장음표시 사용
771쪽
L I B E R i r i. fidistilissima vi deii,aR. idcirco veterum tabulis iactatur,2 nescio quo Tanuite Neptuni silio constructa fuisse eo quod non alia Neptuno magis placere posse viderctur. Nobis de vocis lignificatione constat a Gallis quonda condita ibille. Quis rogo non optet in tabeato omnibus terrae malis i. loco dotibus c5molari 3 At hoc ipsum te homen,ut facias, monet. Tstr Enim morari notat contrariti Gai, quo celere signatur, charactere nostratiuvocum ciariissimo Qui orant in quibus et trit, ea ora vocabitur, quς talis est, ut cuiuis in ea sit commorandum. An qui cctuam potest naturae loci, tantii amoenitatis dc copiae re- M. rum omiana largissimo cornu effundenti,velaccomodatius vel conuenientius dici: Bene ς ita l. concordant Saturii de Tarentu:altero nomine sena inu excellentia pollicente,altero
adhortante ne te sinas ab hac ora diuelli. Qui Tarentu Sabinoria lingua teneruiti notari dixerunt, falluntur. Qtit enim noti Tar apud Sabinos pro teneto dicitur: Et licet non ignore hanc vocalem longa quam duplici ce nostrato plerum l. signant,in a couerti apud Latinos,ut cum rem ursi Ariovista secerunt,hic tamen nihil tale sus bicadum: tum quod pilos ratio in Senon si lingua sit apercissima, tum quod .i iasi sit productu in in Tarento scis correptu. Credo tamen id a quopiam conuiem loco ipsis obiee si . eo quod immusa opii vis, de omnis deliciarum oppommitas de sere ineuitabilis ansa insigne mol litudine attulisset. at a. ita derisui gratiam vocum allusione quaesita, haud secus atq. CF cero verre a verrendo dictum fuisse saetabat. Ne tame nos urbis illicibus & nominis ad monitione deuincti in eius finibus consenescamus maturemus fugam ad oppositum ex diametro totius Calabric promontonii in quo prisci lanigenae Hydrentu condidete. Sie autem nomen urbis ci fori ab antiquis sinis incolis solere Galataeas contendit, & linius suae opinionis firmamentu collocat in quada antiqua insccptione marmoti hisculpta, quae Neapoli ad D. Mariae cognomine de Libera exstit, ubi forte veneris olim iEplum fuit,quae Libera sermone Cininteriorii vocabatur. In ea Hudrentinom apertissimis litateris hi mentio tanto pluris a rine facienda,quod Latinii V loco Graecae litterae in prima
syllaba sit collocatum. qua dure colligo, accurato docti cuiuspia viri,qui ex vetustis in numentis id didicisset iudicio factu sui sie,ut contra commune Graecorum consuetudinem contra etiam in sigma ciuitatis livdrum habentia, scriptura nominis mutaretur. Quamobrem ut non citra graue caussam prima syllaba aliam accepit vocas ita magna fuerit ratio ν cesse ςlt ob qua siecundae etia syllabae vocalis mutaretur. a iod si Galatae, honnini de Graeci suis parentibia, glorioso haec placuit scriptura, minime Graecae conueniens linguae: iuato magis mihi placere debet, Gallos hic primos agnosceti coditores, quos Galat iis quavis Galaticii nomen no dedignaretur,procul amouendos putabat. etia catissa Plinio minus aequiΥs,quod Senones in Calabria collocasset. Situsiane huius urbis latis ottendit,qua ob caussam Hudrentu ab antiquis voca tur: Cum enim extro mos Calabriae fines occupet equibus de breuissimus in oppositum littus traiectus est de Acroceraunia clare cernuntur, totius Cherronesi custodiae & excubiis opporti inissima merito videbatur. Hinc antiqui centu citrribus,Vt incolae ex reliquiis de turre Celenari nomine colligunt , urbe cinxerunt. Nec citra caussam profecto, ut tristissimus auorum memoria docuit euentus. Ac laamatus Maliori retis classi presectus, anno a Christi natali millesimo quadringentesimo octogesimo ex Aulonis portu ducetas naues cu valido ex ercitu Hudrentia duxit de cum sat aequis conditionibus, Liluis videlicet omnibus quae ciues secum ferre possent, persuadere deditionem nequite urbem expugnat,occidione quantum viroruesset trucidat , sacerdotes unacuarcluepiscopo rebus diuinis operantes iugulat. Qui cladi vitam subtraxerunt, aut capti. aut saucii, aut Urotio tra urbem simi protracti,& multis verbis Se blandimentis Ibi licitati, ut Christranae religioni renii citarent; cum adduci ad athei simum nequirent nec pollicitis,nec minis, nec verberibus,
nemine ex octingentis,quot crat, fide deserete smirabile dictit ad viiii omnes diris in dis conciduntur. Q iicquid erat mulier u N pueroru seruitio idoliau, Aulonem auestu. vide nunc an non diligenti custodias ei urbi opus sit, in quam ta breuis est e Graecia traiectiis, ut fretum ad quinquaginta dumtaxat millia passuum pateat, & Pyrrhus olim MVarro Pompeianae clasti praeiectus nauali id ponte consicinere coicitarint. Rex certe Alphonius nobili Christianorum clade doctus,cum longa δd difficili obsidione urbe re cuperasci,arcem exstruxit loco dignam, quam qui praesidio tenent, vere sunt id quoi
dicuntur Hudrentini, id est,tatu custodes. quid sit modo dictum: idliber aute idem est
772쪽
in quod custos. Quod igitur aptius huic urbi nomen dari potuit, quam illud quo perpe
