장음표시 사용
61쪽
nullam habeat leuitate, quia terrae stiperstat , δε- solute tamen est grauis ea prope ratione, qua su pra diximus aerem abselutὰ leuem esse : sed vi reor ego,etiam magis aqua grauis est, quam aer leuis,quoniam aer in yropria sphaera grauitatem illa hanet de qua supra meminimus,ex qua nonnihil demitur de eius leuitate. Aqua verb mai rem habet in propria siphaera ea grauitate quam aer: quae sicuti olscit leuitati actis,ita videtur addere ad grauitatem aquae. Quamobre iure unuς quisque pronunciare potest, aquam esse magis grauem quam aer sit leuis. Item aqua natura frigidissima est, & maxime humida, verum ratio
cuiuis facilὸ persuadet nullibi inueniri aquam
puram,sicuti neque aerem purum. Nam ab aere semper aqua asscitur, magisque de adhuc magis a terra in globum compacta. Exhalationes item vi syderum a terra re lutae, aquae immiscentur: ad haec pluuiae,venti rores,huiusmodique gen ris caetera,quae ab acre in mare decidunt,proculudubio aquam inficiunt, ac ut ita dicam) imp
rant. His ego ducor ut reo aquam puram nullibi locorum esse: rationi sensus consenat. Etenim aquam omnem sapore quodam affecta esse gustu deprehendimus, at sapor omnis admixtione quadam terrestris partis cum humido aqueo efficitur,ut infra docebimus. Maria omnia sessa esse quis ambigat Lacus quidam,itEmque fontes de salsi & amari E terra scatent. Nonnulli saporem luminis,sij bituminis referunt, adeo ut omnis
62쪽
DE ELEMEN Tisaqua prae se ferat naturam terrae perquam Dulces quoque aquae quamuis intcsiorem saporem non habent ullum , occultum tamen ipse
quoque proculdubio sapore gratumque habent. Ex his facile quisque persuaderi potest, aquam
omnem impuram esse, ac nusqua locorum fotrasse aquam puram inueniri: nisi for id quispiam velit minimas quasdam aquae purae particulas ac per se insensibiles immixtas esse mari,iacubus ac fluminibus : cui neq; pertinaciter repugnare volumus,neque leuiter assentiri. Sint aut esse pos sint, dummodo minimae sint & insensibiles existant. Aquae elementum verum, eiusque locum proprium Plato voluit tartarum esse intra viscera terrae situm , quo veluti aquarum omni hi fonte,& maria & lacus sontEsque veluti per fistulas quasdam erumpam. AEgyptij Chaldaeique forsitam ide sensere, adeo ut nonnulli Mouetia haesententiam adscribant, cdm in Genesi diluuium factum temporibus Noe adserens, mentionem facit de magna abyssb. Contra Aristoteles sensit maria esse aqueum clementum, ibid Emque ex Dstere aquae locum natura debitum: sontiumque origines se fluminum in aliam causam refert,cui
ratio & sensus magis adstipulatur. Nam si locus
aquae naturalis esset tartarus intra viscera terrae, seu potius iuxta centrum situs: nimirum secundum naturam aqua esset grauior terra, quoniam locus aquae naturalis est infra terram iuxta centrum situs. Non tamen dissitedum est,intra ter-
63쪽
LIB. II. - 33ram hanc qua colimus esse maximas specus aqua& aere plenas, cuius rei certissimum argumentusiant terrae motus, qui quandoque rotas prouincias simul cum altissimis motibus quatitit, unde S terras stibsidere, ac mergi insulas, alias eme gere & nasci e mari visium ili. Quemadmodum igitur negamus tartarum illum Platonis: sic c5
cedimus intra terram esse aquarum copiam magnam in specubus ingentibus contentam : sub quibus deinde terra in se stipata ad cetrum usq; , in quo natura terra quiescit. Praeterea terrae qua incolimus , magna aquae copia est immixta: ex quo fit ut terra plantis omnibus & animalibus quibuscunque pabulum nutrimentumque praebeat . Si etiam terram foderis,nisi sellim admodum sit aridum ac sterile, continuo in foveam qua feceris confluent aquae, quae prilis terrae immixtae quiescebat, deinde ad inferiorem locum defluui. Quinimo nonnullis in locis quantamcunque aquae copiam e puteo quem foderis exhaurias , confestim tantunde ὀ terra circussuetis
aquae copia resarcit. Necnon acri,terrae prodiimo
magna vis aquae est immixta: utpote qui plenus est vaporibus. Vapor autetmnihil aliud est quam aquq disgregatio seu potius aqua rarefacta. Quapropter, ut stupra denotauimus , Homerus cecinit fluuium quendam Oceanum Vniuersam terram circumfluerelliaec aquae copia terrae,aetique
immixta dulcis est in morem fluminii, non salsa.
