장음표시 사용
1041쪽
ex arbore ori sitio impendentia magna auiditate arripere de iis dentes infigere conatur. O mox raro aufugiant, demorsium intentatum fallant, id que iteratis vicibus perpetuo faciant i crodiderint hanc poenam ei Tantalo inflictam qui Pelopem Diis edendum proposuisset. Venim hac in re selluntur. Nam Tantalus hic apud inseros a poetis conititutus diuitis auari in mediis opibus esurientis personam repraesentat, quem Tant luna vocarunt. de quod,ut ipse in vita a copiis suis maximis & sitos δί amicorum dentes cohibuisset, ita apud inscros cogeretur a pomis ad edendum magnis illecebris inuitantibus dentes suos continere. Vide nunc amabo Quam redic nomen Tantali auaris con- haemat Jc quantum condimenti fabulae accc latcie vera nominis interpretatione: luam
si Horatius intellexisset, eam fortassis eo loco indicasset quo scripsit, Tanta a labris
fugientia flumina captat. Diodorus Siculus cum dicit Deorum arcana vulgo prodidisse, atque idcirco ad inferos detrusum esse: quod quamuis addentes etiam continendos spectet, quorum septo Homerus linguam villi cohiberi; mihi tamen Horatiana comparatio magis placci, proptcrea quod Tantali tormenta potius auari quam sutilis hominis osse videantur. Quoquo tamen modo rem accipias, id negare non potes, fabulam ad vocis in lingua nostra significationem maxime quadrare. Et haec quidem de Pelope, a quo Peloponesus nomen accepit. Interim tamen negare nolo ab hoc Pelope
alios quoque pollea idem nomen mutuatos fuisse, de inter hos sortasse filium etiam quempiam Elvis. Sed relinquamus nunc tantisper Arcadiam dum Elyssum in Hispaniam deduxerimus, deinde rursus in Elidem cum Endymione reuersuri. Nochus sitire Arcas cum iam satis diu in Peloponesi, suisset apud pronepotcm suum diuertitus, sese itineri ad Ianum visendum accingit, cui Elysius& Tarses S ath sortastis sese cornites
adiunxerunt,tum honoris venerationisque& parenti 5 summo Episcopo totius orbis
debitae caussa, tum quo prius quidem auum ilium salutarent, deinde vero longius ad
nouas terras incolis frequentandas proficiscorentur. Vt igitur longum iter compendio absoluam, Nochus ad lapetum secundis ventis nauigauit; quo cum ventum elice, se
dem sibi eam in Tiberis ripa delegit, in qua nunc p.uatia Romani S hibliothecae Apollini dedicatae S complures aliae ruinae cernuntur. Crebro alias docui Noctilina Satu num cognomine dictum fuisse, eo quod tanta seminis citis merit cxcellentia, ut cx eo solo totum humanum genus Deus voluerit restaurare: Iapetum autem, vis pc dixi, a m Gari quo ire denotatur, vocarunt Ganum, siue litterae vicinae in vicinam mutatione Iarrumi eo modo quo Gunius fit Iunius, e Guno Iuno, & id genus alia. Saturnus cr-go Saturniam , Ianus Ianiculum condidit. SI ad Noctu memoriam magis perennandam Ianus totam Italiam Saturniam vocavit. Sed de his alias; nunc ad Elvssum redeo. Videtur Ianus Lydo Elyssi filio natu maximo vehementer dot latus suisse, atque id circo apud se retinuisse , Mei sedem in Etruria assignasse, a quo Tyrrheni acceperunt T HOMoriginem. Elusius interim lictorum ductu secutus tandem ad fretum Herculanum de- oecuis est, ubi iratrem suum Tartem ad Baetim relinquens, ulteritis secundum littus rantisper nauigauit, dum ad Tagum venirct: quod flumen quia summopere placeret, Tagum vocavit. 5 in eius ripa mox sibi sedem delegit,quam de suo nomine Elii in ununcupauit, quae vox in Elysii bon permutata est. & deinde temporum lapsit in Olys sponam : Hodie per aphaeresim, cam quam in Elysii nomine exponendo annotaui MD uentem esse dixi, optime nominatur Lis bona, dupli digammam B permutato. Inuenimus in Arcadia locum cui Elysson nomen erat, quae vox non alia re ab Elysii na differt, nisi quod in altera digamma sit omissiim, in altera in Bela commutatum: qua de conuenientia liquet eundem fuisse utriuique coloniae conditorem. Quemadmodum autem in Lustra inurica posterior syllaba ipsius nominis erct lusi est contetu ta, ita in Lusituria quoque opido ad Sacrum promontorium condito, quod alio nomine Onoba, de a Ptolemaeo Onoba Lysturia vocatur. Lustiaria itaque ut egregie primi conditoris nomen reseri, ita denotat perse in oblectationem de voluptatem. Duo igitur euidetissima&illustrissima Elysii monumenta in hac regione cernimus; cui mox te tium accedit in totius nationis nomine repertum. Lusitani enim nihil aliud sunt quam a Lushini: qua in voce solum tota interiectum est, hominibus significationis x et mologiae ignaris hac pronuntiatione magis placente. Vertam hanc nostram asset tionem veterum scriptorum testificatione confirmari ex Plinio discimus, cuius hac de re locus
1042쪽
IO HISPANICA.N---πις' qui ab aliis aliter legitur; salua eorum pace qui aliam lactionem obtrudunt, sic miri i scribendus videtur: Lusiam enim Liberi patris comitem aut Lysam cum eo bacchar tem nomen dedisse Lusitaniae, de Pana praesectum eius uniuersae, de quae de Hercule
ac Pyrene vel Saturno traduntur fabulosa, in primis arbitror. N profecto mirum est codices hic varie corruptos i uisse propter homonymiam vocis Lulus, quam aliquivi Latinum vocabulum pro ludentium actione acceperunt, de ideo vocabulum, C mitem, superuacaneum csse crediderunt: Deinde cx Lysa Lysiam secerunt, putantes ea rabiem notari sermone Graeco, dc ea ratione non, Bacchantena; sed, Bacchantium, legi debere existimarunt. In horum numero video sigismundum Gillenium suisse, cuius bona venia dicam, omnes eos qui hanc secuti sunt opinioncm, turpiter labi, detextum Plinij corrumpere, non emendare: Is autem apud alios Lysiam, apud alios Lusum legisse videtur; atque idcirco utrumque nomen edidisse. qua in rc nihil momentinos ponimus, cum id genus vocos ignotae significationis ab aliis alit cr terminetur: nec nostra refert an Lysam an Lusium dicas, cum utrumque cx cadem Vocc corruptum
