장음표시 사용
381쪽
333 Compendium . si quis ope daemonis, expresse Vel tacite invocati, aliquid consequi voluerit. . Cur, denotat finem eXtrinsecum . OperaTtis . Θιomodo, denotat modum accidentalem quo fit actio, v. g. an ex malitia, aut ignorantia , aut infirmitaze ouando , denotat durationem & qualitatem temporiS accidentalem , v. g. an in die festoiquis inebriatus sit . . U IE S T I O III. . . De UecIionibus moralitat . Qi res I. id Arelligatur per aferionem moralis oris p ' Reis. Intelligitur eius multiplicatio in eodem actu QuaereS 2. Grum actus ex obecto malus, in finem bonum relatus, desinae esse malus P Re s. Hunc actum esse simpliciter malum , iuxta illud Theologiae effatum: Lonum eae ins gra causa, malum ex quolibet de cyu. Ergo ubi medium nritum est, actus est simpliciter misius : hinc peccat qui mentitur ad vitam innocentis conservandam , nam Roman. 3. Non fune facienda mala , ue eveniant bona. Quaeres 3. Vtrum fallem Fnt nito boni Inis minuat malitiam actus ex objecto mali . R O. Minuit per se: quia qui malum operatur ex intentione boni finis , minorem habet affectum ad peccatum; grgo minuS Peccat. QuaereS rarum unus idemque actus, v. g. eleemosyna ob vanam gloriam J post ede bonus ex objecto 'bono, is malas ex Me malo λR p. negative: Ita declaratur, Matth. 6. Ae- γε dite ne justitiam vestram, id est , opera vestra bona, faciaris ceram hominibus, ut . de
382쪽
m ni ab eis et alioquin . mercedem non habebis a apud Patrem vestrum qui in calis est . Atqui si illa opera remanerent bona , non .serent abse
que mercede; ergo, 3cc. .' Quaeres Vtrum circumstautia venialiter m Ala, qua in decursu operis boni, is in bonum ρ.nem direcZi, irrepit, totam ejus bonitatem auferat is meritum λ . . .
R p. negative: Nam illa circumstantia nullo modo influit in . actum bonum, neque ut causae Sciens, neque ut causa finalis, sed eum tantummodo extrinsece comitatur ἱ ergo, &α
Quaeres i. am sit prima moralitatis μὰ gula E Respond. Pro prima moralitatis regula , alii assignant naturam rationalem , prout rationa lis est, id eli, prout est intelleetiva Sr voliti- va cum libertate: alii, lumen rationis ab aeterna ratione nobis caelitus derivatum ad secernendum justum ab injusto .' alii, voluntatem divinam, & legem aeternam quae est ratio Dei dirigens omnes creaturas in suturi finem. Ue- rum illa quetestio est pure speculativa , & ideo in ea discutienda non immorabimur, ut ad utistiora & praetica progrediamur; ideo . .
