장음표시 사용
121쪽
is ut RMATHENAE tuo vestis candore , perpetuam castitatem puris maritorum animis sese seruare monstrabat. A priscis his Cimbris ad priscas Romanas matronas mos hic transiuit,ut Se ipsis candido vestitu in luctu uterentur: cuius caussam Plutarchus quaesiuit. vertam temporum lapsu, dc causae ignorantia. iactum ut haec consuetudo abluerit in obliuionem, Momnes, tam seminae, quam viri, pullati lugerent. Nec aliam ob caussam corpus mortui albae vesti inuoluebatur; quo indicaretur videlicet, animum relicto corpore ad virutam commigrasse beatiorem . Huie rationi ipsa quoque verbi, lugeo, fauet originatimi quae talis mini de sermone nostro petenda videtur, ut lugeo Tut-beri de ex tenui liti ra, de aspiratione media littera constituta, perinde ac fieri debet, Ematis non aliud est, quam bonam fortunam habet, siue Latino, rtunatus est. Nihil itaq aliud fuit luctus,ru.am hominum testificatio, fortunatum cum csse, qui corpus terrae,animum caelo redidisset. Tut enim bonam sortunam, siue prosperitatem signat: unde Tufiumit sores matum montem interpretamur. Quantum , bone Mercuri, ubique recludis myst
riorum i quani nusquam deest in nominum rationibus, quo Palladium peplum exo netur 1 quam longe Romani a vocis prima significatione recesserunt i Nos de priscis motibus ad veram vocum originem deducti, illud statuemus Viduam a mi due dictam, vel quod candido ani mo nupta citet: vel quia albo vestitia, ob eam quam dixi caussam,
semper uteretur. Ex hac prisca optimatum inter ermanos consuetudine, apud Francos hactenus in usu est, ut Regina liberos ex Rege non habens, m mortuo, albis perpe-: MooM tuo Vestiatur,& Regina blanca,id est, Alba nominetur. Quid quod S aliae illustres in de gente mulieres, ad una omnes, alba calantica, M candidis vestiu fimbriis in luctas se ornant. cuius rei caussam nisi de nominis viduae ratione cognouissem, frustra alios rogassem. Videat ergo candidus iudex, quantu momenti ad rerum intelligetiam unius voculae interpretatio cύierre possit : quantu ex ea ad solidam philosophiam, quantu ad priscosii sententias e tenebris reuocandas, utilitatis accedat. Fuit hoc quide diuerticulu, ad quod a Macrobio copulsi sumus .fatis longii , atrame non iniucundu aut mam cenu. varia vetustatis monumera caussis suis restituta, a quibus omnes longe hactenus aberrarunt. Hoc igitur iam valere iusso,cu suo Iduo viduae de Iduum nome nostrae linguti in qua solidae rationes reperi itur, vindicemus. Ceterum iam satis Calendis, Nounis, da Eidibus immorati, ad Eut siue End reuertamur, quo diximus finem notari; propterea quod omnia ad unum finem ordine suo tendunt: qua in voce Tau significat, uno cuncta contineti & colligari. Quoniam autem ad hoc omnis hic labor meus spectat, velinguam nostram primam este, & ex ea ceteras magna quadam vocum , litterarum. Ac significationis confusione, fluxisse de montirem: non inutile erit, si addidero, Graecos quoque Jc Latinos, quamuis ab erat finis appellationem non duxerint, e prima tamen --. lingua sumpsisse nomenclaturas. σιλος enim finis dicitur, quasi a cl-limi texempta ob compositionis suauitatem adspiratione i quod idem est ac si dicas, caput numerationis, Arithinisis siue supremum in rerum enumeratione. Vera etenim Arithmetica non ca est quae v ementibus de vendentibus conducit, ut ad summam sapientes sint,ut Horatius dixit, summaran sapiens, et no minor est Ioue, dises,
Liber, honoratuν, pulcer, rex in que regum.
Hanc enim numerandi scientiam nihili facit Socrates: sed eam quae unum ipsiam in omnibus quaerit, cuius consideratione animus ccnuertitur ad eius quod sblium reuera est, contemplationem quam disciplitiam homini necessariam esse dicit: ut e fluctibus generationis cmergat, id ipsam essentiam attingat,sine qua computare ratiocinarique, pro co ac decet. nemo potest mortalium . Huius si lius beneficio e fluxis rebus, in qui. bus nulla est constantia, mens nostra adscendit ad ipsius unius considerationem; qua summum totius philosophiae caput continetur. Haec igitur est illa Arithmetica, quae ad sapientiam viam struit, quam cum Horatius e septimo de Repub. lib. hausisset, alteri illi plebeiae de vili Arithmeticae comparauit : hanc quidem aiens a vulgo laudari,& summo in pretio haberi: adeoque eos qui ad summam pecuniae in tabulis rationibus quo suis colligendam sapientes si int, solo Ioue minores videri, denique reges csse regum: Illam vero sibi iam senescenti discendam ymponens, equa, iuxta ueniam puerorum, verus rex fieret, recte faciendo. quaerendoque vetas diuitias de stabiles, quibus animus confirmatus non vagetur, veluti. Proteus quidam, imodo in hanc, modo in illam transiens
122쪽
transiens formam: sed in uno sibi semper constet, ac vere de se dicere possit:
' id verum atque decens quaero,. or raro, Cr omnis in loe sum. Eleganter admodum ad illam Arithmeticam poeta allusit, perquam Plato nos participes seri dicit verae essentiae: quod in hoc versu expressum videmus. Quis enim alius perpetuo constans, quis vagis mundi animique sui motibus si aperior, quis vere. Rex Imperator sui ipsius, quis demum ex omni parte felix & beatus; nisi is, qui totus est iii veri consideratione Z Ad hanc autem cum per Arithmeticam veram Socrates homines deducat, eaque dicat rectit in , ad id quod vere est. ascensiim fieri: non vulgari profecto aut leui de caussa finis vocatus est Til-et id est num rationis caput, ad quod,tamquam
summuni bonorum finem, non tamquam ad summam pecunia ,omni, totius vitae nostrae calculus si ibducendus est. Haec igitur sit Graecae vocis e prima lingua verissima interpretatio; quae unum, quod est omnium finis, caput numerationis appellans, hac ipsa nota& Platonis sententiam laudat, Se simul pulcerrimae Horati j epistolae sontem, ἡ quo derivatur, ostendit. Latini finis nomen a persectione absoluta fecerunt,quae in ser. Gu imone nostrosian dicitur: qua vocula id signatur, quod insigniter perfectum est x ab solutum. Fit autem a Utti de quo non1im: post agetur. Nec male profecto a persecti ne finis nomen accepit: Zc quia finis in unoquoque, teste Aristotele sexto Politicorum
