장음표시 사용
821쪽
Christi Tau Gallicum meretur vocari , tametti nomen sumina infamia apud omnes mortales fuerit notatum. Verbum enim crucis pereuntibus stultitia est. Iudaei signa
tunt, inquit D. Paulus, ct Graeci sapientiam quaerunt: nos autem praedicamus Christuc
eis um, Iudaeis quide scandalum, etibus autem stultitia ipsis te voculis Iudaeis at . Gra- , Chri tum Dei et inut3 cr Dei sapientiam quia stultitia Dei omni humana sapientias pietior est,es Dei infirmitas G im ectyitas, omni humana fortitudine es mitate fortiore δε or firmior. Quauis igitur ipsiuin Taia caeteris omnibus infamiissimu cit et opprobriu , nec quicqua surcifero abiectius; ipsis tamen Gallis,id est, vocatis ad salute,tanquam Deones, .ii. placentibus si amma semper ivit veneratione.Si cnim quos Deus vocavit,ante secula
ιιι multu vocavit : cur non dicamus gentcs ctia Iani nas iam olim multis ante Christi natalem
seculis & vocatas fuisse, de certa accepisse salutis proinissione: D. Paulus Timollieii, Selmi. auis. se apostolii gentium a Deo vocatu dicit vocatione sancta,non per opera sua, sed per gra- tiam datam in Christo crucifixo, de id quidem ante omnia sccula. Ide gentes tacorporatas facit Sc cohaeredes cius gratiae, quae per cruce hominibus est collata. quo fit ut minime absurdii sit, apud Ianigenas ipsum Tala ex prisca vatu traditione in perpetua suis se veneratione: nec hoc magis admiradum , quam Sibylla Cumana oracula de Christinatali, Vmbrie,&resurrectione cecinisse. Quis docuerat Magos homines longe ab Is. raelitis remotos,& omni u vaticinioru Iudaeis datorum ignaros Christit natum suisse,M eunde Deum, Re x mortalc confiteri ' Quis Balamo ta praeclara suggessi de Christi regno oracula: Quis'non alius prosccto,quam is a quo omne doma periectum pater luminis uniuersotu, qui ubi vult spirat,& benigna suam aura amat nulla ullius mortalium merita, sed solam sui gratiam sccutus. Quali is ipitur c posteris Scini is nasciturus citer, qui per Tau onat s ad salute vocatos seruaret; fuerunt tame apud alias ctiam nationes
tesserae quisa & symbola quibus redintegrandi generis humani Ne promissio de modus significaretur. Inter liac suit ipsu Tati quod Gallica lingua sic ad origine vocat,ut ipsiusvium ad seruandum deuinciendumq; spectarc cernas: in quam notione non alij, quam qui Gallici sermonis sunt periti, venire possunt. Quam vero olim hoc Tata fuerit in v
neratione, obelisci AEgyptia & Spla inges, de summatim omnia signa hieroglyphica d
-ris ι monstrant, quorum antiquitas omne veterum historici criptoru memoriam longissime - - αι-- cxcedit. Verum de his alibi. Hic obiter id anno abo,Tau vocabulia pro cruce, no alio in
. . .. . seri nono, quam Cimbrico significationis suae ratione habere, atq. in eo solo lintelligi viri bis s. - timia citis fine de ad reseruandum referri, de in conseruatione totum prorsus absolui. Equo illud ellicitur ut hieroglyphicas AEgyptiorum litteras ad Cimbricii sermone perti- , .. - ne dicere dcbcamus; de idcirco recte ab ipsis facili, ut Phryges, quom facerdotes Gallis . rima vocabantur,quia Dco placerent, id populit Deo Gaium faceret, dicerent lingua habere omniti pruna:& propterea pueros, qui soli regnu caelorum possidebunt, pane Phrygio sermone petiuisse,id est,ucrum animoru pabulum in prima lingua multis diuinis vocibus de sacris notis indicatum. Hinc liquet,e Phrygii iliae Gallorii veterii sermone omnes literogly pilicas AP ptiorum notas cile ad vera intelligentia vocandas de frustra Gr os& caeteros omnes laborasse,qui AEgyptium sermone super iis cosialiterunt Cum ergo in his Tata frequentissimum videamus,nihil est quod amplius dubitemus ad qua linguam Gaa, is significatione eius examinare oporteat. Quamobrc gemina rationeTau cognome Gal-ο licii accepit, altera quod solis Gallici sermonis peritis, Ad ratio vocis Se finis rei lignisc tae perspicuus csset,nec ullius alterius sermonis praesidio, quid Tati notaret intelligi posset altera quod per stiliam Tali homines.Galli herent, id est, Deo grati de omnino placentes. Post et quis x tertia suspicari ob cam nimis ii causam Gallicum etia vocatu suis. τ α ια. a. se quod Galli omne stilutis suae fiducia in eo collocaret. Sed de Tau in litteris hierosi, - α phicis plura,vbi docemus litterarii viginti duaru,quas Hebraei nominibus nihil sani sei Din. ius apud se coit ruentibus enumerant, ultimam Tau propterea positam nominatam . fuisse tum quod omnia sacra,omno ritus,omnes caerimoniς, omnes veteris legis umbret ad Tau tanqua ad ultimii suum fine referri debeant tum quod te quamobre referri debeant, ipsa voce explicetur; luae demonstrat, crucis fine cile conseruatione:& simul quis modus confirmationis esset, ipsa figura litterae denotetur. Sed de Tau suo loco, ut dixi, copiosius: nunc ipsum ad Druidarii disciplinam accomodemus. Hos de nominis inter
pretatione docui magistros luisse veritatis, fidei, fiduciae,& fidi coniugi . at cum limpii
822쪽
citet haec efferamur, nulla re praecipua, circa quam voritas 5 caetera, quorum doctorcs csse dicuntur,vcrsentur, deteriminata necesse cli ut omnia qucad modum dicuntur indesinite ita ad illa reserantur quae limpliciter de supremo quoda modo tales nomencla turas merentur. Quamobre illud dumtaxat Verum intelligcndum . quod in verorum
