장음표시 사용
231쪽
sbia stipulario tenebit, atque implendae stipulationis gratia stipulatio facta esse intelligetur, ut dicitur iii l. si ita fuero stipulatus. . vlt. cum l. .ssde nouat. Non nego tamen, qutu si stipulatio nulla esset, uel si de contraria contrahentium uoluntate coniecturae aliqua extarent, etiam ex numeratione actio oriri posset, iuxta no .in l. certi condictio. 6.quoniam .issi cert. peti Verum in dubio rationabilius est ex stipulatione oriri obligationem,quam ex numeratione. Nam ut Socinus hic attingit nu.i8. numerationis actus ii si
per se perfectus est, donec uerbis stipulationis,aperiatur,quem ad finem suerit is adhibi
us. Attamen aduertendum est,quanuis hic quoque, ut in superiore combinatione Iunicus contractus inducatur, tamen longe diuersa rat:one hoc ficti; ibi enim cum exmi mira gratia exempli depositi, S mandati solum mandatum si, custodia illa qua
potuissct alioquin depostum induci nullaunus attenditur, sicq; abeamistura cogit tio plane omnis amouetur; at hic utriusque qualitatis rationem habi mus, hoc est non tantii in interrogationis, S responsionis, uertim etiam numerationis, quam implendae stipulationis gratia sectam esse, interpretamur. In his terminis dicit Maia dcllus hic nimi ι . non posse disputari quaestionem nostram de iterbis, uendis uendo. At nos S desuperioribus combinationibus Onan bus idem a stirmauimus, quas propterea etiam di- itinximus, ut quomodo haec nostra quastio accipienda esset facilius intelligeremus. Rc stat nunc ut ad eam combinationcm dc mum ueniamus, quae huius quaestionis propria est, atque ex ijs postrema, quas ex disormibus conuentionum gcneribus diximus constitui. Cum scilicet ucrborum obligatio,illi iungitur obligationi, quae selo consensu perfic itur. Qua in re ante omnia aduertcndum cst duobus modis hoc consi- a.derari posse, quod iungantur simul duo contractus. Vnomodochm stipulatio& contractus,qui solo consensu perfici posset, circa eandem quidem secti speciem concurrui, atque eundem finem rcspiciunt, non tamen ijsdcm planc uerbis inducuntur, ut in e su. l. duo societatem .is pro iiscio, si quod ibi in pacto ibcietatis conuenerat, illud idem postea sine animo novandi, per stipulationem fuisset promissum, iuxta l. r. is de nouat. Alio modo potest hoc coia siderari: Cum stipulatio.alius contractus qui re pei scitur, non modo eadem facti specie, sed Neadem uerborum concel tione continentur, ut in bac ipsa quaestione, cum ita interrogatum, ac responsum fuisse proponitur, uendisῆuendo, locas loco. Quod attiner ad primum caput huius distinctionis, certum est, quid concludamus; nam quoties totum id quod actum est, ita sumi potest, ut unus contra- us si, S unam inducat obligationem, hanc maxime interpretationem iurisconsulti amplectuntur, quemadmodum S in superioribus omnibus casibus uidimus scmper ςcis sacere solere. Itaque quoties non prorsius apertum est, uerba stipulationis idem prorsus complecti, quod priore cotractu continebatur, creduntur partes aliud aliquid
potius stipulari uoluisse, idq; ea ratione, ut ex sngulis causis singuis tantum obligationes oriantur. Ostendit optime laoc Paul. inl.duo secietatem, saepius allegata. is pro socio. Vbi qui prius perscripserant in pacto conuento societatis, quid fieri uolebant, itii stipulati sunt. Haec quae supra scripta sunt, ea ita dari, fieri, neque aduersus ea fieri, sica data,facta non erant, tunc uiginti dari. Quae uerba stipulationis, uidebantur post complecti non tantum poenam, uerumetiam illud ipsum, quod in pacto conuento stacietatis perscriptum era tamen Paul. interpretatur illa prima uerba, Haec quae suprascripta sunt, non simpliciter,sed sub conditione fuisse prolata, ac propterea non rem, sed
.unia; at poenam uideri in stipulationem perueius L. Sic videmus imis consultos comi. . . stantissim
232쪽
st iniissimὶ id ubique seruare, ut quantum res ipsa patitur ex singulis negotijs sngulas tantum obligationes oriri uelint. At uero si uerbis stipulationis illud quoque apertissimE comprehendatur, quod ex alio coii tractu debebatur, tunc adhibenda est illa vulgaris distinctio, ut si animo novandi adhibita fuerit stipulatio tunc tota res in stipulationem uideatur translata; Si uero non hoc agatur, ut nouatio sat, duae oriantia robligationes. La.fsde nouat. cum alijsquam plurimis legibus illius tit. Quando autem id actu αa filisseexistimandum esset, ex uarijs coniecturis id ueteres aestimabant, uariasq; in hoc regulas, ac uarias distinctiones adhibebant, quas Iustin. attingit in l. vlt.C. de nouat. si si usq; explicat Theophilus in s. praeterea, inst. qui b. mod tollit. oblig. Sed Iustin. ipse hasce omnes ueterum ambiguitates iustulit,statuitq; semper sine nouatione quod solito uocabulo ἀν-αινετο his dicii 0 causam procedere nisi ij, qui stipulata tur apertε uerbis exprimant se nouandi animo stipulari. d. i. illi. C. de nouat. Ab hoc non alielia sunt,qiue docet Barti in l. singularia in s. speciali,nu.8.Tsi cm. pet. dum disputat. Quando stipulatio impediat oriri obligationem ex coninustu, super quo apponitur.Et haec quo ad primum eaput eius distinctionis, quς proximἡ tradita est. Alterum caput ad illam speciem pertinebat, clim & stipulatio di contractus, qui re perficitur,eadem planὶ ue 'ti, borum conceptione contineri possunt, ut in illis uerbis, uendisΘuendo. Atque hic ueth mihi uideor affirmare posse, hanc speciem nulli bi non modo decisam,sed ne conside ratam quidem fuisse. Nam nec t. s stipuler. f. ult. inseod .ad hanc rem quicquam pem
