장음표시 사용
371쪽
312 ' '. Compendium sistit in solo voluntario ; ergo ad merendum vel demerendum non lassicit sola libertas a coactione. Ratio est, quia ea sola potentia est libera libertate arbitrii , quae, positis omnibus ad agendum praerequisitis , potest agere , Vel non agere I ergo ea potentia non est libera libertate arbitrii, quae, positis omnibus ad agendum pre requisitis, non potest suum actum s spendere, sed inviucibili necessitate ad unum
Obicies I. D. Augirst. I . r. de lib. arb. e p. ait: Illud nos habere in potestate dicimur, quo , eum volumus, facimus . Atqui actus pure spor igneos & necessarios facimus , cum Vesumus , ergo, &c. . Resp. aes. maj. Illud habemus in potestate , quod, cum volumus , facimus, ita ut possit non fieri, cone. ita ut non possit no fieri , nego maj. Actus autem necessarios facimuS, Cum volumus, ita ut non possimus ipsos non facere; unde non sunt in nostra potestate; nam , hoc quisque habere in potesarr
dicitur, quod, si vult, facit; se non vult, non facis, ait Div. Augustiri. lib. de nisi tu is uti
Objicies a. SS. Patres afferunt solam coactio, mem ossicere libertati; ergo. Respond. Quod SS. Patres has voces, cogi d , coactio , non sumant stricte , pro violentia proprie dicti, quae repugnat actibus a VΟ-Iuntate elicitis; sed late, pro quacumque necessitate antecedente, ad unum insuperabiliter determinante, ut constat ex eorum dietis. Quaeres; manam in statu natura lapsa requiratur libertas ad merendum vel diem reu-
R pond. Requiritur libertas indifferentiae, serua simplici necessitate ,. nee sufficit libertaLacoaetin
372쪽
ctione , ut fides docet contra Iansenium, cuia ius haec proposit. damnata est , ut haereticae Ad merendum , is demerendum, in s tu natur γε lapis , non requiritur in homine libertas a neces tat e sed fussicie liber as a coactione . Ratio est L quia , ut quis mereatur Vel demereatur , debet habere dominium suae actionis, & de ea disponere' prout vult ue at qui agens ex necessitate, etiam simplici, non habet dominium suae actionis , nec de ea PO-test disponere prout vulla, tanquam Dominus I ergo.&C. Objicies: Div. August. Hib. I. operis imperfecti , cap. IO 6. ait: Non est igitur impunitatis δε- curitas in necestatr peccandi . Ergo ad demeritum non est necessaria libertas a neces
Respond. di . conseq. Non requiritur libertas ae necessitate morali , concia a necessitate antecedenti Phusica, nego conseq. Addit enim Divia Doctor: Sed ut non obsit issa nec ἄλas , donat
ille cui dicitu=: De nec est alibus meis erue me
Ergo loquitur de necessitate morali quae vinchpotest per gratiam Christi. Quaere& 3. Utrum homo lapsus sit tmer auchonum dr malum , non solum liberrare a coactione , sed etiam a nece Date simplici antecedente ρR pond a 'm. Idque constat ex S ripturae EcclL Is. Deus ab initio constitiι e hominem .is reliquie illum ire manu consilii fui . Adjecie mandata is pracepta sua et si volueris man
data, servare , confervabunt die . . . . . vpc--
fuit tibi aquam is ignem , ad quod volueris ,
porrige manum 'tuam . Ante homine n vita
mors ,. bonum is malum ; quod placuerit ei dabituν illi: Ad quae verba Div. Augustinus , ολ de grat. o lis arbit. c. 2, dicit Ecce, apertiri
373쪽
me videmus expressum liberum humana voluntaria arbitrium. Deut. 3o. Moyses Israelitas sic alloquitur e Testis λυoco hodis otium is terram , quod proposuerim vobis vitam ct mortem , benedictionemo maledictionem ; elige ergo vitam , ut is ruvivas ct semen tuum. Certe qui potest eligere vitam vel mortem , est liber ab omni necessitate antecedente, etiam simplici & volu
Obicies i. Homo lapsus captivatur sub lege peccati, nec ficit quod vult, immo facit quod
