장음표시 사용
331쪽
itibus multo firmioribus, sinistrum latus interuis dici ; atque Nam dicat seniorem inimriore loco ire solere si comes unus solus ei adesset, neces raria collectione ciscitur, sinis . , . . strum latus honoratius olim habitum fuisse. Ceterum, quia Aristoteles id quod melius iis ira ac nobilius est dextro loco in humano corpore constitui libro tertio de partibus animalitim & earum caussis tradidit. sintque dextra non robustiora modo, sed feliciora ctiam habita: non iniuria cuiquam possit xideri, Romanos etiam locum dextrum in eundo Iesedendo honoratiorem censere debuisse; & inde consequens esse rue falsam opinionem& comminisci δί tueri. Quamobrem praeter rationes pruis adductas illulit istini uni validissim uinque proseram testimoni uin , quo tota haec quaestio profligetur. Nihil apud
Latinos Virgilio doctius cum ceterorum, tum maxime rituum veterum, citotius anti-
quitatis. Is igitur volens oculis subiicere quanto honore AEneas Pallanta sibi a patre Euandro stimina fide Se calidissimis votis commendatum perpetuo arsocerit, dc quam se gratum maximis a rege acceptis beneficiis praestiterit .inter cetera canit, Pallanti seni. pet locum datum fuisse honoratiorem. Quemadmodum itaque Ovidius senem in medio iuuenum honoris caussa conitituit, dum cum pluribus vinaretur; ita Virgilius Paulantem in medio collocatiat, his x et sibus:
Iam . adeo ex erat portis equitatus apertis,
A fine u inter primos es fidus coales, Inde at i Troia proceres , isse agmine Palias In medio, chlamis es pictis con pectus in armis: Malis ibi Oceani perfusus Luci er unda,
si iem Venus ante atios astrorum Hligit ignes, Extulit os Licrum e elo, tenebia que resoluit. Num potuit illustrius honoratillimus locus in multis equitum turmis describi numquicqvim dici explicatius, num quicquam pulcruis cxornari Vt vero hic locus illi Ouidiano modo citato, Et medius iuuenum non indignantibus ipsis Ibat, rei pondet, ita alteri parti, Et interior si comes ut erat . alter quoque locus Virgilia lic similis est, ut ex eo quid Nato Interioris nomine denotarit, clarissime intelligatur. Libro enim Eucidos decimo AEneam & Pallantem solos inter se considere facit, de quem in magna comitum caterua medium constituerat, cum hic collocat sinittrum. Audias uia
Noctis iter, iam qua pulsus terraque marseae. Conserant nunc qui volent Ouidium de Virgilium, de mox videbunt, eum qui alterius honori conccderet, dextrum semper latus clausisse. Quod si quis adhuc dubitet quanto dextro latere sin illium csset honoratius, is legat Suctoi ij Tranquilli vel baea quibus superbiam Neronis in Teti date Armeniae rege tractando describit: ubi post alia conti meliae plena haec ctiam leguntur . PerducZum deinde in Heatrum , rursus iapphc-iem iuxta sie latere dextro con cauit. Quis hie non videt a Nerone triumphante ho-ncstiolem locum capi debuisse, de tanto quidem honciliorem , quilitote rcge triumphato magis augustum , ideri volebat Hinc igitur perspicuum fit, perperam Horati, illud a Lambino cxponi: Ne tamen illi I. Ilo Tu comes exterior, si postulet, ire re sies. Nec melius quod sequitur paullo pollentis: a ilis O Vs ne te am spurco Dama latui' Latus enim claudit qui dexter adllat: quo modo de Iuuenalis intelligendus.. Diuisis luc serui clauit latus ingenuorum
Quod igitur Turnebus ex Oppio siue Aulo Hirtio citauit, ad eandem consiletudinis antiquae rogulam examinatum sacilius intelligetur. Nam cum Racilius Casso dexter Ac extet ior comes escet, ac locum Minutio dedisset: Minutius sinistra sua de
iram Caslh arripuit: alioqui si Racilius ei sinister adstidisset, Minutius sinistram. non
332쪽
dextram, arripuisset, uti perspicuum est considerantii tametsi Turnebus alibi occillatissi mus,hic caecuti uerit. Quando nunc de ritu apud priscos Romanos obieruari consueto satis constat: caussa danda esset aliqua, ob quam sinistrum latus de Iro praetulcrint: nisi mo - eam modo fatis ostendissem, dum dextram manum dixi dctentioni dedicari. Ex eo cnim ciscitur, ut is qui se dextrum nobis praebet, tantunde iaciat ac si recipiat se loco
