장음표시 사용
481쪽
nata: nego mes. Et sub eadem distinctione' minoris neg. cons. Inter primu namque indivisibi Ie, & secundum tantum mediatunica pars determinata , & aliquota , quae non habet alia indivisibilia aliquota praeter primum,& secundum assignatu, sed solum indivitibilia proportiona lia: sicut etiam illa pars habet plures partes proportionales. Et si de indivi ilibus proportionabilibus argumentum faetas. Resporadebimus. Quod sicut in continuo non est assignabills prima para Moportionalis , & fecunda : ita etiam primum , vel secundum indivisibile proportionale assignati non potest. Quia ibi solum in potentiae continetur. Tertio arg. Si daretur Εὐ-bus sphaericus perfecth solum haberet indivisibilia. Sed casus I possibilis non est. Ergo potest continuum ex indivisibilibus coponi. Prob. mai. Si talis globus moveretur per corpus persecth, planum , non tangeret ipsum Per partem divisibilem sed solum per indivisibile punctum Alias no esset perfecte sphaericus
ille globus, sed pro aliqua parteranus. Ergo solum incliuisibilia
aberct. Nam si haberet parten diuisibiles, posse er illas tangere planum
Cons. Spatium per quoamoveretur globus ille solum haberet indiviiivilia. Ergo ipatium etiam essetcompositum ex indivisibilibus solis. Prob. ant. Si globus motu continuo per spatium planum moveretur , tangeret i tum spatium. Nam motus continuus nihil relinquit intactum in spatio per quod fit.Et tamen globus solum indivisibilia tangeret. Alias no esset perfecth sphaericus, ut diximus. Ergo spatium illud solum Indivisibilia haberet. *- am. neg. maL & ac
Quia licet globus non tangere corpus planum , nisi per punctum Indivisibile x hoc tamen non pr veniret et quia planum non haberet divisibiles partes, sed ex Ggura , α dispositione sphaerica corporis mobilis , quae perfectErotunda esset. qΑd concresp .Globum siphararIcum solum tangere polle India visibilia plani , & ita non posset
per spatium planum moveri m tu continuo , sed tantum mota discreto, & saltando ab uno i adiis visibili in aliud ,& partes interm
dias relinquendo. Dices. Ergo motus corporis sphaerici nullo modo esset continuus , nec posset tale corpus aliquem motu continuum habere. Resp. concedendo conseq-
de motu, qui fit per ipatium planum. Quia absolute loquenda ille globus continuE moveretue per aerem. Eo quod aer omnes partes globi tangeret, & ipsum
Quarto arg. Ex indivisibilibus Eo 3 potest
482쪽
et 8 Vuaest. Unita de tantistio.
potest resultare' extensum. Ergo continuum potest ex solis indivia sibilibus componi. Prob. ant. Ex partibus , quarum quailibet non est homo, scilicet ex materia, tu forma potest resultare homo. Ergo ex partibus indivisibilibus potest resultare divisibile, & exten
Secundo prob. ant. Ex nonente potest fieri ens, sicut cx non gne sit ignis. Ergo ex indivili biliabus potest resultare extensu. illa plus distat ens, non ente , quam
tibus indivisibilibus discrete potest resultare totum discretum. Ergo ex indivisibilibus continue Potest resultare totum divisibile
Quarto prob. ant. Instans temporis est indivisibile .Et tamen additum tempori facit illud lon gius, & maioris extensionis. Ergo ex indivisibilibus potest resultare extensum. Prob. min. Res durans per unam horam usque ad initans terminativum inclusi-vE,magis durat,quam res durans per totam horam ; non tamen durans in ultimo in stati terminativo horae. Ergo instans temporis indivisibile additu tempora facit illud longius, & maloris extensionis.. Resp. neg.ant.Et ad I. prob. neg. conseq. Quia praedicatum formaliter conveniens toti hori
convenire. Ed qhod in tali toto iomnes partes lunt eiusdem rationis ,&denominationis. Vnde quaecumque pars aquae denominatur aqua. Et cum continuum
sit totum homogeneum. Inde sit, quod non potest extensum denominari , nisi etiam partes dein nominentur extensae, & propte- 'rea ex indivisibilibus resiliare nopotest. Homo vero est totum
