장음표시 사용
221쪽
ego ostendam, quod non possunt esse ultimo modo . Ostendo , quod non possunt esse plures contrarietates,&plura substantia , quia aut ex quolibet illorum contrariorum cum uno subiecto possunt generari omnes res. uel aliquae ex uno subiecto, & una contrarietate; & aliquae ex alia contrarietate cum suo subiecto, si dicas , ex utroque subiecto scorsum, & ex sua contrari tate seorsum generantur omnes res superfluae. alia contrarietas, di aliud sub tectum, si dicas, quod ex uno subiecto cum sua contrarietate generatur liquae res : ex alio subiecto cum sua contrarietate aliae sequentur. inquit Ioannes, duplex absurdum, hoc primum tacet, ut sui moris est,& est scilicet, quod omnia contraria generabilia non erunt ad inuicem transmu labi. Ita, quod est absurdum, quia omnia sublunaria i unt adinvicem tran is utabilia, di immediate, & sunt inuicem transmutabilia, quia una est materia communis omnibus, ut primo degeneratione dixit Aristoteles, si ergo sunt secunda substantia: no ergo erunt naturalia inuicem transmutabilia. secundit, absurdum est, quod nulla illarum contrarietatum erit prima contrarietas. quia prima contrarietas oportet semper manere in omni generatione: sed si sint ,& nulla illorum semper manebit : sed aliquando una, aliquando altera: nec potest dici secundum membrum, quia quaeram, ut potius an ex utraquec ontrarietate seorsum cum suo subiectum , an ex una cotrarietate alia generetur,& ex alia; alia si primo modo, ergo una earum erit superflua, si dicat, quod ex una contrarietate aliae res generantur, & aliae ex alia; tunc sequetue illud duplex absurdum, quod non omnia corpora debent transmutari: opo etet, quod habeant materiam commune, & contrarietate unam . itaque ita tex priuatione habitus, & contra secundu absurdu, quod nulla illarii erit prima contrarietas, quia ex quo oportet principia semper manere in omni generatione. oportet, quod aliqua illarum semper sit in omni generatione , quod non po test esse secundum ipsos: quia ex una con trarietatena fiunt quae dam , &quaedam ex alia. si autem dicas, quδd plura sunt subiecta , ut duo;& una contrarietas, quaeram, ut priuS an ex uno subiecto, cum una concrarietas sufficiti & si sic superfluit, ergo aliud sebiectum. si dicatis, quod ex alio
subiecto cum illa contrarietate, quaeda & ex alio, cum eundem conrrari et
te alia quaedam. sequitur duplex absurdum, illud primum supradictiam, quod scilicet non omnia corpora erunt inuicem transmutabilia, quia non est una subiectum; sed plura: etiam non erit illa prima contrarietas, quia non sem. er permanebit. complet rationes, quia inquit, quatenus principia naturaum rerum . prima autem contraria sunt prima principia: & talia principia sunt principia substantiae: & substantia est quoddam genus; ergo est eius una contrarietas prima, scilicet priuatio ,& habitus: ergo prima erunt tertia. dixit prima principia debent esse principia communia, & econtra. quia sicut principiorum quaedam sunt prima, quaedam secunda : ita contrariorum quaedam sunt prima, di quaedam secunda: ideo debemus dicere, quod prima
principia sunt prima contraria. prima contraria sunt unius generis, ideo unius contrarietatis. ideo contrarietates non possunt multiplicari, dixit, quatuor existentibus, scilicet contrariis.