tuo posteri monerentur, ut in hac ora perpetuos ponerent custodes, ad totam Calabria in eo statu conseruandam, quo talis esset qualis diceretur, id est, Gallorum libertas ocsecuritas' Nam actu a quo Bria utrumque notat,liberum Sc securum, coquod qui securus non est, liber esse non possit:nec contra securus,qui non cit liber. Est itaque apertissima nominis ratio: quae quamuis ab eo, qui ut sic nomen scriberetur, sculptori imperauit, non fuerit sortasse perspecta,iam olim Cimmeriorum lingua in illis locis abolita, verisimile tamen est eum ex antiquitatis inquisitione diligentiore quam cςterorum fuisset, ad hanc sententiam ab aliis dii cessisse. Magna tamen verisimilitudo bos mouit, qui ab aquis nomen opido datum suille putauerunt, eo quod plurimis de saluberrimis aquis
scaturiat tota vicinia Sc fuit soric b c cita ilicra eius caussa priscis Cimmeriis, eo quod M. aquam etiam a custodiendo δωρ nominarim. Custodit enim alimeto suo natura,quam ignis citra eius custodiam mox depasceret.Sed hac de re alibi latius. Sat esto monuissc, Graecum vocabulum a Cimbrico aqua: cpit licto manasse, atque idcirco nonam ciuitatis geminam apud Ianigenas habuisse rationem. Possem equidem de alia non pauca huius regionis nomina de Gallico scrinone interpretari, sed haec quae modo exposita sunt, non sufficere mihi tantum videntur ad Bocchi de Plinu auctoritatem confirmandam, sed plura etiam si int testimonia,quam quisquam aequus iudex in tanta vetustate, non dido postularet,sed vel optaret. Sunt no pauca apud veteres transscribentium vitio cota rupta, sunt alia a germano sito sono obsignificationis ignorantiam detorta, dum vetusta locorum nomina manciat, gens vero,cuius ea propria sunt de vernacula, iam olim vel est excisa,vel veterem linguam amisit clatio commigrauit. Opidum quod in Aquitano rum finibus Carolus Magnus exstruxit nomine derant*-iuat, quis agnosicet in Fronsam, quo sono hodie efferri audimus Infinita id genus adduci queant exempla, multo minore temporis spatio ingentem vocum commutationem iactam esse restatura. Sed ad
quid in re perspicua operam perderemus Quaecum ita sint, quid miti si ab illa Omnia
aetate simile, aut longe etiam maius nominum vel cxitium vel detrimentum accidi se dicamus 3 Quamobrem frequentissime coniectitras valde probabiles omittere malo, quam carum vel obscuritate,vel dubia fide, caeteris, quae clara sunt Ac veterum nixa te-: . ., stri tione,ubeculam aliquam aspergere suspicionis. Hinc in Gallorum e Chomarorum uti is regione,& Chomara Bactrianorum com migratione nihil dixi de Media: in qua tamen illos extant quaedam vestigia tam alte deprcssa,vi ne hactenus quidem sint deleta. Est enim A., in ea Galla ciuitas inter Zagrum montem & Stratonem flumen , cst S Margiana regio apud Casilios eiusdem tractus populos, Cyrofluuio finitima: de quaclarissimum argu mentum sumas, cos qui in Margiana ad Bactra primit in habitarunt .huic nomen dedis-δα - se. C'nsentit Zagrus mons,totam sere Mcdiam complexus cuia Zagreo, quod unum de Nochi cognominibus suisse alibi trado nomenclaturam obtigisse non est cur negemus. Qui ni igitur suspicer Cimmerios secundum mare Caspium e Bactris & Margiana profectos,haec illis locis reliquisse monumenta, praesertim cum videam Gallam ciuitatem ad Zagrum sitam:quae non ad horum modo probabilitatem plurimum facit sed suspicionem etiam mihi iniicit, ex Gallis Getis nomen mansisse populo eiusdem regi nis. An non in Media quoq. Choana reperitur aeque at a in Bactriana nunc Cona dicta M. quὸ qua pronunciatione id quod de Chonibus dixi, cost maturi cum nihil facilius sit quam η' ex Con, Coni seri. Verum haec de id genus qbaplurima ne commemorada quide putaui, ne quae per se satis sunt perspicua,hac nimia in commigrationis itinere quaerendo curiositate obfuscarentur potiusquam serent illustriora. Sit illud fatis in tam remota tot seculorum antiquitate aliquot saltem stationes commonstrasse insigniores, de e B ctris alios in Scythiam,alios in Phrygiam deduxisse:&ex Phrygia alios pec mare in Cr tarna, hinci' Epirum, ex Epiro in Salcntina regionem, alios in quibus Scordisci sunt e Bactrianis Scordis descendentes per Bosphorum Thracium in Europam traduxisse: Addidisse item Tectosages e Scythia per Tanaim venis te in Germaniam,atque inde ad montes Pyrenaeos hinc rursus in Germaniam alios,alios in Graeciam,& inde quosdam' in Asiam traiccisi , in qua Galatas constituerunt. An vero Senones Transalpini idem iter sieruatini quod Tectosages quae coniectura consequetur Equidem non repugnabo, si Senones cum Salbnibus, ut Ptolemaeus hos vocat in Scythia, in Europam venisse di
773쪽