libro, id est quod optimum est: de quia quicquid fit, ad cum finem fit, ut sit per Eliu
tum etiam, ut natellig. amus, omnes actiones nostras ad id esse conserendas ut summam acquiramus persectionem, qua felici:as nostra definitur. Hebraei item nomen e primo sermone retinuerunt. 3 enim finis est,& terminus, a nostro nomine Topimutato Tau ςφν
in Samech , derivatum ; quo summum in re quaque denotatur : quod jiaud secus fini conuenit, quam Ent omnia uno deuinciens. Est ipsis& aliud vocabulum quo finis notatur ri'pn a verbo n-rdescendens, quod de ipsum a nobis sunt mutuati. Eal se Eat vocali breui, quid significcnt, modo dicium. A Eat suo desectus notatur. st Tat vocali xμ- longa, quod est ad desectum Nndo, sue pati latim deficio: quae vox quia id signat. cuius persectio est in vacuo Je nudo , siue in eo in quo nihil amplius restat eorum quae fuerunt; fit ut Cal desectum significet absolutum, a quo nihil reliqui factum sit, ex illarum ea,
vocum forma. quae versae aliquid significant, necessario consequens rem signatam per prorsam dictionem . Cum enim nihil aliud ad infinitum descere possi, bene facit, qui in ipsa desectione siue imminutione cuiuspiam rei, monet eam tandem ad terminum absolutae priuationis desituram , Jc tardam omnino fore in fundo parsimoniam. A calitaque Hebraei secer ut pro finire de deficere; undere, o finis Ic terminus dicitum alio nomine,&coqui dea prima siue nostra lingua petito, sed contrario litterat ii ordine pronuntiato 5c scripto: im sit ut Stat siue Bret quot crininus signatur, itu
unde Stalicii proterminare . Dicitur autem Stat suc2tet per apocopen , quasi Sta ken , siue Ste-licii vocaretur i eo modo quo cx forna at sit f. tu. Alias eorum voco, quibus protermino vel fine nonnumquam utuntur, breuitatis caussa relinquo 1 cum nullum in iis aut insigne sit sapientiae praeceptum , aut quicquam dignum annotatu Sed iam plus satis de admirabili finis vocabulo. Ad alia cxempla transeat oratio. Quod si poli in Lambda ponas. ut sit CcII pulcrum, clegans, delectabile,subtile, nobile, gene- es rosum , omni biisque modis persectum notabitur 1 quae vox primum primo omnis cle gantiae nobilitatisque datori congruit quod is nimirum fundamentum firmita que omnium iit , Se praeterea nos per liquida caeli spatia ad stupremum caeli apiccm attollat, eoque ipso omnem generis nostri absbluat claritatem. Num cli quisquam tam stipes, aut cata sex, ut non hic cernat clarissime, quam luculentadit huius primae vocis c litteris
suis compositionis ratio 3 Quid enim nobilius, quid clarius quid persectius, tu in δίfirmo niti fundamento, quod perce notatur: & ab eo sursum liquido dc facili motu caelisapromi apicem feriret quod ipsius Lambda pronuntiatio cloganti vocis imitatione depingit. Dicas sol te ab Uu siue hs Hebraeormia nos vocom hanc mutuari' Id non ita es
se, analogia nobis peculiaris ostendit, quae vocem conuertens, contrarium eius quod prorso nomine lignabatur a.it intelligendum. Erecnim generatim omne id significat, te quod molestiana. quod inelegans & turpe, quodque minime placet. Hincitet molestia dc aegritudo animi; Eulit i turpe: in quotidiano usu versantur saepius, quam vellemus
obuia. Ex in oc*vinciendi vim habenti, fit citi pro edo, quod a nostrati derii uri . --.
123쪽
tam et si temporis ratio sit neglecta, quod in nostro longum est, diuerso tamen modo
Qx quam in Cet dum iuramentum notat, pronuntiatum. Est enim edendi finis, corporis confrinatio, de partium unio, quae sine alimento dilaberentur ita ut aptissime uti uni nis Vinculum exprimens, ci accommodetur, in quo tamen altius mysterium delitescit, quὶm corporis alendi nece ilitas proponat. Inueniat Latinus, si potest, parem aliquam in Edo rationem; de lubenter de primogenia vocis possessione codemus. A praeterito: imperfecto huius verbi ait fit ast vocali longa, pro cuiusuis rei alimento. Vnde Asia;
A . ., a. qua Vocc, praecipua terrae pars notatur, quae primum primo homini, & ante, de post di- in laurum, protulit alimentum. Hinc factum apud antiquos, ut rus pro pecunia ponoo-tur: eo quod haec alimentum homini stippeditaret tum etiam, ut hac voce monerum usi in eo quod satis est ad victum siue alimentum , pecuniae terminum csse debere: in quo praecepto vestitus nulla ratio habita est; co quod is ab exuuiis animalium, quae ad vi clum comparassemus, facile suppedit arctur. Hinc olim huius vocis vllim fuisse, ii Tes De. men crumcnae maioris apud nos declarat, quam Tt sati vocamus, quasi pecunia saccum: dicas; a quo diffcri de viii de nomine Spiissat quo saccus cibo portando idoneusem notatur. die sat eadem de caussa & ab cadcin radice T dicitur de eo quod pecuniam vinculo constringat. In ata ergo, de ae sati Sc Eoi v liis nummorum exprcsius, suem Horatius indicat: Nescis quo valeat nummus, quem praebeat et sum' Panis ematur, olus, vini sextarius: adde ciueis humana sibi doleat natura negatis. 2' ' Hinc cst IEs Latinorum , c quo primum pecunia facta: cuius tamen nominis obliquiore casus ab alia nostrati voce derivantur. 4 π cnim senoexiliore, quam sit in Cer pro limv-- -- nore, de quo post in littera R; idem apud nos est, quod aes apud Latinos: qua voce tam. I- tolubontius utimur, quanto ad honorem propius accedit, qui hominibus saepius ex ato----- siue pecunia, quam ex virtutibus obtingit. Certe apud Romanos, classes & honores ci- - ι uium aere distinguebantur, ut non sine grauissima caussa pecunia quaerenda videretur. Cum enim summum in internis bonis locum honor teneat, & is non virtutibus, scd
aere pararetur; quis non exclamaret, O ciues, ciues, quaerenda pecunia primum;
Virtus poti nummost Bene itaque Ovidius:
In pretio pretium nunc ris; dat census honores, Census amicitias; pauper ubique tacet.