genere supremum est: illud illum, quod summa veritate nixu: 5e cadem ratione fides& fiducia, ad cani animi a fectione applicanda. ilia: & firma et , de in firmo sundametoci,stituta. Caeterum quomi quadrifariam voce Eroua in usum dicimus venire; semel Troiutv dumetio mire inori, reddimus veru vcrbum ' rursus dum inpii troiu, per fide meam notare dicimus: iterum dum tria mi irati, fidum virum intelligimus: poliremodum tinua. pro matrimonio iungo int rprctamur,videamus oportet quid sit in primalia,quid in secundaria notatione. Id statim aperiet prinia vocis firmatura, cuius tota ratione exiclina a coitertione dixi petitam.Si enim ex ruo; t fit troro,necessarium cst illam primam m. i. huius vocis esse notatione quae de vocis tuo: t vestigiis retro lectis deprchedetur. Quam-Obre sicut filiu gigni genitura perna in cogitatione nostra prius est,qua in infiniti patris potestate declarari; at l. ita mort breui vocali prius , quam mon vocali toga pronunciatu, verbo aeterno infinitos a teriti patris abyssos exponenti, primum videtur illud necessario adhaerere, ut ei fide habeamus. Quis enim patre nouit nisi filius in Quod si sic est .s. h. h. . des Verbo primum debetur & certa fiducia quam in veri vcniatur cogit.itione. Quar
do enim prius nos nostra l. omnia nouisse debemus, quam quicqua veri sapientiae,quq in diuinis c5iistit nancisci queamus, ut Pythio oraclito,& multo clarius vocula tuis, qua sapies notatur,docetur;examinandu quomodo res in iis habeat, aue de citius pia alterius
relatu discimiis. Certe quae demostratione per principia de catillas cognosci ne luctu, ea tum demum vera esse credimus, si fidem ci habramus a quo dicuntur: quo fit, ut veritatis in his cognitio sola fide nitatur. Quocirca quonia nulla caussa nullum principium prima caussa prius est, per quam doceri demonstrative possit: necessatio omnis solida Dei notitia ex fide pendebit. Hinc Plato diuinoria scientialia ab ipsis Diis ad homines
primos venisse,& inde ad posteros derivatam csse,no uno loco fatetur. Quia ergo Vc bo Dei,uti ex ipsa prima caussa scin piterno satu genito, fidem habcnatis .code modo hic a ordine constituemiis,quo in rebus quas de auditu tantum scimus,fieri solere mostraui. Quamobrem quod verbum Dei enunciat. ea de caussa verum csse credo, quia Verbo
Dei fidim habeo atque inde enicitur, ut prius in fidem Se fiduciam per ichn am ipsius
tuo; t conuersonem veniendum iit, quana in cognitione veritatis, quae tota ex sola fide pendet primum ergo Diuidae docent, Dei Verbo credendum: ad credendum quidem, quoniam per hoc ibium omnia osse uiam accipiunt. ut mori vocali breui elatum declarat. Mox inde essicitur, ut Verbum Dei verum sit. Sed quia ex Gallico siue Cimbrico sermone Druidarum doctrina cognoscenda:videas qui Verum in coprimariamon analogica voce dicatur. Nar vocali longa idem notarc quod Vcrum , t ncmo vernaculo V in . . . rum nostratium ignotat ita Latini Veri nomen ex eorum retinuerunt dialecto,qui in te dilandorum , de quaru indam etiam aliarum gentium pro tuar iure efferunt. Dicitur
autem auar quasi uti ar,id est, longe lateque quippiam in sua natura facio manere: quod Ioar- quid aliud est, quam rem quampiam conteruare & custodire mar igitur vi verbum v. surpatum , idem est quod custodio tueorque: a quo ruar nomen idem cst quod verum irropterea qi: ad verum omnium supremum cunctarum rerum esse conseruet. Quisquis ergo D credit.α quia credit ea quae dicit, veta esse iudicat, is necessarid cos eruatur per veritatem. Quamdiu itaque Adam Deo fidem habebat,& vetba eius vera existi minat,in status elicitatis sitae tutus permanebat non alterius quam veritatis prauidio ac minatis custodi. . Hinc va. an pio custodia & satellitio dicimus quod Itali in Guarda corruperiit, digamma in Gu mutato. Verum postquam fides eius a dracone de muliere est labefa ctata: veritatis praesidium confestim cum dosori ut & se ab omni tutela nudum conspexiti incidit igitur mox in contraria omnia,magna eius, quod fidem Deo non liabuisset, corruptus poenitentia in quam ichnea luar conuerso nos deducit. Et est sane hie primus ad veritatem omnia si mantem redire volentibus gradus, si desertae veritatis paenitentia ducantur, quae anu Cimbrice vocatur. Sed ea nullo modo sufficit, nisi lignum vitae degustent, de quo necdum a cimus. Iam quoniam ex fide ad Veium,ex Vero ad custo alam ventum est: pergamus porro ad id quod ptimum nascitur ex custodia. Quis est. ll a omnino.
823쪽
ix GALLICOR v Momnino,qui non omnibus viribus, omnibus neruis ad id euestigio contendat, cuius sapraesidio semper tutum fore sciat Quis .ciu eam sciat tac potestate ut omnia custodiat, ei no totum se tradat, dc ei omnia sua fidat Quamobrem veritati, in cuius notitiam ex fide venimus, promittenti sese omnia piaesidio sito conseruaturam, fidendum omnino citra dubitationem : quo fit,ut tertio loco trini idem sit quod vel fido vel fiducia. Porro cui omnem salute nostram fidimus , ci perpetuis cupimus adlaaercre , quo perpetuo aduersias omnia terriculamenta Sc omnia pericula tuti simus nec quicquam omnino me tuamus. Innascitur ergo ex hac fiducia minii nostrae amor quidam co galis, quo copula indiuidua ei iungi cupimus,cui omnem salute nostram fidimus: quod cum nomi num architectus vidisset, voluit ut redis quarto loco,idem esset quod matrimonio iungo. Hic enim finis est fidei, ut mens nostra Deo indissolubili coniugalis amoris vinculo perpetuo iungatur. Incrementa aute huius amoris δί stimuli ma3nO fiduciae exemplo nutriuntur, dum credimus stina fide Vcibum carnem assumsisse , quoad veritatem omnia custodientcna, quam deserii eramus per incredulitatem nostram, iterum nos reduceret. Verbum igitur incarnatum magni consitu angelus in aurac mundum venit,veei sdem haberemus, ex fide veritatis cognitionem, hinc fiduciam siue certam salutis spem,mox inde amore Sc caritatem, qua mens nostra cupiat se sempiterna copula cum eo coniungeresx quo solo Omnem conseruationis & custodiae suae suspendit fiduciam.