etherogeneum , quod non habet partes eiusdem rationis, & deno-mInationis. Et Ideo etherogenea. appellatur. Qua propter ex partibus, quarum nulla est homo,potest homo resultare Dices. Stat partem totius homogenei non habere eandem denominationem quam totum. Ergo solutio nulla est. Prob. ant. . Quia partes componentcs Vlnam , non sunt vinae ,:sed lpalmi. Ergo stat partem rotius
homogenei non habere eandem denominationem , quam to
Secundo prob. ant. COzpus Maominatur extensum securiis dum profunditatem. Et tamen superficies , & Enea , quae sunt partes corporis non sunt extentae
secundum profunctitatem. Ergo idem quoci prius. Resp. ad utramque Oba tionem. Aliquas esse denomin ιοΘnes proprias totius, ut diti tinguitur a partibus, quae den minationes non debent partibus
convcnire , de aliquas proprias
483쪽
Ad . prob. resp. Rem duis partitam,quae toti convenire non debent..Sicut pars manus den minatur digitiis, non tamen manus , & pars pedis non diciturpes. Alias venis esse Mnominaiationes partibus, &-commu--s cprete in toto homo geneo de bent etiam partibus convenire:
sicut pars aquae dicitur aqua. Et talis est denominatio divisibilis. Et extensi, quae non est propria tollus ut distinguiciar a partibus,
sicut nec denominatio quanti. Et Ideo denominationes praeis dictie debent partibus convenire , vel toti convenire non po
Ad x. prob. ant . principalis resp.Quod ex non ente potest fieri ens, taquam ex termino a quo,
non tamen tanquam ex parte. Et Ita hoc argumentum non probat , quod ex indivisibilibus tanduam ex partibus possit resultare ivisibile,& extensum. Ad 3.prob.neg.conseqr Quia totum diseretum est quantum, dccxtensum: non quidem extens iam magnitudinis 3 sed quantitate, & extensione pluralitatis: Cumque plures unitates distin-che faciant pluralitatem , he-nε potest ex illis resultare tQ-
tum discretum; non tamen tO- tum continuum, quod est qua tum extensione magnitudinis.
Et ideo ex indivisibilibus resul- are non potest. Quia indivisi. Billa talem extensionem non ha
rantem per unicam horam usque ad instans terminativum inclusive magis durare altera re , non
durante in ultimo initanti horae. Quia duratio abstrahit a diuisibiali , &. indivisibili; non tamen
propterea tempuSuste magis longum , & extensum. Quia in tans superadditum extentIonem non habet. Et ideo temporiri illam communicare non potest.
poris possunt communicare ex tensionem. Ergo solutio nulla est . Prob. ant. Duratio ζemporis est divisibilis , & extensa. Sed duratio ista resultat ex solis indivisibilibus temporis. Ergci indivisibilia temporis pollunt
communicare extensionem. Pr batur min. Duratio temporis reissultat ex durationibus partium.
Sed durationes partium sunt in la indivisibilia temporis. Qili4 nulla pars durat nisi per unicurri Instans. Ergo durario praedicta resultat ex solis indivisibilibus
Resp. neg. ant. Et ad probationem,quae difficilis est,disting. mai. Extensa pro substractor Conc. mal. Pro formali durati nis: nego mai.& dist.min. Pro formali durationis: coc.min. Pr substracto e nego min. α coni Quia in duratione temporis p test considerari rasoue ver forma
durandi, di res ipsa , quae duo
484쪽
rat. Ratio autom , & forma du- vel terminantis, ad quod non reis radi est indivisibile instans, quod quiritur alia proportio , quam nullam extensionem communi- habere entitatem ad hoc institu-cat. Res vero durans est ipla pars tam , & determinatam a natura. temporis, quae extensa , & divi- Sicut unica existentia indivisibi- sibilis est , di haec ex partibus di- lis,dc non hibens partes actitatvilibilibus componitur, non ve- simul per modum modi , & teristo ex indivisibilibus Instantibus mini materiam , & formam r dc1olum. Unde quando dicimus idem indivisibilis modus unionis
durationem temporis este exten- coniungit materiam , dc foriasam non loquimur de sorma du- mam.
