장음표시 사용
431쪽
teris prorsus eisdem secundum essentiam iut nimiri in Ilia cademque trium personarum essentia signis aretur. Hoc vocabuli artificium is recte capiet qui motuu de tem porum analogias de peripatetici magistri regulis didicerit. Ex Got igitur geminato tempore, & per consecutione necessariaui minato interuallo in eade porcialia. Ecog fieri videmusi litteris quide manentibus eisdem sed lblo tempore mutato. Est autem Tita ostensio libe demoniiciator , ceu si e Gg, id est , ad oculum diceretur. V muri h inlittero nomine intelligimus Patrem omnia est undem p Filium omnia duce te, ita de illud clare cernimus, Spiritu sanctua Patre & Filio pro dcii te omnia demi nitraxe ct mentis oculis id biicere.Sed de hoc nomine alias. Hic sii sciat de seimonis nostri aut cio docilille Spiritui sancto ostensione & reuelatione tribui debere, de idcirco rectissin per suersalutari. Nusqua lingua nostra a sacra scriptura declinat; sed ita ei scii perinliae ret,ut ita se cernas,utramq. ab eode tante M ab eodem doctpre. manat se de cuni hi ipsima suille .cimis est ea omnia reuelate, tuq& ad Dei sacrunt cognitionc ait vera hominis salutem: quem Loc loco magiit et Alphabet ius Canopo suo'propitali cupii a sol re. Porro ut clarius pervidere possimus , qua maxime figurat haeci vocis suasi gnificatio ob oculos poni pollit, consid condiana qua via de laritanc Spuicus i iacius wuelet. Equidem infinitos reuelationum modos Esse non ignoro, at eos ad capita duo non incommode reserri posse cerian. Aut enim Spiritus sanctus ex iis qua Dcus
uiti homines in Dei cognitionem deducit ut apud D. Paullum docemur . aut lingulari
gratia naturae creatae ordinem δί li mites egrest is diuina hominibus diuina, uti gula mili luomodo sapientes docuit unum Deum elic α sicarii ipsi vestir inclit, de re dii ctum eius quem in albis viderent, perpetuo sequi, ncc. umquam a rcctaraationis amussa botrum. Otianis enim diuintis ordo calorum imotu dcicii plusci . in quo limmines. vii in nra xu speculo, quid quaque in in loqui debcant, queatu utatueri. Hinc in illis quae
Plato tradidit ex ordine caelorum stabili conuinci, Dcum cile huius mundi gubernat rem: sed hunc sensum tamquam procellis obrui, cum rumin tui manarum intuetur c fusionem. E caelorum. motibus. Pythagoras, Tima usi Plato, Aristotcles, S ceteri incli ris notae philosi,pbi ad unius Dei cognitioncm poti gelii iit. Sic nos praeeunte valc canimias, Caeli enarrant glomm Dei. Ad liaec in oratione Dominica patrem ostium incalis esse dicimus: quo prator tera intelligimus, paternam eius matellaton in caelis maxime appardre; de mox oramus, ut eius voluntas iic fiat in rcua , ut fit in caelis : quo rvrsus inter colera, quae plurima sunt, intelligi datur, illud nobis Optandum esse , ut quemadmodum caelorum astra ordincin ilium semper videmus obsὸ mare citra omnem pertu ibatione ira: sic in terris quoque homino vitam suam in litu croat . ut numquam a Dei voluntate declinarent. Sed quid multis: Quin hic quoque sermonem nostium consissimus' An non modo dixi, Dcinti caelum vocari, eo quod altus sit alta capitis aeuel itor Z quae nominis ratio cum ill o conuenit quod Iesaias praecepit capite, ni fallor, quadragesimo : Levate, inquit, in excelsum oculos me fros, Cr et dete rati creatiuiae. Atqui reuelare non potest, nisi cius bcneficio & gLatia a quo omnis reuelationis scaturigo,ceu e primo Mnte, manat. Quamobrem si vcrum fatebimur, dicemus non tam caelum reuelare, quam Spiritum sanctum per caelum tamquam per librum quendam nobis patris ollandero potellatem dc pulcerrimum ordinem in rebus, gubernandis. Spititus igitur si inpliciter Tada Se nari: caelum vero i ciuit vocatur,per participari Dein reuelarionis. Vcru trientarii ero quia homo ab hac Dei voluntate Omnia ordinante ac diligente sese diuelli daemonis fraude permisit, manca fuit haec Dei facta reuelatio, nec hominem lapsunt ad integram Dei potuit deducere cognitionem , t.in cili normittit iuuaret. Quamobrem alia poli fuit opus voluntatis diiunx retiolat bone, poste. quam priorem sibi homo reddidit claudam ac paene caecam, Sc talem, ut cale ad Deum reducere nequiret. Ea suit litan, Spiritus sancius p phetis:iuspirauit , qua generis humani
in integrinii restituendi invitem detegebantur: si d sic detegebamur, ut solis illis pataeut, quos idem Spiritus ad ea intuenda admitiiset, qua initim huius spectaculi unicus
432쪽
semper fuit AI erit dispensator. Quando
itaq. duo habemus reuelationum genera, congruum fuerit orationi , ut duo quoque diuersa signa reperiantur, quibus earum
disicrimina denotentur. Prioris reuelatio. Catum minnis non aliud sumbolia quaercndum,quam ipsum caelum i quando nomenclator ca lum ab hac reuelatione omiti nucupauit.
