur eos non pacisci, sed stipulari uoluisse. Cum tamen Vlp uere id spς auerit, quod ibi Cumanus animaduertit, nimirum esse nutum si-3 gnum quoddam aequivocum, neq; satis certi, ac deliberati animi significationem prae. bere; cum saepς etiam cogitabundi, ac deliberantes annuere soleant. Non id quidem o inficior, quin & sne uerbis isto nutu voluntas declarari possit, ut in I.seruo.*.s pupillo .is ad Trebell. in l. nutu. is deleg.3. in i delegare. is denouat. in l.&in epistola.C.de fideicomissis. At neque illud negare possum, quin pactum sine uerbis fieri possiti sedi tamen dico, praeter nutum alia esse, quibus uoluntas tacite quidem, sed multo apertius, ac dilucidius declarari potest, ut facilE intelligemus, si leges illas attente considerabiamus, quibus tacitum pactum inducitur, ut l. qui in suturum. l. Labeo Litem quia. l. si
unus. . penulta is de pact. l. a.dc l. creditores.C.eod. Itaque quod non oriatur, tunc naturalis obligatio, cum quis uerbis interroganti,capite tantum annuit, non ea causa est,
quia stipulatio in uulis, utile pactum noni habeat,sed quia nutus non satis aperte promittentis is oluntatem creditur aperire. Possemus quidem forsan ex stipulatione ad pactii infirmandum,coniecturam hoc modo capere, ut diceremus multo minus credi,eum se uelle obligare, qui taceat in actit, in quo uerba esse neccssaria non ignoret. Scd conci deremus hoc modo, ob desectum consentis, naturalem obligationem impediri,non autem ob stipulationem inchoatam, nec propter illa regulam: si non ualet, quod ago &c. Quod si ea causa,quae uitiat stipulationem, consensus praesumptioni nullatenus aduersa ε retiir, ut quia sortὸ interrogatus statim manu propria scriberct,le libentissime daturum, facturumve id, quod interrogatus esset,atque interroganti coscriptam schedulam porrigeret, quan uis hic quoque stipulandi animum, qui interrogauit habuisset, frustra tamen dubitari crederem, quin consensu inducerctur coniiciatio, atque ex ea naturalis
obligatio oriretur. Ad haec paucis digredi uolui,explicaturus hoc uerbum, respondet, ut intelligeretur responsiones ne uerbis illi facta, qui animo stipulandi interrogaui stipulationem quidem ipsam, sed noli pactum uinari, nec naturalem obligationem impediri. Iam uero hic omittendae non sunt diis dubitationes, quae ex hoc uerbo, respondet, iunctis etiam uerbis superioribus, facilE oriri possunt. Vna proponit Mar Socinus illi. I33. quae est eiusmodi.Cum dicat Pomponius stipulationem,esse uerborum coceptionem,quibus is qui interrogatur&c. respondet, uidentur haec uerba demonstrate, totam hanc conceptionem in responsione consistere, ut ad quam cetera omnia reseruntur, ita
ut Hiera ipsi responsioni quodammodo accedant. imo uero interrogatio ab hac ip. sa conceptione uerborum apertissimὸ uideturiexcludi: nam cum dicitur conceptio
247쪽
perbo*m, quibus respondet i qui inter ganis est, in eo uidetur considerari interri gatio, uti quid prorsus a uerborum conceptione diuersum, ac proptere* tantum ex primi, quoὸ in terr Nationem esse aliquam necesse sit, cui a promistare respondeatur. xttamen id secus este compertissimum est, nam cum stipulatio fiat utroque loquente. l. l. in princ. infeod. non miniis interrogatione, quam responsione perficitur, nec minus, qui promittit uerba interrogandi audire debet, quam qui interrogat, uerba pro mittentis. Atqui certe, si plus uni, quis alteri dandum esset, potior interrogatio osse a deberet: cum interrogantis potissimum gratia suerit hoc remedium stipulationis inuentum: Qua ratione etiam videmus ab ipsi interrogatione totam stipulationem suis te appellatam, ut&sepra admonuimus. Huic obiecto ita respondet Socinus, ut dicat illam dictionem, Quibus, eo casu ccipiendam esse,qui tertius est apud Grammaticos.