dextrae futurum, dc pericula omnia 3c omnem impctum propugnatiuum. Hinc apud ve mi. nostrates Mauim de Trii Ioatit m apparitorcs vocantur, eo quod manuum vice sint indefendendo. Matit enim idem est quod mi-bant id eli manus cxlcrior, siue manus qua: longe lateque a nobis extenditur. Vnde pro chirotheca etiam usurpatur, coquod & illa exterior quaedam manus esse videatur. Quia vero eius modi manus cxlcriores existiora pericula amoliuntur , loquendi consuetudo recepit, ut paries etiam , quo homines non inimis quam manibus defenduntur, Mant vocetur. Erit mant fidum apparitorem defensoremque designat. Ex hac vocula Curbantes quasi cur u ameri dicerentur, G ἴ-ri id eii, caerimoniarum de rituum sacrorum desens ,res; qui Iouis infantis adhuc custodes νη- νηυπfinguntur, eo quod caerimoniae Iouis siue Dei in nobis generandi primam constituant infantiam. Eadem igitur ratio fuit eorum qui dextrum latus apud veteres claudebant, quae apparitorum & eorum qui alterius sese descias res fore pollicerentur: quo fit, vetanto minoris haberentur quanto pluris sutis quae in corpore defenduntur, quam quae defendunt. Corde cerebrum in nobis maxime muniuntur, dc quanto ca costi, dc craneo dc manibus praestant, tanto qui ab aliis defenduntur,defensoribus fiant honoratio res . Ad hanc rationem Cicero respexit, aut potius cana dcclarauit in oratione pro Marcello omne sque tibi, ut pro aliis etiam loquar quod de meipso sentio , non modo excubias de custodias sed etiam laterum nostrorum oppositus dc corporum pollicemur. Hinc iuuenes sienatoribus dextri adstare debebant, quo hi interiore siue sim sim loco essent tutiores. Ex hac collatione non exiguum in sacris litteris dubium tollitur. quod exillit e duobus eiusdem Psalmi versiculis in speciem contrariis : Prius cnim David canit' Dixit Dominiis Dom no meo, sede a dextris meis; de post interiectis aliquot versibus dicit Domino suo: Dominus a dextris tuis. Hic cum Christum Dominum situm Vates appellet, d eum ad dextiam Deo patii collocci; qui fit ut mox eidem Christo
applaudens dicat, Dominus a dextris tuus Qui enim fieri potest, ut Deus Cluisti, de ilia si nister dc dexter bene voroque celebreturi Duplex est igitur consideratio in mentem
Vocanda, altera vi honoratioris loci de communi antiquorum consuetudine ratio lia D
beatur; altera ut defensio spectetur. Dum igitur audimus, Dixit Dominus Domino mco, sede a d tris meis; intelligamus Deum patrem sinistrum uti honoratiorem allide re filio homini iacto, ratione carnis quam Christus adsumsit. At post dum canitur, Dominus a dextris tuis, cogitemus Deum de Christo uti vero homini,& omnibus creatatis defensionem esse de propugnaculum, de locum dextrae manus, quae ad tuendum comparata ost, habere. Hic alia sese non parum torserunt, de nos io an quisquam satis explicate nodum dissolii crit. Deus itaque omnibus rebus creatis cst a dcxtris,id cit, potentissimus est protector, de tamen si de sessione de loco more humano loquemur, nosci de omnis uniuersitas dextro loco debemus assidere. Eodem modo dum Rex quispiam veri pastoris munere fungens pro grege suo in acie stat, populo suo est a dextris, aes in palatio cum quopiam subditorum velit sedere , cum sibi a dextris collocab:t eo quod sinister locus antiqua praescriptione honorem tibi sumscrit. Sic Solomon in thro xo sedens, matrem tibi a dextris collocat, de Besacis filia libro tertio Esdrae dicitur a dextris Regi assedisse cuius tantum erat concubina. Nec aliter Ecclesia. quam David Reginam vocat, dicitur a dextris Christo adstare; cui tamen ipse illa altera consideratione est a dextra, quando eius verus custos est de unicus defensor. Quandocumque ergo Deus in sacris litteris a dextris cuiquam esse dicitur . sic supputanda ratio, ut defensor depi pugnator esse iiitelligatur. Et haec quidem s itis siliath de dextro Sc linistro. Vnus -- mcn testat scrupulus ex Horatio mihi iniiciendus, apud quem hi v sua leguntur: Si fortunarum θecies C gratia praestet, Mercemur seruum qui dictet nominar laeuum 'ui fodiat latus, or cogat trans pondera dextram Porrigere
333쪽
u ir n oc LON ICOR v MHic seruum sinistrum videmus . herum dextrum, quo fit. ut quae diximus videantur vel omnino aduersari veritati. vel saltem perpetua non tuisse. Potuissent proiecto nonnihil hoc loco commoueri, nisi res ipsi clamaret, hic non honoris inter herum M seruum, sed mini lieni rationem habendam suisse, quae non postulat modo, sed cogit, ut servus domino ambienti, dc dextram ciuibus porrigenti, de singulos nominatim roganti sinibner adesset; tum ne obstaret ac impediret, tum ut ab interlore parte commodius nomina fiaggereret atque insinuaret. Inter ieruum ruinistrantem dc dontinum non honor loci, sed commoditas de neccllitas spectatur. Num quisquam tam rudis, ut non intel . ligat famulum hero tum sinistrum esse debere, dum sinistro podi vel oci eas vel calcaria accommodat Concludamus orgo , apud Romanos, & non apud Romanos solos, sed apud Hebraeos etiam dextrum locum minus honoratum quondam suisse; tametsi lao-
ώ Τὸν sem diernus usus aduersetur. Vnde perspicuum Sc illud , Dextrum exteriorem , Sinistrum interiorem vocari, iuxta ac naturae instinctus omnibus nostratibus dictat aurigis. V . 3. Isim cni mucro si caussarum in soro patroni praeuaricari dicuntur, si non omnibus armis