Quamobrem qui hanc Rei p. 1 carmam constituerunt, paene necessariam auaritiam ει cerunt , quippe citra quam difficillime tantum aeris quisquam corradat, quantum ad equestris ordinis dignitatem comparandam satis csset. Quis in ea ciuitate non inhiet pecuniis, in qua capite censeri turpissimum habebatur; in qua pauper ad nullos admi tebatur honores: in qua Plautus in pistrino consenescebat Bene Iuuenalis hanc inuquissimam cen suram derisit Satyra tertia, ubi inter alia haec: Nil habet infelix paupertas durius in se, apuam quod ridiculos homines facite exeat, inquit,
Si pudor in , o de puluino surgat equestri, Cuius res legi non seu cur sedeant se iLenonum puera quocumque in fornice nati. Hic plaudat nitidipraeconis sitius inter Pinnirapi cultos iuuenes, iuuenesi lanisti. Sis libitum vano, qui nos distinxit, Othoni.
IL Otho Roscius legem tulerat theatralem, ut quatuordecim gradus equestri ordini seruarentur, ad quem nemini aditus dabatur, nisi quadringenties sestertium habere quibus quantum deesset, tantum deerat honori. Sic Horatius,
Si quadringentu sex septem millia desunt. quo loco neniam puerorum legi Rosiciae praesert. Merito itaque obliquos casus ipsiusAEs vocabuli pro pecunia, a nostro Cir mutuati sunt Latini. verum nomenclator non tam ad hoc respexit, quam ad illud, ut omnes moneret, sic quaercndam pecuniam, ne honotis nolui obliuisceremur, qui sola virtute continctur: fugiendam auaritiam, perfidiam
124쪽
fidiam, & omnem iniquitatem in re congerenda. Deinde sonum medium secit interer dc Cir, quo honor notatur, ut indicaret, lubricam viam esse inter erro em & h norem, per quam ad pecuniam i& in ca procliue admodum esse, ut in maximos totius vitae errores incidamus, si vcl minimum a vero honore declinemus. Sunt diuitiae me- 'dium quiddam inter errorem Sc honorona: de aeque iis ad illum abuti licct. atquc cas ad hunc referre. Utraque vox, de MI 5d Eer I patitur conuersionem : ex illa sta fit. quodin, semina: clara adhortatio, te ris habere non posse , nili sementem facias. Dicimus enim Saa vel Para sicut et aa vel Gaat dum imperamus. Iubemur igitur serere. sed his
quantum Nempe quantum Ias postulat, iuxta illud Iuvenalis, Visite contenti casulis se colobus sis,
o pueri, Marsus duebat, c Hernicus olim, Vestinus . senex; panem quaeramus aratro, ut satas est mensis: laudant haec numIna ruris.
Ne porro satio ad infinitum progrederetur, sermonis opifex et adiecit, vinculo eam certo constitngendam docens. Quamobrem si per vestigia redeas, finem sationis inmat inuenies, zaasi id est, ad alimentum, ceu diceretur, tantum serendum, quantum ad alendum est necessarium. A Saal fit sta quo finis iterum sementis indicatur. tati
quae tota cotendit, ut necessitatis ii ostrae mensuram impleat: aqua voco, Satis,& Satur, apud Latinos. Hanc vocem si conuertas, fiet eta , quo significamus aceruum si u- eas.