tinet sentiant alij quicquid uelint ut sito loeo demonstrabo. Quod uero hi ine casum iurisconsulti non attigerint, puto duplici ratione sectum suisse. Primo quia lisc ue
ba ad stipulationem non erantidonea, & hoc nostri non adirertunt, quod tamen maximi montenti est, ut postea ostendemus. Praeterea quia uel si maxime suisset itidonea, tamen ipsi iuriscons non satis causa esse putassent, cur stipulationem inductam esse suspicaremur, quod responsionem praecederet interrogatio, cum neque pactis, neque caeteris contractibus, qui solo consensu fiunt,ea suerit forma praescripta, ut precedentem interrogationem continere non possint,quod optime ostendit Vlp. in l. iurisgentium. 6. quod sere.ff. de pact. Quare si quando constat partes non tantum ex consensu uoluisse obligari, sed etiam stipulari, videmus tamen uerba stipulationis interpretatione coangustari, ne rem in contractum deductam complectantur, atque ut ex primo contractu
tantum, noli autem ex stipulatu agatur, ut uidimus liquido probari ex l. duo societ F.
ff. prosecto. Quanto magis hic dicendum est,ex uendito tant imagi posse, cuni, nihil sit ex quo colligi possit contrahentes stipulari uoluisse. Potestq; etiam ad laoc .perpent di quod disponit Vlp. in d. β. quod ferae Ibi enim quaestionem proponit. An uerba illa,quae nouissima parte pactoriam inieri solent: Nempe S praedicta omnia rogaui i-tius, spopondit Miuius, pactionis tant tim, an stipulationis loco accipiantur. Atqui cem recam dehoc dubita pro comperto illud habeat necesse est, non induci stipulationem ex eo, quod in actu uendendi praecedat stipulatio, chm praesertim actio ex stipulatu, no
possit ab utraque parte competere, & tamen qui vendunt, pares ab v traque parte obligationes credantur inducere uoluisse, ut recte hic nonnulli animaduertunt. Confrma' uir hoc praeterea, quia si ex his uerbis uendisὸ uendo, stipulatio quoque induceretur, perinde esset, aes illud idem prorsus per stipulationem fuisset promissum, quod e cairsa uenditionis deberi potest, ut patebit ex ijs, quae in s. dicturi sumus in illa quaestione. Vtram stipulatio adiectasii per contractu innoniinato, sequatur ipsius naturam. Itaque
233쪽
m,n fuit necesse iurisconsulti testipulatione disputare, qu uel si maximὲ inducta es.set, tamen nihil prorsus utilitatis suisset allatura. Quod & Baldus Novellus hic animadverti licum inter caeteras rationes pro sua sententia illam adducit, ut dicat nihil referre, utram contracti fuerit stipulatio, uel miniis. Neque uero obstat, quod respondet hic Socin nu.i8. nimir*m utilit tem in eo positam esse, quia qui succubuit actione exem, pto, posisti agere ex stipulatione. arg. l si actor is de iureiur. & l. . in fin. iisde lib. leg. N m hoc salsum est, ctim uno agenti ex stipulatione posset obi jci exceptio rei iudic ri, quae semper obstat, quando eiusdem rei prorsus uertitur qussito,licet diuerso actio
nis genere ut mur. l. si quis clim totum. .& generaliter. l. cum qu rituro l. de eade ie. f dς excepti rei iudicat. Videmus etiam licet rei legatae nomine tres nobis competantiniones: icilicet, rei uendicatio, actio ex testamento, & hypothecaria; quarum una e dominio, altera testamento, tertia ex iurς hypothecae oritur, tamen legatarium qui in una succubpit, alwra experiri non posse. cum filius. . uarijs.ssde leg. a. unius em mi deuioile, caeterae tolluntur, ut etiam in l. quod in lilrede. 6.elsgere.is de tributi Idq; M. ner liter obtinet quoties epneprrunt plures actiones eiusdem rei nomine, ut una tantiim quis experiti possit, q*em dmodum Vlp. docer, in l. nemo. f. quoties.sf. de reg. tuti si ianuis uero in terminis nostrae quaestionis actiones non essent et ismodi,ut unius Hectione, altera ipse iuret tolli posset, tamen exceptione saltem tolleren tur, Alias leges contra Socinii assert hic Crotus nempe l. si colonus, i. penult.ssam .suri. cxs. ω l.du .hus. s.colonus. is dς iureiur. A quibus Socin. Iimior hic nu. 233. cum multis quentia
hys copatur patruum defendere, sed satis ex pridictis uidetur mihi lite utilitas sibi iniquam Socinus patrii us afferebat; leges porro ab illo allegatae nihil ad rem pertinent, utinis perspicuum est. Proinde si stipulatio null*m hic utilitatem afferre potest, non est quod de ipsa stipulatione iuriscosulti, uel suspicari quidem debuerint. Quoties enim ipsi requirunt, h*cne actio an illa inducatur,id propter usuras, uel aliam similem utilitatem inuestigare solent. l. die sponsaliorum, in illis uerbis, Quaesitum est propter usiit rivm incrementum.se depus. & l idemq;. f. si quis Titioiςum sm .ss mandat
Quomodo accipiendum sit responsum Pauli in l. si stipuler. . ult. ins eod. alio que item leges nonnullae, quae contra quam proxime conclusum est, uidem tur probare ex unico facto duplicem contra m induci.