Lis E R iii. acantur. Quos enim seni nones in Saxonia scribi videmus, equidem omnino puto S s - .nones dicendos, ut in eoilcm l 'tolemaeo in Media legimus Amariacas pro Anariacis apud Strabonem de Plinium inuentis. quos populos iti exemplari quodam Auariacos nominatos vidi. Ita procliue est in gentibus ignotis aberrare. vi autem ivxc mihi placeat coniectura, Senones Transalpinos cum Sassenibus prius in Germaniam venisse quam in Galliam transii rent, facit Sattia insidia Calabriae, quam Senones tenuerunt, opposita ad regionem Cimeram, in qua est Aulon, hodie vallona nominata. Vnde colligo cum Gallis Senonibus Iapygiae quempiam etiam e Sacarum filiis nauigasse, atque similitet Sacarum filiis in Germaniam proficiscentibus Senones etiam aliquot socios fuisse: qui deinde Renum transgressi, Senones in Gallia condiderint, quotum reliquiae quaedam exiguae videntur in Belgis remansisse, in quorum regione postea vallis Senonum opidum sit exstructum, pars maxima in Celticam commigrauit:vnde non igitus numerus Alpes transgressus, variasic dedit x accepit clades, quas enumerare non est huius instituti. Boii similiter Gallis Sc Germanis sic olim fuerunt permisti, ut ex utra regionem alteram venerint, dilficile fuerit cognitu , nisi ad illam amussim quae- stio examinetur, quae decernit ex Asia omnes dc Gallos & Gcrmanos in Europam migrasse. quam secuti in Germania prius eos quam in Gallia habitasse dicemus. de inde per Helvetiorum fines Galliam, per Alpes Italiam petiuisse, in qua varia cum Romanis bella gesserunt. quorum memoriam Bononia gereret clariorem, si Bolonia dicere xur. Ceterum Romam coloniae faustum nomen dare, quam hostium seruirememoliae maluerunt. Boios equidem circa Helvetiorum fines Reni accolas in hanc Italiae partem olim transiisse, de nomine Reni colligo, cui nomen in honorem fluminis, cuius ripas reliquerant, indidisse credo. Plinius Felsinam nuncupatam fuisse scribit, clim princeps Fre radi- Hetruriae esset. Dixi modo quid lignificet voltina: quo intellecto, in promptu est videre' quid notet Felsina. Quod enim in regione Hetruriae Apennini montibus de collibus continebatur, Volsinam caput studiorum disciplinarumque habebat. Altera vero pars campestris tota urbem Felsinam ingeniis exercendis colend isq; dedicarat. Bononiae enim camporum Italiae, qui vero quidem campi sint vocandi, initium cst, quoniam ibi planities ea quam Padus mediam secat, exordium sumit. Quoniam igitur scit siue
t nobis campus vocatur ideriis sui cainporum erit sensus, mens de gratia, de signi- inou. ficationis in sim latitudine modo annotata. Videtur autem hoc nomen duplici ratione
placuisse, de hac quam indicaui,5 altera quod eadem vox Felsina sic intelligi queat, vevel camporum initium signiscctur, vel camporum finis. Nam selon principium cst
camporum, sella vit siue mi, camporum finis. Ab Alpibus cnim venienti camporum fianis est ad unguem: ex Apennino descendenti primum cst camporum exordium. in nostra lingua Q, vocali longa, quam idcirco duplici fere scribimus figura, suo Em, ad- o dita littera sonora & per nares tinniente, quo audientis animus sursum seratur una ς ι cum voce, unum significat. Et quia omnia in uno sunt, de totius sui esse habent sedem, atque omnia ad unum finem ultimum ieruntur in quo quiescant, voluit nomenclator ut ab Cm fieret en siue t vocali breui pro fini, & Su pro eo quod eadem vox en. Latinis significat. Graeci ex prima lingua is seruariint in codem accentu. Et quia E & I facile sibi inuicem succedunt, ab aliis in, ab aliis crassius loquentibus eri audias. Qui- I ..dam etiam pro fine rint pronunciant, utriusque vocalis sono misto. Sed haec apud cor- mutatos leuiora, quam ut moneantur: morosos, aut potius omnis loquendi consuetudinis imperitos, planissima etiam non inimis quam salebrosa demorantur. Quia ergo omnium rerum idem primum est principium, de idem ultimus finis;& quia in viro omnia sunt unum,& finis, dein ab eadem radice nomina sortiuntur. Sic dicimus , liti tuni, id est, incipit. intent, velint, vel rint, pro diuersitate pronunciantium vel tenuius vel cras
sus, id est quod finitur. Det ita iii, idem quod Latinis, est in aliquo. Minutila haec in speciem videntur, sed siquis haec creatis&ipsi Vni applicet, pro eo ac nomenclator his sitis sym bolis monuit, deprehendet nihil totis primae sapientiae libris apud Peripateticos d ceri, quod hac vocularum cognatione non plicetur. Quamobrem camporum finis in int, principium insin dicetur. At scissili, est sensus, mensongenium, placitum, gratia camporum. Vides quantum duabus syllabis intelligentiae nobis orieratur, quantum monte de sensibus valuerit, qui primus est nomen fabricatus; quantum plus pCeuiderie
774쪽
o AL Laco Ru Mdiuino in istinctu, quam captus serat humanus. Quis eum docuit hanc urbem Hetruriae aliqua lo principςm soror Quis praedixerat multis post seculis apud Boios etiam sore primariam 8 Quis tam procul in futurorum abyssos penetrauit, ut sciret apud Christianos. hanc sere metropolim de secundissimam matrem omnium disciplii Ἀ-rum ' O beatam eius mentem , quam Deus sic gratia sua depurgauit atque polluit,
vi tanquam limpidissimum speculum fatorum radios a tanto interuallo reciperet, ac receptos per tam immanem tot aetatum decursum ad nos repercuteret ac reserret. Gaudeo sane maiorem in modum hunc radium ad eum angulum esse repe
cussit in , ut directe incideret in meam mentem, eanique sic illustraret intelligendi vi ac bonitate,ut lumen ipsius omnibus candide conari iunicaret. Habeat ergo Felsina benigna de largam eorum quondam pro tempore studiorum nutrix hoc sibi nunc nutriciosum loco, quod candide aperuerim admirabile illud nomenclatoris oraculum, daabus syllabis contignatum idc eas docuerim tali compositione coluisse ut non vaticinium