Quaeres a. Quotvlici modo possimus volunt tem nostram voluntati divina eonformare RRήρ. Duplici, nempe, I. yositive, per actum expressum I 2. Negative , . per non repugnan tiam , seu, per approbationem . Quaeres 3. Euoluplex est 'volitum is Dis p
383쪽
3 o C mpendiam. 'quod est motivum quo Deus vult ob)e
Quaeres A. Quomodo votantarem nostram tantari divina rene-- Uymμre, tum in
Do materiali s tum is volito formali ρR p. I. Tenemur conformare posistae, dum agitur de praecepto , quia tenemur adimplere praeceptum divinum, hocque propter motivum qi o Deus dedit Praeceptum . . Respond. v. Tenemur negatiVe tantum com formare voluntatem nostram voluntati divinae, dum agitur de consilio: se non tenemur vetile positive , seu amplecti Virginitatem, quam Deus nobis tantum consulit; sed tenemur eam velle negative, id est, tenemur eam approba
re, quia est bona 3 debemusque esse dispositi eam amplecti, si Deus vellet , & sub motivo quo
Deus vellet. Quaeres f. in m fmper Θ ει omnibus e
meamαν voluntatem nostram voluntari Avina no guttvr eonformare ρResp. I. Tenemur in volito formali, quia motivum agendi in Deo est aequissimum, nempe manifestatio suae gloriae , iustitiae , & aliorum
Resp. 2. Non tenemur in volito materiali , v quia plura vult Deus quae non vult nos verule, nisi saltem voluntate conditionata, nempe , si Deus voluerit, V. g. Dens ut causa Prima& universalis, vult bella , pestes, mortem Parentum, damnationem peccatorum , &C. quae tamen non vult nos velle , & quae sunt mala respective ad nos , ad quos non pertinet
ordo universi , aut divinae justitiae manifesta
384쪽
. . s Mus intellesus practici dictantis suid hae nune , Dectatis omnibus circumsantiis , faciendum sit ut bonum ,
Dicitur I. Actus ι quia testificatur, accusat , remordet, dirigit, &c. Dicitur a. intellectus; quia solius intellectus est de agendis vel non agendis 3udicare. Dicitur 3. Intellectus Hamci, quia versatur circa actiones humanas, ut eas dirigat , non solum in genere , ut facit prudentia gentra
iis , sed in particulari Unde ejus judicium
quid bis O nuoc , Se per quod differt tum a synderesi, quae versitur circa Prima morum principia; tum a Prum dentia generali, quae ex primis prinsipiis deducit tantum. Conclusiones generales , abstrahentes scilicet a circumstantiis: conscientia vero prima Prineipia applicat ad hoc vel illud in particulari s v. g. synderesis dimi : moaribi feri non vis , alteri ne fecerA : ex quo Pru dentia generalis concludit generaliter I Er non ess retinendum id quod est alterius. Unae conscientia subsumit: Atqui hae pecunia, quamea λυeni, est aliena; deinde concludit: Ergo
Quaeres a. Quomori dividitur conseiantia λRs Ai Dividitur I. In veram & erroneam ,
385쪽
3 χ Compendium x. In certam & dubiam; 3. In scrupulosiam αlatam 3, 4.: In probabilem & .improbabilem. C A P U T P R'I M U M. et . s
Quaeres I. tud sit conscien M. vera , seu rosa Z R p. Est ea , quα dictat aliquiss esse licirum , vel illicitum , irim revera licitum vel illicitum . Haeci est certissima morum regula, cum sit, iresta synderesis & legis applicatio ad acturn. particularem hic & nunc agendum. Quaeres 2.. Quid sit conscientia erronea, seu falsa Est ea , dictati aliquid. esse lici um-vet illicitum, ravera non est rate. Et du
plex est, scilicet invincibiliter & vincibiliter
Conscientia invincibiliter, erronea , . est ea , levius eryor , emni diligenria adhibita , dotesti. non porciiι , aut non debait Quocirca est indic
Conscientia vincibus ιεν erronea, est ea, eu- , ius error adhibita diligentia necessaria , depe Ii peruis ae debiale . Et haeo vel est affectata , vel crassa, pro ratione ignorantiat e X qua na
Quaeres 3. intum conscientia, erronea, sis merum regula λ l
Non est ρεν se quia falsa est omnino ;
ergo debet deponi: est tamen morum regula iper aetidens, si sit invincibiliter erronea ; quia 4 est judicium quod sine formidine partis oppositae existimatur verum quod nec debet, nec ipotest deponi. . .