Quod tamen mihi minime arridot. Siquidem ut proxime dixi ad perficien d in stipulationem, aeque Ac respondentis,& interrogantis factum concurrit: at hoc modo poporem interrogationem faceret iurisconsultus, atque in illa una, totam uerborum coim ptionem prorsus collocaret. Alio modQ respondet hic Mandes. nu. 33o. aitq; debere si
hane dissinitionem declarari ex l. iuri entium . . igitur nuda. is depast. Sed non mi-nds hoc absurdum est, ctim enim distinitioni id propositii in sit,ut rei definitaeshbstantiam explicet, nulla in re certe nobis illa usui esset, si non nisi cognito antea definito, intelligi posset. Tertia eiusdem responsio est,recte iccirco in dian: enda stipulatione, uer , ba ad imum tantum ex contrahentibus suisse relata, quia stipulatio don est contractus ultro citroq; obligatorius', sed ab una tantum parte obligationem parit. Quod ipsum pari ter nullius momen u est, non enim definitur hic obligaup,quam ab una tantum parte oriri nemo non satetur, sed definitur stipulatio, iii qua utriqsque contrahentis faciuaeque concurrit, ut iam saepius dictum fuit. Ego demum ut breuiter hac de re dicam 1 aquod sentio) eam puto Pomponi j mentem suisse, M uoluerit . rborum conceptione
non magis interrogationem, quam responsionem contineri: petiit de ac si dixisset,sti putationem ei se uerborum conceptionem, 'uibu4 un interrorat,& alter nempe qui est interrogatus daturum, facturumve se id, de quo inietrogatus est, respondet. Sed ut dilucidius, atque uno contextu hanc diffinitionς traderet,satius csse duxit, tota hac orationii structuram ab uno uerbo pendeta. Vtrum iterio ponderet a uerbo resp0pdet, an a uerbo interrogatur,ipse proculdubio parym rvine iudicasset. Et argumento est,altera illa stipulationis distinitio, quam tradit Paul. in hb.2. recepi. sent. cap.3. Stipulatio it
inquit est uerborum conceptio, ad quam quis Nae interrogatus,respondet. dcce quo admodum ipse E conuerso,dum idipsim studet,ut una uerborum structura hanc dissinitioilem tradat, conceptionem uςr rum,non ad responsionem retulisi sed ad interr gationem, neque ob id tamen a dii portio uoluisse dissico ure existimandus est. Itaque eoncludamus Pomponium, ut Sapsum Paulum, a interrogantis,quam responde
ctum complecti uoluisse. Ac sine uidentur mihi ipse quoque dimissionis uerba hoc
liquido ostendere. Nam cx dicatur uerbis ipsis, siue hac ipsa uerborum ςonception de te eum qui inuti ogatur respondere, illud mihi aeerte exprimi uidetur, etiam uerba interrogatio os hac dein uerborum conceptioue continςri. Praeter hinc ueror
sponsionem alias planὶ omnes quaecunque afferri possuiu ab omni ueritate alienus inas esse iudi . Altera insuper hic oritur dubitatio, qu non prorsus duxi silentio praetereundam. Videtur nonnullis reprehendendus Pompon. quod non illud pres- , , serit,
248쪽
serit, ipsi scilicet responsioni non ex interuallo, sed illicd, atque incontinenti respondenduin esse, cum minime dubium sit, continuum actum stipulantis, ac promittentis esse oportere, ac uix admitti, ut aliquod naturae momentum interuenire possit. l.conti,nuus, inl. eod. Sed cum in hac distinitione simpliciter dicatur, debere cum qui interrogatur, ad interrogata respondere, poterit quis non immerito existimare, cam quoquetpeciem hic contineri, cum quis non statim, sed ex interuallo respondet. Vertim liscdifficultas plane cessabit, si hoc uerbum, respondet, non per se considerabimus, sed roseremus, ut referri debet, ad uerbum, conceptio. Quod non eo sane dico, quia illud probem, quod nonnulli existimant, uerbum hoc, conceptio, iunctam simul duorum loquelam