partes sitas defendant, quanto magis cogar cin graue iacit inci crinacii subire, nisi illud adducam argumentum, quo nec firmius ullum dc euidentius, nec antiquius ullum de vcnerabilius queat inueniri. Cui rogo potius credemus, quam ei qui Se prima sui origine Deo proximus fuit, dc a solo Spiritu salicto Omnem edoctus naturae Je cognationem dc repugnantiam. Quis vero hic est is, inquam, qui primiis suum cuique rei indidit nomen. Latini dextrum dicunt de sinistrum,Graeci g ξιλή αρις eis,sed neutri vocum minis .ia, suarum caussas hactenus pervestigaic potuerunt. In his dextrum de sinistrum nostratis NMuri sunt originis, de δεξιὸν ab eadem radice a qua dextrum pullulasse non puto quemquam negaturum, qui modo Hermathenam nostrana audi uetit de vocum primordiis disputantem. Dexter compositum nobis est vocabulum cx articulo siue pronomine De de Cria quo Exterior denotatur. Extir formam comparantium sequitur, ab Et derivatum. ce pro eo ac debct pronuntiatum, Et habet sibi ut litterarum ordine, ita significatione etiam contrarium: de quibus in libris de Sapienti interpretatione modo citatis. Quoniam autem Ce velic menter desiderantiscit, & Ct abominantis. Et a illud denstabit quod reiiciendum est. Unde Crter quod a nobis remotum est:qua derivatione docemur, solis nos internis bonis inhiare dcbcrς; de quicquid tale non cst, reiiciendum a nobis esse. Hinc apud Latinos Ex, Extra, Exteius dia reliqua .b eadem radico. Dexter igitur ipsium exterum reddes, si De articulum nostratem per pronomen notabis. Extree erro autem Antuerpiae hactenus in usu est frequenti, dum exire tergistam pro nudius qua tus dicitur. Sunt in subiit bano Ap twerpianorum agro duo loca, quae quia vacua simi de inculta, Eaet nomen ibi tiuntur: quorum alteri ad dextram ab urbe cxctantibus sito iam exilitare. men est caeter dari de quo mox perspicitur unde Dextrum apud Latinos dicatur de quo si constet, ne de illo quidem dubitati poterit, a quo δεξιὸν situm acceperint Graeci. Non ignoro interim Eustathitim a J. cum vocem derivare; qua de re nolim diu iarii l- tum De altercari, eo quod mihi satis iit, in dextro Latinorum apertam esse originem:
s a I i non ex co modo quod modo dixi, sed de sinistri ctiam interpretatione: quod perinde factum est ac si dicas . unt steri quod significat idem quod Latinis redderetur, Suum propinquius. Ex his ergo liquet, Dextrum primi nomenclatotis iudicio exterius esse ac Sinistrum propinquius δί intcrius i quod omnem Romani scrin nis consuetudinc in apud Poctas Se ceteros bonae notae scriptores iccutam cilc ,exempla a nobis in medium adducta fatis, ni fallor, superque docuerunt. Quocirca nihil mihi ab irdi dictuius vindeor, si dicam ἀρi te di apud Graecors pro ii milio dici; non , uti ipsi sortassis arbitrantur,
migra -- per oppositionem mali ominis euitandi caussa, sed quia teucra lini lirum melius sit dex- O tro tametii dextrum corporis latus robustius. Quanto enim quaeque res nobis interior est,tanto melior prastanti Srque censeatur noce siccst; idque tanto quanto quod seruit, eo cui seruitur, est minoris aestimandum. Verum clarius id crit, si de prima omnium re rum catilli cogitemus, ad quam, cum ipsi immota sit, omnia sciuntur. Idem cernes, si dextrum pedem promoueas, idque immoto limstro facere pergas. Videbis enim sini strum centri rationcm habere dc dextrum periphcria siue circum serentiae. Quia vero centrum prius circum serentia originis ratione, quid ni dextrum sinistro posthabeamii,3 Adde sint liti esse quietem, dextri motioncm dc idcirco rursus, ut sta prima caussa dixi, sini-
334쪽
sinistrum dextro melius esse. Praeterea, quia sinistrum frigidius, sensitum operationi magis erit idoneum quam dextrum, de idcirco locus sinister senioribus, dexter iuuenili
tribuitur aetati. Quemadmodum autem in tota rerum univcrsitate Deus Pater centri rationem habet, atque omnibus rebus proxima & int ma caussa est, cum qua sinistrum maximam habet cognationem, ut interpretatio demonitiat: ita conus ipsius cordis, in quo dilatationis de compressioniς vitalis centrum cst, sinistrum latus occupauiti atque hac consideratione seruata, merito sinistra pars dicetur non solum interior, sed tan etiam honoratior, quanto principium iis quae a principio proficiscuntur atque dependent, dignius est habendum. Praeterea clarissimum est e sinistro cordis ventriculo in gnam arteriam,quam aorram vocat Aristoteles, exoriri: de in ca sanguinem tibi iliorem multo quam in vena caua contineri: dc tanto subtiliorem , ut ei duplice opus fuerit tunica , ad maiorem sanguinis tenuioris de praestantioris custodiam; cum venae una sim- plox si iliciat: quo fit, ut rursus sinistrum dextro praestet, ac materiam contineat magis et aboratam , dc magis idoneam spiritibus nobilioribus alendis, qui ad actiones longe . praestantiores, Quibus Sc vita & sensus tum interior tum exterior constat, destinantur: ut hinc non videam qua Atione dextrum sinistro honoratius aut nobilius dici queat, nisi imperfecta pericctioribus praeserantur, de rudis materia materiae claboratae. Iam si materia se habet ad materiam, ita facultas materiae praeparandae ad facultatem, Acactio ad actionem . Dextra igitur pars, uti ea quae sinistrae materiam rudem subministrat, tanto est inferior sinistra, quanto is qui ligna caedit statuario, de simplicitet quiuis famulus inferior magistro superiore. Non igitur bene colligit Aristoteles e maiore dextrae partis calore maiorem partis, nobilitatem, qualido maior calor in corpore liumanorem peratiori calori seruit , dc vero ea ratio cst maioris caloris ad temperatiorem , quae