modo. sed situs etiam vibis habeant descriptionem, de addant praeterea historiam vetustis limam, qua constet totius Hetruriae campelliis sapientiam in hac quondam urbe maiestatis suae thronum collocasse . Adde de illud, huius nominis beneficiis, quod haud secus atque Voltina clare demonstret, eandem olim Hetruscorum de Gallorum fuisse linguam , magno indicio ab cis leni cos parentibus,Iano nempe atque Gomero, ortos fuisse : atque idcirco delirare, ne dicam sui ete, Annium Sc ipsius T halinudistam, dum prisca Tustorum vocabula de lingua Semi interpretantur: quod dum faciunt. perinde faciunt, atque si quis β rei Graecorum . per bini Latinorum, aut fer Latinum perfer Botannicum , aut απεν Acolicum per mutn Germanicum, aut Scem Hebraeorum per zmii nostras vertat. Quidam iussus ire ad Stercum cognomen hoc erat cuiusdam Senatui a sectetis idem nobis quod robustus significans putauit se amandari ad stercus Latinorum. quo sane opsonio digni sunt, qui Gallica vocabula siue Cimbrica de Hebraeonina lingua interpretantur Et haec quidem de Felsina, urbe quondam Hetruscorum, deinde Boiorum, a quibus Boi-wonia, & dempto duplici digamma Boionia, id est, Boij habitatio vocata est, postremo Romanorum, qui Bononiam felici nomine eam indigetarunt. Quid porro Bois nomen significet, ut facile dixero, ita non pro certo asirmauero, qua de caussa sibi nomen hoc gens sumpserit. Plurima nobis nomina fieri a verbis, eo quod actus prior sit potentia, sepius a me dictum: de item si quentissime a praeterito impersecto fieri derivationem. Dot itaque praeteritum impcr- scinim est abie: quo duo notantur: alterum, ut idem sit quod iubeo δί impero, alterum,ut significet idem quod ostero. Voluit enim verbi huius faber, neminem debere imperare, qui non simul operae mercedem offerret. Quid igitur, dices, offerunt Reges & magistratus iis quibus imperant Permultum profecto. Nempe vitae & omnium corum quae vitae nccessitatibus seruiunt praesidium atque tutelam , quam nisi praeflent, intelligant sese de sententia eius qui vcibum nostras fecit, imperio non esse dignos. Audiant quotquot iubendi usurpant potestatem, Omnes homines liberos ii
sci, de nihil mandari cuipiam deberi, nisi iusto pretio simul oblato. Pelidem est quod
imperabam, a quo Boi nomen, quo is ex analogiae ductu diceretur, qui imperat. quo seinsu haud stio equidem . an se Galli Boios vocarint: hoc scio , consuetudinem, penes quam arbitrium est de vis denorma loquendi. obtinuisse, ut i in patiendi notatione usurpetur pro eo cui imperatur, Mi cnim semulum Se nuncium vocamus, Jc aliquando bobe, eo qudd utroque modo piaeteritum impersectum enunciemus. Hinc apud CPsarem Boduognatiis a Podaeitati, quo is notatur, qui clemens cit erga famulos: de Mar-boduus apud Velleium Paterculum: quod nome si a Ioret bobe deducas, idem est quod famulus rem domini augens: sina aut v bod fili, idem crit quod magistratus, siue dominus famulorum custos. sucrenim hactenus apud Flandros honoris piaenomen est prod ar alij pronunciant, a mar, quo fama notatur. Vnde Vitomatus latae famae homo Olmarus sive Ottomarus ab Pot mar, vir qui c put est inter eos qui bonae famae sunt sua tu etiam magistratus cst supremus in ciuitatibus, quem Vcrgobretum AEdui voca bant: unde fortasi s aliis videbitur mel ad honoris transiisse prHationem. Mirificum, ita me Mercurius amet, nomenclatoris fuit ingenium, stupenda in omnibus vigilantia. nunquam dormitauit. Quoniam intelligeret maiorem eius cita scrui tutem qui ii ape-. randi
775쪽
raudi sun itur potestate, quam eius qui iustis Obtemperat, voluit ut Mi non imperato-- rem, sed iam ulum notaret. Sic res habet: qui aliis imperat, perpetua premitur serui- tutu, qua cogitur commodis corum prospicere in quos imperium exercet. Dant sub- ΣΦ' diti decimas, rem solutu facillimam; dant vectigalia, scd quotam rerum suarum por- tionem At iis obligant principem situm, ut perpetuo agat excubias ad vitam de ad omnia ea tuenda quae subditi possident. Vter hic liberior; princeps an si ibditus: Hiccxiguo dc vili 'retio securum vitae de omnium fortunarum comparat praesidium; emit non sibi tantuin, sed uxori de liberis perpetuam tranquillitat m, utum cibum,suavem conuictum, liberum otium , quietas noctes, omnia denique quibus huius vitae nacti mut felicitarem : Ille contra , totum se vendit, totum se in seruitutem tradit. assidui sunt labores, nulla quies a curis, perpctuae s.llicitudines, audiendae querelae, legendi libella supplices, lites componendae, iniuriae vindicandae, aianonae angustia timetur ;liani tum custodiendoriana cura totquot, finitimorum regum consilia cxploranda, armamentarium in liruendum,arccs municii pecuniae faciende rationes discruciant. Quid multis' Nullus finis sit , si omnia Regum superiorumque magistratuum tormenta cuumerare tentem. Notum est illud: O, seni χιον ευδιο ἀνδραύλαοι τ Θιτετραφαται τόσσα υε1 λιν. id est, Do Iatvt pcrnox non esifas, consiliis qui nifumpopulum Gr tam multa negotia curat.