Nefas enim sit Sc stolidae superbiae , quicquam aptius velle inuenire, quam ab illo nobis eli com monstratum, quem Spiritus sancti ductu omnia vocalia symbola condidisse velimus nolimus confiteamur necesse est: quado clare cernimus, ea Omnem
humani ingenij captum per infinita spatia
superare. Verum quia reuelationis quaeritur signum necesse est caelum apertum sit, non undique conclusum . Attamen quo veritam per omnia sibi consentiat, nec aliud
sit in signo quam in rcipsa i ratio pollulat ut caeli figura sic aperta sit, Vt qua parte
aperta cit, a nobis sit aversa: quo intelligatur prius hoc reuelationis genus nihil fac ore ad ea homini demonstranda, pcr quae iter ad caelum rursus pateret. Est cnim homo naturam suam prima & omnem cius ordinem & ductum auersatus, & idcirco non iniuria caelum ca parte clausum est,
qua ad hominem respicit. Quoniam itaq. ea quae dextrorsum seruntur a nobis ad exteriora spectant. caeli figura sic erit pingenda,
ut ii nistror stim claudatur , dextroisium aperta cernatur. At quando frultra nobis haec Icuelatio proponitur , utpote ex qua ad caelum non datur venire, alterum reuelationis ι. tata genus accedat necesse est ut ea ad integram Dei cognitionem de vcram felicitatem no- Δώρ- --,is iter ostendatur. Huius signum inuenire non aeque sortasse fuerit facile. Si tamen μcorruptam nostram naturam consideremus, ac tandem deprchendamus nos vere pecudes esse, & oues in medio luporu procul a pastore vagabundas; mox cernemus cuius generis reuelatio nobis sit necessaria. Conses lim enim intelligemus,pecori maxime co-
taenire ut pastorem habeat, δί ab eo ad tuta pascua deducatur, de a faucibus luporum liberetur. Quod vero huius palloralis ossitis congruentius suerit symbolum,quam pedum siue baculus, quo pallores oues sitas gubernant,fc ad pabula laeta copellunt Nihil profecto ovibus perditis & sine pastore vagantibus salutarius iit , quam ii ipsis tuti pabuli contingat praemon liratio. Quamobrem cum omnis Spiritus sancti reuelatio ad
hoc spectet ut omnes perdite oves unum cognoscant pallorum,& cius ductum sequan- 'iam ast tur: placuit hietoglyphicarum auctori notarum ut pedum huius reuelationum generis 'κ synibolum haberetur. Cum enim omnia vaticinia ad Christiam pertineant, Ac is se dicat verum pastorem esse, atque Petto 6c cci cris Apostolis hoc tantum munus dederit, ut oves suas pascerent; nec hoc pascendi ossicium aliud sibi vellet, quam ut populum docerent, de ei mysteria salutis reuelarent i non potuit aptius & conuenientius huic r uelationi signum inueniri, quam pedum pastorale. Totam autem hanc rei lationem,
qua populo Euangelium exponitur & doctrina traditur Christiana ad Spiritu sanctum Icserri nemo eorum ne icit , qui ea modo cognorit quae de Spiritu sancto ipse Christus Apostolis suis promisit, quae . post largiis me cum totius mundi admiratione prae stitit. Docuerunt Apostoli, docuerunt etiam succcsibros, docent hactenus veri pastores, d cebunt item qui deinde per Christum ouile intrabunt: de hi omnes unam unius Spiritus docent leuelationem, quam nos Iuti dicimus,& pcdo designamus. Hinc pecum
433쪽
D m miri Episcoporum : quod licet Episcopis tantum detur, omnibus tamen debetur pastoribus; m ' δ vertim in ligne penes eos mansit qui multis pastoribus de multis gregibus praesunt. l'
dum igitur lueroglrphicum lignum est dolirinae Spiritus sancti, qua is Christi greges
perpetuo pascit. Pabulum autem quo pascit, est verbum Dei , quod nutrit de roborat, non in praesens modo sed in aeternum. Videamus nunc quid pedum designet. Virgilius
P. , quid in Bucolici, hoc vocabulo usus est:
A t tu sume pedum , quod me cum se rogaret
Non tulit Ansgenes, ct erat tum ignus amari. Hic seruius baculum incuruum pedum definit, quo pecudum pedes detinentur, haud dubie a pedibus vocem derivari arbitratus. Nos vetuliam Cimmeriorum vo m agia Ha .i mba scimus, quam nostro more De-to in diuitis sy llabis diceremus, quo pecudis frenum designatur, silue id quo pecudes voluta freno reguntur. Neque enim adpecudes tantum
retinendos huius baculi usus erat. sed ad omnia ea pratianda quae ad gregem regendum μιρ. pertineret, ut ipsa etymologia clariis me demonstrat. Nam pedo uti baculo oues coe cebant de agebant: de ii qua longius aberraret,eo loco fundae utebantur gleba nimiium vel lapide luperpat te incurua collocato,& longillime evibrat O . Adli ac palloii scipi mnis loco crat cui lassus ini iteretur . de si res ita ferret, eo veluti hastili aut claua aduersus lupos pugnabat. Eodem modo Euangelici pallores Spiritus sancti doctrina utuntur,qua& oues suas regunt de pascunt ,& a lupis descindunt, de ipsi sese sulciunt; de si opus sit, ouo etiam suas ligant, de dum placet ruisiis solii unt: quae omnia de his plura pedum V pilioni praestabat, de idcirco recte frenum pecudis vocabatur. Num quicquam doctrinae Chri ibanae conuenientius dici queat , quam ipsam ircnum osse pecudum; cum hominum animi reuera pecudes lint, solo verbo Dei gubcrnandae ac rCgendae Mirum est, quam apte vocabuli ratio symbolo c ongruat,de quam clegant cr lignificationem cius ob oculos ponat. Quo tamen clarius ostendatur, quanta sit huius sumboli antiquitas, de quam Ogonius cius apud lanigenas usus , operae pretium fuerit, si de alterum eiusdcm Litu- incurui baculi nonien explicctur. Lituus frequens cli in Latinorum ore vocabulum: verum quae nominis eius iit origo, quaeque prima eius notatio, nemini hactenus cognitum ei te existimo. Virgilius, diligentillimus antiquitatum indagator, libro aeneidos septuno doctam eius secit mentionem:
Succinctus trabea, lauas ancile gerebat
Vt autem veterum in hac voce cernas ignorantiam, Ciceronem audias: Quid, inquit, lituus iste vester, quod clar. illinum est insigne augurum,unde vobis cli traditus' Nem re eo Romulus rogiones direxit tum cum urbena condidit. Qui quidem Romuli lituus, idcii , incuruum flet cui ter a sumino inflexum bacillum squod ab eius litui quo canitur limititudine nomen inuenit cum situs esse vin curia Saliorum, quae est in Pal tioxaque deflagia illat .uritentus est integer. Haec ille quibus ostendit, se opinari, nonacri prius incuruae tubae liue cornui aeraco quam lituo augurum datum suisse: quod falsi ili- nium esse demolistrabo. Iam antiquitatem cius a Romulo dumtaxat repetit, nec addit cur Romulus eo potius quam alia virga regiones urbis designa sic t. Possemus de alios super hac ic lcntcnt iam rogare, sed si ustra; coquc satis suerit , omissis plurimorum er-titia εροψ. roribus, veram vocis Originem aperire, de ex ea certum iudicium scire. Lituus igitur Eri. dictus a Tre hii, quo dc notatur custodia de tutela ab omni re noxia. Ettenim nobis omnem noxam Se omne obstaculum designat: quod cium in quotidiano sermone perpetuo versetur, non opus cst cxemplis docere. Quod si nisuis candem seruare vocalem , Liti rem mihi gratam seceris, & c geris rationem assignare clat iorem. Tit vocali lonna tormentum dc dolorem notat, a quo it bu derivatum id significabit quod a dolare cie tormento tuetur. Vtrum igitur accipias, mea non admodum rescit: in priore E in I. 1 iraitaretur, ut ex Menenia iit M inertia dc a Ium Mino: at temporis cadem ratio con staret: in posteriore ut vocalis cadem maneret, ita longum tempus in breue transiret Bacillum itaque incuruum quod ab omni obstaculo, tormento, dolore, atque animi. aegritudine, quae maxime tit vocatur, nos custodit, lituus vocatur. Nunc igitur in- . uestigemus unde ad. Romanos venerit, de tandem augurum proprium csse coeperit.