esse sciam. Videmus ergo quae Plinius tabulosa esse credidit pro verissimis accipi deboro, propterea quod modo ostenderim Lusium , siue Lysam, ii ue Elysium Bacchi comitem fuisse, dum e Pelopones bin Latium proficisceretur: cuius i ei apud Sicyonios clarum extitit monumentum , quos Baccho Lysium comitem dedisse Pausanias scripsit. Vnde liquet eandem historiam apud Peloponesi incolas de apud Lusitanos a priscis proditam fuisse, quorum auctoritate dc fide nixus Elysii ini prius cum Nocho ad lanum auum suum quam in Hispaniam appelleret, nauigasse scripti. Desinant itaque peruersa codicum correctores de lusia de rabie sibi somnia fingere, de Lysium Bacchi comitem mille nec mihi nec Pausaniae, sed priscis Sicyoniorum credant monumentis. Nochum vero Bacchum vocati ob vini inuentionem Indoscythica nostra copiose tradiderunt, in quibus disces hoc nomine poculorum Deum vocari. Ex Iais modo perspicuuna est, ab eodem Lys bonam de Lusitaniam nomen accepisse, SI Lysam quidem siue Lusumi. . prius in Arcadia quam in Hispania habitasse, Ac inde nobilem illam equorum stirpent,
risti 1; quorum nemo non meminit veterum scriptorum,c Peloponcsb in Lusitaniam venisse: ὸ 'λ- cura nimirum illius 1 quo de tota regio, de princeps ciuitas,& Lusiuria nomen habue--. runt. Nec vero in his tantum Lusi memoria celebratur, sed in populo etiam Lus Lumiato. num ad Tagi exordium habitantium. Elysii bona de iii Lusitania de Peloponeso ii uenitur: Lulones populi in Hispania, Lusi in Peloponeso, Lysius Bacchi comes vir hique: utrobique equi celerrimi nobiles habentur, quorum omnium conuenientia iis auctoribus quos Plinius fabulas scripsisse arbitrabatur, testibus adiuta extra omne controuersiam ponit, eundem Peloponesi & Lusitaniae fuisse conditorem. De Elidis equis quid attinet verba facere,cum Olympicis ludis nihil sit nobilius, no apud poctas modo, sed apud iustoriae etiam scriptorcs, apud quos omnis temporis interualla metiuntur De Oenomai equis, de Hippodamia, te Myrtilo e Pelopis victoria quid cogitem tum plicabo cum in Arcadiam sucro reuersus: hoc loco quid de Lusitanis equis scriptores prodiderint,cxpona. Et ut a Plinio cxordiamur,Constat, inquit, in Lusitania circa Olysiponem opidu Sc Tagum amnem equas Fauonio stante obuersas animalem concipem spiritum, indeque patium fieri Sc gigni pernicissimum ita, sed triennium vitae non e cedere. Haec ille: cui Iustinus aliqua quidem tenus assentitur, sed eam tamen adhibet moderationem, quae Trogum Pompeium grauem historiae scriptorem maxime decere
'ν-- in videatur. In Lusitania, inquit, iuxta fluuium Tagum equas vento concipcre multi ai h. ctorcs prodiderunt: quae fabulae cx equarii secunditate de gregum multitudine nataeo , ras atruo sunt, qui tanti in Gallecia ac Lusitania. tam pernices visuntur, ut non immerito ipsi, di vento concepti videantur. Homerus ad hunc modum, ad quem lustinus tabulam res
Ventu aequales cursu, nive candidiores.
Eadem ratione Iris ab Homero ποίοι μή dicitur, cui epitheto par est ά λ Plinio
1043쪽
Varro de virgilius piat aeriant, quociam lue eandem rem his vetiibus exponit:
Istas ducit amor trans Gargara, transilue sonantem scanium, superant montes, cir fumina tranant; Co nimiaque auidis ubi subdita flama mediatas, Vere magis, quia vere calor redit o tam, in
Ore omnes verse in Zephrum stant rupi r alias Excepi antque leues auraui es saepe sine u is
Coniugiis vento grauidae, mirabile dicis,
Saxa per Cr scopulos se depressus conua's
D ugiunt, non Eure tuos neque sol is ad ortus: In Boream Caurumque inde nigerrimus Auster
Nascitur, se pluuio contrist ut fragore caelum. Haec de equis e Peloponeso in Lusitani an de inde in totam Hisipaniam copiosa sobole
translatis. vertim enim uero video mihi litem motum iri ab iis qui Olysii bonam ab Vlysse conditam constanter asseuerant, & cius rei cum alios, tum Strabonem testem laudant, qui hanc urbem non ut Ptolemaeus Olystiponem, sed Odysseam nominant. Gaudeo prosecto mihi oblatam esse occasionem sacrae scriptum de Pocseos hac in parte cohciliandae: irequenter i ncre, frequenter repetere cogor, totam sere pocii in vel e P su unia veterum Theologia fabulis tecta, vel ex historiis vetustissimis natam esse, Se toties co ruptam & a genuino succo alienatam, quoties cx aliis vasis in alia transsiaca est. Home- ius cum sibi Troianum bellum carminum tirorum materiam sumsilset, quicquid vicquam vel legerat vel audiuerat antiquitatum , id ad huius argumenti contulit orna tum . Quoniam igitur natione lon crat, de tota in Ionia nihil esset Odysseos nomine Homo iuclarius, tum ob multas res praecl.1 c scitis, tum ob varias de longinquas occidentem 1 verius nauigationes, placuit ut Lunc alteram carminum s horum faceret partem: Ae '' quod cum diu multumque circa Arcadiam egi sic audiuisici, tinxit cum patria Illi censem suisse, eo quod illa quae ipsi adscripturus erat, in hominem insulanum magis quam in allium quadrarciat. lnsulanos cnim plurimum nauigare scimus,&versiitos Mvetii pelles seri: qualem Vlysson situm fuisse finxit. Postqua in itaque animaduertimus poetas sere propria hominum nomina o vetustissimis historiis petere sistere, quod Maronem quoque videmus diligenter obieruare; non video quid vetet quo miniis dicam, Vlyssem ab Homero ad Rhapsodiae partes vocatu totum natum esse ex illis siermonibus qui de Elysso lonis filio apud Iones Se cateros Graecos screbantur. Quid enim verisintilius quam ante Homeri anarum iam olim cantiunculas de Elysiis cani solere cum de ipse consuetudinis eius secerit mentionem apud Phaeacas, Demodocum produ