si non ualet quod ago . ut ago , neq; 6 oriri actionem ex solo consensu non nisi extam ualet, ut ualere potest, iure praecipuo admissum est. Temporibus iurisconsultorum bis verbis I Reiicienda est ratio dubitandi quam ad d. uendis, uendo, loc*s, loco non poterat l. si stipuler. Multi Doctores accomodata contrahi stipulatiq. 8'Conclusiones ex praedictis aliquot colli-34 Interminis si stipulo. s. ulta ins. eo, quae guntur. uerba fuissχ i pambiu dbibita creui-is dilas regulas sibi proponant iurisconsubbi ipsit . . . ti, cRm uel unum uel plures contractus 4 Vt stipulatio hyeat, si scit diuersitatem ex mixta aliqua specie induci interpre resfon nis incontinenti placere. tantur. i Vtrum absurdum sit Iesem indubitatam Io Quae ratio sit, cur ex aestimatione rei dotarem iis venditio inducatur.
234쪽
it Conciliatur ipsum responsum Pauli in l. ex pluribus negotiis, o santur. si stipuler. S. ulti cum l. seq. S. .si quis I 8 Vtrum actio praescriptis uerbis,& alia a- simpliciter, ins eo. ctio cum qua sorte concurrat, subiectora Item cum s. si quis ita. eaedem sint. is momodo illud accipiendum sit, quod rq Quae ratio faciat,ut praeter actionem no-
nostra intersit plura habere remedia. minatam, etiam actionem praescriptis r Diaaratur l.si ego. s. ult.ffidetur. doti uerbis,leges concedant. is Vtriam actio ex praescriptis uerbis, possit io Quomodo possit unus,&idem contractu, concurrere cum actione proueniente diuersis consideratis , diuersas actio- ex contractu nominato. nes producere, hoc est uel propriam, uelio Intel l .l. a. C. depact. inter empl. & uend. praescriptis uerbis, aperiistimo exemplo ex Alciato refertur, & reprobaturi declaratur. 17 Plenitis explicatur,quae sit natura actionis ri Verior explicatio d. La. C. de paci. inter praescrip. uerb.& an quado concurrit cli empl. &uendit. alia actione,ambae actiones ex uno, uel
CAP. XXXIIII. VEtam his quae diximus, maxima cum ratione obiici poterit t. si stipuler. f. ult. ins
eod. ubi non tantum uidetur Paul. hanc ipsam speciem considerasse, quam nos paulo ante negauimus,suisse a iurisconsul. ullo in loco consideratam, sed etiam sentire uidetur, posse ex eadem uerborum conceptione, & stipulationem, & uenditionem, uel stipulationem,& locationem induci, inquit enim. Si in locando, conducen- εο do, uendendo, emendo ad interrogationem quis non responderit. Si tamen consens rit in id, quod responsum est, ualet quod actum est, quia hi contractus, non tam uerbis, quam coli sensu confirmantur. Socinus,&alij haec uerba, ita perpendunt; quia cum decidit Paul. ualere illum actum uti uenditionem, ac locationem tantum, non autem uti stipulationem, ea sela utitur ratione, quia non est responsum ad interrogata, ergo a contrario sensu, si ad interrogata suisset responsum, etiam stipulatio induceretur. ar. l. qui testamento. 6 mulier. T de testament. l. ex eo. de testib. e. qualis xxv. distinct. Neque
uerb uidetur negari posse, quin ibi de stipulatione agatur ; nam ut idem Socinus animaduertit careret alioquin omni gubitatione illius legis decisio,cum apertis limum sit
solo consensu perfici locationem, & uenditionem, l. consensu, stip. tit. prox. l. I. ψ. permutatio.ff. de reta permut. sed quia propter interrogationem praecedentem, credebantur partes uoluisse stipulari, ea putatur dubitandi ratio eta potuisse, quia actus ille quia non potuit ualere, ut stipulatio, neque etiam uidebatur ualere eo modo quo ualere poterat ; Namq; hac ipsa ratione niti decisionern. f. si quis ita. l. I. in eod.vulgo interpretes admittunt. Itaque hoe uno responso uidetur falsum conuinci, quod nos se pra haud dubitanter astinauimus, ctim diximus, iurisconsultis ipsisne quidem unquam in mentem uenisse, ut ex his uerbis, uendisὸ uendo, stipulationis interpretationem semi posse suspicarentur. Verumtamen non propterea a priori sentcntia ulla ex parte recedimus tq; non modὁ non aduersari Paulli, sed ni xime potius suffragari existimamus. Quod ut rei titis a nobis demonstretur, illud ponit ante omnia, neq; Pauli teporibus, cuius nuc uerba nobis negotiu faciunt, neq; etia Vlpiatii,aut Modestini, qui tres iurisconsulti, eorua Gmniu postremi fueriin quoru nomina nostris legibus adseripta sunt: no horu inqua