randi pro formali, sed de tempore ipso durante quod quidem extensum ,&divisibile est,& com- Politum ex partibus divisibilibus praeteritis, & futuris. Tandem arg. Si in continuo darentiat partes divisibiles, IndiuIsibilia tangerent partes. Sed indivisibile non potest tangere partem. Ergo In continuo non
datur pars divisibilis; sed omnia ἔndivitibilia sunt. Probatur mi
nor. Inter contingens , dc conin
tingens , & contactum debet esse proportio. Sed inter divisibile .&indivisibile proportio non est. Ergo indivisibile non potest tange-τe partem. Resp. I. dist .min. Per adς quatIonem cum parte. Concedo min. Per modum modi unientis, vel torminantis : nego min. reconseq. Quia indivisibile non hahet extentionem. Et ita non poetest tangere partem , nec ada quate . nec inadaequath per adaeia quationem . & coextensionem mipsa; potest tamen tangere
non possit tangere partem divisibilem adaequate, potest tamen illam in adaequath tangere , ad quod non requiritur extensio. Dices. Indivisibile non potest tangere partem divisibilem ad quate. Ergo nec inadaequath poterit tangere illam. Prob. conis seq.Ideo primum est verum: quia
illa pars est divisibilis. Sed quodlibet etiam inadaequatum partis est indivisibile. Ergo non poterit
etiam in adaequale tangere illam. Resp. neg. conseq. oc adprob. dist. causalem ly quia dicente causam requisitam : conc. Causalem maioris. Dicente cauiasam adaequatam: nego caulalem maioris. Et concessa min. neg.
ConLUt namque indivisibile non possit tangere partem adaequate, requiritur partem esse divisibi lem ; non tamen hoc est causa adae uata,sed insuper quia si adς- qualetangeret partem non esset principium , vel terminus paristis, scd potius adaequaretur cum
485쪽
ullus extensione, quod indivisibi- tem non correspondet duplexu repugnat. Tangere vero illam superficies immediata, sed uni partem inadaequat hestillam tan- ca tantum. Quia superficies ae gere per modum principii , vel ris,dc aquae se habent per modum termini, quod indivisibili conve- unius ad vaculum continen nire poteti .Quia hoc non est tan- dum. gere partem inadaequale ex parte a. ex dictis insertur: quod II rei,sed solum inadaequale ex par- cci indivisib e 1 .se totum tangat te modi,partem illam initiando, Partem:non ideo penetratureum Vniendo,vel terminando. illa. Quia non tangit ipsam L. se Ex dictis in art. discursu in- totam , Videlices per coextensio- fertur I . quod si vacuius a. nie- nem ad ipsam partem , & Illius dietatem contineatur ab aqua, & quantitatem. Et haec de art. isto. . aliam medietatem continea- α de o. physicorum in praesentitur ab aere , ex parte corporis re r. i. & fere per totum librum continentis utramque medieta- ad Philosophum applicanda.
ARTICULUS UNICUS. sui motum per accIdens, sicut remiger movens navim , se ipsum raram gravia, . levia,W- Maratin etiam movet ad motum navis. ase, vel a generantes Loquendo vero de motu per se, qui ratione sui convenit mobili. . I. Oppositum amrmamus.. a. i notandum est omne,
Quibusdam se positis statuitu quod movetur ab alio moveri, mnes io. quod Arist. docuit per totum li-
D articuli IntellUentlam I. Ex quo intullit omne, quod in supponendum est aliquId vetur, habere aliquod principiu.
PQuc movere se ipsum ad Consequenterque debere virI
486쪽
442 cuast. Unica Ee ordine moῬentium.
primum motorem , qui immotus omnia movet.