Ex obscura igitur Elylli tama obscuris, ut moris fuit antiqui, inuolucris tecta suum sibi iri sisti M. Homerus Odyssea snxit ed longe diuersum, S multis aetatibus posteriorem. Ille multarum urbium conditor fuerat ; hic inultas vidisse de euertii se narratur: ille reuera ad inseros, id est, ut mox aperiemus, ad occiduum orbis cardinem prosectus est: hic fingi tur apud Cimmerios terram si ibi uisse, S neficio quas nugas Tiresiam ii iterrogasse. Quid multis 3 Homericus Vlyses totus figmentu est, viri tortis Id prudentis proponens exemptu, uti recte cecinit suavissimus Horatius: at Elys Ius e vor istoria totus fuit potitus, cuius nomen poeta suo commento accommodauit credens, ut Opinor in illo v
tere non plus esse quam in suo veritatis. Ceterum quia Graeciis vates, licet I in oech ohs in m. Vlyssis non meminit,sed totus est in Odusseo canendo. absilida non immerito mea haec o ui tali- sitispicio rideri queat niti uno ore omnes Latini tum poetae tum historiograptii eundem si licium virum Vlyssem nuncuparent. Opeia: igitur pretium mihi facturus videor ii causiam inuesti in geminae nomenclaturae, alicrius Graecis, alterius Latinis usiuatae. Profecto cum nec Homcrus, nec alius quisquam, quod equidem sciam, Grati oru po tarum vi, stis fecerit mentionem, Mextet tamcn apud Latinos frequens Vlysiis mena . tio, tum in Troianis fabulis, tum etiam in historiis , non possium non adduci ut credam
hunc Herocm apud Occidentales, quam apud Graecos fuisse notiorem: de idcirco primo suo nomine celebratum. Non ignoro tamen Olysiis etiam nonacia apud vetustissi L i nam
1044쪽
lor , meminerunt, nullam tamen nobis veteris alicuius poeta: restificationem, quam equidem videre meminerim, reliquorunt. Quanquam vero Odysicus nomen sit a Graecis usurpatum, quid tamen eo significetur, δί a qua primogenia voce derivetur, iii controuersia politum cerno. Ath ab oJυαμ deducunt, quod lignificat irascor 5c odi,
habeo, quod verbum a nostro dat descedit, unde de Ate , Odi Latinorum acceptum His equidem nullo modo assentiri pollum, tum quod ipsa dormationis sermula mini me placeat, utpote quae velit ut Odyscus dicatur Odyssi,menos, contra plane ac ceteri, similiter derivatis accidit , quae significationem habent agendi; quod in Grapheu, a
aliis compluribus cernas: tum etiam quod nomina fausta ac selicia milii maiasis probentur, nec videam cur parentes filiis suis quibus nomina indunt, male vel de beant vel velint ominai i. Iam quod dicunt cum propicr furta dc fraudes odio habi tum fuisse, in eo equidem rogabo, an tantisper nomine caruerit, dum his sese artibus
dedidisset. Sunt qui ab on: deducant, addita caussa , quod Anticlea mater eum in via ad Neritum peperciit, cuius sententiae Silenus Chius cit tabularum libro secundo, per adspirationem scribi debete tradens. Idem docet unicum eius nominis Sigma apud antiquos suisse, tametsi Eustathius dicat se crebrius per duplex Sigma scriptum vidisse. Quid hic viderit,quid non viderit,non magni facit quan in nihil procliurus, quini pri scam scripturam in illis vocibus corrumpi, de quarum significatione de derivatione nihil certi proditum habetur. Ego tamen hac in re Sileno adhaereo, uti multo quam
Eustathius fuerit vetulliora, dc idcirco germanae scripturae cerriori: at in explicatu vocis aio nihil sani eum dixisse, propterea quod partus in via editi figmentum nec Certo constet, se idoneo probetur auctore, nec inultum videatur momenti habere, ut pueros nerosi, ponatur : praesertim cium priscis nullum nomen infaustum placuisse cernam, tantum abest ut ab incommodo id euentu infelici filios sitos voluerint nuncupare. De Hodyseo ita l. nihil praeter scripturam vetuitam e Sileno petitam certi habemus. Quod autem ad Vlysiis nomen attinet, cius nec Eustathius, nec alius quisquam vel signit c tionem vel significationis rationem ostendit: quin immo plerique putant ab Hodyseus male pronunciatum vitio corruptu fuisse , 5 ideo nullam apud Latinos etymologiam dari posse. Nos pilus de voce Vlyises, mox inde de Hodyscus sententiam dicemus, ii uam illam quidem dc a nemine hactenus traditam ; sed talcm tamen, ut ne ad latum
uidem pilum a veritate discedat. Vlysses qui ab Olysses factum sit neminem puto dubitaturum, tum quod Eustathius ita Graece scripserit, tum quod Ptolemaeus Mela,
Pliuius, alia Olyssiponem non Vlystiponem dicant. Quid igitur Olysses lignificet, de
qui hoc nomen a prima sua origine degeneralit, ostendam Cci quid significet, ania declaraui I nunc addendum ex e longo facile fieri a , dc cx apostea o. Sic Angli pro nostro Deci Dol dicunt, & eodem modo Graeci tri Doc fecerunt. Quid ergo procliuiusquam simili via ex Eel Ol ficti,cium Graeci quoque aλε υλο oc, de plurima similia θ similibus forment. Adde nunc quod Holysses ab Dotatist queat deritiarii&quemadmodum cci iust nobile deiiderium generosamq. voluptate significiit, ita 'Dollust cum designabit qui totus nihil aliud cst quam voluptas, quasi delicias meras dicas. Vnde facilla
cernas utrumque nomen cidem dari pocui: Iz. Quod autem Olysses non adspiretur, mirari non debemus, eo quod in compositione aaspiratio frequenter tollatur, Aciliat alioqui in sermonis nostri latitudine tales quorundam dialecti, ut a principiis dictionum omncm tollant adspirationem : quod quamuis non probem, antiquum tamen esse cerno: quandoquidem Latinorum plerosque scimus adspirationem enumero litterarum sustulisse. Vates de Historiographus Hebraeus Elysta per Aleph exorditur,quod ipsi E longo melius respondet. Nam quod huic vocabulo puncta bene subscripta sint, id non tam scientiae quam casui tribuo: eo quod in aliis vocibus nostratibus longe aber- - ratum esse videam, ut in Iavan ostendi. Quamobrem sue Olysses Sc inde Vlyiles mo- Oita ' Latino, siue Elysios sue Elyssias dicas: non magni refert: id statem ex iis quae modo in medium adduxi,liquere arbitrabor priscum illum Olyssem apud Iones decantatum,