Haec cum diligenter expendisset sermonis nostri architectus, legem tulit, ut famulus ab imperando vocaretur, co quod scrui custodia de tutela plura domino imperet ac facere mandet,quam dominus scruo. Quod non in principibus tantum locum liabet sed in omnibus etiam iis qui famulorum opcra uti coguntur. Trita apud nos fibula est, quendam, audita beata illa caelestis paraditi vita, concionatorem interrogasse,an δί ita. Inulis ibi opus csset: quo negante, dixisse, iam deinde se operam daturum ut ad illam beatitudinem adspiret: at si famulo illic viedum fuisset, paradiso cariturum potius suisse, quam ut famuli molcitiis perpetuo amigeretur. Cium ergo voltu famuli nobis dicantur, crediderim cquidcm, olini inter Gallos incrccnaricis milites hoc nomine suis- .se nuncupatos quemadmodii nunc qui stipendia faciunt, Taii Liuilircii. id est, regionis siue patriae famuli dicuntur. Iuttilitenim demi, idem nobis significant. Nec est cur in
digne id ferant Boiorum de Avarorum polieri, Boi auari de syncopios Bauari vocati, si maiores ipsoruiu famulos dicam; cum nemo scire sit Germanorum, qui non honori sibi . ducat si tui lincilii appelletur. Lono honorificcntius est se Boium, id est, vel patriae sitae vel alteri 's regionis famulum dicere, quam Germanum aut crvgmaminii pro- . plera quod hominum saluti seruire regium iit Se imperatorium, ut modo dixi: opum veris acquirendarum studio teneri, quod Germanum reapse praestare dixi, vile de plebeium, si Aristi telictedimus&veritati. Caiorum hominum, qualcs se Galli nomine suo profitentur, ac ingenia de mores magis decet propugnare pro aliorum vita de sortii- nis& honoribus,qu.un alios oppugnare,quo per idiuriam dc violentam tyrannidem res alieno labore partae hallis de ensibus convcrrantur. Quotquot sunt qui puellarum amore i ambiunt, de Caij esse cupiunt, ij seruitium suum quantum quantum virili habent cisteriin Kde nullum sibi nomen gratius habent, quam si serui carum quas ambiunt v centur. Propriuii igiturost Caiorum hominum, seruiti tun profueriquod non alio nomine commodius dici queat, qu.am si Boia nuncupentur, eo quod non famulum modo
mi tignificet, sed indicet etiam ipsum, qui se dicitur, se offerre, propter duplicem ipsius Die significationem. Auentinusmagnum se decos Boiis suis peperisse putat, dum eos ab Hercule Alemano deducit: qua in re non semel peccat. Primum, quis unquam Herculis Alematiai nomen apud vetetem inuenit auctorem Tacitus diligens in pri- satis δρ oculatus Germaniae descit pior , ut Hercul Eminter Deos usorum , ita nullum emanum inter maiores commemorat, clini tamen Tuistonem de eius filium Mannunt, de huius Assios Ingetloinem. , Hermionem 3c Istaevonem enumeret, de his
Marsos, Gambrivios, Sueuos Vandalos addat. Mio quid Maii signet , quid Tuiston, quid caetera, de quid hac in seledae a s errori, libi trado. si tamen vel in hac fabu
776쪽
c ALL ICOR v Minuenissem,sorrem aequo animo hoc dolitici cum caeteris Ineris cm silam. erum nunc non indoctu in modo, sed ineptum prorsus dico. Hcrculcm nobis singere Alcmanum. Excusemus tamen Auentinum, co quod cum sua scriberet, necdum Annianis nugis Berosi larua detracta esset. In iis si int inter alia Sc h verborum poricta. Eiusdem Man- calci temporibus apud Tuyscones regnat Hercules Alemanus , apud Cestas Lugdus, a quo prouincia dc .homines cognomcnta sumserunt. Certe Nant-al nobis significae
omnia vel des re vel claudicare, quod video no hic solum sed ubique sere Pseudo- rosis accidi fle. Quid enim est veritatis, quod eum hoc loco non deficiat aut claudicet Tuyscon pro Tullione scripsit: virum Que quidem corruptum i lea propius germano sono, quod Tacitus reliquit, Divissim Germani vocantur, Tali ipsi sigma praeposito : de cuius vocis significatu & ratione Indos illica consulcnda. De Lugduni nomenclatura ante dictum. de qua luc nugator Lugduni finxit perinde atque ille quisquis fuit qui Tacitum decepit, Manni nomen quo gcneratim vir notatur, gentis auctori proprium dicens ;&tres ei filios tribuens, nominibus de tripartita Germaniae diuisione mutuosum tis. Sollemne cli hoc cum apud veteres,tum apud receiviores,& ignoratia: aiylum, de erroris seminatium , de regionum de urbium nominibus comminisci conditores.
Quemadmodum igitur e Lugduno factus est Lugdus: ita ex Assemania Hercules Al
manus. sed hic minus commodequain ille, eoqu&l ruitium omnis generis virum no-ter, nominis ratione non ex uno ad multos descendente, sed ex multis omnis generis viris congregatis ad singulos phst accommodata. Miror cur non Herculem Boium finlaxerit Auentinus citin Hercules Eurystheo reuera fuerit Boius,id cst,samulus. sed huius notationis suit igitam . de idcirco coactus est aliud sibi quaercre commentum, ad nominis Boiorum significationem de significationis causam explicandam. Ait enim Boium
a Pollatii dici.quo instectere significatur, eo quod Boij arcus ihilecterent, qui a Gm vo.
cantur. Verum nec A lena an is nec nobis in usu eil ut a limi dicantur qui arcum tendiit,
cum id sitstpanum, &superioribus de inferioribus nec gamma se patitur e medio tolli perinde atque Delta & laxi , quae promptissime cedunt. Porrδ nec illud video, quidhuentinum impulerit,ut Boios, quos omnes veteres scriptores Gallos uno ore dicunt.
secerit Alemanos: pra sertim cum Alemani nomen teste Vopisco, post Proculi tandem aetatem in us ini venerit: de Asinius Quadratos eos Anemannos vocari dicat, quod omnis generis hominum confluxerint colluuione. Miror sinc, Auenti iriim virum cae- teroqui diligenti stimum tanto veterno fuisse depressunt,ut Boiis. qui & G lli essent, &inter eos insigni antiquitate nobiles, alterius nationis secerit,de ad Allemanum, qui ou- quam fuit, retulerit auctorem. Verius tamen fuit quod dixit, quam existimarit, pro pterea quod Hercules publica vis mascula dicatur , quae mucra omnibus hominibus, non modis Boiis dedit primordia: Se ciuili Bauari ex Boiis de Avaris otta per saltum Hercinium cofinibus& Sueuis Λ Vindelicis de Breucis, aliis populis in unum nomen dc unu imperiit coluerint,recte dicetur primus sentis auctor esse Hercules Allemanus,
id est, ct naunis generandi vis hominu ex variis omnis generis nationibus collectorum.