386쪽
de Conscientia. p. SImper peccat, sive error sit vincibi sis , five in vincibilis ; quia non agit ex fide id est , ex persuasione quod liqeat; atqui ex
Rom. 14. Omne quod non est ex fide , peccatum
est; ergo, &c. Ratio est, quia qui agit contra λconssuentiam, Vult peccatum; ergo Peccat. Quaeres f. Vtrum peccet qui operatur secundum conscientiam erroneam, dictantem aliquid licittimesse , quod revera illicItum est ,
Ri p. Non peccat, si error sit invincibilis ;quia error invincibilis excusit operantem e ς' eo, sicut ignorantia invincibilis quam importat . . . . Peccat VerD , si error sit invincibi 'dis quia talis. error excusare non potest op rantem eX. eo, sicut nec ignorantia vincibilis
Objicies: Si lxb Irans conscientia vincibiliter
erronea, Pe cet eam sequento , peccet etiam eam non sequendo , necessario peccabit ; absurdum conseq. ergo ,, 5 . -
Ruοond. dist. f. q. maj. Necessario, peccabit , ' necessitate hypothetica, , si nimirum conscien-'tiam non deponat quam debet & potest de . Ponere, ut PBte. vincibilem con L. necessitate simplici & ab Elata, nego. Tota ergo Peccari di necessitas, quae huic homini incumbere u detur , plane . est voluntaria, quia rem sedulius . perpendere , doctiores consulere ut errorem deponeret minime. dignatus est..
Quaeres 6. Vtrum ConfessaWius teneatuγ mons paenitentem , qui laborat conscientia vincibiliter e
Reo. Sesti pem tenetur, etiamsi praevideat m nitionem suam poenitenti profuturam non esise, quia si poeniteras. non moneatu , semper peccabit ex ignorδntiae vincibili, sitim a peccato nou excusat. Hinc p mitens, debet moneri I. Cum inter P rogat
387쪽
Ae licitate suae actionis Q v. Cum error ver intur circa Prima jurii nati ratis principia veι cima primas. eorum, Conclusiones , quia circa- illa ejus ignorantia esit tantum vincibilis .
Resp. I. Debet eum monere,. I. Si error in boni communis dispendium vernat, quidquid de monitionis suecessu: hinc invalide ordinatu moneri debet ......... 2, Si error sit inc.praehidicium tertii pVticula riS .... R. Si error sit. de necessariis ad lalutem neclessitate me-. i ..... 4. Si spes emendationiS astulgeat γ. Reo. 2. Non debet eum monere, si monitio nociva magis qum utili , suxuxa praevideatur ὀ quia nempe periculum est , ne poenisteris, qui hactenus materialiter tantum pecca-vit, formaliter postea sit peccaturus, moniti uenem Consessarii. spernend*.
RUρ. Scrupulosa, est ea, qua, mens. ν levibux fundamentis , eum anxietare judiear aliquiae UN mrii γ via timet. na aliquid mavi subsit in actione bona , vel indifνeni. . . Lata, est ea , qua mens , . ex levinimis, σdem cupiditati Laventitus , rationibus . , licitum esse purar quod malum esse facile. depreheAut potes , aut pro levi peccaro habet , quod. graus
communirer . reputatur . Utraque ad erroneam
388쪽
- Quaeres L. Verum illa ea elenpia Me mo mreguia Z Re p. Non sunt, quia sint improbabiles &imprudentes, cum vanis, & futilibus nitantur rationibus , quae prudentes hominta movere, non possunt, hinc debent deponi. . Quaeres 3. Utrum scrupulosus pust ac debeae
Respond. Si serupulus sit verum ludicium de malitis operis, non potest scrupulosus coni rscrupulum noth depositum agere: quia scrupulas sic sumptus est conscientia practice err ma , Contra quam actu retentam non licet agere si vero scrupulus sit timor ne ali quid mali subsit in opere, iunctus cum judicio absoluto & practico de licitate actionis, tunci scrupulosus debet contra scrupulos operari , , s contemnendo ac negligendo, ut obtemperet judicia vero & certo de licitate actionis . CAPUT' III. De eo uentia terra, CR dubia. Quaerre r. ' Vid sie eonficientia rara Mis. Est, judi etiam firmum is sine formidimae, saltem rationali se de bonitate aurmalitia operis his is nune agendi iaQuaeres 2. Eiad se confitentia dubia RUA Est, suspensio judicii eirca bonitatem aut
malitiam operis his cir nune agendi 3 vel quia pro neutris Parte rationes ocCurrunt suade tes, in quo casu Conscientia dicitur, negastivo dubia . Vel quia pro utraque Parte Occurrunt stationeS. aeque PonderanteS , tuncque dicitur',
389쪽
Reis. Non est: nam regula morum debet de terminare ad assensum ; atqui conscientia du-bia non determinat ad assensum, ut constat ex ejus definitione 3 ergo, &ca Hinc qui agit cum conscienti dubia non deposita peccat, quia Doria agit ex fide; ergo debet deponi. Quaeres q. cuo principio constentia dubia possit .eponi, is fieri moraliter cerra ρRespond. r. In materia justitis potest deponi hoc juris principio In dubiis melior est conditio possidentis et, quia merito praesumitur possestorem alicuius rei, quam apud se habet, es- .se verum illius Dominum : quatenUS COmm . nius evenit, ut qui possidet, rem suam, iusque suum possideat, licet aliter aliquaendo. evenire possit.