.. e Quae vero haec copula est,quq animam nostra firmo connubii nexu sponsi, sibo deuii
Tia -- cit id Gallicus item sermo nos doccbit,si quaeras voccin qua firmissimum vinciatu iam si ' f tatur. Disquiratur itaq. certum genus vinciendi, quod maxima pol cat ad te nedum sita si s. mitate: luaeratur is surriculus, lucria Esaias ut nil quam rumpendu csic ita eum fore,quo Christus suam sibi sponsam alligaturus esset, iam multo ante, quam connubium sanciretur,praedixerat. Hunc Ecclesiasticus indicabit, aiens funiculum triplicem dissicillime rumpi. Nunc itaque videamus qui&vctcrcs olim Galli id furiis genus vocarint,& n Tara strates vocent hactenus. Firmissimum prosccio funcm Ciui dicimus,& co ipsa vocula tribus litteris constante , triplicem nexum intelligimus. Plato iacscio unde didiceriuriis. Taulitteram ad vinciendum idoneam esse: bene certe habet, id ips.uo litteram primam hic esse in fune denotando, & ipsius nomen sunis habere notationem. Iam vox in putes suas soluta et Iim,demonstrat ipsum Taxi ad hoc comparatum esse,ut teneat. Quamobrem non poterit non firmissimum verbi & mcntis nostrae connubium esse, si hoc fune, quem Taxa vocamus, deuinciatur. Vctum ut propius copulam inspiceremus, voluit architectiis ut cadem vox cru in denotaret, idque magis Proprie δe potiore ra tionc,quam quem uis alium funem; propterea quod sola cruce cccletia spon io suo esset connectenda 1 5e sic connectenda, ut non solum detineretur firmillime, sed etiam ut hac copula semiaretur quod eadem vocula denotatur. Funes quiuis ligant de retinent . . illi quide annexa ; verum conseruare non possunt; atque idcirco non explent totam signincationis, quam Tali oster latitudine, quae conseruandi etiam sumetit notionem: de illam quidem nec insune quouis, nec quavis cruce repertam , sed in illa sola , cui Christus fuit aflixus. Crux ergo quaevis alia, Tau dicitur; at non plena notationis rati
ne, eo quod aflixum teneat illa quidem firmissime verum non seruet. Iam in Tau alia adhuc inicis Christi vis indicatur, dum iii Qe au soluitur. Docet enim crucem non solum idoneam esse ad tenendum de seruandum, sed per cam ctiam fieri, ut is qui eius vinculo Christo alligatur, ad patrem quoque perueniat, qui ait, id cst, antiquus per e
- cellentiae figuram vocatur. Quid8 Eadem vocis analysi intelligimus,crucis Christi vinculo in antiquum solicitatis statum restitui uniuersa. Clim itaque omnes hae significationis caussae in Tata repertae soli cruci Christi conueniant, fateamur oportet, hanc vo- culam huic soli omnibus modis conuenire; caeteris crucibus prima ratione dumtaxat. Sic igitur cogitemus, solum Tau esse, quo connubium verbi Sc mentis colligatur, ex eo solo omnem dependere salute,co solo antiquo statui restitui omnia, eo nossbio ad patrem uniuersoru peritenim. O mirabile vocabulum lo mirabiliorem nexum id mirabilissimam salutem Sed creicet miraculu, si trilitteram hanc voculam ulterius expend mus. vidimus modo supremi coniugij copulam,ut sit natissimam,ita beatissimam prorso vocis sono denotatam, que si reta legamus docebun ur qua via coperuenire possimus.
ut vinculo hoc tam salutari alligemur de sciuemur,de reliqua consequamur quae signi fi
824쪽
cationis rationes pollicentur. Nam Dat idem nobis est quod apprehende. Monemur vM. itaq. nihil nobis hoc vinculum profuturum, nisi ipsum apprehendamus, & firmo sitne
apprehendamus. quod docemur dum ex Patrursus in Tau redimus progressu orbici lari. Quo ergo fune apprehendemus ipsum Tau ut ipsum firmiter teneamus, uti nos facere debere ichnaea conuersio demonstrat' Quo alio,quam triplici, Ac eo quidem ex is connexo,quae vox trina indicauit. fidem igitur Christo crucifixo, tanqua verbo vero, habeamus; & dum veru per fidem agnoscimus, fiduciam & certam spem salutifex eo manantis concipiamus: de deinde ex fide Sc certa spe,dc consideratione eorum circa quae haec duo versantur amore inflamemur,qui nos rapiat scruentissimo ardore ad eius coniugium, a quo tantum accepimus veritatis pruinistionum 3c beneficiorum. Hic T 'etia igitur est funiculus triplex, fidei, spei decantatis nexu constans , quo ipsi im Tau nobis se est Ze apprehendendum . de forti manu retinendum. Ncque enim nos ligabit aut te nebit, aut seruabit, aut ad patrem deducet, nisi nos ipsum apprehendamus de triplici hoc funiculo nobis alligemus. Attamen quemadmodum Tau prius in quam Uat, eo quod hoc ex illo ichnaeo partu generetur I ita ipsum Tau nos prius apprehendet per ipsum verbum ei aisxum, quam nos ipsium apprehendere possimus. Mutua igitur et hsponsi de sponsae apprehenso, sed prior spons quam sponsaei prior verbi, quam eius qui verbo credit deconfidit. Sie Christus apud D. Ioannem dixit: Et ego i Matratius uero a terra, omnia traham ad meipsum. Illius ergo est trahere ex ipso Tau, de per ipsum Tau: nostrum vero trahentem apprehendere, de firmo suniculo retinere. Quod igitur Iudaei ex Christi ore intellexerunt, ipsium in cruce exaltandum , de in ea otnnia ad se tractitrum: hoc nos in ipsb Tauexpressum videmus. Tauenim prius apprehendit ac tenet, quod per Uat dcnotatur, dum verbum cst tertia postinae, quam illud exsequi possi homo;quod Dat monet, dum verbum est, secundae cuipiam personet imperans. Diuinus ergo sancti Spiritus instinctus vocum architecto illud vocabulum ad crucem denotandam suggessit, quo simul infinita de stupenda mysteria Ianigenis ponerentur. qux persequi, quanta: operae, quantae pictatis, quantae sit eruditionis de cloquent , quia nemo Christianorum ignorat, non est quod nos in ea viriu nostrarum tentemus imbecillitatem. Ex his saltem quae de Uori Sc tradi laude vat,dc corum in tuo complexu breuiter perstrinxi, conitduram facere licebit , quam late verorum Druidatum prosessio in omnem religionis Christianae amplitudinem de maxime ad intima eius penetralia de sancta sanctorum porrigatur. Hinc item clare cernetur, Tau a