434쪽
Virgili ux lo' se doctius qtiam Cicero hac de re locutus videtur. Cum enim Pico Latinorum Regi lituum tribuat, de is mox a Saturno regnarit, longe altiorem litui ruum. quam Romulus csset, agnouit. Cum autem Quirinalem vocat. latis declarat, sede alio Ἀ- ω μ uia irri. o quam de Romulo sermonem haberct cum hic multis post saeculis scribaturi uille . Quirinum a nostra voccnoinen inuenisse alibi tradidi. Cum enim Latini duplex Io non admitterent, pro Uermo Qti irinum dixerunt Est autem meritiis qui do Me .sendit: unde Martis desenlotis cognomen non male habetur. Huic vcio quid aptius sit, quam baculus is qui ab omnibus malis tuetur Nunc igitur clarum cit, hoe bacillum L -- Reges maxime deci iste, quorum est populum ab Omni malorum genero custodire. Verum quales tandem sunt illi Reges qui ab omni tot monto tam corporis quam animi homines possunt lucri Tales haud dubie, qualis scribitur Melchisedec lui ste, uicinni nitrum Rex de sacerdos. Talis de Anius celebratur, I cx Anius, Rex idem hominum Pluxbique sacerdos. Ceteri enim Reges qui populum non pascunt verbo, non possunt
homines ab omni tormentorum genere thicii, dc idcirco iacclituum habere dicentur. Holneris, vetustissim uni Regum nomen suis Regibus nonnumquam tribucias, Ostendit quales primi fuerint Reges. Cum enim populi pallores eos vocat. quid aliud signiscat, quam populum oues cile, de Rcgena ipsorum pallorem Vcisi in quoniam verus hominum pastus est doctrina diuinitus in pirata de cx ore Dei procedens. Rex pastor recte dici non poterit, nisi populum liaci Octima subcrnet ac panat. Nunc itaque covenimus, ut rurium intelligaimus, peduna eiusmodi Rosum insigne fui illa, ac populum ετ si eo regi debere. Verum quia pedum synabolitos inteli gendum crat, Rogcs n. agno vpi- Itomim pedo nihil opus habebant, sed satis ipiis crat, ii simulacrum quoddam cius in
Dii tenerent, quoiplbruna ossit it cuni V pthoi tam curas in ilitudo cerneretur. Lituus cr-po pedi fuit simulacrum, Reges de saccrdotes moncias, ut populum diuinis regcrent institutis, de eo ipso cuius pedum apud antiquistina os symbolum habebat. pascerent Segubernarent. Ncc caret mylterio luculenti nio quod pro indicio pedi lii periorem p. tius part cm , quam inseriolem accc perint: 'uisquis enim huius ritus fuerit inuenior. is ciare monuit, pati endi potest.item de gregis humani alimcntiam non e tei renis nec ab intimis esse sumendum , scd supernis, uti superior pedi pars ad simulacium de insigne sumpta declarat: quam rationem nuror a nostris Ponti fi libus fuisse desertam, quos foliassis magis delectauit ut inseriorem de superiorem pedi partem ad caelestia de terrena limul accommodarent. Ceterum misiqua Ha rc bus in peius labentibus, Regis de Sa
cerdotis partes sunt distractae, lituus penes saccrdotes niantit: equo luculento conuiti, is, citur algumento, cuius rei notam prae se terret. Sacerdotum enim est hominibus Dei reuelare voluntatem, de idcirco lituuna dicebant ad caelestem doctrinam pertinere. V ni inaraero ut liac natio apud exteros sempcr fuit quaestus allidissima callide doctrinam canes lem ad stolidam vaticii atricena arictu translulci lint, .u miseris de dc mcntibus hominibus persuaserunt,sese lituo suo possi: res suturas c caelo de auium volatu druinare. Hac itaque fraude lituus oc doctrina caelestis ad augurium transiit, de vero animo- Litinis
runa pabulo in ana successit mendaciorum disc iplina. Sic sacra omnia paullatina caco, daemonum insidiae de sacrificorum auaritia ad idolonianiam detorserunt , astutis qui. 'ri busd .im sopitis malis homines per se alioqui vanos inescantes. A maioribus accci tum erat. lituo doctrinam significari caelestem ; cam sacerdotes ad augurandi artem, quae de ipsa caelestis videretur, transtularunt, ne quid aliud quam quod a priscis accepissint tradere viderentur, tametsi reapse longissime incederent, Sc si ib eisdem verbis omnino contraria priscorum traditioni docerent. videmus itaque quis verus fuerit Litui usus, quis deinde foediis inus abusus,de qua via a vera tutela transierit ad eam superstitionem,
qua dementes homines credcbant ex auium per caelum volatu se praecauere posse .ne in aduersa prolaberentur. Hinc liquot cornu incitruum, quo in bollis utebantur, ab huius similitudine nomen duxisse: non contra, ut Cicero putauit. In noctibus Atticis legi- simu taminus, hunc baculum caparte qua robustior est, incuruit m csse: quod cum omnibus ve. tu itis numismatis de Lxis pugnat i atq. adeo cum ipso Cicerone, qui parte superiore in curuum esse dicit. Deceperat Aulum , idelicet lituus tuba incurua, quae qua parte crassior cst, incuruatur. In lituo proprie vocato res contra habet, ut cuiuis licet in Romanis
antiquitatibus videre. Laudandus hoc nomine Guillelmus Choulius, quod in eorum
435쪽