Sed iam sat de Boiis, quos e Scythia Asiatica, vel per Bospho na Cimmerium, vel per Tanaim primum in Sarmatiam, inde in Germaniae saltus, post in Italiam & Galliam
transisse credo. Eodem modo de aliis facienda coniectura, ne singulis Gallorum populis enumerandis sine fruge haereamus. Verum enimuero antiqua Insubri ini nobilitas sere me cogit ut se nonnihil illustre: idque eb imagis sitio pollu at tui , quod in Mediolani nomine nullam fecerim Insubrium mentionem, cu m lix iamci 'vi bis citas con ditores, tum ab aliis, tum a T. Liuio paulo finio citato fuisse scribans ur. qui hoc otium. addidit, Insubres pagum olim A duorum tentiisse . rquidem de nisi hin sinterpretati ne cerno, ex Arctica quapiam plaga in hanc quondam oram velise, de idcirco non Eveteribus in Italia Gallis propagatos esse. Mirum prosecto non; iri cinveterusia vel nominis caussam dedisse,vel vetus nobis Subri uiri commernorasse. Est hactenus castrum
Soprium hinc longius Ticinum, hinc propius Ororiam fluuium spectans, non procul a Buiniora, per quam Nouaria Mediolanumitur, dissiliis , medio. ici ς Iocu inter lacus Latij dc lacus Maximi extremas oras ciuibus hic ita Ticinum,ille in Abduam sese ex
iactat: Despicit e colle veluti specula lxiadam patentes Mediolitieir sis agri campos, ita ut opportunum ad cos excursionisus vexandos sui sic videatur. atq. Vicecomitibus nonsio
777쪽
non solum euersum est sed lege etiam cautum,ut Magistratus Mediolanensis iuret sese nunqua permissurii ut co rutius colonia deducatur, insigni voteris odij monum dioxum me primariae quaedam Mediolanentium gentes antiquum inde genus ducant. in antiquis Frederici Barbarossae diplomatis Subrium vocatur, nec aliter in publicis hactenus inibu mentis ab incolis nuncupatur. cuius rei testem habeo Bonaventuram Camiliora eum , perquam sedulum totius Insubrium regionis exploratorem. De vetusto igitur nomine Subrii nihil ambigendum. Caterum ut luculentius veritatis indicium prod mus, consulatur testamentum Mani condae, Regina: Longobardorum, in quo non Subrium, sed Insubrium dicitur, addito eo loci situ , ut a Cariatis callio ad duo passuum in illi a distare scribatur, quod opidum cst in supremo cuiusdam collis tumulo , nucibus de castaneis reserti. Qis vero de prisca Subriu magnitudine nihil dubitetur, faciunt vastissimae vibis ruinae, tum etiam viginti quatuor pagi hactenus Subtij ditioni subiecti.
Quod autem in Manicondae testamento Insubrium vocetur, id curiosa cuiuspiam antiquitatis at sectatione credo accidisse:qui quod Insubres apud antiquos scriptores, non Subrios legisset, putauit Insubrium, non Subrium dicendum, quamuis Bonaventura subrii nomen non intelligens.credat prius Insubrium, ac deinde Subrium fuisse nuncupatum. Videamus ergo quid Subrium in prisco Gallorum sermone denotarit, quandoquidem e conditorum lingua opidi nomen petendum, mi per diphthongum,vel tu abi, vocali longa, incridianam caeli plagam lignisi at . qua voce hactenus vernaculi nostri
omnes utuntur, δί non vernaculi tantum, sed omnes etiam illi, qui nostratem alaemo-
graphia triginta duobus ventis distinctam usurpant. Bria autem urbem dici apud Thra- Brix ces Strabo prodidit: de nobis hactenus Urire quod per Beta Graecis figuris utentem scribere oporteret, libera ciuitatem designat, uti ante latius explicaui. Hinc clarii, subriam siue Subrui, siue Gallica sorma Se Graeca scriptura Συι Irr,ciuitatu esse meridiem versus collocatam, de eos qui liberam hanc sibi habitatione siue pacta siue armis secetur, a Septentrionis plaga in Italiam venisse. Quamobrem tota ciuitas multis pagis 6e opidis constans dicta primum videtur Subrium: perinde ac vox D;iet nobis sonat. qua non libera modo hominum s ictas,sed quaevis etiam libertas denotatur, si generalis significatio spectetur. Insubres igitur haud alia locutionis formula dicti sunt, quam ea qua Plinius inalpinos populos nominauit, ut sit cui hos omnes eos intelligimus qui in Alpib. habitant.ita illos dicamus omnes cos qui in Australis ciuitatis libertate comorabantur. Vt Magnam igitur hoc nomine regionis latitudinem complecti potuerunt, & cam quidem tantam quantam meridiana plagam versus occupassent de liberam sibi fecissent. Non absum longe ab ea suspicione, quae suggerit principio totum tractum quem Se- pD ntrionaici populi trans Alpeis meridiem versus sibi vindicassent, Subrium dictum ibi illa. ac deinde latius Gallis per illam Italiae partem imperih sui fines promouentibus Insubrium nomen in primaria parte mansisse, quod post Mediolani claritas obscurarit. Ex hac itaque amitinima nominis Insubrium interpretatione, de T. Liuia fide cogor dubitare. Quis enim ante Gallorum in Italiam aduentum Insubres illa parte condidis set Detur sane Thuscos antiquissimos illius regionis incolas eodem quondam seritione usos suisse quo Galli loquebantur: Atqui cogitare possumus, ut hanc ciuitatem xscri
dianam vocarent,quae caeteris Hetruscorum finibus comparata tota vergeret in Septentrionem 3 Fieri potest ut in Gallia apud AEduos Insubres fuerint aliqui: iis videlicet collati, qui in eadem ditione Arcto essent viciniores. Verum nihil opia st hoc figmento, de apud Thuscos de apud Gallos prius Insubres suisse,quam Galli cis Alpes commigrarent. Mihi illud verisimillimum videtur,eos qui Helvetiorum olim loca tenuci ut, paulatim terminos ad caelum benignius protulisse, ac tandem Alpibus in quibus habitabant egressos. Australem planitiem occupasse, nomine mox dato de locorum ad quae ex priscis sedibus descenderant. collatione. quod de Gallis de Germanis non olim in do sed hactenus etiam est in usu frequentissimo.uti in Selandia .enutbmdant de no: tbrue-lant. id est, Aut tralis de Septentrionalis Beuelandia. Cato Comum ad Orobios refert oratiis. . conditores.homines sibi,ut fatetur, incognitos: de quotum origine quod dicam non aliud habeo , quam a Graecorum Geographis haec loca per uestigantibus, id nominis datum olim sortassis iis fuisse, qui Helvetiorum Sedunepsiumque regionem tenerent: propterea quod non facile alibi terrarum tantam hominum frequentiam in montibus