Insuper etiam inductione prob.Quia viventia ab alio movetur , sicut ab alio producuntur: non viventia vero ut gravia levia moventur a generante. Et etiam in ipsis viventibus pars mois vens , vἰde lichi cor realiter dintinctum est a partibus , quae mo- vcntur. Ergo quidquid movetur ab alio realiter a se distincto m
Ratione autem prob. Quia unum quodque agit in quantum est in actui & movetur quatenus est in potentia. Siquidem motus est actas eatis id potentia secundum quod in potentia. Sed idcira secundum Idem, & respectu eius isdem non potest esse in potentia,
di in actu. Ergo Omne,quod movetur , ab alio movetur. Prob.
min. Esse in actu dicit possessione formae, dcesse in potentia Importat carentiam sorinae. Sed impos sibile est idem secundum idem habere sormam, & simul forma carere. Ergo imposibile est esse simul in potentia, & in actu. Resp. Esse in actu formaII, di in potentia formali unum , ecIdem comparatIvh ad eandem formam implicationem Involveres non tamen esse in actu viria
tuali ,& in potentia formali. Si cui intellectus est in potentia soria mali ad intellectionem ipsam , is virtualithrcorinet illam. Siquidepotest illa elaclenter producere. Sed contra est .Quia, si vera esset ista solutio, absque ulla nec cessitate in viventibus distingue retur pars per se movens a parte per se mota Siquidem idem secudum ide absque uistinctione rea lipotest emcere. & recipere motum. Eo quod potest carere illo formaliser, & ipsum virtualiter
continere. Sed hoc asserendum non est. Ergo nulla est datae solutionis doctrina . . t
t. reijc. solutio data. Nam minus, ae quo loquitur Arist. in praesentI,est actus imperfecti exintentis formaliter in potentia ad
actu virtuali talem Impersectionem non habet. Unde intellectio no estmotus qui si actus imperfecti sed potius est actus persecti , recontra actum imperfecti dividitur. Ergo data solutio ad propositum non est.
Dices. Non esse assIgnabiIem rationem , quard Arist. loquatur solum de motu , qui est actus
Sed contra. Quia huius Inthi aliasduplex assignabilis est ratio. Quarum prima est. Qui a Philos. Contra quos Arist. disputabat,docebant omne movens esse mobile motu physico. Et ideo Arist. sobum Incumbehat ostendere deia
Veniendum esse necessario ad aliquam causam moventem , quae
non sit mobilis Motu physico, sed potius imota physice Om-
487쪽
ae . ratio est. Quia solus physicus motus per se pertinet ad cωsderationem philosophiae , α propterea immobilitatem physicam in primo motore ostendere, illamque ex motu probare ad
Philosophum pertinebat. Seci inst. contra suppositionem praedictam. Quia essentia seipsa causat, dc recipit passiones. Sed quatenus causat,moVet : &quatenus recipit, movctur. Ergo
idem potest a se ipso moveri. 'a. inst. Intellectus est in potentia ad intellectionem . & Sol ad illuminandum. Et tamen se Ipsa movent, & emcienter intelle tionem , N. illuminationem prΟ-
ducunt. Ergo illud idem , quod est in potentia , potest movere seipsitura. 3. Intellectus absque realidIstinctione emcit intellectione,&simul recipit illam. Ergo idem potest se ipsum movere ad so mam , dc se ipio esse motum , dclarmam recipere. Ad haec tamen facile Tho- me resp.Αd pri*um quidem. Essentiam non se movere ad proinducendas passiones, sed solumessicienter moveri a generante, per cuius actionem primario producitur essentia , & secundario Proprietates producuntur. Et it esentiam non esse vere , & pr
mih principium effectivum Pr prietatum , sed solum principium
m istae.Intellectum , & solim ad intelligendum, di illum mandum