Os TR N Dan AT Aristoteles non posse esse plures contrarietates, nec posse
augeri numerum principiorum ratione contrariis, quia prima principia sunt prima
222쪽
est unum genus: ideo unius cotrarietatis: ideo non postulat augeri numerus principiorum ex parte contrarietatis, & dicit Aristoteles, aliae contrarietates uidentur reduci in istam primam scilicet priuationem , di habitum :&no dixit, reduc utur, sed uidentur: ideo est dubitatio, cur dixit uidentur, cum reuera omnes contrarietates reducantur ad illam: Dicit Simplicius dupliciter primo, quod ita dixit, ut innuat nobis, quod sumpta est fides huius ex euidentiaret ,& testimonio antiquorum, quia ipsi ponebant uniuersalem contrarietatem supra excelsirin & defectum. Dicit secundo Simplicius,quod dixit uidentur, quia in hoc differt ab aliis, quia antiqui ponunt excessum, &defectum. Aristo teles uero habitum, & priuationem: ideo dixit, uidentur. Secuda dubitatio, quia cum dixit, praeter contraria est subiectum, quod est
natura media inter contraria, quomodo dixit, natura media, cum natura media inter contraria si eiusdem generis cum extremis materia autem
non est eiusdem generis cum contrariis primis, scilicet forma, & priuatio. dicit Averro es in Textu 36. quod Aristoteles appellauit naturam mediam ipsum subiectum, quia sicut medium est potentia utrunque contrarium , ut medii colores po tentia sunt extremi, quia possunt transimulari in extremis rita subiectum appellauit natura media, quia transmutatur in formam, & priuationem . Dicit tamen, quod differunt , quia medii colores sunt potentia extremi Inon tamen pura potentia , sed permixta actui, quia in medio sunt colores extremi, licet remissae subiectum autem est pura potentia ad utrunque: quia nec forma, nec priuatio remisse sunt in subiecto: ideo haec est differentia; sed est dubitatio , quia dixit, quod medii colores erat qualitates simplices: ideo unius speciei, quomodo dicit Averro es, quod colores extremi sunt in mediis, licet remisse e N aliqui imaginati sunt, quod colores extremi essent actu in mediis, sicut tepidum continet calidum, & frigidum actu remisse: sed hoc non est uerum, quia colores non essent simplices, immo compoli tae: ideo dico , quod dixi heri quod colores extremi sunt in medio , non actu, sed uirtute, scilicet quod ad causam, quia medius color nascitur ex
temperatura media inter utranque temperaturam extremorum , sicut nigrum oritur ex caliditate, di album ex frigiditate . uiredo uero oritur,&temperatura media obtinente calidum, & frigidum: ideo differentia est mister tepidum, & medios colores, quia tepidum non dici tunam sormam, sed dicit aggregatum ex calido ,& frigido , est tertia dubitatio, quia dicit tertia sunt principia naturalium rerum generabilium , & corruptibilium . in caelo enim non est priuatio : uidetur, quod non sint tantum tertia principia, quia quatuor sunt causae; ergo & quatuor principia, de uel sunt tertia numero ,
uel specie, uel genere, non numero, quia res habent numerum . nec tertia
specie, quia species sunt plures,&uniuscuiusque sunt principia specie distincta. nec tertia genere, ex quo ista praedicamenta insunt omnibus praedicametis, quae genere distinguuntur,&praedicamenta sunt i o. ergo principia plura , quim tria. tertio, quia ita quantitas, & aptitudo uidentur poni principia, scut priuatio, quia res naturales non possunt generari, nisi sit quantitas :& si res debet generari, oportet, quod sit apta materia transmutari. differt enim potentia ab aptitudine, quia aptitudo sequitur principia na turalia . potentia uero principia naturalia . & uiolentia. quarto, quia in principio creauit Deus caelum,& terram, nulla praesupposita materia; ergo non omnium generabilium naturalium generationis principia erunt tria. materia
223쪽
materia scilicet forma, & priuatio. De primo dico, qubd uerum est, quod
debent esse quatuor principia, sed hic non quaerimus principia omnia simpliciter, sed tantum interna, quae sunt materia, forma, priuatio: ideo licet sint quatuor causae; tamen sunt tantum tria principia. De secundo dico , quod ista non sunt tria genere logico, neque physico; sed sunt eiusdem generis ratione modi participandi: S sic ratione principiandi sunt tria principia secundum dictum modum, quia forma est terminus ad quem priuatio, terminus a quo materia defertur: & sic in principiare sunt tres modi, scilicet terminus, ad quem , terminus a quo,& subicctum, quod defertur ad utrunque, & sic principia non sunt tria nec numero, nec specie, nec gener semper. De tertio dico, quod quantitas, & aptitudo rcfertur ad materia, quia non habent alium modum principiandi a materia: ideo non ponuntur innumero principiorum. De quarto quicquid sit dicatis, qudd illa non erat generatio, sed creatio, & emanatio simplex. Aristoteles loquitur degeneratione , an uero detur talis creatio, dicam & uidetur, quod non, quia nec sensus nec ratio ostendit . intellige secundum naturam di more philolophorum loquendo , quia de Deo aliter sentiendum est. Q. v o D igitur, cum ostenderit, quot, & qualia essent principia, qualia quod Reontraria quotquot tria hic uult exacte quaerere numerum principiorum, an sint tantum tria, an duo, quia possumus appellare duo &tria: quia si sc- gregamus priuationem a materia, & a sorma, tunc erunt tria principia; si uero non separemus, tunc duo erunt principia, quia priuatio, cum sit priuatioso rimae, reducitur ad formam, etiam potest reduci ad materiam, quae priuatio cum materia est una numero, scilicet subiecto: ideo non secundum numerum I etiam quia priuatio habet distinctum modum principiandi a forma, & materia: quia forma, & materia sunt per se principia priuatio per accidens : ideo Aristotelcs quaerit an debeant dici duo, an tria; & ad soluendum
dicit oportet considerare uniuersales rationes generationis, quia generatio alia substantialis , alia accidentalis: & dicit, debemus considerare uniuersa lena rationem generationis , quia uniuersale praecedit palliculare . deinde descendere, ad particularem generationem, & praecipue debemus considerare generationem substantiae, quia in illa latet subiectum, & faei t hic Arii l. ut in logica, quia prius definit syllogismum, deinde declarauit demonstrationem, deinde syllogismum topiciam. ideo ex hoc dicit Ioarines, sumitur intentio praesentis libri, quae est tractare de rebus consequentibus corpora naturalia,& haec sunt quatuor. causae, & accidentia communia, quae sunt quatuor secundum rei ueri tatem: duo secundum existimationem scilicet uacuum, di infinitum: ex uniuersali ergo ratione generationis, ut se ex tedit ad naturalem, & artificialem. & ratio est, quod generatio est transmutatio deno esse ad esse ex priuatione ad habitum. ex hac enim ratione cognoscernus differentiam priuationis a maioria ad habitum: & sic soluetur quaesito. sed notandum, inquit Aristoteles, quod duplex generatio una simplex ; N haec attribuitur rei 1implici, & cst duplex una, quae attribuitur subiecto; alia priuationi. exemplum attribuitur subiecto, cum dicimus homo fit musicus, cum dicimus musicus , fit ex immusico, attribuitur priuationi, generatio compodita est, quae attribuitur rei compositae, ut homini musico, quia dicimus homo fit ex homine, non musico. Dicit Aristoteles, quod generatio, quae attribuitur priuationi, differt ab illa, quae subiecto attribuitur, dupliciter tamen ex modo loquendi, non ex parte rei, ex modo loquendi, quia cum a ta . tribuitur
224쪽
Io Stribuitur priuationi, dicimus hoc fit, ex hoc fit hoc. exemplum dicitur, im- musicum fit musicum,& ex immusico, musicum. si attribuatur subiecto, debet tantum, quod hoc fit hoc, non autem hoc ex hoc, quia dicimus homo sit musicus, no autem ex homine fit musicum, in generatione composita postumus dicere, quod hoc fit hoc ,&ex hoc fit hoc , quia polsumus dicere , homo musicus fit homo musicus , ta ex homine musico homo musicus: sed hie proprie loquimur de generatione simplici. secunda differentia, quae est causae prima quod generatio, quae attribuitur subiecto, permanet: quae autem attribuitur priuationi, non permanet, quia si adueniat mulicum homini homo permanet. si uero generaretur musicum ex immusico, non permanet immusicum : sed corrumpitur. Aristoteles quod factum est, intelligit lubi cium, & priuationem, quod fit forma Simplicius.
Da TERMINAT Is autem his , quaerebat Aristoteles nunquid haec principia tria sunt, uel duo t& habet multam dubitationem, quia uidetur, quod priuatio reducatur ad formam, quia est absentia formae: absentia autem formae reducitur ad formam. uidetur etiam reduci ad materiam, quia est accidens materiae: ideo est unum cum materia. etiam priuatio est ens per accitidens : ergo praesupponimus per accidens. dixit Arist. soluendo hane quaestionem, sumendo definitionem uniuersalis generationis tam subtatialis, quam artificialis. & iste est ordo doctrinae incipere ab uniuersalioribus: ideo dixit, si consideremus rationem uniuersalem ipsius generationis, uidebimus, quod generatio est mutatio:de non esse adesse, ut etiam quinto Phylicorum inspiciamus, sic sumpta generatione , differentiam priuationis a subiecto. Dixit
Aristoteles, quod erat duplex Privatio ex modo loquendi, quia dicimus, in diuatione hoc fit hoc, ex hoc sit hoc . in subiecto dicimus tantum, quod