Re p. a. In aliis materiis deponi potest pee hanc juris reaulam : Pro eo sandum est , pro quo stat prasumptio. Quia qui in dubiis pro ea
parte stat, pro qua stat praesumptio , prudenter agit; ergo. licite agit; ergo, &c. QuaereS s. Si pro neutra parte presumptis sturaeclare videatur, quomodo deponendum est dubium ρR pond. Debet deponi hoc iuris principio
In dubias tutior pars est eligenda. Nam Eccl. 3. dicitur Qui amar pericurum , In illo. peribit . Et cap. 2I. Quasi a facie colubri fuge peccata . Sed qui in dubio, in quo pro nulla parte stat praesumptio, non eligit partem tutiorem, non fugit- peccatum tanquam a facie colubri, item se exponit pericula peccandi 5 ergo peccatergo in dubiis tutior pars est. eligenda; idque praecipiunt multi. CanoneS.. Objicies I. Canones qui dicunt in dubiis partem tutiorem esse amplectendam, sunt tantum. consilii, non praeceptis ergo, &co Resp. nego ant. Nam Canones illi his eo stant t*rminis praeceptivis : Via tutior es eli-
390쪽
renda Sem ἰtam debrmus elurre tu Iorem . Quod certius existimamus L tenere drbemus. Unde Clerus Gallicanus, ansa. Iroo. hing interpretatio
nem damnat his verbis : Neque id consili, sed
pracepti loco habeamus dicente Scriptura, et qui.
amat periculum, . in illo peribit. Obicies a. Lex dubia non potest certam parere obligationem; atqui si in. dubio da licitate actionis, ab et os et ab itinendum, lex dubia certam pararet oblig3tionem; ergo, de . Rei p. di'. major. Nim pDtest certam pareres obligationem, petitam ex Parte legis qua dubitatur, conta ex parte legis naturalis quY vetat ia quis se exponat periculo peccandi, go. Lex enim. naturaliS. non solum praeripit ut obediamus parioribus, sed etiam vetat ne nis exponamus evidenti perioulo superiorum leges transgrediendi.
De eon entis probabili , ct improbabili ..
Quaeres I. Vid sit conscientia probabilis p QR p. Est, actus , ιν ιo intellectus , . ob , motivum grave , qtaamvis absolute fal- Ubile , judicat actionem his , nunc exercendam , esse licitam vel illicitam. Unde probabilitas est uerisimilitudo . t Dicitur I, ob mot/υum graυρ , quod si peis eatur a ratione , probabilitas dicitur intrins ea si ab auctoritate. doctorum , Vocatur extrinseca . Dicitur, a. Guamυἰὸ absolute fallibile , quia
licet illud motivum idoneum sit ad Viros pios.& prudentes determinandos. ad assensum, illos tamen non determinat sine formidine partis oppositae ,