oribus potuisse hisce uerbi , Iocasyloco, uendis uendo,ant alijs eiusmodi,ueditione, aut locatione exprimἴtibus stipulatione fieri, sed suisse adhuen effaria uerba illa sol alia,quae refert Iusti manus in Litillac re.inst. eod. Siquide Leo primus illi sustulit solent CC intem,
235쪽
tatem,ut notissimum est l. omnes. C.eod. . sed haec solemnia, inst. eod. At Leonem predieti omnes iurisconsulti non minore,quam ccxl .annoru spatio antecesserui.Fuerui uero post Leone quatuor tan id mIm peratores,ex ijs quoru leges nos habemus,tii milii Zeno, Anastilius, Iustinus,& Iustinianus, qui hac de re,ne cogitasse quide se ulli bi osted ut, uulim scilicet eade uerboru conceptione, stipulatio simul, &uenditio, uel locatio fieri posset; quippe qui no id sibi proposuerat, ut scriberet in leges tamentaria, & certa methodo,ac diuisione castis omnes coplecterent, sed sola docti experientia, id tant i in constituebat, quod causaru usus in dies exigebat. Sed ne a re proposita digrediamur,c5pertissimu est teporibus Pauli, ut nec alioru iurisc5sultorsi,his uerbis uendis uedo, locas loco,neque alijs eiusmodi scd certis latam, ac solenibus uerbis stipulatione fieri tuisse. Quod elim ita si recth ex hoc concludit, uerba Pauli in d. 6. si in locando, ita esse accipieda, ut ibi de stipulatione nequae agere uolueriti dicit enim si in locado,aut uededo &ciat uerbis locationis,&ueditionis ut dictu est stipulatio fieri tuc no potent. Neque uerd possumus itelligere,uerba ibi selenia stipulatio itis suisse adhibita, hoc est, cotrahetes, 3 stipulatos fuisse dari,fieri, quae in ueditione, seu locatione cotinerent, prout in i duo societate. g. pro secio,&in l. iunige tu. f. quod serET de pact. nam hoc modo, persecta antea suisse location aut ueditione oporteret. At ibi ponit, suisse hosce cotractus impersectos,anteu co sentiret in id, quod responsum est. Quare necesse est, ijs uerbis suisse s cta interrogatione, quae possent location aut ueditione inducere, ut puta taedis locas uel similibus . Potuissent quide sorsan ipsoru cotrahet tu industria, uerba in eu modum aptari, ut a uerbis solenibus no discreparet, P tam e locationi, & ueditioni aliquo ni do conuenirent, sed nemo poterit inficiali, quin hoc a mente Pauli alienissimum B, nam cum dicat,in locado, aut uededo, nihil minus sensisse existim adus est, quam ut uerba,quq in locado,& ucdedo consueta sunt,excludere uoluerit. Itaque no debe mus illi decisioni eam intelligentia afferre,quae couenire '0n possit,quoties qui contrahunt l0ca' di, aut uendendi uocabula usurpaverint. Hac ratione vidct mihi optime probari, non
eum csse sensum Pauli, ut de stipulatione ibi actum fuerit, sed ut de solis illis contractibus,qui consensu perficiunt. Quod ipsum ex eo quoque rectissime demonstrat, quod recentiores hie nonnulli animaduertunt; quia si de stipulatione ibi fuisset actum, aut si ijs uerbis potuisset contrahi stipulatio, ualuisset illa proculdubio, cum hic quoque pia 4 cuexit interroganti id quod fuerat responsum, ut in l. I, . sit quis simpliciter, in fin. in feod. Stultum enim esset proculdubio, hanc decisonem ad illum casum coangustam, lquando id quod responsum est, placuit ex interuallo, non quando incontinenti, cum &decisionis tenor, & ratio quam iurisconsultus assignat, & uerba ipse, qus simpliciter,& absolute prolata sunt, huic restrictioni apertissime reclament. Huc postremo a cedit, quod si de stipulatione ibi actum esset, non recte diceret iurisconsultiis, u lere quod actum est, cum stipulatio non ualeat; quod si stipulationem quoque u lere sentiret, non tectd procederet illa ratio, suam statim adducit nimirum,quod hi contractus consensu perflatantur. Ex his optime tollitur prima illa inductio pro optunione contraria, dum a contrario sensu colligebatur ualituram stipulationem, sim.cte ad interrogata responsum fuisset. Frustra enim de stipulationis uiribus ibi dij tatur, si de stipulatione ne cogitatum quidem fuit. Clim alioquin ad ipsius ualbditatem satis suisset, placuisse quod fuerat responsum, quan uis initio ad interrogationem promissor non respondisset. Durius sorsan serisque esse uidebitur, neque
236쪽
AD RUBR. DE VERB. OBLIG. ioa ita sicile tolli posse, quod praeterea dicebatur, sore alioquin indubitatam illius legis