gratiam qui hoc antiquitatis studio delectantur, cum alia as vetustam religionem spe-bantia, tum multos quoque lituos congestit: quorum nullus est qui non parie tui tenuiore reflectatur: quod nisi ita esset, pedum male referret. Eadem igitur litui sign:scatio est quae pedi, cum ille huius tesseram gerat. Nostris Episcopis grauius pedum placuit, quod multo argento Sc auro ponderosum de variis gemmis ornatum in tantam molem excreuit, ut non ab Episcopo, sed ab alio gerulo praeferatur: satis Ostendens, nos gratulari religioni nostrae de re, ut quae cura & diligentia pastoruin e lignea, facta sit suo tam in aurea & g mmca . Quo Vero cernas, quantum ludoris cffundendum lit, sudarium e ρ .pedo aureo suspenditur,certo indicio magnis laboribus verbum Dei doceri ,δc gregem
γ' Domini pati t. Sed satis de pedo Sc lituo, quorum illud pecudis frenum, hoc cuilodiam
ab omni malo designat: adeo ut utrumque iuxta quadret in Spiritus sancti doctrinam de reuelationem. Reliat nunc ut haec ad fisuram litterae Gimel applicentur. Dixi caelum nobis de primo peccato occlusum sitisse, nec amplius in arbitrio nostro esse ut caelorum ordinem in actionibus totaque vita noltra sequamur : quippe in qua licet mcris praesidera, carnem tamen habet semper aduersariam. Hinc igitur prior rcuet..tionis via mutilis quadam tenus nobis facta, aut saltem talis, vicam sequi nostris viribus nequeamus: Quamobrem cali figura nobis auerta pingitur, ut cernamus nobis ad ipsum aditum Gli non patere. At vero lituus siue pedum nobis obuium fertur, Jc caelum ex altera parte apertum ostendit, docens nimirum contraria via, quam humana natur a fert ad ipsi imveniendum esset atque id non alio duce A praemonstratore quam i plo liti κ' qui non s-lium iter ostendit, sed veluti clauis certissima caelum nobis recludit. Numquid aliud est quod caelum clausum hominibus i cserat, quam reuelatio mystei torum salutis per Spiritum lanctum facta3 Atqui l c pedo & lituo denotatur.& in lituo torma quaedam ct Dis videtur. ut hinc fortaste Romanus Pontifex D. Petri pedum non repetiuerit, quod idem iii, sternam inclailibus contineri intellexciit. Quis vir suam mortalium tantum reconditae cruditionis tantum arcanorum Spiritus sancti consiliorum m hac vilius litterae figura latere credidisset' quis ad rectam eius intelli ratiam tot vetustis monumentis
opus esse existimasset Ne tamen Romani putent, se solos lituum a lano accepisse in hac quam dixi lignificatione, ruttiis erit nobis Canopus in tabula Benabi secunda infi-υ,-- a mi Ordinis figura coli sideranda. Huic in manibus est icipio, S littuis scipionem demonstrans. Videamus itaque primum, quid lituus sibi vclit. Quid aliud. quam quod C is,. nopo revelet ac ostendat scipionem 3 At quem scipioiaci, Nempe non vulgarem, sed duabus notis insignem. Tau cnim praeseri;&cx Tais index sursum tendit in alaudat caput desinens. Docet ergo lituus, hunc scipionem arripicndum esse, in quo Tati contineatur. Nam ex Taia caput alaudae surgere, id est opus vitae. Vita enim mortalium in Tau erat perficienda, nimirum in ipsa cruce, quam hic expressam vides. Lituus igitur de Tau demonstrat, & ex eo docet, vitae opus assurgere. Praetcrea reuelat lituus, si hunc scipionem Canopus arripiat ac firmis manibus teneat, vitam ipsi huius medio promitati, de eam quidem ipsi proximam esse. Pendet enim cscipione versus Canopum figuravitae habens significationem, cui nota ipsius A, quam in Aleph ostendi, non est adiecta:
eo quod vitam dumtaxat figura hoc loco demonstret, quam lituus ostendit e cruce, super qua vitae opus perficiendum erat, depcnderc, S solo cius medio contingere mortalibus posse. O mirificum lituum: O stupendam reuelationemr O scipionem diuinum lquando litui indicio nobis re ablatur, solo huius medio nos ad vitam peruenturos, cuius symbolum proximum Canopo praescrtur, de obuium pendere monstratur : Canoponoilro cyaneo in dextra figura erat, qua ad vitam incitatur: Sc ob eam caussam virgam habet qua sonus ipsius A denotatur. Videra' modo quam omnia concordent, quamque clara sint quae prius obscurissima videbantur t Hoc modo quae in Cimmeriis tenebris latent, lunt eruenda, ex ipsa nimirum vocum 5e rerum cognatione, quae vcra est priscinrum hominum Magia: quam degeneres posteri non intelligentcs. ad dementem cac cisis itura daemotui in cultum & goetiam detorset unt. Nunc igitur figuram i psius Gi mei S otiis , , dilas partes explicatas habemus, quam Latini scre integram conseruarui. t. tametsi fici
rundam ignorantia lituus negligentilis pictus ut in magna scribendi celeri ate fieri coimsueuit. dubium aliquando reliquit, C ne tertia Latinorum littera, an G septima apud eosdem notaretur. Hinc in aliquot vocibus C pro G in vitan venit, ut in Caius MCnaus
436쪽
