장음표시 사용
81쪽
Lrg. II. 42 delicet intra se concipientes,& terrestris exhal tionis copiam,vi caloris concretae, tadem actione ac vi frigidi aeris concrescent in lapidem dc
saxa:ut nunc omittam coelestem vim,quae prima effectrix est omnium mixtorum corporum: c5-
mod6que dici posset esse similis caloris animae nutritiuae,qui cibi partem conuertit in os 4, partem in carnem, in neruos cartilaginemq;: ut ex omnibus siti partibus integrum animal constet. Huius ergo generis causς sunt motuum effectrices: qui paulatim minuuntur vi imbrium de ventorii, vicissimque appositione materiae, quae apta est in saxa conuerti,augentur: ut in lapidibus c5- pluribus,lacubusque nonnullis,& in certis terrae locis comperimus hanc vim esse ad lenerandos lapides. Hactenus de montibus. Verum sicuti vi caloris terra fermentatur, monisisque de insulae oriuntur impulsu eiusdem impetus: sic contra aliquibus in locis terra concussa disrumpitur, ac .rcpete prouinciae interdum non exiguae urbjsq; cum populis demerguntur. De Athdanta insula vastae magnitudinis riseri Plato in Critia, qu bd
concussa maximo terrae motu obruta est, ac se
fati mari Atlantico nomen dedit: insulas quoq; nonnullas stibito Emari natas prodiisse mem riae proditum est , contraque vicissim alias stuba mersas. quam ob causam nihil perpetuum in terra perseuerat,sed omnia commutantur: ut omi
tam diluuia conflahrationEsque prouinciarum, seu vi imbrium ignisve ex oris sepemis demissi,
82쪽
ob quempiam tumultum & vim in eis regioniabus ignem deorsum impellentes, seu etiam igne
d terra prodcunte,aut aquai u copia impetu quodam e mari dclata in terram , siue fluminibus crescetibus obstructis eoru ostiis,aut terra disrupta aquam cructate. Siculi hac tem pestate apud Valentiam accidisse accepimus,dum essemus in Hispania. Nam improuisa quada&occultavi, coelo sereno confestim nullis sentientibus maxima aquarum copia,quae ingentes fluuios super ret continenti delata eam urbem versus: nisi clausis portis & obicibus copostis iter in mare diuertisset, magnam ciuitati calamitatem intulisset. Nulliisque unquam comprehendere valuit unde nam tam magna aquaru vis eruperit. Nos credimus aliique plurimi rerum naturae periti, eam aquaru vim erupisse ex quopiam specu se terraneo terra desiscente,ac confestim post eam vim qua-terra hiatum fecit,& aqua erupit,it rum restituta in eandem speciem. Haec de terra
in uniuersum sint dicta. De habitabili nunc pauca quaedam addemus , quae pertinet ad Climata labitationi comi da inet mmodave. Aristot
les antiquiorEsque authores omnes censuere t tam eam terrae Zonam , quae subiecta polo eique
propinquat, inhabitabilem esse ob nimiu frigus, eluque cotinuum: quoniam maxime omnium
a sole distat,radiisq; adeo obliquis soleam attingit, ut nihil serε virium habeant ad generandum
faciendumve calorem. Cotra arbitrati sunt uniuersa
83쪽
LIB. II. 43 eam terrae zonam quae stibiacet aequin'-
Aiali circulo a tropicis includitur torridam Te,& ob ninii s aestus inhabitabilem:quoniam sit directis aut parum obliquis radiis uniuersiam
eam p rtem illustrat. Inter has mediam temperatam, dc habitationi idoneam posuere zonam, nostram inquam habitabilem. rationi hac in re sensius attestari videbatur. Nam si iter feceris Se ptentrionem versus,semper *dibis regiones m