lanigenis sacerdotibus de lingua dc proscissione Gallis, quorum doctrinam apud Phrygas
olim viguisse plurima docent veterum monumenta, ad AEgyptios peruenisse, in qu rum hieroglyphicis ut est frequentis sinum,ita a solis sominibus sermonis nostri peritis . imysterium eius de vocis interpretatione potest explicari. Tabula apud Bembos con seruata plurimas habet sacras eoru figuras, quid au habent manibus apprehensum pro bula. eo ac vocis ichnaea conuersiosaciendu esse demonstrat: quaru explicatus frigidis limus sit, aut potius nullus futurus, nisi doceatur symbolia cum voce, dc vocem cum symbolo nuenire. Quando igitur i) qui se missus tuta doctores profitentur, bene partibus suis defungi nequeur,nisi verbi dc mentis nostrae coniugium per solum Tau deuinciri posse demonstrent; perspicuu est, hanc contemplationem maxime ad eos pertinuisse: de Taurietito dici Gallicsi cum quod soli Galli. quid Tau sibi velit intelligant, tum qu bd hoc
solo vinculo ccclesia verbo suo d est, Gaia Gaio placere coniungi a. possit. Vt aute TauGallicu Maro dixit, ita magno omnes consensi, Alauda vocabulu ad Gallos refertur: a . V illud sentu aviculae denotatur, quo omniu rerum aetas superetur atq. vincatur,ut inllo ei dedicato latius ostendi. Huius igitur caput tymbo siue cono vitae sim Io in- signitu septies supremu scipionum apice in hieroglyphica Benibi tabula absoluit. Qua Obrem non Tali modo, sed haec etia hieroglyphica nota ad Gallorum Lacerdotes referatur necesse est:propterea quod nec allegorica de alaudet senio fabula, nec symboli sacri ratio ex alto,quam ex Gallicoserinonequeat habere interpretatione. Summatim qui quid in primo sermone,qui apud Ianigenas malit,mysterioru cotinetur,id totii ad Diuusiatum pertinet prosessione,tantum abest ut eam exiguo hoc libello totam coplecti aut velim, aut possim. Quς vero apud Iuliu Cςlate fiant eoru documenta ea nec nostrae et
memorationis, cum ccmentaria eius Ommu manibus terantur,nec opus habent aut
825쪽
nostro, aut alterius explicam. Id unu in Gallicis annotaui, non earli ob caussam qua Ii .. . . . - 'sar exposuit,Gallos dic a nocte exordiri. AEque enim Hebro ac Druidae, sic cen-x - .. suerut diem naturalium,qui viginti quatuor horas c5plectuntur, ineunda rationem, ut . eorum exordium noctes faciant, tametsi Dite primum suum patre minimc iactarent.
Seruatu est hac in re idu quod in totius uniuersi generatione, in qua informe materiam priorem forma omnes antiqui collocarunt; eanique alij nocte, alis Chaos, alis inne δ', alia abyssum, alij alio nomine indigetarunt. Hesiodus noctem ex Chao procreat, mox ex Nocte AEthera&Diem: apud quem illud mihi audire videre, quod a Mose de eade re traditum habemus: Et tenebrae eiat superficiem absit. Aristoteles materia velut Chaos quoddam generationi subiicit, cui priuationem, ceu noctem quandam, adesis
pronunciat. Omnia autem haec mdem reserenda, primam rerum creationem naturae
nobis ordine proponunt; qui, quod imperfectum est & sorinae indigum, persecta re ac, sermata prius facit de antiquitas: quod verum quidem est in iis ona rubus, in quibus petmotionem aliquam ad perfectionis finem peruenitur. Cum ij ut Sol gene alion nitemperet ac moderetur, Sc in generatione priuatio prius materiae adsit, quam forma priuationi contraria; merito tenebrae lucc, dc nox diem praeccdit. Prosccto quaecumque move itur,ab co motionis habent initium, in quo effe& acquiescere nolunt; quodque minoris faciunt, quam id ad quod mouentur atque contendunt quod nisi ita esset, non mouerentiar, sed in eo, in quo sunt, acquiescerent. De vocis ergo significatione, qua Cimmerij noctem vocant liquet , motus principium siue terminum a quo sit mo--su fit tus, noctem esse: & diem id ad quod motio contendit, veluti motionis finem de pers
ta Σ3 ctionem. Titit enim id c cst quod magni facio siue in pretio habeo, a quo nomen natu, auo sem quasi sileat ibi, id est, nihili facio, ea sormula qua ex Sire quod est aliquid, fit niti, id est, nihil. Hinc itaq. perspicuuiex eo,quod nihili ducimus, nos moueri, de magno dcliderio sciri ad id quod in magno pretio habemus. A nathi igitur serimur ad Darii siue Uar, id est, a nocte ad diem: de nat Ibi quidem id notat, ut dixi, quod nihili ducitur: a quari mi. voce Graecis νάξ, dc Latinis Nox. Datb vcro dies dicitur,quasi D ulbi, id est, ipsum illud quod plurimi aestimatur: qua in vocula T finale, quod cst in Tolit, o nuttitur, ne nihil differat a Dalfit, quod est cogitabat. Scribitur autem potius per G finale, quo pronunciatio ex imo gutture ducta augeat diei aestimationem. Hinc modo liquet, nihilo plus venerationis ipsi nocti a Cimbris tribui, quam ab Aristotele priuationi: deciapique eos, qui ex hoc generationis ordine dignitatem metiuntur α honores; cum e di. iicisb quae in generatione praecedunt, ea dignitate & persectionis laude sint posteriora.