oc fit hoc, & diximus, quod duplex generatio una simplex, cum fit ex simplicibus, alia composita, cum fit ex compositis. generatio simplex est, uel attribuitur subiecto , uel priuationi : haec erit differentia inter oppositum,
di subiectum: quia in subiecto dicimus, ex hoc fit hoc in opposito, id est priuatione dicimus utrunque. alia differentia, qua subiectum permanet in accessu formae, priuatio non permanet cum forma ; quae generatur: haec est secunda differentia in re. inquit ergo Aristoteles dissoluturus hanc quaestione, quod cuilibet generationi nec ellarium est subiectum , quod lubiiciatur , quod fit, id est formae, quia cu fit homo, qui erat musicus, musicus, dicimus hominem factum tale musicum. necessarium ergo eli subiectum, quod sit idem numero cum praenomine, dii fert tamen ratione materia, & priuatio sunt idem numero, quia materia est eius subiectum. differunt ratione dupliciter, ut diximus. ad quaestionem: ergo dicimus, quod secundum rem duo sunt principia: tria uero secundum rationem, quia priuatio est eadem masteriae, differt tantum ratione. Averro es dicit, quod Aristoteles probat hoc suppositum, quod omni generationi subiiciatur est quid. primo, quia omnis generatio, idest omnis productio substantiae cst mutatio: omnis mutatio
est alicuius subiecti mutatio, ergo est, quod generatio sit alicuius subiecti. secundo, omne, quod fit potest esse , quia impossibile fieri non fit, sed ablata materia, auseratur omnis natura possibilitatis ,& nulla res potest esse iideo debet subiici subiectum in generatione . quod autem materia sit origo
225쪽
esse di non esse, est sententia Aristotelis octauo Metaphysices, quia dicit materia est origo rei esse, uel non esse, ablata ergo materia, tollitur omnis generatio , di inuehit contra modernos, & pro his intelligit Averro es, di dicit, quod hoc ignorauit Avicenna, quia dicebat, quod Deus creauit caelum ex iiihilo; ideo propter consuetudinem ignorant, quod omnis productio requis rat subiectum t ideo negant hanc suppositionem propter consuetudinem,
quia a pueritia audiuerunt hoc, scilicet quod caelum ex nihilo factum fuit, &hanc consuetudinem tetigit Aristoteles secundo Metaphraces dicens, quod leges impediunt ad compensandas disciplinas. idein:Auerroes dixit tertio huius: ideo multi cotinuant illud prooemium cum istis, di reuera potest con tinuari: quia ibi nihil ad propositum uidetur dicere de consuetudine; sed ex aliquo repetit. rursus eandem disterentiam priuationis, & subiecti sub diuersis uerbis differunt ex modo loquendi, quia si de priuatione dicamus , utrunque quod hoc fit hoc, & ex hoc fit hoc; tamen magis proprium est priuationi ex hoc fit hoc quam hoc, quam hoc fit hoc, quia homo est proprium subiecto : & licet utrunque dicatur de priuatione, nihil minus de subiecto tantun et alterum dicimus uel quod hoc fit hoc, uel ex hoc fit hoe, sicut dicimus exae re fit statua . dicitur hoc fit hoc, ut homo fit musicus, & ratio est cur subie
ctum dicatur fieri hoc , quia cum sorma remanet, subiectum in priuatione dicimus rectius, per quod hoc fit ex hoc, quia simplici generatione non in aduentu sormae corrumpitur: ideo non possumus dicere, quod hoc fit hoc. incomposita generatione dicit utrunque, & hoc si hoc, & ex hoc fit hoc, quia dicimus, quod homo musicus fit homo musicus, & quod ex homine musico. fit homo musicus, quia respectu subiecti dicitur hoc fit hoc respectu priua tionis hoc ex hoc: ideo in generatione composita utrunque dicere possu inus. prima est dubitatio Ioannis Grammatici circa intelionem Aristotelis; quia dixit, ostendimus quδd tria sunt principia. quaerendum modo est, an duo an tria dixit. dis luetur quaestio, ii consideremus rationem uniuersa lem generationis. dubitatur, quia Aristoteles supra ostendit, quod di erane principia contraria prima, & tertium subiectum, quid ergo hic ambigit, a haec, principia sint duo, an tria. secundo, quia reddens causam dissolutionis
quaestionis dixit, oportet considerare rationem uniuersalem generationis. contra, quia philosophus naturalis considerat res, generatio uniuersialis iaci est res, quia uniuersale ens, quia notiora nobis sunt propriora singulari. quomodo ergo hic dicit uniuersaliter est notius tertio, quia, inquit, quod ordine doctrinae prius incipere debemus ab uniuersalioribus: ideo tradere prius rationem uniuersalem generationis . contra, quia si sic prius debebat ira.dere principia communia corporum caelestium,& corruptibilium c deinde principia corporum singulorum; tamc prius tradit principia corruptibili ut