gis ac subinde magis frigidas, quanto magis ad Lptentrionem accesseris: adeo ut postremae illae hac tempestate cognitar triginta & septem gradibus distantes a polo, vix habitari conspicerentur ψb frigoris intemperiem. Sic c0ntra,si aequinoctialem versus prosi isteris,semper ocςurrentribi regiones magis ac magis calidae. , tantoque serventipres quanto magis accesseris ad tropicu Cancri,iuxta quem in Africa comperies AEthiopas Troglodytas habitare sub terra in sollis de
cauernis, ob nimios aestus. Qim argumento sibi facilὸ persuaserunt ultra hos terminos esse zonas inhabitabiles, ob nimium frigus alteram, altera vexb ob ingentes seruores. mri ratione verses poliam antarcticum posueroe inhabitabile regionem ob ingentes algores, ac deinceps temperatam Zonam pertinetem ferὶ ad tropicum usque
Capricorni. In nolba aute habitabili zona Aristoteles existimauit quartu Clima esse omnium temperatissimum, sub quo est magna Graeciae pars.Haec antiquorum sententia nit. Avicennas
84쪽
vit summus existimauit ad seruorem & aestum regionis non tantum facere directionem radiorum selis,quatum nimiam moram Glis. Quamobrem cam circa tropicos sbi diutius moretur. propter obliquitatem & flexu zodiaci, in aequi' noctiali verb circulo vix sui ita dicam momento teporis perseueret,sed confestim ulterius progrediatur : existimauit Avicenna stib aequino etiali circulo esse habitationem non inhabitabilem,propter nimium calorem: quin potius temperatissimam & maxim E idoneam hominum habitationi, ob eam causam quod ibi est perpetuuaequinoctium: hanc Avicenae positionem Auerrois eius viri laudis aemulus,accerrimusque insectator , plurimis rationibus conatur euertere in
ea paraphrasi qua edidit in Metbeora Aristotelis. Inquit enim: cum nullus dissiteri queat quin
directio radiorum solis calorem maximum faciat, itόmque sensu & experimento compertum
sit post sislstitium plurimis diebus maiores fieri
aestus,quam in ipso Alstitio, eo quod aeriam co-cepto in se calore citius dc vehementius ingam. matur a te etiam magis distante quam insolstitio: his ita constitutis putauit Averrois liquido patere posse, sub aequinoctiali circulo esse aestu intolerabiles. Nam sel in aequinoctiis perpediculares radios iacit, ac propterea magnos calores cit iam feruefactus aer, quamuis & per vi-. ginti quatuor lard gradus recedat,& no amplius maiores aestus concipiat. Post quos non subit au
85쪽
LI B. I I. 4 tumnus & hyems,ut apud nos,sed iterum sit incipit accedere ad eorum verticem, quamobrem augetur potius aestus quam imminuatur, donec iterum radi j redeant ad perpendicularem linea:
quem continuum modum motus cum semper
sol feruet, nimiru sequitur sub aequinoctiali circulo es se aestuantem regionem . Haec Averrois. Hanc quaestionem, quae multis iam annis vers
ta est inter maximos philosophos,nostris temporibus experietia dissoluit. Nam ex hac noua Hispanorum ac praecipue Lusitanorum nauigatione, compertum est sub circulo aequinoctiali de inter tropicos habitationem esse, innumerasque gentes ea loca incolere subfuscas, non omnino atras ut AEthiopes sunt. Quin in Africa inuentu rur AEthiopes , nusquam locorum sub aequinoctiali circulo AEthiopes omnino inueti sunt. EGgo sub aequinoctiali circulo est habitatio, quod nemo negare potest . Non tame temperatissima