Cum ergo Orpheus noctem matrem omnium vocat; non aliud dicit, qu.am ante omnia tenebras fuisse: eodem modo Hesiodus audiendus , quorum uterque a maioribus
idem accepit quod a Mose traditur, Mundum videlicet ex nihilo creatum fuisse, ut noctis nomine Nihil intelligatur. Quod si altius acutiusque philosophari velis, atque id quod simpliciter tuetur veritatem, ad aliud detorquere; per noctem intelligere poteris infinitum patris abyssum: e quo verbum cuncta in lucem produxit. Verum hoc non quadrat cum Cimbrico noctis nomine, quod plane docet noctem nihili prorsus fieri debere, uti luci dc diei, rebus in summo pretio habendis, contrariam. Diei enim sic
nomen positum est, ut non plurimi tantum aestimanda indicetur, sed ipsa etiam rerum aestimatio esse dicatur, quod De allit ad verbum exprimit. Possem hic multa dopriuatione Sc forma, multa de ignorantia dc scientia, quarum illa nocti,h diei respo deti multa de noctis ac diei operibus disputare,de vocum Cimbricarum intcrpetatione, sed nobis breuitas in tanta rerum copia studiose quaerenda: in quam, licet non alia
quam summa dumtaxat capita emimis ostenderentur, magnum tamen volumcn comferendum esset. Ridet cin tetim lubet Graecorum Grammaticos, qui νιξ νυμα dei uant, cum claro clarius sit ,νυξ Sc nox ex eadem radice pullulasse: de sic ex nactit Nox, sicut ex stilii Rex, de ex merit Meix derivari debuisse: at vocale a, apud Graecos in b. apud Latinos in o transisse. Diei autem nomen ab eodem deductum est fonte a quo Dis. Dim enim e st promovere,a quo Dies dicitur, eo quod omnia promoueat. Quamobrem si Cimmeria ad generis auctorem in noctium de dierum partitione respexi dent, a die potius, quam a nocte numerationis sumpsissent exordium. Quando igitur, uti
modo sepius dixi, mihi propositum nonest, totam Druidarum doctrinam dilautere:&
826쪽
. L in v. Drnunc sath indicaui adumbrata quaedam totius religionis apud eos sundamenta exsti osse illustrissimis verbis& arcanorum pletiissimis comprehensa: hoc unum mihi reliquum video ut quam potero breuiis me declarem, quid quercus de viscum celeberrima eorum symbola designent. Adscribemus itaque Plinii verba, hominis in Gallia
non citra curiosam inuelligandarum rerum diligentiam versati. Hic de vis co agens: Non est, inquit, omittenda in ea te de Galliarum admiratio. Nihil habent Druidae ita suos appellant Magos visco,de arbore, in qua gignatur, si modo sit robur,lacratius. Iam per se roborum cligunt lucos mec ulla sacra sine ea fronde consciunt, ut inde appellati quo ue interpretatione Graeca possint Druidae vocati. Enimuero quicquid adnascatur illis, e caelo missum putant,signumque esse electe ab ipso Deo arboris. Est autem id rarum admodu inventu. 3c repertum magna religione petitur, & ante omnia sexta Luna, quae principia mensium annorum q. his facit, de seculi post tricesimum annum: quia iam vitium abunde habeat. nec sit sui dimidia. Omnia sanantem appellantes suo v cabulo, sacrificiis epillisque rite sub arbore praeparatis, duos admouent candidi coloris
tauros, quorum cornua tum primum vinciantur. Sacerdos candida veste cultus, arborem scandit: salce aurea demetit: candido id cxcipitur sago. tum deinde victimas immolant, precantes, ut suum donum Deus prosperum iaciat his quibus dederiti Fecunditatem eo poto dati cuicumque animali isterili arbitrantur, contraque venena omnia esse remedio. Tanta sentium in rubus friuolis plerumque religio est. Haec Plinius. In quibus & miror & doleo, Gallicum visci nomen, cuius interpretationem dedit, ab eo expressum non suisse, cum caeteroqui soleat Gallicas voces lubenter indicare, in rebus u etiam iis in quibus eas sciti non magni faciendum videri queat. Vetum video quid o stiteriti Non habebat litteram, quae consonantemcam quae nomen exordieba ur, integro sono resurret propterea quod eius potestate in auribus serie sis prorsus carerent Latini. Equidem partim ex hac coniectitra, partim ex Pliniana intcrpretatione, partim ex voce, qua hactenus Galliae incolae utuntur, ipsistina uni nomen inueni, quod Plinius nee scriptum reliquit,nec Latinis litteris sicribere potuisset. Et certe si sionum exprimere quiuisset, nullo modo silentio praeteri uisset tam insigne venerabilis rei nomen, ut omnium promitteret sanationem. Cum ergo hodie Gu' apud Gallos pro visco ar- cis,.sauborum in usu esse communi sciamus, citra omnem dubitationem de scrupulum asseria mi ην mus, hoc nomen ex illo, quod Plinius non expressit; csse cori uptum. Antiquissimam autem eiu vocis originem esse, mos in Gallia hactenus obseruatus argumento est luculentissimo. Discurrunt iuuenes ipso anni exordio per vicos ostiatim vociferantes, AEugur Panneas, id est, ad viscum, annus nouus. ut autem confisetudo haec vetustissima apud omnes fere Gallos in hodiernum usque diem perdurat , ita Picardi huic Gai in m. celeumati acclamare solent, Plante Piante, id est, ubertas ubertas. bono omine vid licet ac bonis nominibus felicem omnitim rerum copiam precantes. Cum igitur id tota sere fieri Gallia consueuerit, nec cur fiat, ab iis ipsis, qui ad viscum conclamant, Intelligatur, dubium csse nemini debet, quin hic mos a priscis usque Gallis ad haec
te ora sit retentus . vii passilia multa veterum rituum vcstigia, quorum caussae iam olim desierunt, apud plurimas gentes videmus retenta. Artemisia nobis S. soannis Amri si herba vocatur, & huius diui vigiliis de sello die omnes ea sese cingunt te coronant, nec . q non limina praetexunt. Cuius rationem si rogentur, nescio quas nugas de Laruis de Lemuribus exponunt, cum nobis certum sit, Artemisiam Iano sacram olim fuisse , eo .im Diui quod pedibus robur aditionem, cui Ianiis praesidebat, adderet: quaeres deinde ad D. Ioannem transata est propter nominis similitudinem; quoniam nimirum eos quos albJoannis nomine vocant, nos Ianos dicamus. Ianus enim nobis a Gan dicitur, G in I consonantem, propter cognationem , mutata. Et Artemilia Dp volt vocatur, eo quod Σ--ι pedibus praesidio sit&adiumento. Quando itaque antiquae consiuetudinis ratio eos i
tens a quibus obleniatur, perspicuum est de luculentum indicium insignis vetustati si dicemus Guy certum csse priscae vocis vestigium, qua viscum Dratri, Druida ela re solebant non esse tamen ipsam germanam vocem, eo quod hanc Latinis litteris Plinius facile scribere potuisset. Quae autem vera de integra vox fuerit,cuiuis nostrat tu procliue sit ad