sum collectarum, cuius is modus csse debet, ut solum pertineat ad alimentum, quod est a'aac. Quemadmodum itaque in Cea & At lacti nummorum modus praescriptus: ita in conuellione ipsius Baal f & rutius m nlura acerui, qui aras dicitur, declaratur versa voce SMI quo id signatur quod explet necessitatem . cer conuersum, nee facit: quo simul docemur, de pecuniam paratam esse debere, de ei omnia parata esse de in promptu, cui Cresiue aes non dcsit. Quod autem et ex non solum metallum, sed pecuniam etiam maioribus nostris notatit: perspicuum si ex composito, n-ter quod est, μι τὰ χαλκον, ut Homerica phrasi utar , aut Latine, pecuniam tbctata . Nihil enim
est 3am aliud, quam natant. Neque haec sola est verbi causi, sed altera etiam in eo sita est, quod rere videatur signare idem quod secundum honorem : quae docet, licrem faciendam, ut iuxta honoris regulam procedamus. Ab eir item iter retine- Em.mus; quasi dicas, ad pecuniam . quo significamus, nos nummos aggredi. Quorsum 'Num quo ille, qui eos contemplabatur in arcat Minime: sed quo cos robus ne flatiis impendamus. Qter itaque cst, nummos absumo: quo in verbo adeundi aeris notatio hortatur, ut crumcnam prius adeamus, de cum ea rationem subducamus, quantum sit Parati, quod vox versa signat. Sumtus enim non debet egredi pecuniam paratam . Idem communi tritaque sententia dicitur , Titet ita liter I cuius in Atuaticis dedi explicatum. ς Quoniam vero pecunia citissime facillimeque absumitur: fit ut ater' pro consumo, generatim dicatur. Hinc Tero Latinorum: quamquam, ut citis lena notationis plurcs in lingua nostra caussae reperiuntur potest & alia ratio ipsius Ter assignari,quam ex Eripetas licet, quasi Te tr id est,ad terram Sc puluerem: uti ex na & re fit uer pro ad terram, unde Graecis νέρθε οι νέρτεροζ. Cum vero post nummos absumptos dolemus; fit ut DetrI Wιε manente eodem vocalis sono, de innui consonante in mediam mutata, pro dolore, de dolet, generatim usurpetur: deinde quia dolor nocet, Deir pro noceo venit in oratio- Ut L .nem: a quo verbo δῆρις apud Graecos, pro pugna & rixa, quae vera noxa est, una cum 'cognatis, δίρη, , ἄκριαω. Ccrerum δε ρὶς pro diuturno, corruptum est ex Dur
quod est diu permanere, a qua voce Latinorum Duro de Durus: A Tniri δε δν, Se hinc συῶ, quod est conseruo. Vide quo nos duxerit Cit pro edo, quamque utilia stippedita- Duris. rit in sobole sua praecepta: quae vox si vertatur, ut sit zee: ad unum nos de legitimum
coniugium deducet, luculenta antcstatione auriculam vulsitra, nos perpetuo in edendo de ab edendo ipsi ina unum relegere debere, de cum eo nos copulare, oratione nimirum, de pro beneficiis acceptis actione gratiarum . Quam, bone Deus, nulla vox tam exigua est, ut non maxima condat arcana, quae in lucem producta, plurimum adferunt aditiores, totamque vitam recte sancteque formandam, utilium praeceptorum umtios ergo edemus. cogitandum erit ,ut Cit ad T'te conseramus, de nun tum illo corpus confirmemus cum hoc animum totumque hominem interiorem alamus:quo nullum
125쪽
92 HERMAT HE N AEpabulum vel robustius, vel salubrius, vel liuiuius, vel denique magis necessatium, non ad hanc imodo vitam caducam,& breui finiendami sed ad illam etiam perennem , in
qua tandem solida de integra coniugis voluptas absoluetur, quo per 2'-α vocamur.' Mirum s me quam linguae archiloctus cum Cluisse consentiat, dum sicco mcdero vocat, ut primum conueniat clivi illisbli, qui vel x ipsum verum liominem alit & const-mat; quod soli cibo canelli de pani vivo conuenit. Solus enim ille, qui panem de caelo descendentem comedit, secum unitase firmo vinculo nectit. Quis vcio comedit panem caelestem Qui cor pus Christi comedit, quo solo Sc firmitas animorum conlibat, de perscitur reditus ad iptuni illud coniugium , quo solo totum vitae firmamentum continetur; quod vocula Cee optime demonitrat es, qui norit cx Te dc et con politamiquibus Ad coniugium legitimum itio indicatur. Hac iterum eius in mentem veniat, quod in omnibus, licci non senat aer, a me indicatur Obscruandum, nominum rationes veritatem suam in primis ideis maxime habere, a quibus quanto cxempla magis recedunt. tanto minus in significando rationem suam tuentur. Est ergo: quo comedo notamus, primum illi coenae applicandum , in qua maxima firmitas ab uno, de maxima vitio cum vno , dc sum naum etiam de praestantissimum coniugium cum vno alitur a que roboratur. Haec si in alia quapiam lingua continerentur: quantum, bono Mercuri, laudatorum haberenti in hac nostra exigua vocula, dc protia de versa, ut sint bene considetanti clarissima, tamen hactentis a nemine sunt velanin aduersa vel cxposita, nedum digna laude celebrata. Quandocumque ergo cibum capiemus, in mentem venire debet, corpus quidem pane hoc δί potu vires suas recreare , sed has vires nihil ad limmemst . minem interiorem, qui verus noster homo cli, in sernaone Cimbrico a ductu nomen habens, pertinere; atque ea de caussa cogitandum , quis vcrus veri hominis cibus sit, Meta. solidum alimentum. Hoc mox vox 4 et doccbit, si uixta ac debet cxaminetur, notatione sita ad cam ductura, quam dixi, comissationem, in qua Dei Vcibo,vivo pane de caelo descendente, ipsi Vni copulamur, δί unimur, dc ad legitimum, quod adulterio nostro vitium secerat, coniugium redimus. Ex Qit ut pro vulgati notatione accipitur , dccorpori cibum voranti de absumenti tribuitur, nomen accepit pestis illa generis hum ni summa quae nostros primos parcntes toxico ad edendum oblato perdidit, de in mot-xi. tem praecipitauit aetcrnam. Dixi eri diu facere in praeterito imperfecto: quod iis nominibus maxime conuenit fabricandis, in quibus natura rei cuiuspiam, quae tria tempora, in ρ mi a id cli, omnia complectitur, explicanda. Eius pomi illius a dracone ad deuorandum d titam sua in omne tempus vires suas producturus ut illius venenum totum humanum genus perpetuo intra penetralia cilci arsurum. Draco igitur, qui noli ros parentes eo fraude sua pellexit, ut uno unius tructus csia totum patrimonium,non suum modo.ses totius posteritatis abligurrirct ; ab cdendo nomen accepit: quo illius pestifcrae victoriae. contra humanum genus obtentae, titulum gereret, tamquam trophaeum quoddam perpetuo homines moniturum a qua serpentis machina suerint ex pugnati, de rapti in is usi ho mortis seruitutem. Tum etiam prudenter id nonacnclator cli molitus, ut dum intelli- ὰλ gerem us ab c siti nos laesos, subducerem his rationem de naturalibus experi mentis, ab esu νε-ι mu . rursus r mcdium p tendum, non sccus atque ii, qui a scorpionibus icti sunt, ab iis leni. sibi sumunt veneni amuletum. A cogitatione ergo clus mortiferi, nos deducit in cogitationem clus vitam daturi,ad quem vcrbum Dei cum inuitat, tum scipsum dat comedendum, quo simul cum ipsb aeternam vitam accipiamus. Sed haec contemplatio latius Ais dictu. alas extendit, quam hic sit volatus cius persequendus. Serpens ergo Ate vocatur,tum ad suaevictoriae, tum ad cladis nostrae monumentum sempiternum. Accc perant Iones vetustii limi a I bracibus, aut Phrygibus potius, Ates notitiam: scd ut cetcrorum om-a - . ilium fabula inuolu tam atque conic iam ta ut minimc, quid sibi vollet, per uiderunt. Homerus itaque noluit, ut hoc antiquariae cognitionis ornamento carmina sua carerent: quod inco tanto magis cxosculandum quanto propius ad nostrae religionis alludit veritatem. Huius igitur rhapsodia Vlystem facit inter alia laaec dicentem:
126쪽
L I B E R I I I r. 93 - te Litas currit, cunctis regionibus ante Damna ferens noxams hominI.