decisionem, contra l. quod Labeo. is de Carb. edict.&l. I. infin. s. ad municip.Quod
ipsum tamen sententia mea) nihiloinagis debet nos mouere. Primo quia quan uiss negari non possit, quin probabilior interpretatio sit, ut id lege decidi intelligamus, quod alioquin dubium elle potuisset; tamen non ita generatim uidetur mihi concludi posse, nullan nos leges habere in hac tota Iustiti iani compilatione, quarum decisiones
per se dubitationis parum, aut nihil fuissent habiturs. Sunt enim maxima ex parte hae leges desumptae ex commentarijs ueteria iniurii consultorum, qui cum nihil uellent inscribendo praetermittere, quod ad propositam sibi tractationcm pcrtineret, ea complectebantur Φpenumero, quae nullam dubitationem habere. ipsi quoque latebantur, ut in I. procuratoris. isde trib. act. in l. quaeris. Κde nat. rest. in l. caeterum in fin. ff. de us &habit. Quod & de legibus Codicis assirmandum esse contendit Io. Corrasius in l. si testamento.C.de impub.&aliis subst .Quare ut ad rem nostram redeamus,scut cautum esse videmus, hasce conuentiones,quae consensu fiunt, sine scriptura, ac sine uerborum solemnitate fieri polia. Item posse ficti inter absentes per epistolam l. consensu su p. tit. prox.l. i. cum simit .ssmandati quae ne illorum quidem qui haec scribebant iurii consultorum temporibus cuiquam dubia extiterint; non uideo,cur tam absurdum suerit,Paulum generatim nos admonuisse in eiusmodi contractibus, nullum prorsus in contrahendo ordinem desiderari. Nam cum iam clarum esset, hos contractus in eo differre a stipulatione, quia stipulatio non nisi uerbis solemnibus fieri poterat, uoluit illud quoq;
Paulus omnibus tellatum relinquere, in locatione, conductione, atque alijs eiusmodico iuractibus, non modo noli solemnium uerborum, sed ne ordinis quidem ullam ra-q tionem haberi. Atqui certe hoc, quod hodie passim censetur indubitatum in emptione, scilicet de locatione ex solo consensu actionem oriri, iuris ciuilis regulis aduersar tur, nisi hoc iure prscipuo in hisce conuentionibus receptum esset. l. I. f. permutatio. is de rer. permul. Quare nequis fortasse existimaret, aliqua ratione hoc coangustandum esse, quod contra strictas iuris regulas suisset receptum, credens propterea hunc consensum eo modo exprimendum esse, quo partes incipiunt contrahere, & ob id quoties incipiunt uerbis contrahere, debere saltem uerbis expressis quantiis line ordine interrogationis, ac responsionis) alteram partem consentire, nec suiscere consensum quocunque modo expressum. Iustin. ut hanc, & alias plane omnes eiusmodi in pollerum dubitationes tolleret, non ab reduxit esse, iurii constitu responsum aliquod nobis proponere, quo quid hac in re sentiendum esset, aperte doceremur. cum S ab ijsdem iurisconsuliis alios notissimos terminos, ac multo magis indubitatos acceperumus. Concludamus ergo primo quidem non semper uerum esse, quod nostri generatim assirmant; dubia esse oportere quaecunque legibus comprehendantur.Praeterea uero nec prorsus recipiendum esse, quod pleriq; sentiunt, indubitatam fore decisionem ν huius. si in locando, nisi concedamus de stipulatione ibi actum fuisse. Huc a edit
quod, uel si maxime ibi de stipulatione actum sui siet,non tamen concedendum esset,ex hoc ipso rationem dubitandi desumi posse, prout ips desumunt. arg.l i. 6. si quis ita,ins. eod. Siquidem ab omni ratione,&ueritate alienissim ima est,qiiod credunt vulgo nostri interpretes, ideo in , . si quis ita,non oriri ex co sensu naturalem obligationem,quod initio stipulari uoluerint, qui postea paciscuntur. Imo. n. inutilis stipulatio utile h. t- vactum .i. si unus. . acceptilationis. n. de pact l. an inutilis.is de accept. At specta CC α uit
237쪽
uit id proculdnbio Vlp. quod ibi Cumanus animaduertit, nempe lautum esse signum
squilio cum, neque tantam consensus cerptudinem afferre, ut natura aequum sit eum teneri, qui praesens tacuisse, ac sine uerbis tantum annuisse proponatur, Quod & insinnos attingemus, Iam uero possumus ex praedictis omnibus nonnullas colligere c0nctu ssiones, quibus non tantum nostrae quaestionis deciso, sed etiam propostarum omniudiis cultatum explicatio continebitur. Prima sit, debere nos indubijs, eam maximὶ interpretationem amplecti, ut unum negotium sit, utq; ex uno tantum contractu agatur.