exprimere, ut huius uocis ethymologia ostendere uidetur. Video enim appel 3 lari, conceptionem uerborum, etiam quando unus loquitur, ut clim dicimus, conceptionem iuramenti. l. iusiura lidum .is de iureiur. Sed ex eo potius argumentor, quia cum Pomponius unam tantum statuat esse conceptionem, qua interrogatur,&respondetur, scitis ex hoc demonstrat,continuum actum interrogationis, ac responsionis esse debere. Quamuis postea obtinuerit, ut interuallum temporis modicum, non uiti et stupulatiotiem, ueluti si cum quis prssens interrogasset, dis celserit, ac paulo post reuerse, responsum fuerit. l. I. f. i. in feod. Atest cum neque ex magno interuallo uitiari posse stipulatio uideatur, nempe quoties is, qui interrogatur,sibi spatium assimit, ut magis i s deliberate respondeat, atque intra illud spatium respondet, quo casu utilem esse stipulationem contendit Alex. cons. i*7. inci p. in causa, & lite lib. 2. Idq;&Ripa probathla nu. Σ. Non caret hoc cerse dubitatione, sed tamen ego in hanc eandem sententiam propensior sum, ea ratione, quia qui in continenti refert se ad id, quod postea responsurus est,co ipso uidetur, si non explicite, at saltem implicite respondere. ita ut responsio postea ex interuallo subsequuta, uideatur illi ipsi tempori inest e, quo quis spatium ad respondendum assumpsit. Qua ratione videmus, ct in testamento receptum esse, ne explicith statim fieri institutionem necesse sit, sed satis sit ad aliam scripturam testatorem se resurre, ut dicat uelle se eum haeredem csh, quem in codicillisis nominauerit. l. asse toto.ff. de hi ered. inst. l. institutio. U. de condit. initi t. cum tamen apertissmum sit, sine haeredis institutione, non esse testamentum. β. ante haeredis,inst. de legat. . sed neque, inst. de testament. f. in primis, inst. de fidei comisChaeredit.l. proxi-mEff. de ijs,quae in testament. delent. Sed facit illa relatio, ut institutio in codicillis expressa, in testamento facta uideatur, ut & Papin.& Vlp. aduertunt, in ii. proxime adductis: cum haereditas codicillis, neque dari, neque adimi possit.l. haereditas. C. de codicit. Quod idem nos prorsus,& de responsione, in proposita specie aisrmari poς
id caula sit, cur potius actiones, quae ex stipulatione, alijsq; permultis causis oriuntur, minus bonae fidei dici debeant, quam quae numerantur in*.acti num, inst. de act. Et an pacta incontinenti apposita, aeque stipitiationi, alijsq; contractibus stricti iuris, inesse dici possint, ac bonae fidei contractibus insunt.1 Nulli sunt contractus, ac ne illi quidem, a Iudiciorum bonae fidei uariae appellatio quos stricti iuris uocant, qui bonam fi nes sunt, nam &malae fidei, & sine i dem excludant. ge iudicia dicuntur. In
249쪽
3 Inhroponendis sermulis actionum bonae fidei, praetor addebat, ex bona fide. 6 castantum possit iudicis officium in bonae fidei iudicijs.1 In iudiciis bons fidei, nulla sponsio fiebat. 6 Non tam quod dictum, quam quod actu est,spectatur in iudiciis bonae fidei.7 Non tantum iudicia,sed etiam contractus, hanc ipsam bonae fidei,& stricti iuris distinctionem admittunt, unde & ad ipsos ratio est accommodanda. 8 Etiam in arbitrarijs actionibus permittitur iudici, ut ex bona fide iudicet. y A bonae fidei actionibus differunt arbitrariae,& infra nu. se l. Io Vtrum in S. actionum, omnes plane bonae fidei adtiones num rentur. II Non omnes actiones,bonae fidei sunt,quibus aequitas inest, aut quae ex bona fide introductae sunt. ra Certi condictio, que ex mutuo competit, inter bonae fidei actiones non numeratur, & infra nu .s q.
r 3 In actionibus instituendis, quid lex seruauerit.