sanguinis fibrosi ad subtiliorem , de concoctionis adsensuum operationem, dccius qui robusto est corpore dc rudi mente, ad cum qui corporis viribus mimis ille quidem v let, sed ingenio, sellertia de prudentia excellit. Quoniam itaque sanguis sinistri lateris in corde rationis de ingeni j operationibus quam dextri lateris propinquiorem suppeditat . materiam; necessario fatendum , rectam nomenclaturam eum positisse, qui sinistrum sic vocavit, ut eo illud signi ficetur quod homini propinquius est: quia videlicet propius iaciat ad eas actiones quae humanae menti sunt praecipuae de propriae subtilis sanguis, quam crassus de fibrosus. Sophistica ergo conclusio est atque sallax: Si calor frigore no-
bilior, maior calor in corpore liumano nobilior minore quam tamen nisi admittas aegre
Aristoteles le tuebitur, si dicat in tot 'm pore dextrum nobilius sinistro. Sit sane ii par splene, dexter telliculus sinistro, de ren dexter sinistro nobilior ι non tamen ex coc le- ceris, ut dexter cordis ventriculus sinistro sit nobilior; nec it cm, quod maior calor praestet temperato. Sed tandem modiis esto huic de dextro de sinistro disputationi, teneam iisque dextrum exterius, sinistrum interius dici: 3c hinc sinit ira auspicia tinere illa quidem id quod proponitur fieri, iuxta festiana; verum non dici a verbo sino, v ille credit; Aistis ias. sed a propiore nobis natura: dc idcirco dum aues consiliuntur, si ad sinistram volent, rem ostendunt de qua agitur nobis arripiendam;sin ad dextram exterius a n ibis, abigen- dam atque propulsandam . Vertam valeat insana auguriolum superstitio: nos ad propositam nobis quaestionem reuertamur : Quod si dextrum exterius, sinistrum interius siti nec q iis quam sibi, sed alij loquatur: ac iit scriptura locutionis ad oculum expressa notatio; pessimus pictor iit, de omnibus modis praeposterus oportet, qui sierimonem sic oculis subiiciat, ut interius: non exterius tendete cernatur. Quocirca in scii bendo de sm i Vatiam versus manus dirigenda , quo adspectabiles notae sermonem quem exprimunt quam proxime sequantur. Abiurdissimos igitur pictores Hebraeos, dc omnes cos qui sinistram versus scribunt, esse dicemus: eo quod perinde faciant ac si quis eum qui egreditur e templo, depingat velut intrantem. Ceterum obiectum iri cerno arithmeticas ra. 'tiones sic scribi, ut a dextrit ad sinistia notae progrcdiantur. Primum nego in num ris N
simpliciter recto ordine describendis nos a dextris ad sinistra progredi. Contra enim fieri in numeris ordine pingendis videmus, in quibus primum Vnum, deinde Duo,hincia ria, mox Quatuor, δί ita deinceps ceteri dextram versus pinguntur. Se haec ratio in multis numeris scribendis scruatur. Quod si unus numerui multis denariis v centena-
335쪽
riis vel millenariis constans pingatur scriptio quidem eundem scrvabit ordinem .vertam maior prior minore scribetur, de idcirco maior sinister erit, minori locum occupans plus s ,rtitum dignitatis. Quod autem in addendo & multiplicando, in quo multiplex additio fit, a dextris ad sinis ita pergamus: nihil facit ad scriptionem, scd ad nouam numerorum gencrationem, in qua quia a minoribus ad maiores numeros sat progressio, merito a dextris ad sinistra tenditur, utpote a partibus ad totum. Quis enim non videt totum partibus sitis dignitatis honorisque ratione praestare, oc idcirco totum recte sinistro loco uti honoratiore poni. Contra dum numeros diuidimus, quia a toto ad partes descendimus, asinistro loco, uti honoratiore, ad dextrum fit progressus. Quis litis ergo
Cifras nobis opposuerit, nae is magnum rationibus nostris adiumentum adieret, quibus docuimus sinistrum dextro honoratius haberi: propterea quod clare in illis cernamus, sinistrum locum maiori numero id toti tribui,dextrum minori de partibus. Minor enim numerus maioris pars habetur, licet non sit sena per pars talis, ut aliquoties stinata :ntegritatem maioris absoluat. Quoniam ergo totum partibus praestam ius cli, maior numerus minori praeseratur oportet, atque idcirco sinit iro loco dignus, uti honoratiore.