non vult, Rom. 7 Video aliam legem in membris meis repugnavem legi mentis mea, ct captivantem me in lege peccati. Et : non quyd volo bonum , hoc facis , sed quod nolo malum hoc reo I ergo, &c. Respond. di' ant. Quoad sensum, eonc. quoa Iconsensum; nego ane. loquitur itaque Apostolus de motibus concupiscentiae indeliberatis , quos necessario quidem experimur; & sic sub eis captivamur , neci facimuS quod Volumus , sed eis non necessarici obsequimur, & sic non necessario Peccamus. Obietes 2. D. August. Enchiriaia, e. 3 o. ait: Lξbero arbitrio male utens homo is se perdidie, is ipsum. Et in Epist ad Uitalem , dicit Liberum apblarium ad diligendum Deum primi pe rati granditate perridimus p ergo. Resp. dist. conseq. Per peccatum primi Parentis amissum est liberum arbitrium, quoaἀplenam cum immortalitate Iustitiam, quam hinbuit in illo, statu felicitatis, & quae consistebat in dono integritatis, in immunitate a morte , a concupiscentia inordinata, & ab ignorantia aconc. quoad substantiam , nego, seipsum expli cat Divux Augustinus lib. r. ad Bonifactum , cap.. 2. dicem: Quis nostrum dicat, quoc primi ominis peccato perieris liberum arbitrium ae --
374쪽
mno genere λ libertas quidem periit per pecea eum , sed illa qua in paradiso Die habendi ple-ἰ nam cum immortalitate justitiam , propter quod, natura humana divina indiget gratia , scilicet x. ut libertas, aliquid boni supernaeturalis. elicere possit.
Da moralitate actuum humanorum ..
Quaeres. I. Uid sit actus moralis A RUρ. Est , actus, humanus eo . formis, ψl duformis regulis morum , vel ab eis. permissut Ufide morale, praeter liberum, dicit ordinem & relationem. ad regulaS morum Agemus de speciebus, principiis, affectionμhias, & primarix regula moralitatis.
Quaeres. I. ot ct quainam sint species moralitaris ρR pia Sunt tres , nimirum indifferentia ,.quam lex permittit, bonitas. , quam imPerat x& malitia quam prohibet Quaeres z.. Quotvlici mode considerari posse
θ. Considerari potest An peeia, nimirum,.quatenus dicit ordinem ad suum, obiectum ad quod ex. se tendit Vel in individuo , n, mirum quatenus. dicit ordinem ad obiectum ,.
375쪽
332 ' Compendium se plane sunt indifferentia ad bonitatem vel
malitiam , ut sunt; ambulare, levare festucam ,&e. Ergo actus humani, spectati in ordine ad objecta illa sola, sunt indifferentes.
R p. negat. Nam actus in individuo spectistus includit finem operintis; atqui nullus actus spectatus secundum finem, quem sibi proponit operans, est indifferens.' nam talis finis est bonum honestum vel iucundum, neque enim potest amari malum quatenus malum s si sit bonum honestum, actus est bonus ; s sit bonum iucundum, actus est malus e neque enim licitum est homini in suis actibus deliberatis operari propter solam delectationem , ut definivit Innoc. XI. Pror of 8. & ideo tenetur referre actus suos deliberatos ad finem honestum. Obicies I. Actus, qui fiunt praecise ad sublevandam levem naturae indigentiam, ut ambulare , spuere, &c. nullam, neque ex obiecto , neque ex fine, contrahunt bonitatem vel malitiam; ergo. Resp. neto ane. Vel enim illi actus, qui sunt media , fiunt propter solam voluptatem , S tunc sunt venialiten mali, quia homo, utpoterationalis, operari tenetur propter finem excellentiorem quam bruta: vel fiunt ob sanit iis conservationem & rectam corporis consistentiam , & tunc sunt moraliter boni , quia sunt conformes naturae rationali, qua rationali. Inst. Sunt aliquae operationes per se tantum ordinatae ad oblectandum, v. g. visio pulchri, ad oblectandos oculos; olfactio odoris, adoblectandas nares, &c. Ergo saltem istie poterunt propter solam voluptatem licite exerceri. Reis. nego anr. Nulla enim operatio ad solam detreta gnem, ut ad finem ultimum, O
376쪽
dinatur; sed ultra tendit ad finem ulteriorem, v. g. olfactio odoris ordinatur fin iter ad cerebrum confortandum .' visio pulcliri ad excitandos spiritus qui deserviunt ad operationem humanam rite exercendam, &c. Obi ies a. Nemo tenetur ad impossibile ;atqui in statu naturae corruptae impostibile est omnes actiis nostros deliberatos ad Deum referre tanquam ad finem ultimum ; ergo. Resp. di R. minor. Impossibile est aetus nostros ad Deum referre actualiter , conced. Vim tualiter, nego min. Neque enim Opus est ut Mnem honestum actu intendamus in singulis actibus, sed sufficit ut illum intendamus virtualiter, qualiter censetur intendere ut plurimum qui ordinate & christiane vivit.