ctiam olim apud Latinos, Hispanos, Calydonios, ctiam Britannos, si Solino credimus;& Rhenanos, ut indicat Tacitus: honoratum non alium fuisse, quam hunc nostrum
M Lucum Elisua. Quod autem in Aduaticis scripsi virilein Homericum exto sie-
1045쪽
i i s E R I ii l. ' nium Herculanum ab Homero eductum non fuisse, id hactenus credo: Canerum hoc
loco non de ficticio, sed de vero nobis mentio est, quem G raecorum post fabulis reor obscuratum , de quae de illo serebantur, huic fuisse attributa. Et profecto non absimile vero est hunc vetustissimum heroem totum Oceanum ad Caivdonios usque sal tus, de in altera parte ad Germaniam usque perlustrasse, hinc canonem Honacro datam, visio Vlysii tam varias nauigationes, de tam multos ad criberet errores. Inuenimus itaque tandem quis verus fuerit Vlysses a quo Olyssibona de Lusitania N: Lusones de Lusiuria in Hispania nomen acceperunt; inquiramus nunc an idem quoque Hodyieus fuerit nuncupatus. Docui Hesperiam proprio Hispaniam vocari, eo quod ultima sit continentis terrae pars ad occidentem. Hinc Giaci prisci, dum de Olysse loquerentur, cum illo cognomine honorarunt, ut sortem 5e strennuum Occidentis Heroem vocarent. Nihil enim aliud est, si vel bum verbo reddas, Hodyseus, quam si Latine dicas, re θω η Illccximiae virtutis heros in occidente , quod intelliges si ad hunc modum Graecis loquaris, o An se. Δοῦ χι enim significat Occido, vcl sub aquis aut horizontemo abscondo. ι o. quod corruptum est c nostro a uit, ut in pt terito ipsius Δύω videbis, si augmentum totolo. c vcro pulcrum, magnum, bonum, uno dicam verbo, omnibus rebus praestantem significat. Articulus autem vehementem hic vim exprimit cxcellentiae, quae intelligeretur si Latinus diceret, Ille magnus de pra flans Occidentis heros. Cedo quid limplicius, quid rectius, quid rebus ipsis congruentius queat dici, si ne unus quidem apex
in tota vocabuli compositione a simplicium vel scriptura vel notatione discedat, de interim tamen quo loco Elysius maxime florueri t, de qua laude metit ab omnibus decan. latus, claris lime ostendatur Quamuis itaque ante docuerim Hesperi nomen eandem habere cum Vespero de originc in de significationem, de neutrum proprium alicuius viri fuisse: haud sum tamen nescius apud poetas Hesperum Atlantis frati cin dici: quo fit ut coni nienter ipsis concludam, Elyssum cognomento Hesperum vocari solere;
nec alia id quidem ratione, luam ea ob quam a Graecis appellatus cst Hodyicus. Quod
cum ita sit, consectarium csse sciatio , ut Tarses Atlantis cognomen apud priscos sucrit sortitus: qua de re suo loco dicendum . Si cui ergo placebit Hespero diem condicere, ut inter reges se suo ordine collocet: is patiatur neccssc cst, ut primum sibi locum vindicet. ac se eundem cum Virile de Hodyseo essedemonstret. Agnoscant nunc tandem Lusitani de ciues ut, sit nensas Gotopium hominem in Cimmeriis tenebris e Cimmeriis parentibus natum primum fuisse post tot seculorum centenarios, qui se vel voluerit vel potuerit prisci Vlyssis assertorem praestare, de primum nobilistimae de anti quissimae ciuitati vindicare conditorem. Merito pollhac sole de vetullissima iactabunt 'nobilitate, de multis aetatum circulis antiquiore: quam si ab Ithacensi Palladi) fure genus suum duxissent. Quid, an non Elysius suo ipsius nomine omnem generosa inae nobilem concludit voluptatem, de frequenter Elias dumtaxat, id est, nobilis vocatur Porro dum Lusus siue Lygiis siue Lysius sine alia terminatione vocis eorum conditor nominatur, cogitent se vocari ad honesta corporis Sc animi oblectamcnta, Sc ea quidem sola quibus intelligent Elyssum sese dedidisse: quae qualia sint licet modo satis it
dicauerim. paullo tamen poli in Arcadiam 5e Elidem reuersus latius exponam. Sciant interim Lusitani de uniuersim omnes Hispani, sese Elyssi non integra perfrui notitia posse, nisi sermonem cum addiscant quo de ipse dc ipsius motiores vii sunt, quoque iam strates ab Ascanio mitis, qui genuit Elyssiam, germano patruele ori uitili hactenus utuntur. Id nisi faciant, frustra quaerent ea animi oblectamenta quae Elyssides Muta linguae suae peritis temperarunt. Ac sane nullo modo de pura ac sincera nobilitate sese poterunt iactare, nisi prius sermonis com mercio demonstrent, sese Elyssi posteros este, linguamque externam perpetuum peregrinitatis indicis in diponant. Tum demum Elystigenas agnoscemus, clim audiemus Elyssi eiusque parentum sermon in : quo quam diu carebunt, ne sperent sese vel a primis suis maioribus, vel ab ipsorum cognatis agnitum iri, propterea quod lingua eos sempei manifestos factura sit peregrinitatis. Nihil est quod homines aeque coniungat atque locutionis communio ; quam si demas, non magis hominem quam bestiam intelliges. Quid absurdiusquam de generis eoru claritate gloriari,quorum primi parentis ne nomen quidem queas cxplicare, aut eius significationem pervidere, tametsi utaris P monstratore
1046쪽
'crumenimuerd licet Lusitani de vi, sibonenses de Onoba Lusiuriani ad VIyssem