Cnaeus est annotatum . Fuerunt etiam qui lituum dumtaxat pro G pinxerunt, a quibus minusculum Latinorum G habemus . Graecorum maius ganima lituum quadam tenus imitatur, solo eo excepto, quod curuitas in suprema parte non sit rotunda. Nec L HUM mirum, lianc foram apud plurimas genim filisse corruptam , cum non videam apud V alios quam AEgyptios Phrygum discipulos & Latinos litui in faciis usum remansisse. suis Non possum hoc loco committere, ut illud otiose transeam quod de Lituo Roma iam r. Q. rum laternoriae proditum habemus. Omnium hilloriae scriptorum consensus tradit, Ora - ρἰ- cum Galli Palatium incendio vastassent, Ic omnia sic deflagrassent, vi ceterorum nihil Σ - - praetcr cineres reliquum esset, solum lituum integrum illaesumque inuentum fuisse. Stupendum profecto miraculum i lituum, qui nihil nisi bacillum erat, apta nimirum ignibus materia. potius integrum ab incendio seruatum cilla, quam ancilia. quae in ea.dem Saliorum curia custodiebantur. Singulari prorsus fato Romam a Saturno conditam fuisse e plui imis didici veterum monumentis inter quae& hoc de lituo modo commemoratum non est in postremis collocandum . Miror equidem Virgili, diligentiam cum in ceteris quam plurimis , in quibus alij cxcutierunt, tum in hoc quod Lituum multo ante Romulum apud Latinos in veneratione fuisse scribat. Adscendit certa quam potuit altillime. Se proxime ad Saturnum accessit, cuin Pici stemmati hoc daret in ligne. Ohiamobrem ego nihil verebor assercre, Lituum ab ipso Saturno in Latio r--asa
primit in consecratum sitisse i pii Quirino. id est, defeniri unico : quae vox cui pro prie conueniat. nemini Christianorum dubium esse potest. Quis enim alius singularis . - molia dc unicus generis humani defensor dici potest, qua in is qui a dira diaboli de peccati ser. in V
uitute nos liberauit Satiamus et go, id est, Nochus totius orbis Rcx&sacerdos supremus lituum summo iure tibi vindicabat, eo quod sacerdos cssct, ac populum doctrina Spiritus sancti pasceret. Ab hoc igitur lituus Cluillo, sub Quirini nomine delitescenti, consecratus est : quo nihil aliud significabatur, quam olim lcmpus sore, quo summum Christianaei eligionis sacerdotium apud Romanos sedem habet. t. Hinc cum R ME Saliorum curia totumque palatium deflagraret, Lituus integer mansit: quo miraculo a portendebatur, gloriam armorum , quae aeneis ancilibus denotabatur, de cci ta apud , , tiari, -- Romanos urbis ornamenta peritura: vetum rcligionem &docti inam Christianam nulla umquam vi a Romanis auterendam csse. Docui alibi verum vaticinium a virgilio ostiuo AEncidos libro expositum esse; quo docet Herculi ob Cacum deuictu occisum Pie, diuinos honores Romae institutos. Se inter ceteros, aram peculiari nomine Mosemam es fuisse consecratam: quod pocta sic cecinit: Ex illa se .it in honos i Diaque minores Seruauere diem , trim que Potitius auctor ma. Et domus Herculei custos Pinaria sacri inane aram luco staturi, quae t παπι semper Dicetur nobis, se erit quae SVaxima Iemcr. Mirabili emphasi vates hanc aram Maximam vocavit; εί mirabiliore sententia pronuntiauit hanc aram Romae semper futuram: quod quid aliud est quam maximum fa,cerdotium eius religionis quae Herculem Ca* victorem colit, pcrpetuo foro penes Robmanosρ Multis inodis Christiani obligati stant Virgilio,aut potius ei qui Virgilio verita- R; Fx- tis inscio ea siuggessit vaticinia, quibus clare religionis nostrae musteria continerentur. I ρ aQuid illis duabus Eclogis, quarum priore Cluisti senesim, posteriore mortem de re suo , is rectionem Je apotheosin celebrauit, magis stupendum Acceperat illa quidem a Sibyllis, sed hoc diuini suit inst incius quod illa versibus suis celebrare vellet, quae procliis non
intelligeret, nec sciret quo pertinerent, aut ad quem tandem dc rent reserri. Spiritus sanctus quibus uis, cum ita ipsi visu inest, utitur instrum critis; de frequenter ignaris quid dicam diuina suggerit oracula : quod non semel Virgilio videmus contigisse. Lituum igitur Saturnus Romam portauit,&eius perpetuum ius ex voluntate diuina penes Romanos reliquit ; quod nulla inii tria vel temporis v lincendis potuit morere. Rominuscrgo Deum opi. max. ut Romani semper diligenter obseruent quae lituo dixi denota . :ri. id est, ut verbo Dei&doctrina non sua, sed Spiritus sancti, populum pascant: qu si fecerint, dignos se lituo praebebunt, nec diccntur in ovile per aliud ostium, quam per
437쪽
D; -di gua Admiranda sane est liuilas tertiae litterae figura, utpote qua duae nobis distendi viae pro
