장음표시 사용
301쪽
ηεσυi- Solol. Conditiones ad legitimam Praescriptionem rea 'AE. quisitae sunt: Imo. Res apta praescribi, quae a jure non
p. Evi. prohibetur. 2do. Bona fides, quae est credulitas, qua quis sibi rationabiliter persuadet ι rem , quam poSSrdere
incipit, esse suam , aut saltem nescit esse alienam Reg. 2.
est υertis, & nullo substantiali vitio laborat: vel colo- .νatus, & apparens, qui occulta nullitate laborat, v. g. si a Titio emas rem, putans esse Titii, cum sit Caji vel exrstimatus, qui prudenter creditur intervenisse, &7amen non intervenit, v. g. si suis ex haereditate rem posSideat, quae at patre empta dicitur, cum ramen empta non Sit 1 vel praestin tus, quando ne quidem alle gari potest certus titulus, sed tantum praesu mi tu r intervenisse ob longitudinem temporis . seo. Possessios Reg. 5. 16r. in 6.), quae vel est possessio facti, qua insistitur fel, praescindendo an juste, Vel in Juste: vel iuris, qua juste rei insistitur. Possessio facti alia est
nuxurulis, qua quis corpore & animo insistit rei : alia civilis, qua solo animo res tenetur, licet alter insistarre, & faelo . 5to. Temptis a lege definitum : hoc vel est
quod est infra io. annos: vel Iongtim, quod in- ter .praesentes habitantes in eodem territorio est saltem IO. annotum, inter assentes sto. annorum vel Iongissimum , quod est saltem 5o. annorum: Vel immemoriale, cujus nescitur initium .pνω ὸν . g. 692. Praescriptio transfert dominium, non solum iriptio a sero externo, ita ut completa praescriptione repetentimi'i m rem suam negetur aelio, id est, non audiatur in jud: b. I. cio; sed etiam in foro conscientiae, jta ut ille, qui legitime praescripsit, & postea. advertit, rem fuisse alienam, non teneatur iliana priori domino restituere. Nam imo. dominium, quod praescriptione acquiritur, approbat Jus civile, i. i. U. de Ustic. & Jus Canonicum V c. Ad aures, de Praescript. . Ido. Dominium, quod qΠis praescriptione acquirit, transfertur in eum auctoritate rei
publicae, & Principum , per leges ab illis latas, & qui
dem juste; nam respublica privatis, sua bona auferre poteSt, Si bonum commune, & pax civium hoc exigit,& . Viri doctrina & pietate insignes hoc necessarium esse judicant, tum ut puniatur hominum res sua S non cUS O-
dientium socordia; tum ut tollatur incertitudo dominiorum alias sutura , si res suas ab aliis diu bona fide possessas repetere liceret; tum ut litibus saepe injustis , .&srivolis ob instrumenta fioviter reperta finis ponatur. Ergo praescriptio est justa in soro conscientiae. solstio. Scho . Dices I. Sine culpa nemo re sua privari, nec ' Μje' unus .cum alterius damno locupletari debet, quod fit in
302쪽
De Virtutibus CardinaIibus . praescriptione. Resp. Sine culpa nemo re sua privari debet , nisi causa publica subsit: nec debet quis. locupletari cum damno alterius, si damnum ex injuria privata auctoritate inseratur; secus, si quis justae legis beneficio utatur. II. S. Augustinus, cau. 55. q. 5. c. 4. ait: Si
nti Mam tenuisses eius assensum . numerus te nullus dein
fendisset annorum. Et S. Raymuladus ait : Consulerem
ei qui aliquid bona fide praescripsit , ) ut restitueret,
saltem propter ambiguum dupIicitatis: si nollet, non auderem sibi dare securitatem; q&od sit in statu sal-υandorum. Resp. S. Augustinus loquitur de mutua conjugum in corpora potestate , quae semper perseVerat, nisi uterque in separationem a toro congenserit . S. Ray-
mundus ipse fatetur , S. Thomam, & Omnes post eum Theologos sibi esse cuntrarios, quos & nos tuto Sequimur. IlI: Si Judex secundum allegata, & probata alicui quid adjudicat, quod certo scit , ad se non Spectare, debet tamen re tituere: ergo etiam finita praescriptione debet restituere , quod certo novit ad alium spectare, maxime quia tunc bona fides. cessat. Resp. Di paritas est, quod Judex per sententiam non transferat dominium, sed tantum declaret, ad quem secundum allegata , & probata pertineat; secus fit in praescriptione: deinde illa sententia nititur falsa praesumptione, qUae ce de re debet veritati; secus vero praescriptio : deinde in dato caSu non cessat bona fides , quia potest quis judicare , rem esse Suam beneficio legis ιCoroII. Praes. Imo. Praescribi non possunt res sacrae, sero -