tantum siue Lusiim, siue, ut rectissime di res, Lustum pertinere vidcantur, & inde quisquam suspicari pollet ad ibi os Porti gallos, ut hodie dicimus, hanc spectate antiquitasem: longo tamen allicr rc, habet, eo quod non caldem finibus Lusitania antiqui de Porti gallia hodierna terminentur Lusitania enim Pacem, luliam, Emeritam, At gustam, dc totam , quam latinc vocamus, Extrem aduram una cum Vcra, Placentina modo nominata,& magna parte Ca stella veteris nunc dictae, in qua Salamantica cit, Ecquicquid ulterius iacet terrarum usque ad Dorium amnem continebat. Nam Ana Dorio Ptolemaeus Lusitaniam cona prehendit, de in ea Salainamicam recenset. Quaecum ua sint, intelligant Hispani , Elysii nomen multo latius porrigi quam xt Portu- galliae finibus includatur: de ideo non solis Portu gallis, sed Sc ceteris Hispaniae populis variaς gentes 5c ciuitates complectentibia; demonstratie conditorem. Quid, quod ad ipsos Tagi sontes Lusonos dixi a Strabone collocari, cuius populi nonae aeque clare Lusino mcn rcfert atque ipsa Lusitania Ad Kos igitur usque terminos dicemus Lusi posteritatem Hispaniam habita te, de quicquid tetrarum ab ius ad Oceanum usque de Anae ripas continetur, bono iure Lia litaniae adscribi debere , licet postea aliter ici iones eius fuerint terminatae. Hinc fit, ut regnum Toletanum etiam suum agnoscat conditorem, dc non minus possit de Ogeni.i Lusi nobilitate, quam ccteri Lia litani gloriari. Ptol nous Bergones inter brientales Lusitanos enumerat,quorum nomine omnes illi intelia ligi pollunt qui Torna uaccam montem dc citis appendiccs inhabitant; co quod Burg ncs a Uerg uaon nominati montium dicantur habitatorcs..utre ccuc vox apertis limo nostias cit, de Hispaniae veteri non infrequens. lnvenio in ea bcrgidium, igidu, Be gusam, sargiacini, Bergiliani,& rursus Bergusam, id cst dolamna montana. Duia cnim domum notat: inde Riguia est Ruchuis id eii opulenta domus , quo nomine opidum Carpetanorum vocabatur Mapud Bastetanos Segusa, licet alii Sogicam scribant , quo nomine modella Je tranquilla domus dicitur. Nec aliunde Dorius aut popuai quam ex Dortus a nomen acceperunt i quae vox nobis vel duram domum, vel tot iam domum denotat. Videas de Dii, quo collis denotatur, in Hispaniae cui talibus nominandis v tui pari: inde I di incnses populi , de ciuita, Sebcndunum quod nonacia nobis idem cst quod Latinis septi collis, quo nomine Roma non inc pie vocaretur. Eil de Catadunum apud Callaicos, quo caluus collis notatur. VI. duli licit candem linguam in Hispania de Gallia de Britannia de Thracia olnia suisse , quibus omnibus in locis ciuitates inuciatas a Duno nuncupatas , ut in Gallicis olletidi . Eldana corruptum est apud Ptolemaeum dipluliongo es in Alpha mutata , quorum figurae nihil dii sciunt, nisi quod hoc dcxtram versus, illa sursum cornua porrccta pollulet. Id ex hodierno nomine colligo Quod Duennas Hispani scribunt. Eit autem El-dun nobilis collis: Opidum est in colle situm proximum Pallantiae nobilis limae quondam ciuitati,nec nunc ignobili propter Episcopalis dioeces eos sedemi sub qua vallis quoque Dolitana continetur. Eius nomen plane nostras cli, regionis conseruationem designans. Eli de filiuius ciuidem nominis in Valentiae regno , nec aliunde Pallantaeum Romanum nomen duxit, quod iis Palatium tandem per corruptelam trantiit. Docet igitur nos vocis origo illud primarium de praecipuum Palatis cuiusque munus cile, ut rogionum conseruet: unde alio nomine noli ratibus , at vocali longa dici solet. Multo sane magis miror priscu lioc de egregium numen in liac urberonianilise , quam plurimas vetulias nouacuctaturas frequenti incolarum permutatione vel corruptas vel penitus esse o. literatas. Ac nescio an aliqua omnino antiquarum vocum magis sit exolculanda, propi rca quod ollendat clarissime quae fuerit lingua primorum Lati , primorum Arcadiae, in qua ctiam Palantium celebratur, primorum Hispaniae incolarum: adeo ut quemadmodum Palant in riim cli regionem consci uare, ita hoc nomen prisci ac primi sermonis memoriam Sc in Peloponeto & in utraque Hesperia servat. Eii ad Rheni Sc Neccari confluentem regio quam palant liactentis vocamus, cuius Princeps Comos Palatinus vocatur. Quia velo limes liue terminusad regionum de agrorum fines perpetuo seruandos collocari consueuit, apud nos Pal vocali longa pro limite usurpatur. Quia vero plurima loca defixis lignis solent definiri, factum cli ut Latini palum pro acutoli no vi terrae infigatur apto dicant, unde factum cst ut Hispanis, corrupto Romanorum i mone hac aetate ut tibi i
1047쪽
bus, palo baculi in significet. quod annoto,ut cernas qua via paulatim Voces a prima sua lignificatione deflectant. Ex nomine cotia posito Pallant, quod nos diuitis syllab:s I assant siue Piliauant dic remus, Pallas quoque nomenclaturam sortita est: eo quod
Sapientia c Iouis ccrebro siue a terno patre nata, vertissima sit omnium terrarum conservatrix, ut alias latius cxponam. Congruentii limum profecto cantati metropoli nomen est Pallantia, quod addo,quoniam Pomponius Melanatione Hispanus me docuit. 'Pallantiam hanc olim clarissimam totius Tarraconensis Hispa iae urbem suisse. Nunc modica cili templum tamen habet augustum M pulcerriniis comparandum : Riuo amoeno de leni susurro praeterfluente abluitur, cuius digitus plateas cxpurgat. Hinc collem proximum habet, cuius finem Eldunum tenet i hinc silvain longe prospectatutis agris longe lateqne cincta. Cum Episcopo cius, cui a Castro nonacia crat, quique Pi Lurum Ophi ita region: s tyrannum deuicerat Sc capitis damnarat, multa milii fuit dc longa consuetudo, dum una Reginas Franciae Se Hi uigariae ex valle Dolitanava caeorum ad Pacem Iuliani Anae impositam comitar ur. Quemadmodum autem Pallantium de in Arcadia est Sc in Hispania, ita dc Ilaram utrobique reperios, cuius nomen plane noli ras et . vicinum ligniticans. E't 5: hactenus opidum apud nos codem . nominu Comiti Burcia si titulina dignitatern l. prabens. Hinc e bur signiticat vicinum iureiurando adstrictum , a qua voce Ebura in Hii pania, de Eburum Quadorum in Cor mania te Eburacum in Britannia, Se Eburones apud Belgas, de Eburodunum Caturigorum in Italia. qtia in voce δί icitur Ad im clara dant sermonis eius indicia quo vetustissimi Iapeti polieri p: incipio in Europa utebantur. Sic de Brigantium pluribus Europae ciuitatibus commune vocabulum satis arguit quis fuerit olim principum condito- νω.