ponuntur: altera qua ex ipiis creaturis vcnitur in cognitioncm creatoris,altera quae nobis ostendit quid Spiritus sanctus maioribus adiplum usque primum hominem dictarib H duo ucrit. Has duas Dei Sc sui ipsius cognoscendi rationes Rati nondus de Sabunda duos. c. libros nominauit, dc priore quidem non minus quam posteriore veram theologiam contineri demonstrauit: tametsi citra Spiritus sancti illustratione ex eo nequeat depromi , propterea quod primo peccato homines sint cxcaecati. Velum benene hoc an male statuerit, alio viderint ι nobis certe clarum cst, nullo modo fieri posse, ut stilius naturae a misis is inspectione quisquam queat ad summam felicitatem peruenire. E rerum creataium mana t. quidem cognatione de diuersitate ad unum Deum mentem humanam subvolare posse D. Paullus testatur ; vctum ex iis arcanum humanae salutis consilium elici posse - pernegamus. Hoc cnimo solo altero libro, quo maiorum doctiana diuinitus inspirna continetur, duci potest. Liber naturae lacillime quidcm patet , acquam plurimos ad sum mi opificis notitiam deduxit; verum postelior infinitia latius sese cxtendit non oracula tantum de mystcria vcrae religionis complexus; sed illa etiam quae in libro rerum creatarum leguntur. Lituus enim ad caelum conuersus, praetcr alia omnia arcana quae si demonstrat,in ipso etia caelo imagines ostendit hieroglyphicas,omnibus litici is sculptis,i . antiquiorcs; quibus primi parcnrcs Christi aduersias draconem victoriam dcnotarunt: GAίη - de alia quam plurima eodem spectantia. Videmus enim Herculem claua sua draconis caput impetent cm: videmus Erigonen ,& ad eius icinora panem viuuin sub nomine spicae delign.itum. videmus Adam uni de Euam muribs commutatos,de ad Aquilonem vastis maximi draconis spiris implicatos: vidcinus Castorem de Pollucem sese complexos, de alia quam plurima sacris Sc nominibus de figuris in caelo exarata, quae Spiritus sancti inliinctu primus corum nomenclator posteris suis proposuit perpetuo consideranda. Neque enim de caeli natura haec signa,vel imagines vel nomina sua sortita sunt: sed desola nonacia clatoris voluntate supremi numinis ductum sequentis. Et quemad- λ. G. modum has notas rerum sacrarum in caelo dc sibi Zc posteris finxit, ita totam primam γε alii a linguam sic condidit, ut cius arcano artificio tota religio Christiana contineretur
O ea maioribus suis prisci accepissent, diligenter semper quaesiuerunt, quisnam serino primus fuisset. Praetet itaque oracula vel per Sibyllas vel per alios vates de salute generis humani reddita, habemus de ipsam primam linguam , quae illa dedit nomina, cum aliis rebus, tum de ipsis stellis quibus vitae mystcria significarentur Magnam crgo partem libri, quem lituus designat homines hactenus legere nequiuerunt, eo quod prua mae linguae cognitione non cilciat instructi. Quid quod ne litterarum quidem nomina intelligere potuerunt,nec figurarum quibus pingerentur,dare rationes. Hac item de caussa omnes veterum poctarum fabulae nugis dc mendaciis applicatae, nec quicquam in iis sania quoquam repertum. Quamobrem posthac magna cura adhibenda, ut quae in hac insigni libri alterius parte scripta sunt, ea in lucem proferantur, ad illustrandam religionis nostrae antiquitatem, ad quam lituus viam nobis ostendit. Quemadmodum enim pastor oves suas pedo suo propellit ad pascua, decuin visum est retinet , ita de nos 4ituo ad diuiniim epulum agimur,nec vi rius nobis prodire fas est vel in cogitandis vel . in nominandis diuinis rebus, quam ei placuit qui primus lituum a Deo accepit, de po- steris omnibus ordine tradidit. Quo igitur sciamus,qui de diuinis sit cogitandum ipsius sermonem confialam usi in quo ca nomina inuenicinus quibus de Deus recte laudari cantarique possit, de mens nostra ad verum suum pabulum dirigi, ac certis terminis in
. . ,- ὸ TREs modo litteras enumerauimus, quarum nominibus non figurae tantum scineis timabis. indicataei sed de adhortatio ad vitam, dc via de ratio ad vitam perueniendi exposita, uti, cum salutatio ite .ul Spiritum sanctum: quae prima est orationis institutae pars. videmus: hic eum a praeceptore ordinem obseruari in doctrina sua recte constituenda, quem in totius mundi fabrica de numerorum ordine animadueItamus tencri,ut nimirum exor
438쪽
sungitur, Patris nobis indicat attributum , quem saeptiis in sacris litteris dicere audiui mus, Vivo e o. Bella orationis habens significationem, Fili; proprium est, qui unicus est inter genus humanum & patrem precator. Gimet,quo reuelatio denotatur, ad Spiritii sanctum praecipuo quodam iure docuimus referri. Absoluta igitur persi,narum in uno Deo enumeratione, descensus fit ad res creatast in quibus ut quaternarius supremum . locum tenet ; ita quarta quoque littera primam rerum creatarum formam designat: quam rem quo clarius queamus explicare, a vocis Dalat interpretatione exordiemur. Est hoc nomen disyllabum , e verbo Se articulo constans. Nobis enim familiare est ut riaruore articulsi ipli verbo annectamus, ut cum dicimus,suaesiit bait id est Sterne lectu mi p - & similia infinitae Articulus igitur licet de loquendi consuetudine de constructionis ratione verbo hoc at,eius tamen terminatio ad callim a verbo rectum reseratur necesse est, ita ut hic ad He vali eius transeat demonstratio. Restat igitur ut quid Dati sigius- Οὐιcet, ostendatur. Huius vocis,ut plurimarum in nostro ser mone aliarum,duplex usus est.