deinde tradit principia caelestium in septimo& octauo huius. De primo dicit Ioannes , quod Aristo t. non ambigit, an tria sint principia sed ambigitan illa principia, quae dicimus esse cotraria, uerius possint dici duo, an triar quia hoc habermultam dubitationem, quia priuatio uidetur reduci ad ma teriam , uel ad formam, ut sit absentia fornaae. De secundo dicit Ioannes se quendo expositionem suam super quintum textum , quia ibi dixit, quod per confusum intelligat particulare uagum, ita hic nomine uniuersalis intelligit particulare aliquod contentum singularibus. sed non capio hoc, quia quod est illud particulare, quia quod continetur, in singularibus est uniuersale . nec ideo accipio animam intellectivam, secundum Averro em, quae est una
226쪽
numero, quia uniuersale est in indiuiduis, nemo posuit uniuersale in rebus. si Scotistae ponant naturam communem ponunt illam, non per participationem , sed per indifferetiam . inamo dico, quod quaerit uniuersalem rationem generationis , quae est mutatio de non esse adesse, cum dicis uersatur circa res, uerum est: sed illud uniuersale, non est res. Dico, & si non sit res, supponit tamen rem, quia nihil aliud est uniuersale, quam singulare conceptum,&uniuersale in est singulari tantum secundum praedicationem, ideo argumentum leue: & in hoc est differentia, inter scientias reales, & rationales,
quia reales praesupponunt reS; itaque considerant corpus uniuersaliter tamen conceptum: rationales uniuersalia in se considerant. De tertio dico, quod tradit uiam doctrinae, & ordinem. uia doctrinae est demonstratio, quia procedimus ad notitia rei. cum uero dicit unde ex uniuersalibus rebus, tradit ordinem doctrinae, quia cum unius rei sint plures causae: ideo uidendum erat, a qua causa incipiamus: de docet Aristotcles, quod incipiemus ab altiori causa, id est communiori, & ratio, quia uniuersaliora sunt notiora nobis. quod autem addit, quod prius debuit tradere principia communia corporii caelestium,&corruptibilium, deinde principia utrorumque; sed statim aggreditur principia corruptibilium. Dico quod no habent principia communia, quia materia caeli est alterius speciei. a materia c orruptilium, & forma caeli eius animalis, forma corruptibilium est materialis, uel siue animalis aliquando desinit informare aliquod corpus, ut intellectiva aliquando desii nitinformare, non quod generetur. Sed dices, cur prius tradit principia corporum corruptilium, quam caelestium Dico, quia erant notiora, quam caelestia. Est dubitatio in prima differetia, quia non est uerum, quod de opposito dicatur utrunque: quia non homo, non domus sunt opposita; tamen non dicimus, quod non homo fiat homo, atque non domus fiat domus, & non est uerum, quod de subiecto dicatur, quod hoc fit hoc: quia non dicimus, quod semen fiat homo, nec latus domus; sed ex semine homo. dicit Ioannes ,& bene, quod Aristoteles uidetur sibi aduersari, quia prius dixit , quod in subi cto dicimus, hoc fit ho ei non autem, quod hoc ex hoc. deinde dicit de subiecto esse, dicimus, quod ex hoc fit hoc, sicut ex aere statua. dicit Ioannes, quod reuera, & de subiceto dicitur utrunque, & item de priuatione: in quo ergo erit differentia, quia de eodem opposto aliquando dicimus: utrunque tame de eadem materia nunquam possumus dicere simul, quod hoc si hoc.& ex hoc fit hoc, cum de priuatione dicitur utrunque. ita cum proprium sit subiecto dici, hoc fit hoc; cur utrunque non dicitur ex subiecto, dicit Ioannes ,& bene quod aliquando subiectum ,& priuatio eadem uoce proferuntur ; tamen dicit primo priuationem: secundo subielium, sicut immusicum primo significat priuatione, deinde subieetiam: ideo dicimus tunc,quod hoc fit hoc ratione subiecti, & ex hoc ratione priuationis. in subiecto autem non habemus unam uocem , quae exprimat subiectum primo secudario priuationem, ideo non dicimus subiectum fieri hoc, & ex hoc hoc: quia subiectum uel exprimitur priuatione, ut cum dicimus , ex aere fiat statua: tunc dicimus, ex hoe fit hoc. ideo dicit Aristoteles, quod dicimus ex semine sit homo: quia semen est materia alterationis . ideo exprimitur nomine priuationis , ita etiam ex aere fit statua: quia aes est, ut materia. si dicatis materia prima semper immanet subiecto; tamen non dicimus, quod materia prima fit ignis, ita ligna lapides immanent domui, tamen non dicimus, quod lapis fit domus, nec lignum. Dico quod lapis, & lignum sunt materia alterationis:
227쪽
quia interuenit alteratio ad hoc , ut fiat domus, ideo exprimimus nomine priuationis. de materia prima dico, quod est expers omnis formae, sicut lignum est expers forma lecti; tamen illa potest suscipere . ideo dicimus, quod ex materia prima sit ignis potius, quam quod illa fit ignis.