Hinc perspicuum, cur additio, siue simplex ea fit, siue multiplex, 1 dextris ad sinistra:&diuilio, siue binatium, siue diuisorem habeat maiorem , contra a sinistris ad dextra
progrediatur. Et haec satis sunto hoc loco de numerorum notis, quas cur Cisseas voc mus tum explicabimus, cum de duodecim numerorum nominibus 5c corum mystcriis Sc figuratum quibus pinguntur caussis agemus: nisi nos ante Deus ad plurium numerum transferat. Clim igitur haec obiectio adco nihil scriptionis ordinem turbet, ut noliram etiam opinionem luculentissimo iudicio & solida ratione confirmeti procul reiicienda erit a laudatae picturae ossicina Hebraeorum scriptura . Sed dicet quis, si Hebraei litterarum nomina de corum ordinem a Iano acccperunt, cura recta scibbendi via declinarunt Proseisto dum mecum diligenter reputo, ac caussam tam absurdae ipsbriam scripti nis thuestigo,non aliud animo meo occurrit in quo acquiescat, quam ipsum Cadmum huius rei auctorem primum suis session illum quidem odio gentis impulsum,scd glauis
n. .. aia sima ratione dumina. Vt enim Hebraeos,Clialdaeos, Arabes, de ceteras nationcs cognato sermone utentes perpetuo commoneret, linguam corum a prima lingua insigni coraia .. ruptela degenerauisse, lic cos locutionem depingere docuit,ut in quovis versu animad-llertere possent, sese cancrotum more proccdere. Quemadmodum autem ipsbium
sermo a perfecto ad impersemina ccciderat, it sis monis quoque picturam ad cundem modum fieri voluit primus scribendi magister, non inuidia non odio non vlla maleu lentia: sed contra ingenti beneficia maximi in eos conserendi sudio incitatus. Quod vero hoc erat beneficium 3 Illud nempe: Voluit vini rupti sui sermonis ipso scribendi
ductu perpetuo monerentur; & id quidem tum maxime, dum audirent Ianigonas in Europa contraria via litteras inarare, & co scribendi modo locutionis naturam sequi. Huius monitionis is fuit scopus,ut c meliore scribendi ratione de sermone quoque in liore dc antiquiore cogitarent,& ad cum discendum incitareptur cuius tandem ea osset futura utilitas,ut ex co cognoscerent, eadem sibi per Prophetas significata cile quae prima lingua artificiosissimo mysteriorum contextu intelligentibus indicaret, atque ex hoc mutuo consensu firmius crederent ea quae ad Christum scrvatorem onanium πω tinerent. Quamuis autem tarda admodum huius utilitatis ratio videatur, eo quod n mini hactenus poli legem Mosi datam suerit mani sellua ; non est tamen ea de caussa cogitandum, in numquam ad frugem pei uenturam. Occulta sunt diuina consilia Meorum abyssi nullis umquam ingeniis explorandi quod nobis fieri posse non videtur, id ex illis saepissime de improuiso hominibus non opinantibus cmergit. Numquam ego fore speraueram , ut ad hanc siermonis nostri notitiam angustus pusilli ingenis mei captus adspiraret,& cc subito, haud secus ac furore correptus Cronias incipio consulere, x accurate explorare antiquitates : quibus non diu immoratus, mox dcprehendo nostrum sermonem primas sibi vindicare debere: ac non exiguis deinde passibus progressis, tam multa mihi arcana sermo noster reseravit, ut ea scribendo assequi nullo ha cienus ni ado possim; atque adeo verear, ne cxiguum vidae mea spatium vix centesi
336쪽
LIBER . r. 47mae eorum parti satis sit effundenda . Spcro itaque aliquando fore, ut non poenitendi fructus ab omnibus nationibus ex hoc sermone calpantur; doccaturque mirificus le- sis Mosaicae & priscae vetus lorum Ianigenarum Theologiae consensus. Falcor cquidem . niti Moses, Areligio Cliriitian iter mihi prae molli irasset , de totius vcritatis ianuam aperuisset , numquam me ad certam arcanorii hi quae iii sermonis nostris adytisdclitescunt, intelligentiam pcruenturum suisse. Verum postea quam Ogenia illa MCremis antiquiora, unaque totam Orphicam mylliologiam lutic sacrarum litterarum qu fu, hinc sermonis nostri subsidio diligentei rimatus fuistem,& magna ex parte milii ipse primus enucleallem , non facile dixero quantum voluptatifex liac collationc pe ceperim , quantumque lucis astulserit ad Obscuriis mariana alioqui rerum caliginem discutiendam atque proiligandam. Sed nunc ad pensum nostrum reuerti, singulasti teras examinemus. i verum orti mucro metuendum milii video, ne haec prolixa litterarum trJctatio prima statim fronte plurimorum animos aucitat, deterrcat, δc an id reaicere nostra cogat, quam vel minima tenus parte cognorint. Quamobrem mihi idcor non male operam meam collocaturus, ii holum stomachos oxyporo aliquo. aut garo. aut halmadibus cxacuam , quo litterarum deinde molestiam auidius aut sal - em minore nausea deuorciat. Quoniam in omnibus Olim apud AEgvptios Lliolis Harpocrates cernebatur, cuius symbolo distipuli offici; sui monebantur i non absumdum sore putaui,si de hic Alphabeto meo praefigeretur. Quod si Mattiano Capellae laudi detur, quod, licci res traderet non ad mobum a vulgari L laolarum notitia remo-xas, Harpocratem tamen in partes vocarit , quanto mimis mihi vitio vertcndum. li his meis Hieroglyphicorum initiis Harpocratis imagincm praemittam , atque eam totam sic ad caussas oc principia reducam, ut insana stolidorum hominum lupeistitione sub- Iata , quis huius symboli scopus fuerit, clariss me intelligatur. Quam plurimos noui maiorem in modum quam sanae mentis esse videatur, vetustorum numili natum id simulacrorum studiosi,s, quos ut video plus fatis reuerenter omnem antiquitatem venerari ; ita neminem adhuc reperi qui quidquam sani attulerit ad AEgyptias has notas interpretandas: quo fit, ut iperem operam meam nec inutilem viris litteratis, nec iniucundam sutura