alter ut verbi,alter ut nominis. Vt verbum idem est Dari quod demitte vel descende . vi nomen. vallem significat. verbi ratio in eo consistit quod gemina compositionis parte designatur. Crati enim fit ex Dri & α Dei idem est quod motu interno ad omnem et cpositionis differentiam, ut scholarum more loquar, quicquam ciere. Si fit ab al. quo si- κ.Lgna ficatur omne. & idem denotat quod omnino vel omni modo & omnibus rebus,vt. Ela tm algori man id ell,vir est omnino & omnibus rebus bonus. Dii-al igitur, & con- . tracte per stynaloepheia Trail idem valebit quod omni modo quicquam ad omnem positionis differentiam promouere ; & ,ut proprie voce Dei utimur, omnibus rebus prosperare. Haec compositionis ratio in verbo prius esset examinanda, eo quod actus potentiam praecedat dignitate: verum clarius in Valle, ut re nobis notiore, ccrnetur. vallis militim dixenim omnia stirpium genera insigni promouet incremento,magna humoris vi e montibus suscepta, V frequenter etiam calidis per subterranea caua e venis montium vaporibus submistis. Adhaec cas habet commoditates, ut qua parte Soli exponitur, radiis insigniter sei latur de calefiat: & idcirco plantis calore gaudentibus sit accom modata :e diuerib qua parte Solum no admittit montium obiectiqea stirpibus frigido loco nasci volentibus felicem praebeat libertatem : mediis iterum locis iis conueniat quae medio
gaudent temperamento. Et haec quidem in genere de valle dicuntur : cuius si naturae varietatem .fertilitatem,amoenitatem, & ceteras dotes persequi vclimus,integri rerum naturalium codices sint exarandi. Cum enim Omnis fertilitas sblius vallis sit propria, tum alia valles supremae, valles mediae, valles infimae producunt; quarum successus de computatio a summis montium verticibus per varium locorum situm ad ipsum ut lite mare pertinet. Cui compendio huius rei experimenta varia cernere iuberet, ei vel Al- .pes,vel Pyrenaeus saltus, vel Taurus montium rex, esset adeundus: nobis susscit mentem ad id excitasse, ut quam apto nomine nomenclator noster Vallcm nuncupant, Hexaminetur. Nunc significationis rationem ipsi Dat verbo applicemus,videamusq. cui tandem descensui conueniat, ut res omnibus modis pmmini eat atq. prosperet. Si tota diuinitatem montem Domini liceat appellare, M omne rerum creataru uniuersitatem OVallem dicamus, comparatione secerimus motis infinitis schoenoru myriadibus omne sublimitate excedentis, cum ea valle quae est omniti maxima& latissime pates: quana uis infinitis sipatiis monte suo iusserior sit. Hic ergo c6sideremus,quid valli omni u max inae ex more omni u excellissimo proueniat;& mox cernemus,quato pluris ea sint quae hax vallis cle mole suo suscipit,quam cetera omnia quae singulae valles suis montibus reusti ut accepta. In terra quato montes sunt cxcelsiorcs, tanto suprema parte magis alget,& nivibus&gelu pere mi magis abundant. Indoscythica mea docueriit Tauri nomine usum& finem altissimotu montium indicati :qui saud dubie totus in eo est,ut altillimi m-- Pisis illi terrae vertices idoneae sint perennium aquatu cisternae; utpote in q ibus non conserirentur modo aquae: sed, quod maius est, generentur etiam i frigore nimirum omnem halitum vicinum constringento, vcl in aquas, vel in niues, vel in pelu. Dum igitur in planitie omnia Solis ardore torrentur & aduruntur,niuo supcrnae M perenne gelu tardo quodam sudore deliquescissi. atque ita fluminibus aquas iubministrant copiosas. Si e Nilus siccissimo tempore totam AEgyptum inundat. Omnis eigo beneficii ratio, quam
439쪽
iso H iERO CLYpit 3 COR v M valles terrenae ὰ montibus terrenis exspectare possis iat, in frigore te aquis inde prognati consistere videtur. Quamobrem excellet Hiis inus ille mons fuerit, qui plurima humida& stigida materia abundarit , atque illi tenuerint principatum, quorum Vcitu es crystallinis multorum miliarium molibus perpetuo rigere cciniantui: intcr quos vi umoquo Mintius praecipitatur, non sine horrore me quondam identini adscondisse. Atque haec quidem est supiema nacta a luci clementi, atque idcirco lupi ema Occam,c quo omnia flumina pri,fluunt pars. Quod si deinde surium pcrgamus quanto magis aicci d mmus tanto propius accesserimus ad caloris sont m ,& tanto etiam fuerimus iupremae totius uniuersitatis valli quam mons Domini ciscit propinquiores. Vnde coniccii .uia ram facere licet, supra altissimum Oceani δc frigoris vcm in caloris rcgnum capere exordium , dc tanto propius ad regium ipsius lolium v nisi , quanto a cilcri ruus vicimus ad ea quibus nihil, praeter montem Donram, sublimius uruci itur. Quocirca si ii- militudinis propostae rationem sequamur. videbimus supremam totius r crum univcmittatis vallem non secus caloris sontes & flumina e monte suo susc ipere, ac terscnae valles e montibus tuis flumina de scaturigincs aquariam r. dc quanto in icbus creatis supc ruis adscendii iis . tanto propius ad ignem calcaris sontem acccd re vidc muri non illum quidem quem in lus uaferioribus omnibus cxitium adterre cernimus, sed illuni cui viis
calor debetiir. Aristoteles licet in generabilibus Se corruptibilibus non alium quam es mentarem ignem agimuerit, libro tamen secundo De gonciatione animalium tot geca, verius de diuinius philosophatiis est; ubi cum alium calor in quam hunc noli rum ci OH naeniarem statuat, aliam quo a. cius originem itatuat neccssocii. Deduxit ille quidem ab ipsis usque stellis huius principium,sed cum ulterius corpus aspociabile non habcro, non est superius progressus: nobis satis esto morosum hunc hominu dc uctoribus perpetuo recalcitrantem. tam alte caloris initia quaesiuisse,Vt ad ipsas usq. suprcmas tamen in stellas. Qualis aute hic calor sit,& quo discriti uno ab eo qui ex igne lioe Uementari proficis itur. separetur, ex codem Pcripateticoru magistro libenter audiemus. Omnis, inquit an inaae siue virtus siue potentia corpus aliud participarc vidctur idque magis diuinu quam ea quae clementa appellantur. vcrum prout nobilitate ignobilitateve an invinter se sterunt, sta & natura eius corporis dinot. Inest enim in semine omnium quod facit ut secunda sint semina, videlicet quod calor vocatur; idque non ignis, non talis facultas aliqua cist; scd spiritus qui in se ne spumoscq hic corporc continctur, Mnatura quae in eo spiritu est, proportione rCspondet clemento stellaru in. Hac ille cuius ductu non ad stellas tantum caloris extulimus sente, sed una etiam intellcximus huius caloris viribus proprium csse, ut vitam non d populetur; scd csitra,vi cani propaget a que conteruet. At eiusdem auctoris sententia liat ut uiri est, vitam omnem ab anima. dependere : quo si ut vitae principium in anima aliqua sit collocandum :& quemadmodum particulatis vitae in particulari anima lita communis Omnivm yitae initium in anima viuueriali qliae ratur necesse est. Hinc sequitur, vi anima totius uniuersi nihil aliud sit . quam ignis , omnibus rebus de corporatis de non corporatis vitae calor in subministians. Hoc illud est quod Pythagoras dixerat , quat cinarium tomcna cilcaeicinae naturae, siue vitae sese per omnem rcrum creatarum uniuersitatem diffundentis, de om-