778쪽
quem inuenire. Nec absurdum, quo quam corum qui Graecae linguae peritus esset, do patria sua sic res potulisse, ut diceret o innes in montibus vitam agitare . quos Graeci Orobios appellant. Horum coloniae nonien Bergonium, montanam domum significat iis qui veteris Gallorum linguae non sunt imperiti: quo fit, ut eius incol. x optimo iure epos lint Orobios vocate, non ex Catonis modo auci ritate , scd ex ipsissima urbis sit enomenclatura quam Annius Vit cibi iasis, ac nescio quis Ioan . Clirylbi tonuis Bergo-mas sic exponunt, ut nusquam clarius sese delirare monstrent. quorum nugas incensis re, operae fuerit non multo minus delirae. Memini me in Veneticis docuit te, varia Alpinarum gentium nomina de locorum situ sic .i olim suilla: quorum plura integra haberemus nisi Graeci de Latini no pauca comi pissent.vt ca ad locutionis suet formam co- aerent. Quam cladem insigni profecto Mercurii benignitate Bergomu tractenus eu sit , adeo, ut sola terminationis clausula Latinam linguam imitetur, de prisca alioquiraergam siue Dero aenei ferendum. Idem contingit in Sedunis, licet hoc nomen monti- v bus potius ipsis, quam populis de significationis ratione conueniret, quia Se dunenad verbum, Lacuum montes interpretamur. Prius ergo Alpes ipsae a, tinnim vocati sunt, propter plurimos de maximos lacus, quos utrimque hinc ad Boream, hinc ad Aua strum largissimis sontibus eructant. Quae nominis origo facit,ut existimona luminas D. Gotardi Alpes una cum appcdicibus iis dinam olim fuisse nuncupata s: propterea quod hinc ad Austrum multos lacus,quorum Verbanus maximus est ei fundant. hinc partim ad Septentrionem, partim ad occidente insignes rursus lacus impleant. quorum praetcr manum non pauci sunt in Helvetia: qui ut incrementa habcant aliunde,prunam tamen originem montis Gotardi appendicibus acceptam serre debent. An non mox e summa veluti arce tria nobilissima flumina una cum tribus lacubus nobilissimis G tardus immanibus urnis effunditZ Rhenum cum lacu veneto de Acronio; in quibus denominandis & distinguendis plerosque omnes errasse alibi demonstraui, Rhodanum cum lacu Lemano, Ticinum cum Lacu Latio, ut interim Helvetiorum lacus omiti mus. Gotardum igitur caput Sedunorum statuemus, tametsi nomen in populis illis remanserit, per quos Rhodanus recens natus in lacum properat Lemanum: nec illud
quidem malo iure, quod ij nobilissimi sint eorum omniti qui in summis Alpibus commorantur: cuius rei qui certiorem se reddere volet, eos legat qui de valle hac commentaria ediderunt.
779쪽
cici florum nomiminis . ac tranuni gratione de primis in Italia
sedibus satis super a te dictum ςst, nec nobis proposuimus tigillatim cuiusque ciuitatis praecipuas res atque proprias imaei δε- gare, nec illa ad indolem moresque Gentis spectantia , quae in vulgus nota stant, ex iis scriptoribus qui omnium studiosorum manibus teruntur, persequi, multo etiam minus varios bellorum , quae gestille quondam apud Latinos A Graecos auctorcs leguntur, explicare su emis : hoc unum reliquum vide. mus, ut priscam ipsorum religionem cuius Caesarmentionem fecit, breuiter aperiam unFateor equidem jubenter, res gestas Gallorum dignissinas esse , & opera mea & aliorum lectione sed quia mihi actum agete, & alienis me plumis venditare non lubet, aliis haec relinquo, qui se non tam rerum hactenus incognitarum inuentione,quam Ciceroniana eloquentia, milii sicin per magis laudata. quam vel minimo opere quaesita, commendare possunt. Nolim cum Manilio dicere: et elerum deluimus orsa. licet id multo quam ille verius iactare possim: sed ausim prosteri, me de priscorum scriptis ea in lucem protulisse qu. x talia olim per multa seculorum volumina in Cimmeriis ten bris sepulta iacueriit: inter quae 5c haec Gallorum numina a Iulio commemorata liacte- o.
nus delitescunt,quantumuisse Latini eorum nomina recte intelligere & explicare pos- nuna. se arbitrentur. Citra itaque longiorem inutilis pro lationis moram,ipsum C arem audiamus. Deum, inquit, maxime Mercurium colunt. Huius sunt plurima simulacra. Hunc omnium inuentorem artium serunt,hunc viarum atque itinerum ducem, hunc ad quaestus pecuniae mercaturas l. habeto vim maximam arbitrantur. Post hunc Apollinem,& Martem,& Iouem, Sc Mincruam. Dc his eandem sere, quam reliqtiae gentes, habent opinionem, Apollincin morbos depcllere, Mineruam operum atqire ait ilicio rum initia tradere, Iouem imperium caelestiu tenere, Martem bella regere. Huic, cum proelio dimicare statuerunt,ca quae bello ceperunt, plerumque deuouent;quae superauerint animalia capta, immolant,reliquasque ros in unum locum conferunt. Multis in ciuitatibus harum rerum exstructos cumulos locis consecratis consipicari licct: neque saepe accidit ut, neglecta quispiam religione, aut capta apud se occultare,aut posita tollere auderet, grauissimumque ei rei supplicium cum cruciatu constitutum est. Reliqua
quae de Dite adiecta sum a Caesare, nihil attinet rursus adscribere, coquod modo, qua sint ea ratione capicnda, explicatim. Porcommode sane accidit, quod statim in primo sacrorum limine Mercurius occurrat. Cum enim hic Deorum sit&nuncius & inrese in eis ι us, rectissimo poterit, quid nominibus ipsiorum denotetur, enunciare. Die igitur ζαπι Mercuri sit preme, non tu fabulose nepos Atlantis, quid caussae est, ut te Mercurium non Latini tantum, sed Galli etiam vocarint An si itasse Caesar Gallicum tuum nomen Latino permutauit, atque itadixerit a Gallis Mercurium coli ut non siib hoe n