Ideo Philo doctissimus in libello quem compo-
64쪽
DE ELEMENTI ssuit de factione iniundi,inquit Mosen in Genesi, cum ait in medio paradui esse fontcm ex quo emanant flumina quae irrigant uniuersam terra, nihil aliud innuisse praeterquam hanc dulcium aquarum copiam,quae alia est a mari salis, quod Deus a terra disiuxerat,& terrae uniuersa est immixta,& E fontibus defluens in flumina irrigat
uniuersam faciem terrae, ac terram esticit aptam mixtioni,ac propterea generationi mixtorii omnium valdὸ commodam,& serendo pabulo an, malium plantarumque idoneam . Marium omnium Oceanus, qui extra columnas Herculeas diffunditur, terramque ambit, longe maximus est. Post eum est mare Mediterraneum intra terras receptum,quod per fretum Herculeum cum Oceano coniugitur. Horum utrumque magnos escit sinus: qua terra recedens curuatur,& mari aditum praestat. Caspium unum mare videtur,&omni ex parte terra circvcludi. Nonnulli tamen
probatissimi auctores Geographi,hoc quoq; mares num quendam secere Oceani, quod etiam Aristor. sentire videtur, in Metheoris tamen stacus dicit. Horum marium nomina,situs,magnia tudines, caeter ue eius generis scrutari potitispertinet ad Cosmographia seu Chorographia, quἱm ad hoc a nobis institutum opus de elemetis. Sic de fluminibus ac de lacubus tractatio alterius operis est. Illud tantum huic nostro negotio videtur reliquum esse,ut pauca quaedam perstringamus de montibus qui in mari esse deprehendun-
65쪽
LIB. I t.' ι henduntur. Nam flumina quis nesciat E seperiori loco secundum naturam defluere in inferioret In mari Oceano, quod extra columnas Herculeas late est susum, ambitque uniuersam terram continentem,duo visuntur motus:quorum alter non est admodum conspicuus, proculdubio tamen dignoseitur in eo mari esse. Aqua in Oce no mouetur contineti ac perpetuo lapsis ab orie-ie in occidens. Motum hunc nautae qui Oceanunauigant, certissimὰ deprehendunt. Nam si soluerint a Nerito Hisipaniae promontorio, & vela fecerint Britanniam versus ad orientem lem, longὸ tardius procedunt, quam si ex Britannia hauigauerint in Hispaniam ad occidentem stalem: quod asserui accidere ob aquarum cursum
ad occasium solis . illi quoq; qui ab Hispania n,
uigat ad eas insulas terramque continente, quas hostiis temporibus Columbus Genuensis inusnit ad occidentem selem, et . diebus circiter itet perficiunt: quδd si inde reueiti in Hispania velint , ob aquarum nixum in contrariam partem, tribus quoque mensibus quatuorve vix persciui institutum iter. Idem animaduertunt quotannis Lusitant,qui circumflectentes Africae oram promontoriumq; cui Bonς sipei nomen indiderunt, tendunt in Indiam ad orientem ole. De his audiui ego clim essem in Hispania , ac legatione fungerer apud Carolum quintu Caesiarem , cum secundos ventos vehementius spirantes habeat, superare se non posse promontortu illud,ac con
66쪽
tra in Indiam te dere, ob maris motum occasuri versus.Vnus hic est Oceani motus : alter quotidianus aestus,quo sex horis mare mirifice extolli tur de diffunditur: rursus sex horis retrocedit δίdeprimitur. Hic aestus adco magnus est in Oceano,ut qui ipli non inspexerint,a grὰ credant aliis narrantibus.Vidi ego in Belgica, quae nunc Fla-dria nuncupatur, fluinina crescente maris aestu retrofluere, corumque rcfluxum in locis etiam amari valde distatibus. In Britania vidi Tamisimsuuium inge iueni, Londini quod a mari distat quinquaginta se e millibus passuum, sursum ad
fontes refluere cursiti praecipiti , sexque horarum spatio intumescere tribus pcne passibus: tam magnus est impetus aestuantis maris, quod actum, pulsum vi aestus ad terras diffunditur. In mari Oceano duo hi deprehenduntur aquae motus. In mari Mediterraneo ite duo visu mur motus.