rum sermo. si Brigantium in Hispania, cit apud Vindelicos . est in Italia sunt Brigan. te, in Britannia in quibus omnibus Bria Graecorum,quo Ptolema us & Strabo usus css,et pro V simplici digamma accipiendum, uti vulgaris pronuntiatio crimis nota dictat. Sunt aute V ligantes homines libcri in manibus sitis utendis: Ge Iiant enim de syncopios Q iit. Oam strennini in designat, ceu dicas Latine Manus habens: quo fit. ut idem sit rizaiit quod liber Se si rennuus S manuum suarum vi libcrtatem defend ns. Galli I Oinani sanies vocabulo Bragant abutuntur pro publico grassatore, quasi vero is manus habeat ad libertatem suam tuendam , qui omnium libertatem violenta manu tollit. Qui libertati Sc suae de si totum defendenda paratas manus habet, is proprie nominis huius honorem meretur. Quid Lari sit, in Bria dc Briga declaratu, quae vocabula docent hominum multitudinem in unum Opidum coire, quo libortat cm suam communibus viribus tueantur. Sed quid monost alia vocabula in opidis consector, quae sane sitiat quam plurima, cum modo dcmonstrauerim de Hesperiae de Iberiae de ipsius adeo primi conditoris nouaen ad Teutonicam lingua, id est antiquissimam, pertinere S A r i v s De Uio fuerit a Luso, de quo satis modo dixisse videor ad Panem transire, quem prisci uniuer- η ηψ' ς' sae Hispaniae pra edisse tradideriit,licet Plinius antiquae veritatis ignarus fabulosum id iudicarit. Quemadmodum enim Lusitania a Luso, ita tota regio quam lato quoquo versus patet. Hispania dicitur, a Pane accopia nomenclatura. Quo igitur inici ligamus quid Hispaniae nomen designet, in memoriam reuocetur neceste est id quod de Hispali dixi. Clim enim eadem in Hispali de Hispania syllaba prima audiatur, ciusdem virobique intelligat ircite significationis. Quando igitur constat T is occidentem denotare, nihil aliud tuerit Hispania quam pania occidentalis. Caeterum quae loca occidentis
appcndice nominantur, indicant ei se alium ciusdem nominis locum ad orientem. Quaeratur ergo Pania haec quae indicatur ad Eurum vergere,quo cernatur voculam iuia
non frustra adiectam sui illa. Hic nos vcluniis solus Stephanus satis iuvabit, qui Pelo. ponesum praeter alia nomina Paniam quoque dictam filiis e scribit. Nec illamen solus id memoriae prodidit .sed Hesychius etiam Milesius praetuit Suidas Panion nomen loci esse annotauit non procul as Heraclea, sed id tenuiusquam ut nostro satisfaciat instituto. Cur autem Peloponesus Pania dicta sit, facile videbis si de Pane Lycaeo co- .sites & de Men is ipsi dedicatis. Virgilius Panem Arcadiae praesecit, quae nobilissima es Peloponeti regio. Sic cnim in Gallo canit:
1048쪽
Idem in quarta Ecloga: .Pan ratam rcadia mecum si ruice certet; s. Pan etiam rcadia dicat se iudice victam.