coniectandu, cum nemo ignoret nobis digamma illud esse frequetissim v, quod gemino .. ii 4 V consis
827쪽
xt 1 omnes catere. Quotquot igitur Romani iant populi, pro hac littera Gu sere ictibuhitavi ex Mail lactis nolirati , Guillelmum faciant; di ex ruari Guardam. Eodem igitur modo si Guy ad priscam Gallorum linguam reducas , pro Guy, iup habemus. Et bena quidem haec processit coniectura: sed videndum modo, an siue rui vocali longa. cuius loco duplicem litteram pingimus. id significet, quoa Plinius ex voce Gallica La
tinis hominibus interpretatur. Admiranda sane eii huius voculae notatio , de plurimis rebus communis , analogia quada codem scre tendentibus; quas ut Omnes quam bre
uissime Latinis exponas, non alia dictione promptius consequaris, quam si omnia sonantem reddas. vii enim primo & proprie nobis illud significat, quod longe late i. La tinis, siue quod late patetiex natura litterae duplicis V ducta ratione. Sic dicimus. tia vati hiet,id est, magnum hinc ad illud est interuallum. At tui ut verbum usurpatum idem est quod dilato. Iam quia nihil latius longiusque sic extendit, quam vis diuina omnia conseruans, de unumquodque in suo genere beatas & plurimum promouens; volui: voculae faber, virui in sacris idem esset quod consecrare. Quae enim consecrantur, ad usum latissimum disponuntur, ut nimirum quam plurimis prosint, & omnium felici
talem quam maxime dilatent. Hic enim proprius est sacrarum siue rerum sue perso narum finis, ut percas omnia bona mortalibus dilatcntur. Iuvenalis dum breuisumma omnium precum Sc votorum latitudinem includere vellet, lis cunum optandum dixit, τι sit mens sana in corpore sano. Breuissimam ille quidem fecit orationem , aemulto breuiorem is indicauit, qui cosecrare sic expressit,ut ea dilatatio comprehenderetur. voluit enim intelligi, omnium bonorum amplitudinem per sacra nobis continiagere. quae cum omnia nostra mala,qualia qualia sint,curet recte Plinio dictum est hane plantam eo nomine vocari,qua Omnium sanatio comprehenderetur. Pr erea quoniam lolium Se cxterae noxiae herbae crescendi latitudinem frugibus impediunt, voluit ser monis auctor vivii etiam poneretur pro eo quod cit, noxia de superqua exilirro. Quid vero est sanare, nisi hoc sit lanaret Et lanc hoc est sacerdotum proprium munus, ut bina dilatent de noxia eradicent: hoc item medicorum ossiciu , ut benignos corporis ii mores augeant, noxios expurgent. Nec aliter de magistratu cxistimandum, cuius partes uniuersae hoc uno continentur, si bonorum numcrum latiorem reddant, & malos Erei p. pellant. Quoniam itaque dii verbum tria haec significet, dilato, consecro de noxia
expurgo inde nomen factum sit eiusdem soni ad viscum denotandum: profecto Plinio interroganti quid uti significaret, optimc responsum est, ea vocula plantam n
tari omnia sanantem. Quid enim ulterius ad sanitatem uniuersorum desideraretur, si per sacra pietas dilataretur, de omnes cium corporis, tum animi morbi expurgarentur, Ex eadem radice tam nomen accepit, quod Latini in vinum , Graeci in ολος commutarunt: eo quod hic liquor non solum hominis 5 nignum sanguinem de spiritus vitae necessarios excellentis limo quodam modo dilatet,ac noxios tum fumos tum humores expurget, sed quod mentem etiam quadam tenus consecret ac diuinam reddat .e q. talem praeliare videatur, qualis corum est, qui diuino Spiritus sancti afflatu accencum tur. Hinc illa Apostolorum credita ebrietas, dum flamis Spiritus sancti incaluissent. Viscum itaq. vii nominabant, ceu co omnia consecraretur, ac modis omnibus de corporis
de animi & sortunarum sana redderentur, atque latissima felicitatis caperent incrementa. Neque igitur mirum quod Plinius dicit, creditum suisse hoc diuinum munus e caeso in robur demitti, atque aurea falce resecari solere. Hoc enimuero diligenti imquisitione dignum, quid caussae suerit, ut rem, quam Plinius friuolam vocat, tanta coluerint religione. & eo sint nomine dignati, quo nullum sere magis sit sacrosanctum, quoque manes selicitatis humanae numeri contineantur. Vcrum quando non quodvis viscum, sed illud tantum quod in quercu cresceret, Venerati sint; prius examinetur portet quae ratio robur prae caeteris arboribus colendum csse persuaserit. In primis constare video glandiferas arbores non apud Druidas tantum, sed apud caeteras etiam gentes in antiquissima fuisse veneratione; ac venerationis caussam eam sere assignari ab omnibus, quod glande prius mortales vescerentur, quam Ceres fruges demonstrasset.
Sie Virgilius: Liber o alma Ceres vestro si munere testas
828쪽
Chaoniam pingui glandem mutauit arista, Poculat iuuentis Achelora miscuit viris. Nec est profecto cur in re omnibus perspicua multis testimoniis utar, cu nemo nesciat Graecorii doctissimos quosque tradi)isse , illud quercus genus quod glandem maximo ς A. Mulem profert,φwγbν idcirco vocari, quod prisci homines eius fructu vitam sustelarint. Sciut praeterca Omnes iqu-u Ioui sacram ab omni litterarum nacmoria semper suisse, ut ex illo liquet Homericoro; ψὲν αρ ά τιθεον Σαρπηδόνα δῖοι ἔτιε
In quo cernitur antiquissimos suisse huius arboris honores. Nec qiuisquam arbitretur Graecorum Se figiam Latinorum eandem csse arborem , propter quod nomen μοι ratu. idem videatur. Alibi harum arborum discrime docui,&fagum Latinorum Theophrasti Oxyam esse demonstraui; quam ath Scissimam, in quibus Gaza, alij rigoscissimam, - α . . vi Strabonis interpres, nominarunt, cum simpliciter fagum interpretari debuissent. Virgilius de fagi umbra locutus,mox insurius ad Dodonaeas Graecorum phagos alludit, at eas non fagos,sed quercus appellati Siρὶ malum hoc nota, stimens non Luafuisset,
De caelo tactas memini praedicere quercus.
atque habitae Graiis oracula quercus.
Lusit idem Grammaticos, dum Faginus axis dixit,quo illud Homeri φήγινῆοαξω, interpretata voluisse viderotiar eo quod sciret cx Oxya ctiam axes fieri,non modo cx quercurre est alioqui non in clegans ad vocem Homericam allusio, licet materies si diuersa. Nostrates hodie fagi umbra non minus quam Virgilius delectantur,e qua fornicati labyrinthi Bruxellis iii Palath paradiso cernuntur. Verum Graecorum Phagi glandibus etiamnum hodie vescuntur,cium caeterae gentes, tum Hispani de Neapolitani quorum hi, si memoria non fallat, querciam gentilem Phagum appellant. Nobis satis esto, quod uis glandiferi robotis penus Ioui sacrum olim suisse & id sem communi quercus nomine apud Latinos dici solere. Nam Robur ad quamuis duram materiam refertur.