esse in potentIa formali, & in a tu viriuali , . quia sunt vere causae emcientes, virtuali the operatIoώnes continentes. Et ita possunt semovere effective ,& eliciti vh ad OperarIones pradictas , non tamen applicative : sed in hoc genere semper movemur ab alto tanquam agentia secunda. Et Ita
nihil est , quod se ipsum possit
saltim applicative movere. Quod satis est ad probandum devenienis dum esse ad primum motorem,
Ad a. initatariam resp.Intel lectum mediante specle emcere intellectionem, & nude sumptum recipere illam. Cuisque species realiter ab intellectu distinguatur. Consequens fit intellectum Vt moventem realiter distingui 1 scipso, quatenus moto vel nuda
Dices. Voluistas ratione sulemcit, & recIpit volitionem. EGgo Idem secundum idem potest
Sed neg. ant. Quia voluntas nudh sumpta recipit volitionem, illam tamen emcit , ut determi nata per intentionem finis,secuis dum quam rationem realitEr a se ipsa nude sumpta distingitur. Sed contra est. Ergo volu tas comparative ad intentionem finis rarione sui efficit, dc ratione sui recipit. Et consequentEr secuin
488쪽
Resp. Voluntatem ad intenistionem finis se ipsam movere, ut determinatam ab obiecto, & applicatam a Deo, secundum quam rationem realiser a se ipsa ut recipiente, vel a se ipsa nude sumpta distinguitur. Haec tamen doctrina In praeis senti necessaria non est. Quia Arist. In praesenti, cum docet ille secundum idem se ipsum movere non posse , non totum excluia dit potentiam ad se movendum applicativ. , sed etiam elicitivh. SIquidem ex tali doctrina infert gravia, & levia a se ipsis moveri non poste. Eo quod in illis non datur pars per se movens distinciata a parte per se mota. In gravi-hus autem, & levibus potentiam od se movendum tam applicati- e , quam elicitive negavit. Non tamen Arist. loquutus est de motu non stricto, qualis est actio intellectus , & voluntatIs , sed de motu strictetas physico,& rigu-rolo. Et ideo impugnationes in operatione intellectus,& volun talis constitutae non procedunt contra doctrinam illius. His ergo suppositas , circa gravia, & levia certum debet ense, quod si non impediantur ab
extrinseco statim moventur Inproprium locum ,& centrum , di causa, quae removet impedimentum motus ,dicitur causa per accidens. An vero a se ipsis tanquaa causa per se propria , & lpeciati moveantur praeiens difficultas
est. Affirmant Scotus,& plurImlextra Scholam D. ThOm. Negat. Ang Doct.quem discipuli sequntur, cuius authoritates adducunt Uenerandi Patres Carmel.Et pluis rimi ex nostris, quas, quia clarae sunt,non oportet in praesenti examinare. Et cum praedictis. s. U. Statuitur nostra conclusio.
quod est proprium viventiu quatenus 1 non viventibus distinguuntur , non potest non viventibus convenire.Sed movere se ipsa est proprium viventiu , quatenus distinguuntur a non vlventibus. Ergo non viventibus coinvenire non pote Prob. min. ex Arist. lib. 3. cap. 4. teΣt. 2 9. de
gravibus ,& levibus sic loquente: M aurem impossibile, quod moNea
tur a se ipsis. Est enim liae offirium
vitae , m animatorum proprium. Et Αng. Din. I. contra gent. cap.
27. asseriti et quod illa sola per se
moventur, quae movent se ipsa com posita ex motore , & moto, sicut animata. Ergo proprium est viventium se ipsa movere. Eandem minore experientia quotidiana convincit. Nam tandiu vita animalis durat, quanis
diu animal is ipsum movet , dc
489쪽
animal mortuum non nisi ab alio partes sunt eiusdem ratIonis. Ee movetur. Et similitEr planta sic- ita non est racto, quare una pars, ea non nisi ab extrinseco levante, potius quam altera movens, vel vel proijciente movetur. Quocisignum est sola viventia poste se Ipsa moVere. Resp. contrari, r. iam viis ventia , quam non viventia proinximh se ipsa movere; deficere tamen in eo,quod non viventia reis mole ab alio moventur.