Nam de aestus cospicitur immutari singulis quibusq; sex horis,quod nos quotidie Venetiis conspicimus, multisq; aliis in locis maris accolae idecxpetiuntur. Verum in hoc mari Mediterraneo hic astus exiguus est,si Oceani aestui conseratur: ita tamen certus est sicut ille: attame non ubique locorum deprchenditur hic aestus in pelago Mediterraneo. Narn Tytilieni maris accolae Ligi res,Galli qui priniinciam Narbonensemue Galliam incollat,nullum prorsus sentiunt aestuma Id ego cum essem Barchinoia ae diligentissime quaesiui ab inc li),ncc nocum iter facerem per Nase
67쪽
bonensem Galliam. diligenter percontatus sum Gallos maris accolas, qui omnes constantissime asserebant illis in locis nullum pcrcipi maris aestum. Praeter hunc aestum,in mari Mediterraneo alium motum obseruauimus . Nam in sinu hoc nostro. Adriatico si quis legeret oram Dalmat . Histriae.Illyridisque totius,sentiet maris motum perpetuu esse versius occidentem solem, ac dein .
de in intimo hoc recessiti, ubi Venetiae fiunt sitae, flecti ad meridiem versus Flaminiam, indequefecti A puliam versius ad orietem solem. Is maris motus iuxta littora a itertibus nautis ubique fere depreheditur in mari hoc Mediterraneo, quo videri potest mare hoc veluti in gyrum moueri. Nam ab Hellesponto occidentem versius sectiatur, ac perpetuo eius cursius tenore circuit uni- Uersam oram continentis ad colunas usque Heraculeas inde verb per oras Africae, Egypti, Syriae
sectitur ad solis ortum. Horum motuu eas causas adseremus, quae nobis videbuntur magis verisimiles csse, uno in loco Glebimur ingenuὰ nullam ad hac diem causam verisimilem deprchendi a nobis potuissse: ideo perspicaciores cIcitabimus , nobis dubitasse fatis erit. Eius motus qui in Oceano cospicitur perpetuus esse ad occi-d cntcm solem , nullam aliam csse posse causam
cxistimavimus,preter motum diurnu coelorum, cuius vi siphaera etia ignis aerisque bona pars ci lcunducitur. Fieri etenim non potest,ut naturat, ter aqua hoc motu mox Mur. Nam Vnius cor
68쪽
poris simplicis unus tantum est motus simple
secundum natura. Motus hic ergo motore extrinseco est.Nullum tamen conspicimus corpus quod aquam contingat & vi circunducat. Illud ergo restat , ut moueatur Oceanus hoc motu, vi qualitatis in eum defluentis ab extrinseco quopiam corporer hanc autem verisimile est nullam aliam esse posse praeter coelestem illa qualitatem defluentem in omnia elemeta: de qua statim in exordio huius opusculi fecimus metionem, quae in modum luminis dependet conseruaturque accelo. Ideoque circunducto coelesti corpore,ipsa quoque ut ita dicam in circunducitur, secumque ignis sphaeram,adrisque magna partem innum circunducit. Quamuis etiam,vt sepra dixi, ignis continuusque illi aer,quoniam coelum co- tingit a coelo queat ipse moueri & circumuolui: haec vi reor) causa est motus illius perpetui maris Oceani occidetem versus. Eandem puto causam esse eius motus , qui in mari Mediterraneo
deprehenditur iuxta terrarum oras,quo illud sui paulo ante diximus versus fretum Gaditanum