Hinc Palladius: Robora Pasias decorat laestria rami. Lucanus item: Tot circum Ormo siluae se robore tostant. De quercu vero generatim sic Ovidius Et qua deciderant patula Iovis arbore glandes. Iterum alibit Sacra Ioui quercus de semine Dodonaeo. virgilius item quodvis glandi seri roboris genus Ioui sacrum sciens sic cecinit. Pars autem posito surrunt de semine, τι alta Castaneae Aremorum Ioui qua maxima frondet
Aesculm . atque haltae Graissoracula quercus.
Nunc igitur videmus, non Druidis tantum, scd omnibus eque Gr is ac Latinis in valde prisca veneratione quercus habitas suisse , atque idcirco minime cum Plinio, vel Epicureo vel atheo dicend una res friuolas apud Gallos religiose cultas fuisse nisi una dicaomnem accusare audeamus antiquitatem. Quod pluribus gutibus placuit,& ab omni
omnis aeui memoria placuit, cius maximam esse rationem debere, non Hesiodus tantum, sed Alistoteles etia de Plato. de hos secutus Cicero in Tusculanis in principiis habet, ad fide faciendam firmissimisi utpote quibus perinde atq. comuni getium iure standum sit. Quamuis igitur huius leges ab omnibus scitae atque perlatae nunc nulla ratio extare videatur idcirco tamen no est reiicienda aut abroganda, sed potius magnam de 'dilisente opera adhibere oportet,quo dispiciamus ecqua latentis caussis vestigia depre. heilantur. Ioue ab omnibus summu haberi Deorum nemo dubitat ne idolorsi quidem
cultor: Nos .quibus veritas illuxit, Iouis nomine sumimam vite suauitatu scimus indicari, de ab uno Deo x vitam sempi terni, εc sempiterna vitae dulcedine tribui posse. Quaolicem sumpto eo,quod nemine no daturu putamus,arbores dum Diis attribuuntur ymbola cile carum rerum quas nobis ab ipsis cocedi ac donari maxime optamus credimus 2--
quercu tessera eius muneris prae sic ferret,quo nullu maius a Ioue nobis dari posse veteres
829쪽
omnes existimarunt. Quid autem id iit, ex nobis is lis secisse di mus, si expcnd,
mus, nihil nobis vel tristius de dui ius mor e accidere posse, vel contra quicquam niagis omnium votis expeti,quam ut perpetua vita contingat. Quod si ita sit de stabili natuit iudicio statuendum,nec ullum omnino animal reperiatur, quod morte non in summo collocci naalotu: no videor mihi reprehedendus si dicam nullii beneficiu maius cuiquacoserri posse.quana si acorta morte liberetur. Quid si ergo mercus huius benefici; svmbolu ponatur,oc quia tanto munere nihil maius queat cogitari, ad cum proprie primo , spectare dicatur, quisbius potest a morte liberare: No male sic procedet collectio, si proprium quide cuius a. Dei lymbolum summu ipsius donum exprimere debet. Quercus ergo sit vitae sue liberationis a morte si num,qua quia solus lupiter praestare potest, Ioui fuit a priscis consecrata. Qua vero de caussa vitae symbolum sit poli explicabo. id modo conster quod ad vitae conscruationcm reseratur. Maximus Tyrius prodidit, apud Celtas altillimam quercum dcligi solere, ut lovis signum esset. Quoniam vero Iupiter quicquid est, vita est, de vita quidem ea, quae tota in contemplatione consistit, si que cus lovis signum est. vitam quoque quercus dcnotabit, de quicquid ad vitae consi mationem peltinebit. Quod autem devitae conseruatione dico, clarius cuadet cx prisca Romanorum consuetudine, a veteribus Gallis haud dubie accepta. quae habebat id sollemne, ut qui ciuis vitam seruasset, is querna corona donaretur. Multa hactenus stat mimismata querna corona insignita, in quibus litterae adiear ob C S apertissime docent ea fida de caussa dari solcre , quod quis ciuis Romani vitam seruasset: cuius tantus
crat honos, ut nullus ne Imperatoribus quidem maior a P. R. tribueretur; adco ut cum. Cicero totam ciuitatem Romanam seruasset, δί tot nullia ciuium a mortis discrimi.fω. ., ne eripitisset, querna corona donandus L. Gellio videretur: quali tanti benefici; magni--- μ- tudine quercus symbolu aequaret. Possem uide multos id genus nummos proscrte:
-. λ'V sed quorsum prolixus sim in re omnibus notissima Hoc potius inuestigandum, qua de
caussa vita ciuis conseruata quercu notaretur. Sed de illud modo declaratu, quia nimirum Ioui vitae datori Lacra csset. Attamen bene illud quidem dictum de ratione collectum: sod rursum quaestio exillit, cur quercus Ioui consecretur. Dicunt quidam ea de caussa id factum, quod principio homines gladibus vcscerentur: quos Plutarchus vid G λ- tur secutus. At chim antiquissimu liominu gcnus Saturno regnante dicatur suisse, miror z-- i iii cur non Saturno potius quam lovi glandis esum adscribant. Deinde rogatos velim hos uis, antiquitatu inquisitores,cur ante frugCSinuentas,uti volunt, iaci malis potius, pyris, ficis, cerasis, siliquis, caryotis,nucibus,ti id genus aliis suavioribus longo,quam glandibus vitam sustinerent ut interim de omni bulborii genere, de cucurbitis de peponibus sponte natis nihil dicam. Faciunt scilicet hi curiosa caullarsi inuestigatione, ut homilics primos quibusvis belluissaciat rudiores,cum nultu pecnssit tam obtuso palati sensu.vino fictu potius de dactylis quam querna glade vescatur. Deinde quod unqua tEpus suit, quo terra non aeque i ruges atq. caetcras plantas produxerit 'Atqui,dicent id damus vel fabulis, vel antiquς historis.ut quia sic traditu inuenimiis,ita credamus,& citas,quod credimus, fide no adducamus in Q ςstione. O magnam pietate dc sanctam vetustatis vcneratione Enimuero ego de antiquitatc pro coac debeo facio plurimi, Se quς in eius video exstare
monumentis,ratione carere non puto; sed pleraq. sic capicda cerno,ut ea no ad historia,