,Ionasteria, Ecclesiae, Calices, jura spiritualia, v. g. jus t*μ μ cognoscendi causas Ecclesiasticas a laico: nec res comi munes, sive publicae, ut forum, viae, pontes &c. de quibus Juristae. Ido. Possessor malae fidei nullo unquam tempore praescribit, c. u. de praeserint. Bona fides debet durare toto tempore currentis praescriptionis, quae interrumpitur, dum bona fides cessat, in quo jus civile a jure Canonico correstum fuit, Ioc. cit. & c. Vigilanti, de praescript. Si dubitans possessionem incipiat, bona fides nulla est; stante enim dubio, nequit prudenter Judicare, rem esse suam: imo. qui de re jam bona fide possessa dubitare incipit, tenetur inquirere: si dubium vincere non possit, licite se resolvit ad eam detinendam, quia melior est conditio possidentis. Fides autem requisita debet esse theologice, & juridice bona, id est, non solum debet esse sine peccato, sed etiam Sine ignorantia juris; ignorantia tamen facti bonae fidei non nocet, i. 4. 1'. de facti oe juris ignorantia . 5tio. Ad praescriptionem requiritur titulus saltem rationabiliter praeSumptus . Et quidem ad praescriptionem brevis, vel longi
303쪽
temporis 3. Io. vel IO. annorum, debet posse allegad,& probari titulus coloratus, vel existimatus: in praescriptione vero longissimi temporis So. Vel gu. annorum, regulariter ob diuturnitatem temporis titulus praesumitur, nisi jus commune praescribenti resistat: v. g. in Decimis contra Ecclesiam Parochialem, ubi praeter posse Sionem 4o. annorum, etiam titulus, vel tempus immemoriale probari debet. Do. Ad praescriptionem inchoandam requiritur possessio naturalis, & civilis: ad continuandam vero sufficit civilis, l. I. ει 6. F. de acquir. possess. Item possessio debet esse propria, seu fieri nomine proprio, non allieno; unde qui detinent rem nomine alterius, uti depositarius, commodatarius, tutor&c. nunquam praescribunt. 5to. Res mobiles privatorum, vel pertinentes ad Ecclesiam cum titulo, praescribuntur
spatio trium annorum, tam inter praesentes, quam inter absentes : I. Inst. de Usus. Sine titulo Vero, requiruntur So. anni I. Sicut, c. de praescript. 5O. ann. Item
ad res surtivas, quas aliquis bona fide a iure emit, &ad res immobiles. vi occupatas, a bonae fidei possessore
praescribendas, So. anni requiruntur: g. Artisae, Inst. de in cap. Item res mobiles minorennium, nonnisi So annis praescribuntur. Res immobiles privatorum cum titulo, inter praesentes spatio Io. annorum, inter absentes spatio uo. unnorum; sine titulo Spatio So. annorum praescribuntur: excipiuntur res immobiles a possessore malae fidei ad aliquem per contractum tranStatae, quae domino ignorante ante So. annos non praescribuntur . Bona mobilia & immobilia fisco jam incorporata,
So. vel 4o. annis praescribuntur: adversus Ecclesiam Romanam , Scilices Lateranensem , & Summum Pontificem, IOO. annis praescriptio abSolvitur: e. D d, de praescript. adversus Ecclesias inferiores, Hospitalia, causas pias,& civitates, spatio 4o- annorum. Re* pupillorum tanetum, tempore immemoriali praescribuntur, l. 5. c. is prae scr. 5O. an. 6to. Ρraescriptio dormit, quando inchoata ita cessat, ur finita causa , propter quam dormiebat, reiliviscat, & posteriores anni computentur cum prioribus, non computatis iis, quibus dormiebat: dormit autem praescriptio tempore belli, & pestis , ubi jus non dicitur, & homines alio fugiunt: quando is, contra quem
praescribitur, agere nequit: & quando Ecclesia caret rectore, vel habet impotentem . Praescriptio interrumpitur, quando ita cessat, ut, si reviViscat, posteriores anni non continuentur cum prioribus ; quod fit, quando cessat bona fides, vel possessio aufertur: item. per interpellationem juridicam , protestationem , & litis conteStationem . 7mo. Contra Praescriptionem dat ut beneficium
304쪽
De Virmtibus Cardinatibus. 273
restitutionis in integrum ad rem suam recuperandam, quod competit per quadriennium a die, quo quis agere potest ; & competit minoribus usque ad annum aetatis I9num : Ecclesiis, I. Alt. c. de in integr. reSt. c. I. de rest. in int. in 6. absentibus reipublicae causa, & in hostium potestate detentis, i. I. F. ex quibus cauae.' currentem . . contra Se praescriptionem invincibiliter ignorantibus rLayman I. 5. t. I. c. 8. n. 2O. Vide meas Inst. I. E. tom. 5.