Ita enim videmus passim iurisconsultos respondere, dummodo huic interpretationi nihil impedimento sit, ut in l. r. .ult. si locati. Et β.item quaeritur,inst. de locat in l.I. f.ite Pompon. 3c . si te rogauero, cum L sequent. is deposi. in l. idemq;. f. si quis Titio .is manaati, in l. si ita suero stipulatus. s. ult. chm l. seq.is de nouat. Quibus omnibus in legibus,intelligo ego qualitates illorum contractuum, qui concurrere uidentur, simul este compatibiles. Nam si essent incompatibiles, ut Socin. hic nu. I8. de nonnullis allirmauit, neque etiam secto ipso simul concurrerent. Huic uero pronunciato, puto quandam declarationem esse adhibendam, qua sacile diluentur, ea plane omnia, quae contra illud afferri possunt. Satis omnibus perspectum est, semper legem, cum bea interpretantur,quae a contrahentibus dicta, aut gesta sunt, attendere illud potis limum, quod nos ipsi contrahendo in animo habuimus, atque illud quammaxim ratum ei se uelle . Quoniam uero euenit interdum , ut aliquid intendamus, quod non illius ipsius contractus, qui geritur, sed alterius potius naturae convciliat. Ideo tunc lex animaduertit, possit ne contractus ille, qui geritur ita ampliari, ut in eo, quod praeter illius contractus naturam adiicimus, eiusdem actionis ope nobis satisfieri possit, & tunc unum tantiim contractum esse statuit, Quod si minus id fie- 'ri posse uideat, tunc potius concedit, ex utroque contractu agi posse, quam ut irritum illud esse patiatur, quod nos in contrahendo spectasse uideri postunus. Prioris capitis exempla sumi possunt, ex illis omnibus legibus, quas paulo ante adduxi
mus, ac praesertim ex l. i. β. quod s rem .is mandat. in qua plenius accipitur man- ς datum, ut ijs qui contraxerunt cumulate prospectum sit. Quod si rem inquit ' Vlp. tibi dedi, ut si Titius rem non recepisset, tu custodires, nec eam recepit, ui- 'dendum est, utrum depositi tanthm , an mandati actio sit, ut Pomponius dubitat ; puto tamen mandati esse actionem ., quia plenius scit mandatum habens, α custodiae legem. Posteriori capiti recte accommodatur, exemplum l. quoties.ss. de iur. doti & l. cum dotem. C. de iure dot. ubi quoties res aestimata in dotem daturi non tantum contractus dotis , sed etiam uenditio inducitur. Ratio est, quia non poterat contractus dotis ita ampliari, ut ipsi mulieri undequaque satisfaceret; quemadmodum uenditio, quam aestimationis factum respiciebat. Siquidem non poterat contractus dotis sacere, ut res datae, mariti periculo essent, neque ut cuictionis nomine, qui dotem dedisset tederetur. l. i.C. de iuri doti Quare non mirum est, si ibi qualitas aestimationis, ita accipitur, ut per se diuersum contractum inducat, quan uis alibi, ut uidimui, contraria interpretatio sumatur. Secunda conclusio est, in casu. l. s stipuler. F. ult. inc eod. de stipulatione nihil actum esse , ut multis argumentis suit demonstratum. Hinc conciliatur responsum illud, cum responso Vlpiani ins in l. et Ii. f. s quis simpliciter in s n. quo loci stipulatio ualet, si responsonis diuersit sincontinenti placuerit: neque enim mirum est . si non etiam in ulti ualet stipulatio,
238쪽
AD RUBR. DE VERB. OBLIG. Ioalatio, lichi consentiatur in id quod re nsiim est, quia ibi de stipulatione nihil filii
I a cogitatum . Eodem modo etiam possct conciliari, cum . f. si quis ita; si communem illius.f. intelligentiam reciperemus, nempe ibi, proprerea nullam induci obligationem, quia cu uoluerint initio stipitiari, actus qui non potuit ualere, ut stipulatio, neq; etiam ualuit ut ualere poterat: possiemus. n. dicere idcirco in. β. ult. non idem disponi, quia uoluerunt ibi contrahentes locare tantum, aut uendere, non autem stipulari. Verum haec conciliatio non est necessaria, quia ut supradiximus communem intelligentiam illius.f. si quis ita,omnino salsam esse existimamiis. Tertia est concluso, stipulationem in dubio ita esse accipiendam, ut non comprehendat id, quod praeccden ii aliquo contractu, continebatur, ut rectε probatur in l. duo Qcietatem. is pro sbcio Quam in te pretationem certe lex non amplecteretur, si nostra interestet, posse non tantum,ex prae cedenti contractu, sed etiam ex stipulatione agere. Vnde intelligitur non esse hic locum illi regulae, quod intersit nostra plura habere remedia . Illa enim procedi t quoties. plures actiones, uel si eiusdem rei nomine competant, tamen diuersa nobis praestant media, quibus eam ipsam rem consequi possimus, ut in l. cum filius β. uarijs.si deleg. a..ubi quae proponuntur actiones, uaria respiciunt, Si quidem actione ex testamcnto, haere- dispersenam conuenimus, uendicatione, rem legatam persequimur, hypothecariam in caeteras res intendimus. Quarta est conclusio, nostram hanc quaestionem de uerbis; uendisῆuendo, locas3loco, antiquis Iurisconstitis cognitam esse non potuisse. Ideoq; non recte ipsorum leges a nostris allegari. Quinta, & ultima