mine, sed alio id fieri intelligendum sit 3 Quina, bone Mercuri, te facilem praebes: Audio te dicentem nisi me vigilantem semni .i deludantὶ tantum abesse ut sit spicari debeamus, Gallos alio quam Latinos nomine Mercurium & caeteros Deos hic nominatos coluisse ut contra potius sic sit itatuendum deveritatis arcanis, Mcrcuria aliorum a. nomenclaturas Gallicis natalibus ortus siros debere, atque de prisca veterum Gallorum
lingua id nus nomina apud Italos remansisse. Hos cnim nihil sani de Mercurii no minis causta dicere posse,nisi velint a mercibus deridare: quod si faciant, rogandos esse, unde merx apud Latinos dicaturiat cum hie haeserint, Gallos csse & Mercis de Mercu- iij nomen sibi vin*caturos, clarissima, cur sic facere iure tuo pollini, allata ratione. Vt igit ut Mercuri, quae te praemonstrante didici, ea aliis; pro eo ac bonitas tua pollulat,gg communicem,
780쪽
8o C A L L i c o x v xi communicem .suppedita mihi, quaeso, verba, quibusqu1m clariissime nomen tuum, A Miscur deinde caeterorum cxponatur. mari, quae vox Latinis nihil significat, Gallis veteribus pli & nobis hodiernis luculentam habet interpretationem. Primum enim ut verbum
'' e stirpatur . quoniam actus rebus in omnibus primas sibi sumat : pro eo quod Latini dicerent, attente considero. Euis significationis haec ratio vocali breui idem eliquod exspecto & tempus duco, a me-ar, quod est cum tarditate. Ir tardum fit a M. quo celere notatur; per conuersionem ad oppositam notionem. N D ad diligentem considerat sonem opus est ut cum tarditate rem tractes, ncqvid celerem tranimi in i . Drar. Mφ' teat & fallat. Amat Latini Moror de Moram retinuerunt, citra domesticam ety- mologiam. Nunc amar de rat quod ilignificat tango, fit mare, per concilionem breuitatis caussa, nobis, ubicumque ea fieri potest, gratissanam , quod idem notat quod accurate expendo rem quam tango, ocinctus contactu diu moram traho. Quod enim consideramus, id aut sensibus aut mente contingimus per spectra a rebus ad sei sus,& hinc ad intelligendi vim destinata. Explicatum huius compositionis intuere,& diu considera: de quanto diutius consideraueris, tanto admirabilius artificium iudieabis. Mora postulatur, deca non ad quiduis, sed ad tangendum. Consideramus e
nim res ut naturam carum attingamus. Tactus rursum non cuiusuis rei. sed eius, quam solam ut contingamus omnibus votis optare debemus. quod nos monet ipsius a convcrsio, quae Car profert. car autem, id est, ex animo dicere debemus: de ac id est. ex toto corde te oro vi mancas. At quem silc compellare oportet' Eum nempe qui manet in aeternum, cui illi nobiles olim dixerunt viatorcs: Mane nobiscum Domine, quoniam adue perascit. In huius igitur consideratione, cuius solius per tuam nobis praesentiam orare dcbcinus, longa mora trahenda: caetera quae ad hunc contingendum non conducunt,celeriter transeunda. Sed, ut dixi.quato diutius ψcibum hoc, quo considerare notatur, considerabimus; tanto plura sese Oiscrent mysteria. Suggerit enim& hanc notionem,ut sit quasi sui-ari, id est, mihi concludo de mecum seruo. Abdit nim & nat fit Irt, quod arcere dixerunt Latini, non agnita vocis ratione : de hinc e
pro cista, quae nimirum contactum rerum conclusarum demoratur. Quamobrem hac compolitionis via docemur , perpetuam nobis arcam circumferendam, in qua rorum omnium ideae conseruentur, cum quibus CXterna omnia tanquam cum perscistis sorinis conserantur. Quid multat M littera intus mugiens, dcar pro mora , ω notatio ipsius C ad se retrahens, aliam rursus , licet eodem icta dentem , OEcrunt contem plationem. Porro viceinas quo sis attenta hac consideratione peruenturus, ichi uim consule Mercurium : is te per vocis vestigia retro lecta ad cram deducet, quo nos vernaculi nostri pueri vocant, cum sibi ex crani crepundia empta volunt. cramenim quamuis tabernam rerum venalium significati cuius notationis caussam non sola ichnaea habet conuersio , sed prorsa ctiam ipsius trani auditio. Nani tram in carram so lutiani, rei carae notat Extensionem. cuius vocis etymologiam Hispani exprimunt, dum pro tram Tenda dicunt. Cara res per exochen accepta, an non illa est quae hoc nomine cari est dignissima 3 Caritatem totam ex asse Deo deberi, ipsum ipsius nos do cuit Verbum. Porro quis proprie Carus dicendus, vox illa Patris clamauit : Hic est ntim meus dilectus , iri qui dixit: Dein caratas est, crurin caritate manet , in Deo manet, o mus meo. Verum quam intelligemus huius caritatis e tensionem Extensionem nimirum ipsius caritatis per totam rerum creatarum uniuersitatem , infinito latius patentem quam totus mundus vastissmis caelorum nῖoenibus comprehendit. Verum in hac latitudine unus est hominibus propositus extensionis apex, citra quem caetera omnia bonitatis diuinae latifundia nullam viam habent ad veram hominum salutem atque felicitatem. Is in ea constitutus est extensione, qua Christus verus Deus M limmo totum suum corpus in cruce expandit, ad omnes mortales vivifica tua morte com plectendos. Haec igitur haec tandem verissima est rei carissimae extensio haec taberna in qua humani generis salus 3c beatiti ido prostat, non auro aut alio quopiam graui protio ei nenda sed sola fide, spe de caritate comparanda. Videmus quo nos duxerit consideratio. Ex mari venimus adtram. In huius examine cernimus, vocent nulli rei magis
proprie conuenire, qu1m Christo in crucis ara expanso,& pro omniu salute immolato. Quamobrem dum omitem codiliderationis vini ex mait ad tram referenda esse ichnaea