mon viventia remote ab alio, videlichi a generante moventure
quia ab illo accipiunt potentias loco motivas. Sed etiam viveniatia accipiunt a producente pol tias operativas. Ergo etiam vivetia remoth moventur ab alio. Et Consequenter in hoc nulla cilia
a. reijc. λlutio data ab ho-m Inem contra Scotu. Quia ideo In seletia Scoti viventia non moventur ab alio remote. Quia habent in se principium intrinsecumotus. Sed iuxta solutionem datam non viventia habent in se Principium Intrinsecum motus Ergo nec rc moth movebuntur ab alio. 3 .impug.Quia nihil secundu ea dem partem potest esse movens, ct motum in potentIa , & In aau. Et consequenter in omnibus, quae se movent proximh , distinguenda realithr est pars movens a pam te mota. Sed in non viventibus
non potest distingui pars movens
mota sit. Ergo non viventia non possvnr proxime movere se ipsa. Resp. Quod non viventia non se movent mediante cognitionc , sicut viventia. Et in hoc stat disterentia inter viventia , i cnon viventia,quantum ad se movere , vel non movere se ipsa. Contra tamen. Quia se movere absque aliqua cognitione: etiam viventibus convenit. Nam plantae viventia sunt. Et tamen. absque cognitione moventur. Si quidem intellectu carent , ix sun sibus tam internis,quam externis. Et motus augmentationis, & nu
tritionis est vitalis in homine, α ad ipsum absque ulla cognitioncise movet. Ergo in hoc nulla di
tinctio invenitur. 2. prob. concl. Motus gravium , & levium proVenit a ge- .nerante conserente naturam. Ergo gravia ,&levia non a se , sed
a generantu movctur. Prob. ant.
Ab illo provenit passio tanquam a propria ,&particulari caula ,1
quo provenit natura. Nam patasiones producuntur tanquam ter mini secundarij per cadem actionem, qua natura producitur. Vn-dE ortum habuit proverbium Philocridat frmam,dat consis entia ad formam. Sed motus gravium,& levium est illorum passio. EGgo provenit a generante dante naturam. Prob. min. Qilla esse in
490쪽
centro est proprietas gravium, i t di levium , quae naturalitEr Incii- - f. III. 'nantur ad centrum , & in ipsis . . ' naturalithr conservantur. Ergo Solvuntur argumenra.
etiam motus ipse , quo movenis tur in centrum est proprietas na- A Rg. I .contra conci .nostram turalis ipsorum .Quia quando ter- ex Ang. Din. quaest. s. deminus motus est proprietas con- verit. art. 3 .dicenter Amm . .
naturalitEr debita subiecto etiam δώ- est . quia motas Coeli non hoe fieri,& aequisitio termini est proia modo est naruralis inlesti corpori,prietas debita naturaliter. sicut mortis Aementaris est sibi natu . Addimus. Quod quando una ratis, habet enim bulusi di motus in proprietas mediante alia dima- mobili principium non siolum masemi nat,vel amuhitur mediante alia, te, receptivum , sed etiam foram . si secunda naturalithi debetur, is , m actiγum: Ergo sentit D. etiam I. debetur naturaliter. Sed Th. gravia ,&levia habere in se centrum acquiritur medio m principium intrinsecum motus,m, quando grave extra Centrum dc consequenter movere se ipsa. existit. Ergo si centrum est debita : Resp. tamen. Gravia , dc t tum natural thr,motus etiam naia via habere principium intrinsecαturalithr debetur. ' motus formale , &activum dI- Cons. Quia constituere la- manationis. Quia verh motus il-pidem in centro, est effectiis ge- lorum ab eorum forma dimanat ne antis proprius, di particularis. ad disterentiam Coeli , in quo s Ergo etiam motus ipse , quo Ia- . tum est principium passivum: &pis acquirit centrum. Nam ad ide hoc tantum D. . Intenderem Gagens, ad quod pertinet ponere vero quod gravia , & levia ha- finem ,pertinet etiam ponere me- beant principium productivum ditam, quo finis ipse conscquitur. motus per actionem diversam abrint. prob. Ad generans pertinet actione generantis, quod neces- consillucre lapidem , Ipsumque latium erat, ut se ipsa moverent. complere cum perfectione sibi x. arg. Ex quo motus gra- Connaturaliter tabita pro instan- ivium,& levIum sit iuxta inclinati generationIs. Sed centrum de- tionem naturalem ipsorum, non hctur lapidi pro instanti genera- infertur,quod tribuatur generant Ionis. Siquid Em pro illo instanti ti. Ergo non a generante moven in debetur lapidi quies naturalis, tur. Prob. ant. Augmentatio in stram non habet nisi in centro. planta est iuxta Inclinationem Ergo lapidem constituere Incenia naturalem Ipsius. Siquidhm est
tro est essectus Seuerantis. ' motus naturalis conformis naru-