337쪽
rcs celebrarimi, ut ne ipsos quidem Grammaticorum pueros latere possint ' quarum caussas ut alij alias attulerunt; ita illa mihi semper visa est habere principatum, qua fit ut vetusta rerum sacrarum symabola a significatione sua de primo usu detorta pro Diis colantur. Haec autem lacillime patet, hinc ignorantia verae religionisi hinc sacrificorum auaritia, quaestum suum ex omnibus ritibus & caelimoniis & signis venantium . hinc cacodaemonis, cuncta ad sidum cultum pertrahentis. Hirrutvli, - fraudibus adiuta. Antiquissimi illi gentium omnium magistri sententias suas de rebus vcl ad diuinum cultum, vel ad hominum Glutem pertinentibus sancire, & sempiter nae posteroru mentoriae tradere volentes, signa finxerunt :quibus eae non litteratis ni do ted indocti s etiam de plebeiis ob oculos ponerentur. Cetcrum quo promptius Se s cilius quid tesseris eius generis moneretur homines coniectarent, nomina illa indiderunt quibus tota significationis ratio indicaretur. Termino itaque quadrato quo Deum ethoot. notabant, non solum caput superne imponebant, sed Tlioot etiam nomen dabant, quo ipsium caput notaretur. Eodem modo illud caluariae figmentu, quod in conuiuiis AEgy---ι. priorum circumserri solere, cuni alii, tum Plutarchus prodit, Manerota nuncupabant: quo ad verbum denotatur caput commonefaciens, ut honori considamus, nec a d oro deuii feramur. Sed quia haec idque genus alia iam crebro a nobis si int cxplicata: pluribus hic exemplis nihil opus eise remur. Ex his igitur nominibus ibitina agnoscitur, non hoc tantum, quid tesserς denotent: sed Se illud, qua lingua usi sint qui primi earum fuerunt auctores Quamobrem cum plurimis de luculentissimis rationibus alias os benderimus, totam AEgyptiorum Theologiam a Phrygibus petitam esse,&Phrygio siue Cimmerio sermone consignatam: nihil mirandum,nec ab AEgyptiis nec a Graecis r rum secrarum vel nomina vel symbola intelligi exponique potuisse; propterea quod cam linguam equa significatio eorum pendebat, prorsus ignorarent. Nec id AEgyptiis solis accidit. sed de Graecis dc Latinis, quorum nec illi, nec hi deorum quos impie co- ut ulunt, nomenclaturas intelligunt. Quid Herculis, quid Mercurij, quid Hermae, quid Apollinis, quid Palladis, quid Herae, quid Iunonis , quid ceterorum com mcnticiorum
numinum vocibus denotetur, ricino adhuc quiuit interpretari: M interim Andabatarum more in tenebris de potcstate Sc sacris eorum digladiantes, variis erroribus implicantur : quorum controuersias & altercationes cum alij complures , tum pulcerrimὰ
Plutarchus in libro de ii de x Osiride exponit. Laudat is philosophorum illud quo
dicitur, Non bene eum rebus usuruin, qui non recte didicerit nomina intelligere: quae sententia ut in plurimis aliis locum suum habeat, nuiquam tamen quanti sit facienda clarius apparet, quam in his de quibus agitur nomenclaturis symbolorum : c quorum peruersa intelligentia, aut cras L potius ignorantia demens exstitit idolomania. Quia igitur nobis in praesciatia hoc negotium proposuimus vinuis Harpocrates apud Butios& ceteros AEgyptios fuerit,& quid apud vetustissimos denotarit te quam foedo deinde de impio errore ipsum simulacrum ad diuinos per iactu rit honores, cxaminemus. Principio duas eius imagines ex germana Sc fida antiquitate delit catas exhibebimus : quarum priorem Pighius, curiosillimus Romae veteris explorator, de plurimorum milii petiolum Latium priscae memoriae vestigiorum praemonstrator, se falctur a Pyrrho Ligorio Neapolitano diligentillimo item antiquario, accepisse; atque primum exemplar aereum suille : posteriorem habeo e copiosissimis illustrissimi Cardinalis Granuellani, nunc vice regis Neapolitani, thetauris: quibus sic mus eum suum locupletauit , ut nescio an cuipiam in tota Europa in hoc diuitiarum genere ccdere debeat. Lapis est Heliotropius, a quam hic cernis amplitudine, cuius altera facies puer u habet sedentem. qui ii
338쪽
qui indicem ori applicat: altera Loti florem praeserti e quo pusio indicem ad silentium
imperandum ostentans emergit , cui haec subest inscriptio: MEI AC OPOC A Π O-ων AD II ΟΚΡAT. EυιλATOC τ ω Φ ΟΡΟΥNTI. Luculentum profecto veritatis indicium in hoc Epigrammate videmus: cui cum Epi- phanius consentiat, Ar-l pocratem de Otii in cu-dem Butiorum deum αfacienis, non est quod de fide Heliotropis dubitemus. Ex Plutarcho didicimus Harpocrate Isidis filium csse, natu circa solstitium hibe numinec evin quidem maturum Sc perfectu: quae cum se grauidam sentiret, phylacterium hiau amuli. sibi siue amuletum ap- si
habui sib insciiptione, νς . qua Vox vera denot Ictur. Plutarchus ipsium nomen cuius ea esset
significatio non adscri- . psit , ceteroqui AEgy
sus indagator: qua de re sit spicor ei hic idem accidisse quod Plinio
in Gallico Visci nomine; quod non expressi, quia scribi non posset litteris Latinis. Mi c-nim per duplex digam-nia dicebatur , unde Gui postea corruptuna;