Qudd si Pan Arcadiae deus est, merito totius Pelopones dicetur; cum Arcadia ipsum
paeninsulae cor occupet, ac nomine suo, quod a Nocho ducit, testetur se olim pii iaci pena regionem suisse: &, ut quod suspicor exponam, putem totam Peloponesum A cadiam olim suilla nuncupatam, haud secus ac tota Italia Saturnia nominabatur. Post-it 'ria in quam ergo perspicuum est Peloponesum Pania in dici, & ob id dici quia Pani sit cons crata. clarum quoque fuerit, Hesperiam itidem Paniam idcirco vocatam fuisse. quod tota Panis praesidio subesset: at quo discrimen agnosceretur, Peloponesium simpliciter
Pari iam vocatam suisse; eo quod Elyssus prius Peloponesum quam Hesperiam Pani
dedicasset. Videas modo quam non sit fabulosum Hispaniam a Pane nomen accepisse: de Elyssum prius Paniam orientalem quam occidentalem condidisse. Porro nec illud ril. .. si , indignum est consideratione, magnam cise Pelopone si Sc Hesperiae similitudinem. Vira l. enim paeninsula est, licet altera propter Isthmi angustias insula Pelopis vocetii & Hispania certe insillae naturam egregie tuetur, cum angustias, quibus Galliae ad hae rei, pcrpetua altissimorum montium catena claudat: in qua porta est mihi, cum eam transirem, mirabilis visa: eo quod tam sit angusta&depressa , ut tuo exiguo tamine ex equo descendere compellat quod ubi ex Hispania sueris ingressus,magnam specum iPiso Hadria intras: in qua ad dextram gradus sunt ad D. Hadriani sacellum qui hoc antium ficitur habitasse, ducentcs; ab altera parte lancoris domus est cx cadem rupe excisa , quae si aperne in celsissimam metam fastigiatur: Egressis horrendum praecipitium offertur longo ductu peditibus descendendum. Habent de alias portas haec Gigantea Hispaniae. moenia, sed nullas pylas lias quas dixi vidi commemoratione digniores. Quamuis ergo Isthmus Hispaniae multo latior sit quam Corinthiacus , de Pelopones , in Helladem
exitus: tutioribus tamcn clauditur muris,&ob multas angustias dissicilius transeundis. Magna profecto naturae ambitiosuit in Hispania tuenda, adeo ut eius zelotypia quadam videatur laborasse, qua de cauisa merito etiam posset Iberia vocari. tametsi nulli umquam in eam Iberi commigrassent. Non parua ita l. est Pelopones Se Hispaniae similitudo, ita ut mirum non sit Elyssum utramque Paniam indigitasse: oc nisi haee Occidentalis Pania nuncuparetur, magna Pania posset vocari. Quod si praeterea montium invitaque frequentiam consideres, maximam quoque ex ea parte similitudinem cernes quod ut utraque plurimis abundat, ita maior longe habeat maiores Mlongioribus laciniis latissi mas camporum planities complexos. N unc si quis fanaticos podiarum errores Sc cacodaemonis corum magistri mendacia sequi vellet , latis limum
campum haberet de Satyris de Paniscis fabulandi: quos si per totam Hispaniam infiniatos esse diceret, atque hac nota immanem hominum pruriginem de rabiem indicaret, nihil ille quidem a veritate aberraret: verit in vocibus sacrosanctis turpissime illivphalli corum vatum , siue potitis ac Verius impudentissimorum scurrarum more abuteretur. Nobis non lubet cile ta insanis Se impiis, ut quae ab Ogvgiis illis viris sanctissimis vilius Dei creatoris de vindicis nostri cultoribus summa pietate sunt ad veram fidem excitan dam Se propagandam instituta ea velimus ad spi arcas libidines transferre licet cum totatius sere orbis api' usu dicere possemus, ob has Hispaniam Pani esse dedicatam. Non
docebimus longe aliud Panis nomine denotari, quam qui quam vcl Graecorum vel Latinorum potuerit suspicari; quod quia longioris operae est Sc magnam secum rerum sacrarum trahit materiam , at l. adeo totam complectitur Christianorum religionem, tantis et differemus dum cetera quae ad Elyssum&Tatsem atque alios Hispaniae cui tores pertinent,suerint cxplicata. Quem nunc dicemus Occidentali Paniς nomen de disse, ac totam regionem Pani consecrassic t Quem alium quaeso quam eum qui pruis
.. .- totam Pelopone sum eidem dedicauit ' Quod si ita est , uti satis ex iis quae dicia modo sunt, liquet: an non simpliciter dicere postumus, Elyssum totam sibi Hispaniam vindi casse Neque enim fas est ut quis alienas res Deo sacras faciat: tanto inlatis id de Elysso . . Nochi pronepote&discipulo nobis suspicandum. Quamobrem ii totam&vniuei am Hesperiam Pani dedicauit, S a de re Hii paniam siue occidentale Paniam dixit confiteamur oportet, cum totius Hispaniae imperi u suscepisse, at q. idcirco toti v s Hesperiae
1049쪽
I . , dici debere conditorem. Videtinus itaque ed nos sensim venisse, ut non soli Lusitani, sed uniuersim omnes Hispani bono iure queant Elysii nonacia, uti primi rogis, iactare. Ac vero non alia de caussa Hodyseus dictus videtur, quam quod totius 1 esperiae heros
esset siue imperator. Heros enim nihil aliud est, ut id obiter annotum, quam Rei p. siue uniuersitatis alicuius caput. Porro cum Elvisus iit Hodyleus, siue magnus ille to- El η tius Hesperiae helos, atque adeo ipsissimus Hesperus , id est, occidcntalis plagae possesssor, & beatorima sedes ab Homero ad occidentem lint collocatae: nihil amplius ve- ctiabo an rebor disertis vel bis pronuntiare, campum Elysium ab Elysa Mosaico nomen suum: ηρ cpisse. Quid quaeso concinnius quam beatas occidentis sedes eius nomine ii
signite, qui primus suit totius Hesperia conditor dc Imperator Quae praeterea vox posset aptius ab alia derivari quam Elysium ab Elys, ' Adde modo Sc illud ex