g. Io47. seq. ubi haec materia suse explicatur. g. 69a. Quartus' modus acquirendi dominium eSt per δεορ Contractum. Porro Contractus in genere est duorum, ομνvel plurium in idem consensus, liber & legitimus, si f egno sensibili manifestatus, quo se invicem, vel saltem unus se alteri obligat ad aliquid dandum, vel agendum. - Schol. Contractus late sumitur pro quolibet pacto, aut ia Mora conventione, sive inde oriatur Obligatio, sive non; definitur: duorum, pluriumve in idem placitum consensus. Quod si pariat obligat itinem, dicitur Pactum stricte tale, quod ex Se Obligat in conscientia, sicut contractus; disteri tamen in eo, quod contractus pariat actionem civilem; pacto vero tantum conceditur actio praetoria, Vel exceptio, quod aliquis non debeat illi solvere Ioo. florenos debitos, su: sibi centum se daturum promisit. Contractus generatim dividitur, I. in expressum,& explicitum, qui fit expressa partium conventione;& implicitum, & tacitum, qui fit implicite per juris
dispositionem, qualis est tutela, & aliud quodvis o ficium. P. Contractus expresSus alius est nudus, qui fit absque confirmatione juris civilis, adeoque actionem in judicio non tribuit: alius est υestitus, qui jure confirmatus actionem tribuit. 5. Contractus vestitus alius est bonae fidei, in quo judex potest multa decernere ex aequo& bono , licet verbis expressa non fuerint, uti emptio, locatio: alius est stricti juris, in uo judex alligatur ad verba contrahentium, uti liberalis promissio &c. 4. Contractus alius est nominatus, qui proprium nomen in jure habet, uti emptio, locatio &c. alius est innominatus, qui caret nomine determinato, quales sunt hi quatuor : G, ut des: Eo, ut facias: facio, ut des: facio, At facias. 5. Contractus nominatus vel in utili- ratem unius solum contrahentis accipientis, vel dantis cedit, in quo nihil ab altero rependitur loco ejus, quod datur, & qui in uno tantum obligationem parit, & vocatur gratuitus; uti Promissio, Donatio, Commodatum, Precarium, Depositum, quo etiam Testamentum velut Donatio referri potest: vel Contractus nominatus in utilitatem utriusque contrahentis cedit, in quo linaco ejus, quod datur, reddi & praestari aliquid debet Schram Iustit. Theol. Tom. II. S
305쪽
vas . ' caput ni adeoque ultro citroque oblisatio oritur, & dicitur comtractus onero us; uti Emptio, Venditio, Locatio, Conductio, Census, Cambium, Contractus Societatis, Emphyleusis, Feudum, Libellus, Assecuratio, Μutuum, Hypo theca, Transactio, Ludus, Sponsio. Nos prisuo de Conistractibus gratuitis, deinde de lucrativis agemus, prius quam tamen requisita ad validum Contractum in genera
g. 69έ. Igitur ad validum in foro conscientiae Cona
tractum requiritur primo: Consensus internus, & liber ab inadvertentia, & ignurantia, externe manifeStatus. Imo. ConsenSum internum requiri, patet ex ι. 5. f. Eae oblig. non satis est dantis esse nummos, γ' feri ast :cipientis , ut obligatio nascatur; sed etiam loc animoedari Ο accipi, ut obligatio constituatur . Ratio est , quia ad contractum requiritur duarum vel plurium voluntatum conventio g. 695. . Sed ubi deest consensus internus, nulla est voluntatum conventio. Ergo requ ritur consensus internuS. 2G. Quando deest substantia ilis in rem consensus, contractus non est validus. Sed hic deest, quando non est liber ab inadvertentia, &ignorantia. Ergo ab his liber esse debet. 5tio. Contractus est actus commercii humani. Sed ad hoc requiritur , ut Signo externo manifestetur. Ergo debet esse manifestatus. CoroII. Praes. Imo. Non suffcit ad valorem contractus consensus in sola verba, sed requiritur consensus in ipsum contractum , ita ut contractus verbo tenus sine in- , tentione se Obligandi in foro conscientiae nullus sit, li- .cet in sero externo validus praesumatur. 