est, ex his uerbis, vcndia talem rem pro decem Θ uendo, uel locasΘlom,solam uenditionem, et locationem, non autem stipulationem induci. Qitae conclusio, ut& praedictae omnes, probatur rati nibus sit perius adductis, quas hic repetere, haudquaquam necelse est. Hinc iam intelligimus illas leges omnes simul optime conciliatas esse, quae paulo ante inter ic prorsus contraris uidebantur. Conciliantur enim ex ea maxime distinctione, quam ad primae conclusionis declarationem adhibuimus, cum diximus, tunc legem a selita interpreta. tione recedere,atque ex duplicis naturae quali mistura,duplicem contractum inductum esse interpretari; clim unius contractus natura non ita ampliari potest, ut planc ex eo contrahentium intentioni satisfieri pollit. Restant tamen duae leges,quae adhuc videntur obstare; obstat primo t. si ego. f. ult.is detur. dot. ubi si rem parasernaliu custodiam marito uxor comittat, depositi, uel mandati agere poterit, oritur ergo actio ex utroq; contractu,& tamen mandatum plenius accipi poterat, ut &custodiae legem contine rei, sicque idem quod depositum praestaret, ut in l. I. f. quod si rem . iis mandati, quae directo tramite huic uidetur aduersari. Ego illam puto csse ueris limam responsionem, ut dicamus, non habere mulierem eodem casu actione madati, aut deposi, ita ut utramuis eligere possit. Etenim Vlp. ibi plures casus enumeraliqui contingere possian hac singulis casibus singulas actiones accommodat, quae tamen actiones, neq; etiam elective
simul concurrunt. Nam si animo amouenti 'maritus hasce res retineat,inru amotarum agetur, quod si non amouere eas connisus sit, agetur, ad exhibendum. Verum antea
quam ueniatur ad has actiones, iubet Vlp. illud animaduerti, utrum custodia marito suerit commissa; nam tunc depositi, inquit, uel mandati agi poterit; ego non uideo quid hic inpedia quominus intelligamus,hisce actionibus non simul, atque eodem casu, sedia sitis terminis locum esse, ut de reliquis duabus actionibus, scilicet rerum amotarum,
ad exibendum proxime dicitiar aig. l. si seruus plurium.f. ult. isde leg. I. Clim enim
239쪽
non appareat ex natura illarum actionum ibi quicquam immutari, eodem modo accipi debebunt, quo &in alijs legibus accipiuntur, arg. l. no est nouum .is de legib. Itaq; intelligemus tunc mulierem agere depositi, cum simpliciter deposuit, &custodiam dedit i clim uero mandauit, sorte ut de his rebus aliquid faceret, quod si minus posset,eas custodiret, uel ut ab aliquo receptas custodiret, ut in l. I. . quod si rem,& in . . Ide Pomponius quaerit, proxime seq. eo. tit. is mand. tunc dicemus mandati tantum agi; sed plenilis hic quoque accipi mandatum,ut & custodiar i gem habeat. Postremo uidetur
adhuc obstare l. r. C. de pact. interem p. ac uenditi ubi si haeres emptoris conuentionide retro uelidendo non paruerit, ut contractus fides seruetur, actio pra scriptis uerb.uel ex uendito contra illum tibi dabitur. Ecce,actio praescripti uerb: quae oritur ex contractu innominato concurrit cum actione ex empto, & tamen ad idem utraq; intenditur, neq; plus una praestat quam altera. De concursu huiusce actionis praescriptis uerb. is eum alia actione proueniente ex contractu no in inato,inter nostros interpretes Aletes se contentio. Alciat. lib. . paradox. cap. I. contra quam caeteri sentian existimat,nunquaptiise concurrere actionem praescriptis uerbis, cum alia actione quae excoli tractu nominato oriatur, idque probat ex l. quoties .is de praescrip. uerb' alijsq; ll. ab ipso allegatis,&ad hanc l. a. C. de paci. inter empl. & uendit. respondet , propterea ibi actionem prε- 16 scrip t. uerb. dari: quia cu pactum illud ad resoluenda emptionem pertinerer,durum uidebatur ipsius gratia ex empto agi posse, sicque actionem ex empto, quae robur contractui dare sistita et in eius dillidium usui esse. Verum quia propter hoc pactum potuit res minoris esse uendita, ita ut hoc pactum quodammodo pars pretij sit, idcirco etiam exueudito agi posse, propter regularem naruram pactorum, quae ex contractu actioilem informant . iad uidetur in hoc mihi Alciat. sese ipse inuoluere ac pugnantia loqui; Pri- md enim iudicat absurdum propter pactum,quod de resoluenda emptione factum est, ex empto agi posse,& propterea uult agi prescriptis uerb. Postea dicit quoties hoc pactum pars pretis est, hoc es , quoties propter eiusmodi pactum, mitioris uendita est,posse agi exempto,cum tamen illa quoque uigeat illud absurdum, ac nihilominus pactum ad uenditionis recisionem spectet, neq; quicquam impediat, quominus actio praescriptis uerbis, hoc quoque casu competat. Praeterea sentit Alciat. duas illas actiones,nempe ex empto,&praescriptis uerb. non nisi leparatis casibus modo unam modo alteram
competere; ex empto, quando pactum pars pretii suit: pr scriptis uerbis, quando non