per littora Europae mouetur,rursusque redit Versus orientem selem per oras Africae atque Asiae. Nam quoniam conclusum inter has terras pel gus perpetuo tenore moueri non potest ab oriete in occasiim: obstant etenim littora continentis, ea ratione qua potest imitatur motum circularem , ideoque in gyrum voluitur,& nostra littora uniuersa lustrat. Alter motus reliquus est quem
69쪽
quem maris aestum nuncupamus , quemque in nostra hac patria quotidie experimur, in oce
no verb mari est maximus: hunc maris motum, Ut ex aestus nomine atque etymologia antiquiores sensisse credibile est, nihil aliud esse praeterquam rarefactionem quanda & tumefactionem maris,ausim asserere: ob eamque causam,crescete aestu mare undique terra petit, & circum qu
que supra littus estunditur rursus decrescete etsi uintra se cogitur,& undique a terra recedit, quod fit condensatione quadam: hoc ita se habere sensu ferὸ percipi facile potest. Etenim nullus,qu uis fingere vellet,proserre posset unde tam repete adeo magna aquae aduentitiae copia erumperet in mare,ex qua mare tumesceret: aut rursum quonam se reciperet decrescente aestu cum mare se contrahit. Hoc ergo constituto,aestum scilicet
malis nihil aliud esse nisi tumefactionem quandam vicissimque constipationem aquei clementi,restat ut in uestigemus a quonam fiat vicissim huiusmodi rarefactio & condensatio. Nullus sanae mentis in dubium vertere potest quin rarefactio tumefactioque omnis fiat vi caloris,quo deficiente cesset: vicissimque essiciatur constipatio vi frigiditatis seu insitae,seu aduentitiae. Id nobis quotidie intueri licet in alieno feruenti ad igne, rursiisque residete imminuto ablatove igne. Igitur vi cuiusdam caloris fiunt maris aestus. Atqui experimento euidenter comprehendimus vim hanc caloris, qua mare tumescit,pendere a iugia:
70쪽
DE ELEMENTI scuius tepor prςcipue videtur humori accommodatus esse,& cuiuscunque rei humorem allicere. Si ergo coelum diuiscrimus in quatuor partes aequales duobus maximis circulis, meridiano scilicet, & horitonte recto qui ad polos secet meridianum ad angulos rectos siphaerales: in aequinoctiali autem circulo secet horizotem obliquucuiusiuis rcgionis nam aestus maris non fiui utiliaque locorum eodem temporis monacto, sed pro modo meridianicii culi Jc illius recti horizotis, de quo meminimus,cuiusque regionis i ita secto coelo, cum luna a puncto horizontis recti quem
constituimus ad meridianum mouetur supra horlZontem,tumescit aqhla& diffunditur. Cum autem a meridiano redit ad alteram aduersamque partem horizotis recti ad occasum, refluit mare aquaque decrescit: rursus cum ab eo horizontis
recti puncto, quod est in occasu, riaouetur instaterram sub pedibus ad oppositam meridiei partem , punctum inquam noctis meridici, iterum tu meicit aqua,aestiisque crestit. A puncto rursus noctis mediae recedente luna ad punctum hori' Σontia recti in oriente situm, a quo moueri coeperat,defuit aqua aestusque imminuitur. Hoc semper sere modo deprehendes aquam moueri si attente animaduertoris, sequiquo lunae periodos,
nisi quando solis motus obstiterit , ut paulo post
dicam. vi ergo teporis lunae acommodati aquis
omnibus fiunt maris aestus . o vero pacto id sat,perscruta luna restat: Non admodum ardua est