Quaeres s. Utrum actus externus a Neae b nitatem , aut malitiam actus interni essitatis ρR p. Non auget per se: nam volunt s efficax bene vel male agendi pro facto apud Deum reputatur: Euia fecisti hanc rem , is non pepercissi filo tuo unigenito propter me, benedicam tibi , ait Deus Abrahamo mactare filium parato, licet sacrificium opere non compleverit. Un de Matth. s. dicitur ' Euἱ viderit mulierem ad concupis endam eam , jam moechatus est eam in corde suo . Qine verba expendens Divus Ber- nudus, ses. II. ait ' Quia planius quod voluntas pro facto reputatur, ubi factum excludit necessitas ρDixi: Per se 3 quia actus externust per acciadens auget malitiam actus interni , nam experientia operis nonnunquam actum internum reddit intensiorem aut diuturniorem: sic v. g. voluptas actualis , quae percipitur ex fornicatione , fornicationis affectum intensiorem efficere solet; ergo.
Objiciei : Λctur internuo & externus mali dis
377쪽
versis prohibentur Praeceptis: nempe, non moe ehaberii : non concupisces : Ergo diversa est utriusque malitia. Reis. neto eo eq. Non enim ideo ponuntur
diversa praecepta, quod in externis actibus sit diversa malitia , eum propter idem motivum 'prohibeantur : sed ideo ponuntur , quia periis culum erat ne homines carnales legem obse ruasse sibi viderentur , si a solis actibus exter Nis abstinerent , quamvis internis praeberent consensum, silcut quidam ex Iudatis afferebant, quos redarguit Christus dicens : Audistis quia
dictum est, non moechaberis r ego autem dico v bis et Omnis quἰ υiderit mulierem ad concupiscen' ώam eam , jam moechatus est in corde suo .
De principiis moralitatis . Quaeres I. Vid inteli gitur per 'rinr0yum
Rose. Intelligitur id unde actus humanus dedimit suam bonitatem aut malitiam. Quaeres 2. Undenam actus humanus suam 2ὸα fumat bonitatem aut malitiam pRe . Ex objecto, fine , & circumstantiis. Quaeres 3. Ex quonam objecto moralitas de δε- mitur λRUρ. Ex obiecto spectito secundum suu esse moνale'. non secundum suum esse phscum, V. g. Objectum , a quo adulterium suam desumit malitiam, non est femina , praecise ut est femina, cum ut sic possit esse obiectum adulterii & actus coniugalis; sed est femina prout cognoscitur contra prohibitionem tectae rati nis. Objectum ergo secundum esse morale , est objectum prout ab agente attingitur modo rectae rationi consentaneo, vel dissentaneo. Quadi
378쪽
Quaeres Α. Quamnam moralitatem a crus humanus de fumat ab objecto p Respond. I. Desumit moralitatem specificam rquia ratione objecti quaedam virtutes & vitia a se invicem specie differunt: sic ratione ob jecti virtutes Τheologicae differunt specie a vi tutibus moralibus . sic homicidium specie dis fert ab adulterio , quia eorum objecta specie disserunt. Respond. 2. Desumit moralitatem primariam equia actus humanus non potest concipi sine moralitate ab obiecto sumpta, licet possit comcipi sine aliis, v. g. surtum in loco sacro perinpetratum, licet possit Concipi sine malitia sacrilegii, non potest tamen concipi sine malitia injustitiae; ergo, in. Quaeres f. inrum moralitas actuum humano νum desumatur eriam a sne extrinseco, seu a ne operantis λRe p. a mat. Nam I. Facit amim ex indifferente bonum , vel malum, sic studium ad anam gloriam est malum, & studium ad lucrum animarum est bonum. 2. Facit actum ex malo peiorem , v. g. si quis furetur ad moechandum. 3. Facit actum ex bono malum, v. g.