Comparat hoc loco Litas cum Ate de illas quidem claudas d rugosas tacit,hanc robu- stam & integris pedibus velocem: qua fabula ,ut quod passim ubique terrarum sit, indicatur: ita allusium videtur ad sestinam illam noxam quam serpens humano generi iam . tulit, quae quidem sananda crat per Litas, supplicationum , quibus peccatorum venia petitur. deas, sed admodum tardὰ, dc iam sere in mundi senio: quod tragis significatur Litarum. Sed quae Litae, quibus tande sciitas humani generis adscribcda Ipsa nempe Christi tormentara orationes, & lacrymae, Id ieiunia, d cetera quibus veniam a patre hominibus, Ates fraude in peccatu prolapsis, impetrauit. Hae Lilae,quali claudae essent, tardὰ admodum venerunt: sed venerunt tamen tempore suo destinato. Qua de caussa Iovis Hicelii filiae dictae: quod citra Christi supplicatione nullum fuerit aduersus Aten Aarremedium. Vera enim Liturgia,Sc unica oblatio est Christi in cruce patri facta,ut Chri- Lu ui stus vetus sit Hicesius, Deus Deo si applex: Δ eius preces di tormenta ipsissimae Litae.Ab hoc ergo mysterio fabula translata ad quaevis peccata, ab illo primo peccato promanantia, δί quasiuis peccatorum cinendationes, quas perpetuo ipsis peccatis videmus multo tardiores, dc semper claudicante gradu longo post Aren tempore venire. De eadem Ate,de eius e caelo praecipitio, ab antiquis per manus ad posteros tradito,de de Ioue ipsam praecipitante, idem poeta sic canit:
Dixerat tale, illi dolor acris pectoratuisti. rripit hanc subito per crines, pers comalum
Verticem ad ratus,fortis ima iuramenta Subdens, numquam C sten rursus venturam ad Obmpum Sidereumue polum, quae cunctis noxia noxa.
Dixit, se arreptam, palma ter deinde rotatam
i Deidicit. Haec praeceps humana negotia vexat.
Paullo autem ante cantarat hanc per hominum capita incedere: cuius prima in eo ratio est, quod Ates veneno omnes hominum animi procliues sint ad mala de noxia sibi per petranda, quo omnium capita inclinant. Porro Agamemnon sic se cxcusans de pecca to suo contra Achillem commisib,
Nata Iouis seniori in memoriam videtur vocare primam parentum nostroru excusationem , qua culpam in serpentem conserebant. Qudd autem filiam Iouis siue vetustam siue natu grandiorem, dicat: id Varis lime cernitur ad Luci serum referri debere , qui senior est humana Aia ariis. mente qu*m vexat,cum antea suerit no creatus modo, sed caelo etiam eiectus, de damnatus exsilio sempiterno quam humanum genus crearetur. Pherecydes Syras hunc lapsum ad Ophioneum reseri, siue ad magnum Draconem, Christianis nimis notum. Ate itaque oraco generis humani hostas, e caelo praeceps a Ioue datus ob superbiam Aisomo qua creatori suo repugnabat, nomen eo ossi accepit, quo primos parentes, pomo dumtaxat deuorato, in exitialem compulit omnium bonorum iacturam. Quando autem hete omni u malorum origo ex odio serpentis dc inuidia processit,factu ut i at vocali lon-- .Lagi, ut est in allodium de inuidiam noret: quasi dicas animi affect ione, qua ad malum alterius perinde serimur toto spiritu ,atque olim Ate ad perdendu genus humanthoc qua adspiramus ad ipsam Ateii,at q. hac prauitate ei similes reddamur. Iam de alia in huius
127쪽
vocis signiscatu consideratio seri debet. Propensio illa ad odia proximi maxime declarat prauitatis characterem animis noliris a prima illa daemoniaca comissatione im prescam,qui nos aperte docet, quo animo draco nos ad edendum inua rarit. Inuitauit enim, non ut nos reficeret, sed, ut incautos sub specie amicitiae totos deuoraret. Haec igitur libido deuorandi nocendi a. tanta in nobis restat, ut non sbium eos quos odimus, ani monostro deuoremus ;s d dum corum copia nondatur, proco ac vellemus, tractandorum, nos nostra ipsorum viscera, veluti insitiabili edendi rabie incitati, depascimur, iam non inuidi modo, ita fataelici etiam Erillelithones. Hinc bene ille, Inuidia Siculi non iruenere ura ni Maius Iormentum. Et, Inmdus alterius reis macrescit opimis. Aiunt Alexandrum Magnum inter cetera x illud frequeter dixisse: Invidos non ali adesse, quam sua ipsorii tormenta. Qui hanc animi pestem , liuorem vocarunt: recte videntur eius naturam perspexisse: quem cum edace citam dicerent,in cata cum numcnclatore nostro tuere sentcntia. Ouidius clegantis lini a verborum de versuum copia eam descripsit uius haec sunt inter colera, Ia escιti videndo S ce sus hominum, carpti l , Or carpitur una:
ppliciami sinum edi. Nullum malum maius invido optare Martialis potuisset,quam cum dixit. Omnibus murias, inuria nemo tibi. D Basilius sic eam definiuit,ut dolore esse diceret cx proximi comodis nascentem, qui sicut rubigo ferrum, ita animia cui inest,conlumit. . Fateor equidem discrimen cile inter odiu & inuidiam ;quod ii dii taxat in felices grassetur odiu vero adeo generatim omne dolore tignat, qui ex opinione, siue phantasia mali oritur,ut etia ad bruta transeat. Potest ergo odium iustu esse, illius rumicii qui vitia in quopiam oderit: inuidia vero nu quam ulla aequitatis ratione potest subire nisiicam cunemeli siti indignatione colundas. Cuicumq. ergo invidemus,eum cuiuspia rei gratia odio habemus,tametsi ceteroquin amaremus. Odimus cnim in eo quod plus habeat felicitatis quam velimus quamdiu invidemus,amici dici nequimus. Dat ergo nos generatim accipimus, perinde atque Latini Odi lira, quod ab Ate derivatur hac animi malevoletia inuidiam ctia plectentes. Serpens enim non silum nobis inuidebat sed etiam oderat,vii Dei hostis sui,filios. Deinde odium quanto maius, tanto magis habentis animum edit; caque de re optime ea voce