I Cur actiones prodeuntes ex conuentionibus,quq dicuntur bonae fidei,non potuerint certis limitibus coangustari.
is Cur sine lege dicantur bonae fidei iudicia. 36 Bone fidei actiones, ex ipso negotio, fere
i 7 Certi condictio generalis, si proponatur X causa, ex qua alioquin bonae fidei actio competeret, nihilominus stricti iuris est.
18 In bonae fidei iudiciis, permagno iudice
opus est. 1ρ Cur . fidei sint conuentiones, in qui bus utri nque competit actio.s directa,& contraria. ro Duplex ratio affertur, cur certi condictio ex mutuo stricti iuris sit. ar Natura mutui certissena est,& omni ex parte aequalitatem exposcit. 2 a Maximam communionem cum bo. fidei
actionibus habent arbitrariae, sed tameub illis diiserunt.13 Bona fides,quo modo accipiatur. a In arbitrariis actionibus, non est necesse inter id quod dictum,& id quod actum est,ex bona fide diiudicare. as Ratio cur lex uoluerit arbitrarias actiones a iudicis arbitrio pendere. a 6 Sigillatim ostenditur, quomodo arbitrariae actiones,iniqua primo aspectu uideantur continere petitionem, & quae iustissima aduersarii responsione repelli possit.
27 In arbitrariis, plus ualet iudicis arbitri si, quam in bonae fidei actionibus. 28 Cur bonae fidei acti sies potius a bona fide appellari debuerint, ouam arbitrariet. 29 Differentiae, quantum ad effectus, interbo. fidei, & stricti iuris actiones. 3o Exemplis clarius ostenditur, quanto latior sit iudicis potestas in actionibus bo. fidei, quam stricti iuris. 3i In bonae fidei iudiciis, doli exceptio conti
3a Vtrum in bo. fidei iudiciis, fructus, & usurae sint in obligatione. δῖ Vtrum pacta incontinenti apposita in sint stipulationi, aliisque stricti iuris contractibus,queadmodu cotractib'bo.fidei.3 Antinomia Pauli, de Vlpiani. 3s I .petens. C.de paci. 36 Iacobi Cui alii distinctio resertur, ac reprobatur.3 Lud. Charondae error. 38 Noua praedictarum legum, ac totius huiusce quaestionis explicatio. 39 Conueniunt simul optime hae duae repu-lξ,pacta incontinenti apposita inesse stipulationibus,&non inesse iudiciis stricti iuris; & infra nu. q. o L. in bonae fidei.C.de paci. i Quare stricti iuris iudiciis non insint pacta incontinenti apposita. 41 Contractus in nominati non habent naturam distinctam a pactis ultro, citroque adiectis. 3 Cur praescriptis uerbis actio,competat ex contractibus in nominatis.
- Quam facile mutuum ob pacti alicuius
adiectionem,propriam natura amittat.
4s Quid operetur pactum incontinenti adiectum stipulationi. q6 Ex eo quod pactum incontinenti appositum stipulationi creditur inesse, sequitur, ut ipsius iudicio inesse non possit. 7 Errarunt nostri, qui regulam.* quininio, etiam ad contractus stricti iuris porrigendam esse crediderunt. 8 Nihiloq; magis illis assentiendum est,qui putant inutilia esse pacta, quς stricti iuris contractibus in cotincti apponunt. 69 Qua ratioe traditu no sit, pacta incolineti apposta,inesse caeteris cotractib'stricti iuris,queadmodu stipulationibus ines-st creduntur.