quod licet ex auctoritate Druidarum intc Protaretur , maluit tamen subiicere, quam cius sonum alienis litteris vitiare. Eadem itaque de caussa suspicor Plutarchum vocabuluapud Sacerdotet pro
flentio praeterivisse, eo qudd Graecis litteris explicati nequiret.Cimmeria namquc lingua veram vocem mori appellat : quod vocabulum prorso litterδrum ordine lectum, it niti Verbum significat: verso autem verum 3c fidum i ita vide ichna a conuersione solis ς ' nostratibus usitata, non verbum modo, sed verbum verum de fidum intelligatur. Quod si MariuRidicas, quo verum verbum citra conuersionis consequbntiam exprimitur, duas voces habebis, quarum neutra aut Graecis aut Latinis littetis signari potest de iii priore clari sine cernes, nullum aliud esse in toto in udo amuletum siue phylactarium, quam ipsiam verum: quod apud nostrates a custodia nome habet, aut potius custodia
339쪽
ino. a vero nomen est mutuata. Mar enim custodiam M verum, citra vocis de picturae discrimen vocamus. Videmus itaque quid Isidi cum veritate sit coimine: dc si rem iusta trutina expendamus, Isis essentia crit, abessentia procedens v patris , perquam Omnia facta sunt,Veritas omnia custodiens. Hermathena enim nostra docuit vocabulum
Isis idem elle quod Latinus diceret Est e li, quasi Ens ab crate. Mori idem eii quod esse accipit siue gignatur, de homonymos pro verbo ,surpatur. Iam Nar quo ucrum
notatur, custodiam denotat i quod Graeci dicunt Phylacteri uni . En miram vocum ocrerum conuem iam, quam frustra in alia lingua quaeras. Lucanus hicrogi vphicis iam
iis magicas voces designari cecinit, multo ille verius quam ipsemet intellexerit. Clinis Ma cnim mag idem sit quod cognatum; & Magiris, unde Magus corrupte dicitur, qui &nouit de docet cognationem; nihilque nisi sacrum sacris illis litteris notaretur:& id qui dem de Phrygio sermone: non dubito quin de hac qua modo dixi maxima cognatione deuinciri, dc id genus alia , hieroglyphica scriptura designaret. Quamuis vero mati cr te enuntiatum,id quod de cognatione Ilidis de Veritatis dixi, satis explicet: facit ta-incia sacrosancia Motis auctoritas, ut Nar cin Ilidis phylacterium fuisse cic dapa: quod
nomen ad ungu m veram vocem,ut Plutarchus vertit,in arcano saccidotum Astyptiorum sermone designati qua de re cum de Urim in Hermathcna egi, nonnihil a me annotatuna est, pluraque alias, si Deus qui Vcra vox cst, nos custodiat, scribam. Haec obiter de Phylacterio: quibus mox nonnihil addemus. Conaliacmorat Plutarchus, auamrmi ctor milii saepius laudandus. in libris Mcr ito inscriptis rei cruri, Horum eundem essem δρῆ queni Graeci Apollinem nominant: nec aliud co nomine capiendum csse.qri in ordinatam vim qua Sol in orbem scrtur. Aiunt in Copto Hori timulacrum Typhonis puri i , dcnduna altera manu tenere. Harpocrati prima legumina cinc rebantur vel bis his ad-i ctis,Γλωμα τυχη, γλ ω α λωμών, id cli lingua fortuna,lingua genius. Qua de re Plu- -tur. tat claus colligit, praeiidem cuin suisse sermonis qui imperfectus adhuc sit, ncc bene per membra omnia absblutus, formandi perficiendique; atque inde adeo esse ut silentium digito impetet. Addidit Sc illud, Magnetem os Hori nuncupari, Tu phonis vcro os se rum haberi : quod ipse suo more ad ordinatam naturae motionem rescre, quae ordini contraria Typhoni adscripta secum rapere frcquenter δί in ordinem redi re videtur
Eudoxus auctor in , in AEgyptiis esse fabulis. Iouem principio pedibus fuisse connatis &constrictis de idcirco prestus omnino impotem , at Isidem butus pedes dissecuisse. atque ita progrediendi dedisse facultatem . Plutarchus sacra AEgyptiorum nomina picraque putat c sontibus Graecis cita anasse, atque ex iis Isidis, Osiridis, Anubis de Hori nomenclaturas deducit: qua in re insigniter ipsum falli ea demonstrant quae de vetustissimo Phrygum sermone cum hic, tum alibi a nobis dicta sunt. Hinc fit, ut sursiim deorsum horum numinum partes Je naturas volvat δc reuoluat, de quam longissimc ab hieroglyphicis lignis aberret: quod si quis fusuis nouisse volet, ipsum consulat; ac deinde videat, Haetore D.m egoiae an ipse dicat probabiliora. Primum itaque illud statuo Harpocratem deum non sed symbolum dumtaxat utilissimam habens admonitionem .cum omnibus lib L. Σι. ralcm quampiam artem addiscere cupientibus, tum illis praesertim qui sacris litteris volunt initiari: atque idcirco a priscis illis Ianigenis in primo scholarum vcstibulo lin
tum collocari. Postea vero, uti modo de toto superstitionis genere dixi, partim ignorantia, partim Eriuniorum sacerdotuna lucrum situm cx multitudine deorum quaereno. --. tium, auaritia; partim etiam impio cacodaemonis instinctu factum est, ut Harpocrates se Deus haberetur, & eius imago tutissimum omnium malorum amulctum,Vti videre licet cx modo recitata Heliotropij inscriptione. Persuasum cnim erat,ei cui hic propitius
csset, nihil aduerti posse euenire, cui irasceretur, nihil ex voto succcssiarum. Hinc Lucilio intelligitur epigramma in Simonem quendam mcdicum imperitum scriptum: Hν πῆ εηρ,
Odisti si qxem Dion si, ne pete ut Isis
Harpocrate ne huic sit trux, ali 0.e Dem
340쪽
, OBER IIII. 1ι Excaecans, voveas ut Simo sit medicus,
Et noris post quid simo, quid , Deus.