sed ad alleg ,ria de symbolicia dicedi gen' reserre oporteat: quod nisi facias, quaplurima, vos anis anicularsi deliramentis vaniora pro veris narrationibus amplectaris necesse est: quod in hoc, te quo agimus,vetusto glandis esu video sere omnibus scriptoribus accidi L e. licet client alioquic terarii ruria censores in primis graues de seucri. Quado igitur absurditis hoc est eoru figmentu, quam ut vel ab asinis Arcadicis admittatur,nedu vlli ho-hilias vel debeat vel possit probari: alia ratio quaeratur oportet, cur glandifera potius at' bor Iovi, quam alia dedicetur. Na si vitae quam ipse A dat de c6seruat consideres duristionem de perennitarum , cypressus potius aut cedrus aut thuia ad symbolica rationem coetui eniat quam quercus: Sin vitae alimenta spect s.ficia potius aut palma,aut pomia ad tesseram cluam glandiscium robur aptaris. Quamobrem cum nec ex historia de prisco gladis victu prodita. nόccx arboru natura facile inuenire queas,cur prisci homines mi
tabili constenso. tu oui tum cultus vit coseruatori quercu cosccrarintscsperata vini
tis pervestigatione ex iis qui hactenus sacri huius symboli caussas qusiuerunt, ad altiora
830쪽
Lis r tv v. istadscen rivis principia P ex vera historia veritatis arguincta deproniantur. Quoniam ita a. hic de sacris veterum notis an musi& iis quidem non qu bus uis, sed iis duintaxar, quae ex arbor abus sunt tantur, parcit, ut ex prunis arborsi symbolis apud antiquissimum
scriptor in repertis Uxordiamur, cernam iisque ecquid inde lucis adferri possit ad huius quaestionis tenebras discutiendas. Acccdamus itaque ad paradisum,& in eo disquiramus, an symbolicas aliquas arbores reperire possimus. Nec est longe progrediendum, cum statim duae sese arbores offerant: altera arbor vitae, altera arbor sciet x boni dc mali nuncupata De albore scienti et boni de mali copiose Indoscythica nostra tractant,& clanistine ostendunt, eam ficum esse Indicam. At arbor vitae qualis fuerit, nec a me, nec ab alio cxplicatum. Breviter igitur de summatim sic de Mosis historia accepimus, hominem libertini creatu fuisse, at i ci gc minam propositam conditione alteram mortis,alteram vitae. Vitae quide si quod inus faciendum praeceperat obserit asser: Mostis vero, si vetitu at boris seselitiae boni sit inali fructi onao disset In hominis igitur arbitratu suit ut scipse moderaretur, at l. quo vellet duceret: qua de libertate meus d Cimmeriis vo- ri is h. catus est,ceu men sit Ii, id est ducens scipsum. Licuit ergo illi in vita manere, de mortale pomum declinare. Sed quaerat merito qui qua: Si unum latum arboris genus suit, cuius
fructus morte . adsciret. Ac caeteratum onantia fructibus vita suilinere homini liceret xiit unu dumtaxat vitae lignum comemoratur, cum aeque ex omnibus,una id la excopta,viatam tibi perpetuo prorogare posset Piimus lianc viam ingredior, δί ii quid sorte peccein aut cespitem ignoscendu pruno experimeto. Quicquid aut si vel hic vel alibi noui adfero, id iudicio Ecelesiae Catholicae Rotnanae subiectum esto. Dico itaq. cum D. Paulo, ante omnia secula Deum praeuidi se Adainum ex legis transgrcssione mortis p nam luiturum, de idcirco praedellinasse stili in ilium liumani generis liberatorem. Q uaol,
rem sicut mortis lignsi in Paradiso plant lucrat ita voluit ut vitae quoque lignum in eo cresceret; lud qui morti scri mali veneno perit urus esset, is vitae ligno a moi te pusici ad vitam reuocari. Qia emadmodu igitur in terra noxiarum herbarum ipsa natura profert alexi pharmaca i ita naturae auctor Deus ante omnia secula praedestinauerat se in Paradisi, plantaturum arborem vitae.cuius fructu mors ab arbore scientiae boni de mali illataeuraretur. Sed cum illud in natura scri non possit, ut medicina ulla mortuum in vitam restituat, semperque vere dicatur:
Sperandum est vivis, non estore vaga lepulto idc id quod Homerus cecinit, Nullo modo animam semel dentium vallum egressim,
vel vi, vel alio modo retrahi posse; cogitare debemus altius aliquod arcanum in arbore vitae latuisse . Ne l. enim Adam seipse eius fructu in vitam reuocare potuist et, cum cxtemplo ipsam legem transgressiis, nullam amplius liabuerit vitae potestatem, nec quicquam iuris in Paradiso, uti totus mortuus de omnibus suis viribus det titutus. Quocirca Deus itonia usus cst amarissiima , dum draconis mendacium repetens dixit: Ecce Zm quasi unus ex nobufa ius e i, silens bovum malum. Nune ergo ne forte mitiai manum tuam, Gr siumat etiam de ii uo visae ct comedat se vivat in aeternum. Quem
admodum enim Adam ex est fici Deo sit lis factus non erat , sed diis millimus, cum 'Deus solum bonum , Adam solum malum post peccMum sciret: ita poli peccatum iacvelle quidem potuisset aliquid boni aut .aeterni de suis viribus, tantum abest ut vel si u-cium arboris vitae tunc contingere, vel cx eius cita mortem depellere quiuisset , cum omnis eius vita de vitae partcs aeterna morte dcpressae Sc scpultae iaccrent. Quis cino vlus huius arboris vitae Z Nuin si Adam ante fructum eius comedisset, quam vetiti fructus venenum caperet, praesentari velut Galene quapiam Andromachi potuisset Certe cuna eius esu interdictum non fuisset, non minus illi pomum ex arbore vitae decertare, quam ex quavis alia non vetita fas fuisset. Quid igitur Ac culabimus eius imperitiam de crassam rerum naturalium ignorantiam Z Id minime possiimus, .cum sacra scriptura tolletur, abs blutam cum totius naturae siuentiam habui sie, dum singulis rebus nomenclaturas rectissima ratione architectaretur. Aliter itaque subducenda ratio. Vt arbor scientiae boni dc mali de natura sua noxia non erat , aut veneni succo imbuta. sed sola legi, transgressione naortem attulit , ita arbor vitae non illus vitium ad vitam percnnandam habebat, quam quaevis alia arbor fructum proterens edulem , sed ibi a diuina gratia ud hoc crat praedellinata, ut sicut per scum