fuit, uel an suerit,dubitatur. inod ipsum a mente Imperatoris in illa lege alienissimum est i Si quidem is a Charisio quodam consultus, de indiuidua illa facti specie, utramq;
ex his actionibus, quamuis alternatiue, hoc est uel actionem ex empto, uel praescriptis uerb. ipsi competere rescripsit,ut eiusdem illius contractus fides impleretur. Aliam huius rei declarationem affert Steph. Forcatulus dial. 9i. dum distinguit, utrum habita ratione pacti ad contractum,contractus in nominatus resultet, uel minus. Quae distinctio non tollit disscultarem, nec recte aperit ut mihi uidetur quid hac in re senserint Iuri consulti. Nos igitur aliam putamus esse ueriorem huius rei explanationem, ex qua nisi a fallor intelligetur illam l. a. C. de pact. inter empl. & uendit. nihil prorsus iis qui supra diximus aduersari. Diximus supra leges in dubio eam sumere interpretationem, ut unum innilimn otium sit, atque ex uno contractu agi possit. Non tamen negauimus, quin plures simul actiones concurrere possint: Imo enim videmus cum
actione mandati,negotiorum gestorum,societatis, 2 sque omnibus, ex quibus certum
240쪽
peritur emi condictio item concurrere posse l. certi condictio. C si certu petat. Atinae non arguunt diuersa esse negotia, sed ex uno eodemque negotio proueniunt. Proin lechm nos in praesentia consideremus, an & quando ex mistura duplicis negoti j ureus uel
plures contractus inducantur,reliquum est,ut eiusmodi actiones,qua ex uno contractu
proficiscuntur, nihil ad rem nostram pertinere fateamur. Sed uideamus virdm actio ex empto,&praescriptis uerbis, quae simul concurrunt in d. l. r. ex uno tantύm, an ex duplici negotio prodeant. Dices sorsan illas prodire ex duplici contractu, clini actio exempto oriatur exemptione& uenditione, Sactio p scrip. uerb. ex contractu inii minato . At ego licet non negem contractum emptionis elle,ex quo oritui actio ex emptor item contractum innominatum esse, ex quo oritur actio praescrip t. uerb. in ea tamen sententia sum, ut putem subiecto eundem esse contractum,ex quo tam haec, quamis illa actio oritur: Imb vero amplius puto istas actiones subiecto nihil inter se differre. Sentio quidem hoc plerisq; mirum,quin & plane absurdu uisum iri: Sed spero fore,ut neq; mirum, neq; absurdum illis uideatur, qui attenti lis haec quae dicturi sumus consideraue
rint. Considerandum est semper actionem oriri, quoties alicui conuentioni, uel propter, uel alia de causa, tantiim inest aequitatis, ut compelli debitorem ad se luem dum naturali rationi consentaneum sit, arg. l. iurisgetitium, in sin. princ. ff. de paci. usrum quia tanta est negotiorum, conuentionumque uarietas S multitudo, ut neq; ad certas species redigi, neque cerus nominibus appellari potuerint: ac proptetea nec certae ipsis actiones potuerint assignari. Propterea nonnullis tant diti conuentionibus, quibus scilicet potuit, cum certa nomina, tum certam quoq; naturam lex tribuit. Q uoties autem proponuntur contractus, quorum appellationes nullae iure ciuili prodit e sint: tunc ciuili actione in sactum agi uoluit, quae communi nomine praescriptis uerbis appel latur; l. I. cu tribus sequent. ac sermE passim .ss de praescrip. uerb. & haec sani notissima sunt. Iam verb clim dubia interdit aliqua species Iurisconsultis,aut Imperatoribus etiam proponebatur, solebant ipsi ante omnia antinaduertere, utrum possct illa ad nomin tum aliquem contractum referri,& respondebant oriri actionem ex illo contractu, quae actio erat nominata, ac certam formam habebat. Quod ii id fieri non pol se uiderent,
uel si id dubium esset, tutius esse dicebant agi praescriptis uerbis, ne si certi illius, quem quis proposuisset contractus, causam miniis probasset, in eo iudicio succuberet. Quare Vlp. in l. si gratuitam,illo tit. de praescrip. uerb. Si gratuitam inquit tibi habitatio-cinem dedero, an continodati agere possim. Vlpianus ait posse, sed est tutius praescriptis uerbis agere. Sic & Paul. in l. naturalis. 6. sed si facio,iti sin. ff. de praescit . uerb. Seὸ tutius erit,& in debitoribus exigendis, praescripris uerbis dari actioncm, quae actio simili, erit mandati actioni, quemadmodum in seperioribus casibus emptioni & locationi. Sic videmus queadmodum iurisconsulti in eiuscemodi dubijs speciebus, quae alicuius contractus instar habent, non tamen illi prorsus conuenire uidentur, solent ut caut Eloquantu0 alternatiuὸ loqui,dicentes,aut competere actionem ex contractu aliquo n ominato, aut actionem praescriptis uerb. Actionem quidem ex contractu nominato, si
probari possit in proposita specie illius contractus formam adelle, sin min iis, a tonem praescriptis uerbis. Habemus hoc in l. si conuenerit. U. communi diuidui id Q. Item in L Laseo scripsit. E. de contrahen .empl. Ac deniq; etiam ind.l. C. d cppet interemptet
diuendit. puto propter candem rationem Alexandru Imperatore uti illa: altima aliua,
cu dicit pnescriptis uerb. uel ex uedito dari actionem,ut cotractus fides senietur,quam