Dixi, quomodo respectu, & subiecti hoc fiat hoc: & ex hoc fit hoc. & dixi,
quoties exprimebamus subiectum, utebamur recto, ut homo fit musicus, quoties exprimebamus subiectum ratione priuationis , dicimus ex hoc fithoe , & quotiescunque circunscribimus materiam alterationis, dicimus. ex
hoc hoc; sed est dubitatio, quia Aristoteles uidetur abuti subiecto: quia dicit , dicimus alterum modum de subiecto, uel quod hoc fit hoc, vel quod
hoc ex hoc: non tamen de subiecto utrunque simul dicimus, sicut aliquando dicimus utrunque de priuatione. uidetur quod Aristo t. abutatur subiecto. quia materia dii fert a subiecto, quia materia dicit potentiam, S priuatione formae: subiectum uero dicit materiam, ut stat sub forma. Exemplum, aqua appellatur materia, ut est priuata forma aeris,& cst in potentia: ad aliam uocatur subiectum, ut illa materia habet formam aquae . eandem sententiam Averroes habuit inde subiecta orbis, & dixit, quod orbis caelestis est si ibi eactu respectu formae; di tamen materia ratione motus localis, ut priuatur illo motu: materia uero dicit potetiam . uidetur ergo quod ab utatur subiector quia per substantiam intelligit materiam priuatam forma, ut homo priuatur musica, ideo appellatur subiectum. dicatis quod reuera abutitur subie cto: quia nomine subiecti intelligit maletiam, quae est improprie subiectum Alia dubitatio, quia Aristoteles dicebat, quod tria erant principia secun dum rationem: duo, secundum rem: quia priuatio/accidit materiae, & priuatio , & materia sunt unum numero. Ideo duo principia secundum rem materia, scilicet & forma. est dubitatio, quia no uidetur, quod materia, di priuatio sit idem numero, ut inquit Aristoteles, quia permanens, & non permanens non sunt idem; sed materia permanet, adueniente termino ad quem scilicet forma : priuatio uero corrumpi dur, ergo non sunt idem .erram, quia dicit, quod priuatio, & materia sunt unum numero; differunt tamen ratio ne, id est definitione . contra, quia si sunt unum numero, ergo & unum spe cie, ergo unum genere: quia maior est unitas numeralis, minor specifica, adhue minor generica ei sunt, ergo unum, unde ergo eidem speciei, ergo
eiusdem definitionis: quia definitio non est indiuidui, sed speciei tantum.
tertio post ergo non differunt ratione, etiam cur dixit materia, di priuatio differunt, forma,& specie exposuit, id est definitione cum secundo physicoria definitio reducatur ad genus causae formalis. quarto, sicut dicimus , quod materia, & priuatio sunt unum numero: quia unum est subiectum alterius: pari passu, debemus dicere quod forma, & materia sunt unum numero: quia materia, est subiectum formae: ergo debuit dicere, quod principium sit unutantum secundum rem , tria uero secundum rationem dii ferentia. de primo dico , quod priuatio, & materia sunt unum numero per accidens, di non persei per accidens, quia unum est subiectum alterius, sicut dicimus, quod paries , & albedo sunt idem numero: quia paries est subiectum albedinis, S ita consueuit Aristoteles subiectum cum accidete suo appellare idem numero.
ideo stat, quod unum reliquum corrumpatur. Eodem pacto soluitur secunda
228쪽
da dubitatio, quia unum numero est bifariam per se, & per accidensi unum numero per se sunt eiusdem speciei ,& generis: si uero sit unum numero per accidens, non sequitur, quod sit eiusdem speciei: quia, ut dixi, paries, o albedo sunt unum numero per accidens: ideo non sunt eiu dem speciei, nee eiusdem generis: ideo non sequitur, quod priuatio, & forma sint ei uidem speciei, S per consequens definitionis, quia sunt unia numero per accidens,
cum dicis, haec duo differunt sorma, & specie, id est definitione, cum delinitio reducatur ad formam. Dicit Simplicius, quod ideo exposuit Aristoteles quia uidebatur ex uerbis, quod materia habeat formam, ita & priuatio h beat formam. ideo, ut subterfugeret hanc quaestionem, exposuit, ditiarii ne forma & specie , id est definitione: quia materia, & priuatio carent sormis: ideo tantum ratione diiserunt. De quarto dico , qudd priuatio, & materia sunt unum numero, ita & materia , de forma sunt idem subiecto, & idem nu- . mero per accidens: quia matcria est formae subiectum , cum dicis, ergo est unum principium secundum rem, scilicet materia. dico, cludis no i