comprehenditur quae ab edendo significationis suae caussam duxit. Hinc illud: Ipse suum cor edens hominum vestigia vitans. Inuidia sola, quae cessante proximi selicitate cessat, nobis an t dicitur, a meti quod est nihil, eo quod haec animi affectio eo spectet, ut quod quis habet, non habeat, vocula Scre significata definitione tenus conueniente. Hinc bene Silius: O dirum exitium mortalibus: o nihil umquam Crescere, nec magnas pariens exurgrae laudes Invidia:
Quia tanae,ut dixi, inuidia ab odio,no magis quam forma a genere suo separari potest: redat de Pht in loquendo c5iungimus lignificantes cum qui odit,velle,ut is que odit, nihil prorsus boni haberet. Ate ergo nihil aliud erit, quam dolor exedens, qui in nobis nasicitur ex ipso vetiti pomi esse,quo odiu serpentis,de eius inuidia,contagione sui animunostrum ita infecerunt,ut mox eadem peste laboraret. Quamobre cum odia Se inludiae motius in nobis sentimus, cxcplo cogitemus, hanc illa pestem esse quam edax draconis odiu,csu pomi, x pectore suo omnis malae volutatis fonte in animos nostros deriuauit. Quauis Graeci in Ate tenuem in principio retinuerint: nos tamen eam adspiramus: quo notemus , ad primu illud tabificii serpentis odium nos reuera per hanc animi motione anhelare de adspirare: Sc omnino tales effici qualis prima illa Se suprema fuit Ate. Delim de id inde etiam magis ut pia rei traxit, quod vox adspirata magis alludat ad Dat vomcali breui pronunciatu, quod significat habet,cuius o colinio intelligimus inuidia etiam denotari, quae semper impetit habente; ceu diceretur, mat non spirat contra aliu quam eum qui dat id est, habet. Mirabilis profecto de multiplicis artificij vocula, maximu n bis cum plurimam recit ad vita utilium, tu occultioris Se solis Christianis notae historiae praebens documentu,& una principem poetarii rectissima via ad sontem reducens veritatis,e quo Ates fabula tota cmanavit. Iam aliud adhuc in hac voce latet arcanii. Diui enim instinctu factu, ut primum hominis nomen ab hac peste nomen acceperit. Adam
128쪽
enim bene quille dicitur a terra nonae habere, sed nos in hac voce non rubram terram, et ovi Hei, i, sed multo maiore notationis cilicacitate, eam terram audimus quae Ate in F '' obiecta qua de re mox certiores reddimur,nobis esse perpetuu bellu cum Ate gerendii, cuive uti vallum dicimur obiecti. Thurioni magger est a Tain, quod est, domabam: Dam. quod impetus fluctuum inundantis maris aggere dometur. Nulla clegantior coparatio inueniti queat, quam si hominem dicas perpetuis tentationii pro ilis, velut aggctem
quendam iliaci bus assiduo impetu tundentibus,obiectum csse. Quae enim hora, quod
momen tu transit, in quo no seriamur undis saeuissimis prauarum cogitationu, quarum ob .ct- . -- impetus ab Ate, tamquam ab Oceano omnium maloris, in animos nostros, velut aggeres fluctibus obiectos,irrumpit. Hortatur ergo nonacnclator,ut diligentiam cani animo' 'nostro aduersus Ates impetu muniendo adhibeamus, quam illi qui crescentibus undis aggeres opponunt: qui si vel minima parte .lchi cant, rimas agant euestigio, non omnia modo cariis tu spatia,sed homines otia de I cora longe latc a. submerguntur. Magnus hic sese prospectus aperit in omnem partem ad vitae humanae procellas, de assiduos fluctus animis nostris impingentes considerandos , quc in si sequamur, per omnem tentationum Oceanuna sit discurrendum: qui tam vallis spatus exporrigitur, quam late ea ratent quae hominum animis Oiseruntur, quorum nihil cst, quod non fluctus secum violentos ducat. Quemadmodum ergo homo, nomine sumsim ut se ducat, de minime si duci sinat monetur: ita nomine Adam intelligit, sic Ates aggcru csse, dc perpetuo dum vivet,fluctibus eius te impetendum. Qui ergo non tentatur ab A te,Adamus non esset, nec quisquam vituperandus, quod multis tentationum procellis seriatur, sed tum de muni reprehensione dignus, dum aggerem ilium, quae recta ratio cst, tam negligenter custodit, ut ab undis superetur aut rumpatur. Adam creto rudi iram est, tametsi Hebr is alia eiusdem nominis sit interpretatio,nulla ratione vetate , quin ad diuersos fines idem a Dei in linctu dicatur posse destinari; quorum qui unum pro caus numerat,a vero no errat. Hocsaltem constat de nobis 3c Hebraeis, in Adami nomine terra: csse notati nem: his qui)em rubra,nobis vero fluctibus obiectae. Vide quo nos Cit vocabulum deduxerit,quam insignia reserarit arcana,quam egi iam dc vita doctrinam,de antiquita tis historiam explanarit. Ex E irem fit 'quae vox litterae Cappa cum spiritu pronunia ex Meiatae, dc uadiectae, ratione, id denotat quod arcte unita deuincit. Vnde nomen hoe pro connubio legitimo vulgus usurpat; tametsi quodvis legitimum bono iure sic nomi netur. Quod ii adspirationem voci praeponas, idem crit quod connecto,de contineo: spi di os ritu laborem Sc studium indicante. quod, ut nomen in usum Vocam,capulum cuiusuis rei significat:propterea quod eo rem tenere studeamus et Iit igitur legitimum, dum no