ipsa etiam veritate, beatorum regionem Elysios campos dici polle, de prima vocis significatione . eo quod nulla voluptas nobilior queat excogitati, quam silc ea quariorum animi in caelo perfruuntiir. Iam dc paradisiis terrcstris, id est, tota terra ante Dei exsecrationem , de eas quas ipse intulit diras, Elysium aeque poterat vocari atque Cati eden, id est, hortus deliciarum. Nobis l)aradisti a quo di, Δί Paradisiis terram parari significat se ipsam ad omnia proselenda promouentem citra nimirum hominum labo iem; qua de re voluptas conse aiiebatur,oc ea quidem nobilissima, utpote ab omni re-- mota ieruili molestia. Quo fit ut Paradisiis Elysium quoque congruentissime possit vo cari , de haud scio an in primo seri nonc cam quoquc habuerit nomenclaturam multo ante quam Elysiis natus esset. Certe habere potuit , nec absurdum sit, si quis suspice tur Elysiam a patre sic vocatum esse, ut fausto ac siclici nomine moneretur, ad vitam eam capessendam quae tota ad paradisum caelestem, cuius terrestris imaginem habuit, contenderet. Apion Alexandrinus ad Canopum Elysios capos de sortunatas insulas quς- 14 afuit, &quo aliqua saltem veri similitudo absurdo figmento conciliaretur, pro Elusio ibi avo ra-Il,sum dixit: vocem ab llis,quo lutum ac limum Graeci signant, derivati it: dignus sane ut loco nobilium deliciarum cum suibus in luto volutetur. Eustathius ab αλύω deducit, de , de cuius nescio auctoritate, addit αλύω idem esse quod Di F, cuna Hippocrati MCaleno hoc verbum usurpetur pro re prorsus contraria: Vt is ni initu ἀλύειν sue αλι cis
dicatur qui sese huc illuc iactat, nec ulla potest perirui quiete. Et prosccto video bonum virum hoc loco Hippocratica alyti laborasse. Nam non acquiescens in eo quod de is finxerat, addit Elysium dici posse, quod corpona in eo sint αλυς Aliis videri dicit no men hoc deduci ab Elusio quodam viro piissimo ac sanctissimo, verum quis hic suerit, non adiecit. Qui Graecis etymologi m scripsit, maiore etiam torquetur alysmo, nec usquam repetat in quo acquiescat: hoc tamen cx eo accipimus utilitatis, quod satis ostendat si ustra apud Graecos quicquam sanae rationis in hac voce quaeri. Ceterum ut Eustathius Elkiij cuius dam viri mentionem apud veteres inuenit, ita luc quoque nobis aperuit circa Rhodum locum fuisse con coatum inomine Elysium, quo confirmat non patuna assertionem meam, quae statuit Elysium cium Siciliam de Cariam Sc vicina loca prius egista quam vel in Pclopone sum vel in Hispaniam veniret. Quamuis ergo hi sese torqueant, nec quicquam reperiant in Elysio quietis, scd contra plurimum atri eos i tamen hoc tandem deprehcndimus, apud vetustos etiam fuisse qui dicerct, Elysium quempiam Elysiis campis nomen dedisse, de ab eodem Elysio locum quendam apud Rhodios sacrum nomen accepisse. Audiamus nunc Homerum, qui Grammaticis hanc dubitandi dedit occasionem. Apud eum Proteus sic Menelao vaticinatur:
Quae nos ite ex tempore, licet Musa Latinis sit miniis benigna totide versibus expres . t tibi μ Neuris, Ioui carasime, in ca simus:
1050쪽
Neuis, ut haud Argos morientem cernat equestre: Sed Dν te ad terrae Des meta Me suprem.
Et si in in campum mittent, Rhadi aut os oram, i Eis via perfacilis ratio iucundaque vitae; Non nix, non ibi hiems, non imber decidit et qua
Sed semper Zephri per. lenes sus est auras
Ocearum, grata et i mortales sti ora captent.
Videmus hic podiam Elusios campos acl vltimam terrarum oram, in qua Oceanus pauonios primum emittit, collocare; quam orbis putem Hesperiain cise quiuis intelli, sit: cuius cum Elysius primus fuerit rex, non nati si ii campi ab co Elysi sint nominati. Quod autem fingit Rhadamanthyn circa illum locum iudici uin exerceta, id ex eo quod Virgilius cecinit de mortuorum animis,intelligetur: adurn es supremo cum lumine vita reliquit: Non tamen omne malum miseris, nec funditus omnes Corporeae excedunt pestes, penit οὐ necesse eutans nita diu concreta modis inolescere marss.
Mittimur Elypum, O pauci laeta arua tenemus.
Cernisine hic purgatoris S Elyii 3 viciniam ' Cum itaque Rhadamanthys iudex sit ani
mi; vel in Tartari barathrum deiiciendis, vel expurgandis, ut purae tandem ad Elysium veniant. bene Homerus Rhadamanthyos sedem ad ultimas Oceano contiscas terras , is in o collocauit. Cur porro de Tartarum & Elysium ad occidentem posuerint poetae, facit d reperies, si diem vita comparcs. Cum enim morimur, Sol nobis aeterno occid i occasu,' is a p & ideo ea omnia quae mortuis accidunt, in occasu iicii finguntur. Quamuis ergo Et u M , sus num aliam in occidente imperium lcnuisset, nec Hodi saei aut Hesperi habuisset cognomen: nihilo tamen minus symbolica docendi ratio exigebat, ut quae de inseris dicuntur,ca omnia ad occasum rescrrcntur; Δ ita Elvitam, quo post purgationem per uenitur, in eadem quoque mundi plaga poneretur. Elysium ergo genuinam , ut dixi, nominis habet rationem;&quod in Elysi sit ditione, A quia nullae deliciae sint nobi liores quam illae quibus animi ab omnibus scelerum sordibus expiati fruuntur. Extitit kr olim inter doctos viros quaestio, Num Vlviles Homericus extra Herculis columna, naiatia H. rotis uigari: Licet Strabo contendat ex iis versibus quos paullo ante de Graeco in Latinum 'irmonem verti, Homero cxtrema ad Oceanum Hesperiae littora nouisse , numquam
iameti vel ipse vel alius quiuis id mihi per laserit, niti idem mihi ad extrema Hispaniae littora Aeaeam insulam liue Circaeum , & inde unius diei nauigatione Cimmeriorum regionem commoniliet. Quid quod α ipse Strabo fatetur figmenta poetica esse tum quae de Iasonis, tum qua de virius nauigatione scribuntur quibus de rebus prolixam
admodum habet disputationem; litam cui legere placebit, is ipsi in adeat auctorem in varias sese formas mutantem , ut Homerum ab omni ignorantiae crimine depurget. Nobis tanti non est poetae auctoritas, ut quid ille sciuerit. quid ignorarit , quid fabulo se, quid historice scripserit, accuratius disquirere velimus. uno verbo dicam , eum quicquid vi quam vel auditisset uci legisset, poemati tuo ornando accommodasse, M quo ca mirabiliora viderentur, omnem iis c nauigationem ad Oceanum retulisse. Qua in re eo minus peccauit, quod Oceani nonacia ad omnem aquae naturam spectet, ut in libro Indoscythicorum Aristotelis M aliorum testimonio tradidi, demonstrans sontem Paradisi, o quo omnia flumina derivantur, Oceanum csse. Quamobrem mirum non est, ii poeta tibi permisciit quodvis mare occanum vocare: quandoquidem omnia maria A flumina ex Oceano oriuntur, & in cundcm continuo refluunt, uti loco eo cuius modo memini, breuiter illud quidem, sed satis tamen abunde adstruxi. Nihil itaque refert pelagus ne an occamina dicat in quo Vlyis fingitii rerrasse, cum totus
Viriles, meo quidem iudicio, nihil aliud sit quam purum putum figmentum homi-