Harpocratis i itur imago, quo propitius csset. e collo plurimis dependebat; qui meIliis re, is sibi consuluissent, si quae plebi ra hac significabantur, ca diligenter considcra isent, ocreapse praestitissent, de vi tertiis significationem ad veram religionem . eo quo fas crat modo, vanstulissent. Vellem equidem nihil simile inter Chiistianos reperiti, nec tantum quemquam appensis sibi phylacteriis fidere, ut signa pro signatis babeantur: de
quod vcl ad memoriam rerum prateritarum, vel ad exspectationcm suturarum, vel ad utilem aliquam admonitionem referri oportet, id superstitiose S diuinis honoribus cmlatur, de vim aliquam credatur habere diuinam, siue ad corpus, siue ad animum, siue ad utrumque custodiendum. Epiphanius circa finem corum quae contra harcles sicripsit, omnem Phylacteriorum usiim Christianis interdictum esse tradit: quod qui sit intcli igendum, id quousque sese porrigat, illis quorum partes sunt ut religio nulla labe superstitionis iit inquinata diligenter procurare. discutiendum ac definiendum resinquo. Nobis satis ei it de Cimbrico sermone monui sic, nullum homini tutius cise de securiuspi Licterium, quam ipsain veritatem siue vocem voram, qua omnia de in terris de in caelis custodiuntur : de ei qui hanc in pectore circumfert, nihil cce metuendum, ne sica lotum quidem moles capiti illabatur, aut corpus igne concrcinctui de in cineres redigatur. Hoc illud est Isidis phylacterium, quo ut grauida cx abditis patris abyssis in lucem produxit omnia. ita omnia quoque conseruat 5c luctur. Fidiis multa igitur amulc- Vm MDi tum ipsim credamus veritatem: quae cum ipsis lima vita sit, atque adeo ipse Cluillus verus Hercules alexi cacos, ab omnibus nos mortis periculis liberabit. Qui hoc phylacterio caret, ci nihil profuerit sexcenta perlapta vel e collo habere suspensa, vel brachiis alligata, vel vestibus insuta. vel quouis alio modo ad cullodiam portata: Atqui hoc veritatis verbo. nium malorum sortissimo averrunco sic muniuerit, is omnibus aliis phylacteriis tuto poterit carcre i propterea quod huius soli is vis omnem tutelam, Omnem custodiam , omnem de sentionem, iuxta Cimbricam ipsius veri nomenclaturam, comploci.itur Jc absoluat. Valeat igitur Harpocrates, valcant cetera a mulcta, modo lit- displiyl icterium, quod cist Maruadusiue Uar nim quod idem est quod Vera vox, numquam a nobis discedat. Est vetus Graecorum prouerbium .aduersus calumniam nullum Arisse; esse alexi pharmacum : quod in Pluto sua Comicus ille usurpauit, quo vix alius Athenis peior exstitit calumniator. Nos itaque uti nihili facimus Hai pocratis numen, ita symbolo eius moniti digito labclla c0mpescamus, nequis Aristophanc saut alius. sycophanta aut quisquam Corycaus auscultans .ca ouae nos dextra vola damus, capiat lini.
stra : quod Theodorus quondam sibi accidisse aicit. Proscripto igitur vano numine, quod statuae de imagini inesse superstitio credebat, be reiecto stolido dementium lac ini-nu in delirio, ad priscam accedamus veritatem , ad quam nulla rectior via cit, nullum breuius compendium, quam illud quod Mercurius ex vocis interpretatione demonstrat Rimandum i itur quid Harpocratis nomen signiscet, ac quaesit vocabuli de aspectabilis signi cognatio. Nulla in hoc nomine accidit litterarii clades: una dumtaxat ad- noni nucem- spirata in tenuem commutata est ad conciliandam vocis lenitatem:addita praeterea ter minante littora de consuetudine Graecorum, quo nomen exuat pcregrinitatem. Cimmeriis integia compositio in has soluitur palles Dar pothra-fit aut Dar positi ra te quibus lignificatur, Diu morando arduum opus aggredi tenta: Celerit cr ad unum sesima. Quod si mihi permittas. ut vocis structuram per Apocopcia factam cise dicam, ne finalis quidem littera a Graecis addita esse dicetur, sed ex Cimbrico quoque sue te manasse. Si cnim Dar-poel)-ra-t, si compositae vocis partes facias, has duas sentcntias ha- . bebis exprellas: Diu morando ardua aggredi tenta: Ccleriter ad unum respice. Dat ab tuis. zr quo tardum notari Hermathena copii e exposuit, formatum est: vocabulum illud xe. quidem Germanis sit perioribus quam inferioribus usit. itius. Aurigae tamcn nostrates fi cquens in ore habent, dum tarditatis ccleuinare equos retinere volunt. Exallusionectiam sua ad cognatam vocem adagium nobis dedit,quod pluros passim v stirpant quam undo originem ducat exire dunt. Dum cnim quicquam intrica una de dissicile ad e pediendum dicere volumus, dicimus: Tinuar. Dar autem vocali longa crinem notat, dati tum quod is hominibus d alais etiam animantibus datus sit ut adiicisus mala perduietit