men est, aenotat: dum ut verbum usurpatur, idem cst quod legitimii facio. Hinc apud Latinos Lex quasi dicas Ei ethi id cst, legitimum hominu inter ipsos vinculu. verum L in eadem voce alia praeterea ratio latet,qua in Tilptilli distatuta, id designat quo populi copulantur de vinclutur. Qit in litteram X Latinam duplicem transire nonnumquam solere, cernes: si consideres, a facillit factum csse Vocabulum Rex, a Intra Mera, a StichtStix. Errant qui credunt a legendo Lesem dici, cum lectio legi minimc siit necessaria: imm5 apud antiquissimos leges non scribebantur, sed carminibus comprehensae puer rum memoriae mandabantur, uti cum apud alios, tum apud AElianum in Varia historia discas. Quid quod prima lex de antiquissima, sit ipsa lex natum , mentibus hominum ris ρω-
diuinitus inspirata quae docet, Deum super omnia, dc proximum cuiqde suum,non se. cus ac quisque sese amat, esse diligendum. Porro cum non inter homines tantum lex sit, sed inter angelos quoque,& omnes res creatas, qua omnia inter se legitimo vinculo copulantur: vocabulum sic solui potest,ut Et lemit audiatur, qua via membrorum connexio denotat tur. Huic civmologiae cum philos phorum principes consentiunt.tum eorum de hac e sensium si Cicero expressit, ut legeni definiat rationem prosectam a Q natura ad recte faciendum i mpellentem,& a deliino auocantem: quae non tum demum v esse ineipiat, cum scripta est sed tum cum orta est. Ortam autena esse dicit simul cum fminte diuina : equo intelligimus, omnium rerum a mente diuina creatarum inter se legem quandam esse, qua totius uniuersitatis iusta conueniens t. dispositio coseruetur.
129쪽
E R v M cum iam fatis,& plus fortasse quam fatis, te natura secundae vocalis exemplorum sit allatum : ad tertiam transgrediamur: cuius ea indoles cli, ut exilitatem quandam & subtilitatem adferre videatur, rem sane quam conuenientiissimam ad penetrandum ii snuandumque. Hinc apud nos dum sola profertur, blandientis est, at l. eius qui sese penitus velit gratiam apud quempiam intro; cuius notationis cxemplii est in ipso Abecedario apud Latinos hactenus talo. Iam quia quae nobis noua sunt, altius in animii descendunt, & maiore audiui tur attentione: placuit maioribus nostris ut i diccremus , cum quippiam insolens, aut inopinatum,aut antea non cognitum , narraretur. Ab I S eu coniunctis, fit vocula Saet pro annuo Solis cursu; cuius gemina statim ratio sese olfert: altera quidem, ut I blandientis sit ,& sese in fauorem insinuantis; altera, ut G designet cxilitatem. Illo modo blande Solis cursum compellamus , ut quam diutissime nobiscum maneat, neque cito nobis elabatum quod votum quam omnibus sit commune, neminem reor latere : nec est quod hic repetam , ar moram tarditatem a. dcnotate. Altera vero vocabuli caussa Anni exilitatem & minimam moram cxponit; admonens, vi semper cogitemus, tuam paruum temporis spatium unus annus comprehendat. Graeci εαρ ab hac habent originem , qua voce ptima pars anni solaris denotatur; E tenui, in locum Iota, si abstituto. Noc immerito sic prima pars anni nominatur: co quod tum vota concipiantur, ut annuus Solis cui sus nos non deserat: sed is tu trahatur, sequenti anno nos ii stat. Quinctiam&illa causi xst, ob quam Ver sic vocetur : quod sicut totum ipsum annum diu cupimus durare nobis, ita&iucundissimam anni partem blande rogare oleamus . vi quamdiutissimc nobiscum moretur. Sunt haec digna quidem latiore explicatu . sed Lecunda vocalis diutius nos demorata, cogit subtile hoc clemetum exilius & breuius tra- chire: quod dum faciemus, naturam eius sequemur.Si tota praeponatum; si E,quo unitas, essentia A si itas notatur. diminuit significatum .ctet enim per diphthongum, qua
ceterς linguae, de quibus hic disputamus, caret; exilitatem ligat cum vi intate siue essentia, ut eo significetur, quo Latini dicut aliquid: a qua sermonis particula fit Smi aut a sicinoman Tati ipsum finem claudente, tamquam copositionis vinculo: cui opponitur rimant id est nullus. Sa conuersum s isse videtur Graecoru es, unde et s. Eadem vocalis post secundam posita, SI eidem coalescens, facit ei, quo ouum signari dixi: quia vitam habeat illud qui stem exilem, sed necdum persectam. Eadem diphthongus solitarium notat,vnitate ipsam exilitate sua a numero cxcludcias: ut dum dicimus,ci brut pro insula; quia regio est sola ab aliis se parata. qua etiam de caussa ei pro otio dii tu so lasse fuerit; quod lingula otia suis limitibus sic se includant, quasi sola essent. Hebraei verro insula item dicunt quod cur faciant, nullam canam caussam reddorc queant: in eo mari quod Britanniam ab Irlandia separat, aliquot insulae sunt,in quoru nominibus Cipro insula positum videas: ut, xiii is ci id est, Anglorum insula:2rlandes.ci id cst. Illandorum insula: Caft- frigida insula trinil ti pro quo Miil ei male dicunt,insula sub qua latere liceat, quiuna est e Sortinges; tuae sic diciatur corrupte pro Torctuage, quo significantur esse sormidandae; quales reuera sunt, propter multa saxa: quod genus Virgilius ararum nomine descripsit. Ab hac vocula ei Iones nomen acceperunt, co quod unus filiorum Iaphet, lan dictus sit, ab insularum quas a patre colendas accepit habitatione. Corruptum autem est vocabulum , scruci quidem aiphthogo in priore ivllaba in I longum mutato: iterum duplici Digamina,quo carent Graeci,cxempto. Nam integra vox est ei Iuditu id est insulam habito. Hebraeus textus p habet: quod ii legas, Ion sonat: verum Masoritae punctorum fabri ex Ion Iavan fecerunt, tota Ionia de nominis Atione reclamante. Sed de hac re alibi fortassis plura. Hinc Ciems proprium unius&solita iii. Quod si aspiratio huic particulae addatur, ut sit dei vastam solitudinem indicabit, a boribus, de aedificiis ,& frumento, de gramine carentem; a qua notatione ad herbam Gaviiit, eiusmodi desertis & arenosis locis peculiarem, quam veteres tamen atriae