nia vel per seipsa, vel per easdem formas perennantis. Proclus in Platonis Parmenidem
lib. 3. commentariorum,Chaldaica logia liue oracula cx nescio quo Apolline depi ompta citat , quae docent omnium rerum genera per idcatum varietatem distincta, vitae suae portioncm cx ignis sonte haurire iubi post alia haec legimus e superioribus d pendentia :
ut ae ταραναι πυρορ ῶθος. Idem libro secundo de amore omnia vincienter
Ceterum quid hic opus est interorum hominum testimoniis Z Nonne sic legimus in Daniese, inpudebam donec throni politi siunt, se anti uus dierum bearti Destimentum eius candidum p si nix, ct capiPι capitu eius quasi lana munda: Thronus et famae ignis, reta eius ignia accensin fluvius ignem rapidus egredit Mur a facie eDU P Haec propitat u. : . dictante
440쪽
dictante Spiritu sancto: cuilis verba multo magis merentur ut oracula Chaldaica, 1 regione ubi edita sunt, dicamuri quam illa uuae t 'roclus a nescio quibus plutosophis linc inde e s cris nostris litteris suppilata videntur carmine condidisse, tu Chaldaicorum titulo venditasse. Ceterum quia Pythagoricus quaternarius ignem diserte non exprimit, α 'operae pretium fuerit caussas adducere, quibus motus ego hunc numinum igni applicarim. In corpotibus certe res est mathematica demonstratione clara : primum cnim ratio- a
omnium corporum geometricorum quatuor superficiebus triangulis circumscribitur& ab Oluitur:& vica figura ad ignem pertinere intelligeretur, Pyramis est nuncupata. Atqui is est vetustillimus rerum inquirendarum mos, ut libenter ex rebus aspectabili-biis ad res quae videri nequeunt,& i nititudines& nomina traducant magistri. Cum igitur in corporibus omnibus vitae principium igneum viderent, placuit ut uniuersum totius mundi vitale semen ignis quoque vocaretur . Se id quidem summo iure, quando recta via Se ratio ad supremam rerum essentiam cognoscendam ab exemplis aspectabilibus ad primas usque rerum ideas deducit. Ignis igitur hic supremus, a quo omnia pro sua quaeque portione vitam accipiunt, recte noterit anima totius mundi vocati. Hanc diuinus Moses primam rerum creatarum videtur posuisse , dum in creationis serie primam lucem inuam esse dicit. Suie enim lucem dicas, siue ignem, siue calorem, siue animam, eodem ierino tenditi quandoquidem diuertis his nominibus non aliud intelligimus, quam id quod principio a Deo creatum , omnes res vita sua donat. Pyramis PH--ua igitur merito da ab igne nomen tortitur , de pro vitae tessera collocaturi quae non solum famarum formam imitatur . sed quatuor ctiam triangulis planis continetur : qiiod - . monstrat, se primum foetum esse diuinitatis, quam triangula isogona figura designat. Nunc igitur cernimus, qua de caussa tetractys Gns esse vitae perennis dicatur. Nomenclator noster quae a philosbplus obscurius sunt indicata, clarissime in quatcrnath aio-mine ob oculos positit. Eadem enim voce de quaternarium de ignem voluit denotari, quo nimirum declararet, ignem hunc proximo loco succedere Trinitati, quae tribus 'mita primorum minacrorum nominibus per diuersas ternas pers narum proprietates pli. 'catur: quod chim ita sit, dc primum unitatis nomen Deo Patri conitentat,uti primo Omnium rerum fundamento:& binaris nomen Filium sit bea ratione significet qua ipsius Unius facit dilatationem:& ternarii nomen Spiritum sanctum doceat omnia permeare, ac deinde quaternari; vocabulum declaret, ignem primum esse rerum croatarum, facile fuerit indicare , a quo auctore haec sentcntia ad Philosophos manarit: quae tantost initis est retinenda, quanto certiore magistro sermonis nostri architectus, quam ceteri. vius sit. Deprehendimus modo, ex Trinitatis monte primum primi ignis sontem ad res Omnes profluxisse, atque idcirco si promam totius uniuersitatis vallem hunc ipsum quaternarium ei se statuendum i equa valle ad reliquas res omnes crzatas vita promanat. Nunc igitur videndum quid descendat e monte Trinitatis ad hanc vallem, quo de ipsa tota redditur vitalis, Se cetera Omnia vitae habent communioncm. Quid vero
aliud a Trinitate descendat.quam imago Trinitatis cum semper gignes geniti, sun psius imprimat characterem Quae vero alia spectabilis Trinitatis species stagi potest, quam planities tribus aequalibus & angulis de lineis conclusa 8 Haec igitur est forma pyramidi
ex omni parte impressa, faciens ut quatuor ciusmodi triangulis tota formetur. Cum ergo ab idea Trinitatis aeterna exemplum hoc primum omnium descendat , dc eodem typo vitam ad omnia creata deserati merito triangulus aequilaterus character primus &supremus diuinitatis dicetur. Non fuit igitur primus Zenocrates Platonis amicus qui diui ira aequi latero triangulo comparauit: quoci a Plutarcho est in libello de oraculorum defectu memoriae proditum , sed ab ipsis usque primis linguae nolitae initiis haec figura talis habita est, ut ea omnibus rebus creatis a Spiritu sancto Omnia permeante imprimi --μ- diceretur, tamquam primus diuinitatis character; cuius quaterno complexu omnis si ue motionis siue vitae principium contincretur. Quaternarius igitur illud ipsum est iam principium quod quatuor Trinitatis simulacris obsignatum , principium vitae totius
habet uniuertitatis. Et quia sermonis nostri architectus non ignem modo de quaterna V . . tium conuenire, sed horum vi omnia etiam sciri nosset; voluit ut eadem etiam vox proferre usurparetur. Habemus itaque supremam omnium vallem quaternarium esse: de Eure.
eam ipsam figula triangiti aequilateri esse signatam, propterea quod per hunc charach