250쪽
AD RUBR. DE VERB. OBLIG. CAP. XXXVII.
aoniam uidimus quid si stipulatio, ut nunc qualis ea sit plenius cognoscamus,
scire debemus, stipulationem non bonae fidei, sed stricti iuris esse, neque enim - actio ex stipulatu, uel certi condictio, quae ex stipulatione datur, numeratur in s. actionum, inst. de act. Atque hoc unum stipulationis attributum est, quod mihi uideat explicatione indigere, reliqua enim uel per se nota sunt,uel in ipsus stipulationis dissilitione satis hucusq; a nobis explicata suere. Sed cur minus actio, quae ex stipulatione oritur, ali. eq; item complures, pollini dici bonς fidei, quam quae numeratur a Iustiniano, in d. f. actionum, non satis certe expeditum est, cum absurdum uideatur ab ullis c5 tractibus, bonam fidem excludere. arg. l. eleganter. in princ. st. de dolo, & l. bonam fide C. de act.& oblig. Quamuis autem hoc dubium proponat Accur in j. actionis, in verb. bonae fidei, non tamen in eo constanter persisti sed alio sermonem deflectit, ut & Iasibidem rectEanimaduertit. Nec porro semper codem modo haec iudicia appellantur,quq uulgd dicuntur, bonae fidei, sed interdum malae fidei, interdum etiam, sine lege iudicia. Sine lege ea dixit Cicero lib. 3. ostic. Atque id rivi lib. I. denat. deor. empti, tutelae, miti dati,pro socio, fiducis, & locati,de mala fide iudicia uocauit. Sicq; etiam creditur appellasse Dioclet. l. si fraude.C. de priscr. long. tem de uenditione enim ibi loquitur, cum dicit longi temporis prescriptionem in malae fidei contractibus locum non habere: quanquam iudicio meo) hoc ea tantum ratione dixit, quia ibi dolus interuenerati Vtcunque uerb appellentur,recth uidetur horum iudiciori im natura, quanta is non persecte, ut postea dicam posse ex ijs explicari, quae in Topicis docet Cicero, cum dicit, bonae fidei iudicia fuisse, in quibus, ex bona fide, addebatur: si quidem, ut clarius ibi e plicat Boetius in earum aisonum sormulis, illud adiiciebati: ra pnetore, ut ex bona fide iudicaretur. In his iudiciis inquit Boetius) in quibus agitur, ut iudices, ex bona ide iudicent,id est, ubi ita iudices dantur, ut non scriptas inter litigant et stipulationes, sed bonam fidem qu rant, plurimus causarum ustis est. Atqui certe hoc ipsi im, &nostrorum iurisconsultorum complures, haud obscursi explicant, ut Paul. in l. quia tantundem. T de neg. gest. quo loci tantundem ualere ait in bonae fidei iudiciis, ossicium iudicis, quant lini ualet in stipulatione,nominatim eius rei facta interrogatio. Sic& Papinian. m l. Lucius. is depos. Est constitutum inquit in bonae fidei iudiciis, ut tantundem pollit officium arbitri, quantum stipulatio. Non sne maxima ratione stipulationi semper comparant,iudicis officium, in bonae fidei iudiciis: squidem quotie, non erat iuὸ icium bonae fidei, sed certum quiddam in controuersiam deducebatur, moris erat, ut actor,conceptis uerbis, sponsione ceris pecuitiae, prouocaret aduersarium, &quod pro milium erat, in iure postularet. Praetor autem in ea ipsa uerba, quibus facta erat sponsio, iudicium concipiebat, si pateret ita esse, ut sponsio facta esset. Sed sormula actioni ini bons fidei, ita concipiebatur, ut non certum aliquid contineret, sed quantum bona fide dari, fieri oporteret. Quocirca in his iudicijs, nulla sponso intem cedebat, & qui cognoscebat, non tam iudex, quani arbiter dicebatur, quippe qui liberius arbitrio uti poterat. Atque hec trobi 3 indicat Cicero, in orat. pro Q. Roscio, cuin inquit. Eundem tu arbitrum, & iudicem sumebas ὸ eidem & infinitam largiutionem remittebas, & eundem in aligustillimam sormulam sponsionis concludebas
Itaque huius differentiae summa haec est, quod in iudiciis si icti iuris, quid dictum rEE at in