130쪽
nominarunt, adspirationem auferente compositionis lenitate: quod nihil aliud est, quam deserti aridique soli diuitiae . quae quanti sint, nostri Brabanti Campani norunt. Hinc Erica: quod qui negant, etymologiam inueniant meliorem vel apud Latinos, Eri Avel apud Graecos. Vt autem Erica solitudinis diuitias, vel fruticis huius dri vocati regnum i ita cui it diuitias aquarum notati a qua voce apud Graecos, ad ripas mineι. aquarum lubenter nascitura, praesertim locis iis,ad quae torrentes Ne flumina nonnumquam restagnant: ut ad Rhenum, ad Tagum, ad Anam Ze cetera magna flumina licet videre, tum etiam ad exiguos rivos, qualis est,qui e Phersena Tridentum Missis ingenti saxeo monte, decurrit, tantis aliquando turgeicens undis, ut ipsis etiam moenibus minetur euersionem. Cum igitur restagnantis aquae caluitiis frutex hic gaudeat, merito apud Graecos unius vocalis mutatione, myricae nomen accepit, sicut alter, foliis de s cultatibus similis, Erica ob id vocatur, quia in deseriis ob stetilitatem locis maxime soleat luxuriare, de opes suas proferre: cuius rei nusquam clarius documentum, quam in Landis ut Gotica voce cum Gallis utamur a Burdigala ad Pyrenaei sere iugi radices longe lateque protensis. Latini, dum Tamaricem nominant, non aliud dicere videntur, quana adstrictas de minime luxuriantes aquarum dilutias; quasi e Tam-mcx-rhi voce nostrati, ducerent appellationem: vel, si mauis, domiti stagni diuitias dicas: quia eo loco crescit, quem aqua restagnans reliquit. iam alueo rursus domita atque n- . illicta. Quemadmodum autem Myrica difflex est altera intra fruticis modum magnitudinem coercens: altera ad iustam mensi iram arboris , ut in Hispania vidi, elata, d ua pocula lienosis latis ampla tornantur: ita pi ures sunt Ericae species: inter quas quae dam in Apennino, se Hispanorum montium siluis frequenter obuia,ins ter arborescit: qualis qualis tamen, δί quantulacumque sit Erica, in solitudine semper de sterilibus locis regnum suum de nomine de reapse possidet. Ex hac Ericae indole, de inde a cepta nomenciatura, magna lux accedit aliquot sacrae scripturae locis, in quibus 'τ νErica vocatur, quam vocem Hieronymus non bene, mea quidem siententia, Myri eam interpretatur: cum Hieremias hunc fruticem locis siccis,& desertis, & salsugino- η v.
sis , de inhabitabilibus tribuat, qualis est Campania Brabantiae non exigua sui parte, atam que eum opponat ligno ad aquas radices sitas nutrienti. Nam si Myrica 'my esset,sigeret contrariorum collatio: cum aeque Myrica ad aquas, atque lignum, cui opponitur, cres t. Sic igitur cap. i7. Hieremiae verba reddamus: Erit enim quasi Erica in deserto. Apud Esaiam, Ecce Damascus desinet esse ciuitas, de erit sicut aceruus lapidum in ruina: Derelictae ciuitates Aroer gregibus. Sic Hieronymus. ubi nos signiscantius: Derelictae ciuitates Erica gregibus. Erica enim greges ovium optime alit, & int pra valetudine conseruat, Ac carnem gignit de tenerrimam Sc saluberrimam ad edendum, quod Antiae ix nemo, nisi sit omnino vecors, ignorare potest. Deuteronomi, item secundo, eandem vocem pro solitudine ericis plena, accipio: haud secus atque apud nos Ericae nomen, quod est init commune est&ipsi frutici,& solitudini in quas utexcrescit. Vbi enim est, Ab Aroer, quaecst iii per ripam torrentis Amon, verterem, Asolitudine deserta& Ericis plena, quae est sit per ripam Amon. atque deinde niui ctionem Opido, quae vox sequitur, praeponerem, uti est in textu Hebraico, ut tota diactio sit, A solitudine, quae est super ripam Amon torrentis, 5e ipso Opido, quod in to rentis valle iitum est usque ad Galaad. Cum igitur criceta greges optime alant, de solitud nem maxime salsuginosam de sabulosam ament, sintque ab aquis adeo aliena, ut ad eas gramini locu relinquant: quid ni ' pericam esse dicam, minime vero Myricam, quae ad aquas dumtaxat crescit' Iam in psalmo centesimo primo. ubi est, res tit in orationem humilium, ut est apud Hieronymum: vel, respexit in orationem vacui, ut est in alia versione: legerem, Respexit in orationem solitudinis 5e deserti:quia de eadem hic vox sit, A ipse Vates paullo ante, se deserturn esse, de in solitudine versati, conqueratur. Quae vero sit Hebraicae vocis origo, Grammatici discant. Ego, si Hebraica sit origo, a n γ qua nudare significatur, derivabo: ut geminatione vocis maxima nuditas locorum significctur , quae ct icctis vestiuntur; quae ctymologia Myricae ad aquas
crescenti non conuenit: mihi tamen magis arrideret, si conuerso litterarum ordine,
et D siue erillarii th id est, malum regnum, diceretur: quem sonum huius litterae
esse, post doccbo. Prauum enim & malignum regnum est, in qua solitudinis frutexi sceptrum