equituri quia si considerentur hac principia respectu compositi , quod generatur sor-ma , remanet, & est principium per se. ideo non reducitur ad materiam priuatio eadem numero: quia non remanet in re generata: ideo tantum est principium per accidens . dicimus enim quod illa est principiti per accidens: quia accidit materiae , quae est rei generandae subiectiam: ideo dixit Aristoteles dicemus, quod duo erunt principi ad ecundum rem, S tria secudum rationem; . non autem ita possumus dicere de forma, ouod sit principium peraceidens, tit accidit materiae; sed est principium per se, quia remanet in comi lito: dubitatio quarta in uerbis Averrois, qui daeit, quod in omni genere indigemus subiecto, quia si non praesupponeret , subiectum fieret, quod est unpos sibile fieri, quia si auferatur materia, tollitur omnis potentia. ideo Aristotele* octauo Metaphysices dixit, quod materia est principium esse, & non es
se. Est dubitatio, quia non uidetur uerum, quod ablata materia tollatur omnis potentia, quia, ablata omni materia, adhuc remanet Deus. ergo possi
bile est, quod fuit Deus: quia quod est necessarium, est possibile . poisibile
enim diuiditur per contingens, de necessarium. etiam ante mundi constitu tionem Deus poterat producere omnia; & tamen non erat materia, & pro duxit.: quia creauit caelum , ct terram ,& materiam inseriorum, quia Deus
cognouit ea limplici comitione possibilia sutura. & dixi simplici cognitione : quia Deus cognoscit etiam cognitione figurata, ut hirco ceruus, qua liominem intelligit, sed illa est cognitio collativa: & talia non sunt probabilia; sed impossibilia. ideo cum Deus cognouisset, poterat illa producere, &tamen ibi erat nulla materia. possibilitas rerum existendarum est in intellectu
diuino : existentia vcro rerum, a uoluntate . ideo aliquae ros sunt, aliquae nor
quia ita placuit uoluntati diuinae,&per imaginationem auferatur materia omnis: adhuc libertas est in homine ad poste, uel se,tiel sic operari. ideo est possibilitas,& potentia, intellectum , ablata etiam omnis materia. ideo non uidetur uerum, quod ablata omni materia auferatur omnis potentia. Contingit alia dubitatio, quia dixit, quod materia est causa potentiae essendi, di non essendi. ideo ablata materia aufertur omnis potentia. Contra, quia
materia prima non uidetur causa potentiae, quia, Socrate mortuo, remanet eadem portio materiae, quae erat in Socrate uiuo . ergo debet remanere eadem potetia . quod si ita est, ergo Socrates mortuus poterit fieri uiuus,quia
229쪽
ab eadem causa praeueniet idem effectus, & cum sit eadem materia, ideo ideeffectus. oppositum tamen dixit Aristoteles secundo de generatione, & corruptione: quia mortuus non potest redire idem numero . De primo dico, quod, ablata materia, tollitur omnis potentia, dicitur possibile, quod remaneat Deus. dico duplex possibile unum logicu, quod dicit non repugnantiam,&sc est possibile, quod Deus sit,&sc quod est possibile, semper est possibile . ideo ista eadem est, semper est possibile, quia non est repugnantia terminorum: quia illi termini aliquando steterunt simul. Aliud est possibile.
quod est ordo ad formam :& talis ordo , S potentia est ex parte agentis : de uocatur activa potentia ex parte maioriae: est potentia passiua, di sic talis possibilitas naturalis aufertur , ablata prima materia . De secundo dico, quod hoc non est uerum apud philosophos, quod Deus creauit mundum, quia apud philosophos comitantur istae duae potentiae, quod est possibile exparte agentis, & possibile ex parte passi: & si uirum possibile auferatur. alterum destruitur. ideo in illo primo instanti, antequam creasset mundum Deus, ea non cognouit esse po ibilia, quae possibilitas est ex parte materiae. N sic , ut possibilia, non erant cognita apud Deum; nec a uoluntate diuina determinabatur hanc rem esse, & illam non esse: quia hoc est ex parte male riae . ideo cum aufertur potentia agentis, auffertur potentia patientis: istae enim potentiae se consequuntur. sed etiam dubitatio , quia philosophi ponunt istam potentiam ex parte materiae:& res sunt in triplici differentia : a liquae sunt potentia , aliquae sunt actu , aliquae non sunt , sed futurae sunt runde est hoc, quod res sunt futurae distinctae abesse potentiae, dicunt Theo.