a sine extrinseco, sit Decifica oe essentialis λRos. Si actus spectetur ut est imperatus a fine, ex cujus efficaci intentione procedit, desumit specificam moralitatem a fine, quia Praecipue& essentialiter respicit finem operantiS... si vero spectetur ut est elicitus a voluntate , 'tunc desumit moralitatem specificam ab objecto , quia praecipue & essentialiter respicit solum objectum . Sic actus eleemosynae ad satisfaciendum pro peccatis, si spectetur ut est eli
379쪽
citus , suam specificam bonitatem desupiu . amisericordia ; si spectetur ut est imperatus a poenitentia, suam specificam bonitatem desumit a virtute poenitentiae. Quaeres 7. Quid sit circumstantia actus humani λResp. Definitur : Accidens quo idam , moraliteγUciens actum humanum Iam constitui um in suo tam physico , quam morali. Dicitur: noratiμer assciens actum humanum rid est, conferens apsi aliquid bonitatis vel ma- Iitiae accidentaris.
Quaeres 8. Vtrum moralitas ac Iuum humano-νum de fumatur etiam a circumstantiis pR p. a m. Quia subjacent regulis morum: vel enim ab ei, praecipiuntur vel prohibentur ue ergo, &c. Quaeres s. Euolinicia generti sine circum-santia ρ -- ' Resp. Duplicis : alia enim est mutans spe-εῖem, quae acturri humanum trahit in speciem
diversam ab ea quam ab obiecto suo immediato desumits talis est circumstantia loci sicri in
furto alia est aggravans , vel minuens riem , quae, scilicet minuit , vel auget bonit tem aut malitiam actus intra eandem speciem, V. g. incestus in I. Vel q. gradu. Quaeres Io. Vtrum circumstantia conferant actui humano moralitatem specie diversam a moralitate quA provenit ex objecto p Reis. Hanc conferunt circumstantiae speciem mutantes, non Vero eae quae speciem duntaxat aggravant: quia illae, non Vero istae, important ordinem convenientiae vel disconvenientiae ad rectam rationem, diversum ab eo quem importat Oriectum: non enim solum est diseconveniens rectae rationi furari, sed etiam si rari in loco sacro b ergo, dcc. . - u
380쪽
Qistes H. Quanaeon m circumstantia neeἰρα nurer ρRespond. I. Mutat speciem, 'quando efficit ueactus opponatur alicui virtuti , cui alioquia non opponeretur, vel efficit ni ei sit conforru mis: quia tunc sunt plures Consormitates aut iiBrmitates ad remm rationem. a. Qu1ndo cireumstantia efficit, ut actus diverso modo eidem virtuti fit conformis, auedifformis r quia ubi est diversus modus conso mitatis vel oppositionis cum. eadem virtute , tunc sane diversa est conformitas vel disconvenientia cum rem ratione, Quaeres ra . Ver m circumstantia debeane ei δε euntia, ct voIita, ut κέ precatum imm
Rάρ. Debent esse cognitae & volit2, saltem
interpretative: hoe est, requiritur ut agens illas cognoscere debuerit ae potuerit: ratio est, quia alias actus non esset Voluntarius quoad cir cumstantiam incognitam. Quaeres 13. Quor sint ei eum nria actuum
humanorum ρRespondeo Sunt septem versu requititi conatentate euis, quid, ubi, quib- auxiliis , eur , quo modo, quando .
Cuis, designat qualitatem & conditionem aes videntalem personae operantiS, v. g. quod situ erdos, coniugatus, voto obstrictus, Seo. Quid, denotat qualitatem obiecti, V. gr. an ras furto ablata sit saetra, vel profana , gravis, aut leviS. mi, denotxt qualitatem loci, v. gr. an sit publicus, vel sacer Leuibus auxiliis, denotat media & i nstrumenta quibus operans usus est ad operandum, rim Ompendium, ex Cisrmer. P si quis