omnium, ut putauit Avicenna, quod ex colore atque ex operationibus earum gentium quae imcolae simi eorum locorum facilό coniici potest. Nam& imbelles sunt δc timidi, neque ingenudotibus cum Graecis conferendi, qui incolunt quartum clima. Sub tropicis vero sunt regiones feruentiores quam stib aequinoctiali, non tamen inhabitabiles praeter selitudines Africae. arena plenas,in quibus ne vacuae omnino sint incolut Ethiopes & Troglodytae. Ex his sensit atque experientia compertis, positimus commode ratio-
86쪽
DE ELEMENTI snem reddere, cur sub aequinoctiali sit habitatio. cdin tamen solis radij ita perpediculares sint bis singulis quibusque annis. Etenim hoc ilico modum ex perpendiculatibus radiis illatum illis r gionibus resarciunt, nulla sese mora solis in circulo aequinoctiali s directos enim ibi zodiacus
est, non flexus ut in tropicis) item propter noctes continuis temporibus borarum duodecim, ac postremo propter recessiis solis ab eorum lio. rizonte qui praeceps descedit, ac recta fertur sub pedes eorum populorii. Contra stib tropicis iuxtaque tropicos mora solis ob flexum zodiaci,longiores dies aestiui,nec tam magnus descensiis stalis sub horizonte faciunt aestatem seruentiorem,
quam sub aequinoctiali. De AEthiopibus verb cutin Africa tantium inueniantur& nusquam alibi,
illud puto esse in causa quod praecipuum reor
esse ad commoditatem incommoditat Emqs regionum omnium) qualitas scilicet & conditio biectae telluris, an scilicet sit plana, vel freques
motibus: an rigetur fluminibus,an contra arida
sit : an saxea,an arenosa vel pinguis seli. Etenim omnia hcc summopere faciunt ad regionis temperiem intemperiemve. Illud quoque non omitatendum, quibusnam ventorum flatibus sit op sta,unde serantur venti,quibus persaturian scilicet a locis vIiginosis, an a seruentibus vel a friapidis. Haec usqueadeo immutat totam rationem habitationum, ut interdum comperias propinquas inter se terras sub eadem pbga coeli satas,l quarum
87쪽
L I B. II. 4squarum altera calida sit, altera frigida : salubris una, altera morbosa. ob hanc causam fit sui reor ego, ut th Lybia ubi maxima est planities arenosa,nulli verb fontes ea loca maximum concipiata sele calorem, vicissimq; aerem calefaciat unde immutetur complexio hominum eas regiones incolentium, efficianturque AEthiopes. In aliis
vero locis tropico stibiems aut vicinis, irriguis fontibus motibus fiequentibus, de selo uliginoso id non item fiat, ibique nastatur homines fusci,non tamen AEthiopes. Mirum namque quarum in generatione rerum omnium faciant materia,eaeteraeq; cauis, maxime quae simi sub coelo. Quamobrem pleruque euenit,ut qui ex causis tantsim coelestibus rationes harurerum mortalium contemplari voluerit,non habita ratione materiae,caeterarumque causarum mortaliu,quae sepenumero euatiat, facilὶ labatur, plurimumq; erret. Sicuti ergo causa coelestis non est omitte-da, ita non sunt negligendae aliae cauis & qualitates materiae subiectae in rationibus rerum mortalium contemplandis, qui contemplandi modus cum ab Astrologia diuinatrice omnino dimittatur liquid b patet uniuersiam eam artem V racem esse non posse. De quatuor igitur elementis quatenus ex eis mundus hic in serior costitu tur,satis dictum esse reor, pro modo huius opu-stgli quod instituimus,ideo finem faciam.