logi a uoluntate diuina. philosophus forte ita diceret, quia ecte potentiae
est ex parte materiae actualis, existentia est ex parte agentis: ponit uera philosophus futurum esse ex parte materiae, & agentis, remoto omni ima pedimento, quia, positis causis, sequitur cffcctus: non habet ergo res i. Te auoluntate diuina. ideo aliquod est possibile,quod non euenit,quia fuerit ima peditum. De alio licet differat libertas a contingentia, quia contingentia est
uaedam indifferentia ortum habens a materia primat libertas uero est indis erentia ortum habens ab intellectu: N dicam, quod libertas fundatur in in
tellectu,&non in uoluntate, cum dicitur, ablata omni materia, rcmanet libertas, ad sic , uel ad sic operandum. dico, cum aufertur materia, auser tur etiam libertas, quia cum aufertur possibilitas ex parte materiae, aufer tur ex parte agentis, quia res, oportet, ut sint prius in potentia, quam in actu. De quarto quod aliqui dicunt, quod licet sit eadem materia numero in Socrate uiuo, de mortuo; tamen quia dum erat uiuus Socrates, illa materia erat in potentia, cum uero corrumpitur, amplius non est in potentia ad iuram formam, ideo non redit idem numero, sed soluunt litem lite: quia cur non reuertitur eadem potentia numero Z ideo apud philosophos non positi, mus dicere aliter, quia corruptum non reuertitur idem numero, quia cor ruptum: nulla est alia ratio. ideo ad argumentum cum dicis est eadem portio materiae, ideo eadem potentia. Dico quod omnino non est eadem potentia : quia primo antequam esset transmutata ad formam mortui, erat potentia, pro generatione Socratis, cum non est transmutata. Amplius, illa potentia non respicit hoc :& ideo , cum dicis, ab eadem causa prouenit idem effectus, uerum est; sed non est omnino eadem causa, quia non est eadem potentia simpliciter, quia cum erat pro generatione hoc, non erat transmuta ta adhuc ad formam cadaueris; cum uero transmutatur ad forniam cadaueris a
230쪽
LECTIONES IN PHYS. ARIST. mris, amplius non respicit hoc, quia non est simpliciter eadem potentia. ideo
M v LTI rc I autem cum dicatur seri cum Aristoteles posuit dii rentiam inter priuationem, & subiectum, ut difficultatem illam declaret, an duo , an tria essent principia, dixit, quod priuatio, & materia sunt idem subiecto; disserunt tamen ratione duobus modis, quia, etsi de priuatione dicatur, utrunque proprium tamen est priuationi, dicere hoc ex hoc, & contra desubiecto, quod scilicet magnitudinis ei hoc fit hoc,&hoc est prima disserentia ex modo loquendi. Secunda ditarentia etiam ex modo loquendi: quia de eadem priuatione licet aliquando dicere utrunque, ut quod immusicus fit musicus,&exim musico musicus; de eodem subiecto nunquam dicimus utrunque simul, licet seorsum unumquodque dicatur de subiecto i quia dicimus, quod homo fit musicus, atque ex aere fit statua; sed aes habet ratio nem priuationis, quia est materia alterationis. Est alia differentia ex parte
rei, quia, forma adueniente, priuatio corrumpitur, materia autem manet
cum illa forma. ideo dicit Aristoteles dicemus tria erunt principia secun dum rationem , duo secundum rem materia scilicet, & forma . hic quia probaui t, quod in generatione accidentali esset subiectum, quia hoc occultum erat in generatione subitantiali, ideo uult ollandere, quod is substan. tiali generatione requiritur subiectum: & dicit, quod duplex est generatior una simpliciter, alia est generatio aliqua: generatio simpliciter est cum ali ruid absolute generatur, ut cum Socrates generatur, uel substantiae indiui.
uum: generatio aliqua est, cum non generatur res absolute, sed cum ali quoaccidente, ut cum generatur Socrates albus: Ic sic accidentium genera
tio eli generatio aliqua, quia semper generatur in aliquo, quia accidentia hahent esse in subiecto, ideo in generatione accidentium manifestum est, quod sit subieci iam, quia, sicut se habent esse accidentia, ita se habent generari; sed habent esse in subiecto: ergo & generari. sed de generatione substantiae con tingit dubitare, quia cum substantia non sit in subiecto , ideo non debet generari cum subiecto rideo in generatione substantiali non requiritur subie- etiam . probat tamen Aristo teles, quod in generatione substantiali sit subiectum inductione scilicet, quia in generatione animalis, & plantae est seamen, quod. est subiectum. accipit hic semen improprie, quia proprie semen est tantum uiri, quia essective concurrit: in muliere non cli semen pro prie, sed est sanguis menstruus, qui passue concurrit ad generatio nem, α pro nutritione; licet medici aliter dicunt, quia dicunt, quod Nin muliere est semen proprie: unde dicut, quod in semine uiri est duplex pars: una crassior; altera subtilior: crassior passive concurrit: subtilior active.&in muliere semen, quod habet duas partes crassiorem scilicet,& tenuiorem, quoad sub iliorem concurrit semina ei ctiue , quo ad crassorem materialiter: semper tamen semen uiri perfectius effective concurrit, q iiam mulieris. Aristo teles tamen dixit, quod mas dat formam, tamina materiam. ita Arist. ac cipit semen pro sanguine menstruo. Averroes longe digreditur, & inquit, quod semen improprie sumptuin, scilicet pro sanguine menstruo, no est pr prie materia, quia semen dicit priuatione formae generandae, sue negati uasorma,sive generanda, siue senstiua; includit tamen materiam sententideo