88쪽
DE ELEMENTIs LIBER III. DE ELEMENTIL A RATIONE. a sapientissimo optinioque rerum omnium principe sub aethereo globo mundus
hic in serior constitutus est, ut et menta quae illum componeret, ea temperatura inuicem commisceri valerent, ut ex eius omnia corpora mixta generari possent. Ideo statim in exordio huius operis
propositimus nonnulla esse elementa compositionis, ut sitiat literae dictionum orationumque elementa: alia vero esse elementa mixtionis, ut acetum & mel elemeta sunt oxymellis. Vtriusq; generis elementa fiant haec mundum constitueria corpora,de quibus tractare instituimus. Postquam ergo de eis egimus prout componunt de constituunt hoc uniuersum, reliquus nobis tr ctatus est de hisce elementis,quatenus sunt prin- cipia constituentia cuiusque generis mixta. Aggrediamur ergo primumque dicamus, Elementum unum latum esse, ex quo mixta omnia corpora generantur impossibile eme, ratione euidetissima demonstrari. Nam si unum tantam esset
elementum, inueniri non posset corpus ei contrarium : nullum namque aliud corpus esse praeter hoc simplex clementum fingere possemus, quod ei esset contrarium,neque etiam in elemeto ipse cotrarium quidpiam esse potest. Etenim ut in libro primo ostendimus) elementum compus
89쪽
pus simplex est & uniforme: nihil igitur uni illi
elemento esset contrarium: quare neque alterari,
neque aliqua in parte immutari posset. Ex quia bi s sequitur nullum posse essici ex eo mixtum corpus, quin potius sequitur omnia esse unum, quemadmodum Mellitas dicere consueuerat, quavis multa & innumera esse viderentur. Cum ergo unum elemetum esse non possit, plura sunt ergo elementa . Qimi autem sint Aristoteles in secundo libro de generatione acutissima simul verissimaque ratione inuestigat. Etenim elemeta ob eam causam conficiunt mixta omnia,qu niam inuicem immutatur & alterantur. Omnis autem alteratio pendet ex qualitatibus primis sibi inuicem contrariis. Nam sec undae qualitatest endent a primis,sicuti a principiis. Primae qua-itates sunt tactu perceptibiles, maximeque omnium activae . Huius generis qualitates quatuor sunt: caliditas scilicet, frigiditas, humiditas,&siccitas. cum igitur sit impossibile aliquod corpus inueniri in quo una tantum sit harum quali-ras,opus est ad omnes naixtiones faciedas quodlibet horum elementorum a quolibet pati & immutari posse. Sensus hoc attestatur. Nunquam etenim visiam est corpus calidum, nullo tamen paeto humidum siccumve: aut frigidum,neque humidum,neque aridum. Sic de siccitate 3c humiditate sensu comprehendes, neutram earum disiunctam esse a caliditate frigiditateve. Ex c5-
iunctionibus harum qualitatum primaru & sm-
90쪽
D 3 ELEMENTI splicium inueniri commode potest numerus et
mentorum componentium mixta corpora om
nia. Hae veris qualitates quatuor sex coniuncti nibus cogitatione inuicem coponi possunt,quarum duas impossibile est esse in rerum natura. qui enim fieri potest, ut summa caliditas sit cum summa frigiditate 3 aut summa humiditas cum summa siccitate 3 nequeunt enim cotraria simul
esse in eode subiecto corpore. -δd s has qualitates simpseris non summas,vt. s unum id.mque corpus & caliditatis partem & frigiditatis portionem obtineat: iam corpus illud non amplius simplex sed mixtum est: in corpore namq; smplici, simplices & puras qualitates esse oportet, non immixtas & impuras esse. Restant ergo quatuor copulationes, caliditatis inquam & humiditatis,uem caliditatis & siccitatis, frigiditatis & humiditatis, item frigiditatis & siccitatis.
Quatuor ergo elementa erunt haec, quod & ra tio persuadet,& senses testatur. Nam ignis, aer, aqua,& terra, quae communi omnium consensii sunt elementa mixtorum omnium , hisco qualitatibus affecta sunt in Euhc modum coniunctis.
Ignis namq; calidissimus est & siccissimus. Aktitem calidissimus & maximὁ humidus. Aqua stigidissima est, summEque humida. Terra sua natura frigidissima est&sccissima . Verum ant
quam accedamus ad tractatione huius imixtionis horum elemetorum,ut recto ordine perscrutati' disciplinaque nostra procedat, quaedam