2do. Contractus in ebrietate, & amentia initus non valet , ex desectu usu rationis, nisi fiat in lucidis intervallis. Stio. Error, vel dolus circal substantiam rei irritat contractum , Ob idesectum consensus t v. g. Si quis aurichalcum emat pro auro . Valet vero contractus , si quis erraverit circa qualitates impulsivas, etsi error sit antecedens, vel proVeniat ab altero contrahente, vel ab aliquo tertio: v. g. . si, quis emerit equum decennem , quem puta it esse quin-Nuennem, nisi qualitas teneat se ex parte motivi vel, materiae primario intentae. Do. Nullus metus intrinsecus OItus a causa naturali, v. g. morbo , tempestate &c. nec metus extrinsecus a causa libera juste incussus invalidat contractum, nec facit eum rescindibilem, quia . manet voluntarium simpliciter g. 425. , nec ulla adest injustitia . Μetus vero gravis vehementer conturbans , nec facile superabilis injuste ab extrinseco incussus, Ordinarie quidem contra flum non invalidat , facit tamen ob injuriam illatam rescindibilem: excepto contractu
306쪽
Do Virtutibus Cardinatilus . 2 3Matrimoniali, Prosessione Religiosa , promissione & traditione de rebus Ecclesiae, AbSOlutione a censuris, quae ex metu injuste incusso facta, a jure sunt irritetta. Vid. Inst. J. E. tom.. I. g. 6I4. ω seq. g. 695. Secundo ad Contractuna validum requiritur, vi fiat a persona habente rerum Suarum ad mini Strati O- s, in nem. Illi enim soli contrahere possunt, qui dominium ad bonorum suorum in alios transferre possunt: sed qui non habent rerum suarum administrationem, uti filiise : εμ ' milias, minores, pupilli, uxores, hoc non pOSSunt: ergo nec valide contrahere possunt. CoroII. Praes. imo. Filiusfamilias pubes , aut pubertati Reuia proximus, obligatur rum naturaliter , tum civiliter ex vuntur omni contractu, qui non cedit in praejudicium patris, NM. F. des acti. n. Hinc potest contrahere de bonis suis castrensibus, quae ex Osticio suo accipit: non vero de bonis prosectitiis, quae ex rebus patris, negotiatione, Opera , vel industria sua lucratur: nec de bonis adventitiis, quae filio aliunde per donationem , legatum, Vel fortunam obveniunt, quia priorum dominium , posteriorum administratio & usussructus ad patrem Spectat. Ido. Pupillus, aut minor 25. annis contrahens, etiam cum auinctoritate tutoris, aut curatoris, nec civiliter, nec na turaliter obligatur, circa alienationem suorum honorum immobilium, aut mobilium pretiosorum, quae Servando servari possunt, nisi decretum judicis accedat, I. Si 'raedia , f. de rebus earsem : si vero de aliis rebus contrahat, tunc Obligatur, I. Impuberes , V. de cons. oe auctor. tutor. Item pupillus pubes & minorennis sine consensu tutoris & curatoris in suum commodum, non vero in damnum contrahere potest : Inst. Quibus alienare licet. Unde celebrato emptionis contractu, pupillus sine auctoritate tutoris emens , non potest actio
ne civili compelli invitus ad solvendum pretium , licet si contractui stare velit, actione civili venditorem ad
tradendam sibi mercem pro constituto pretio, cogere
possit. Eodem modo, quod pupillus vel minor habens
curatorem ludendo vel alio contractu amisit, solvere non tenetur, sed exceptione legis se defendere potest, nisi se soluturum jurasset; id tamen quod solvit, creditor tuta conscientia retinere potest, donec per beneficium legis ab eo repetatur, quia manet obligatio naturalis , licet ob exceptionem legis aliquo modo inestica X maneat, qua fit, ut pupillus vel minor nec in soro conScientiae solvere reneatur, nisi quatenus ditior factus est . 5Do. Denisue etiam uxor de bonis communibus contrahere nequit. Vid. Inst. I. E. tom. 2. g. 604. ω seq.
307쪽
i2 6' ' caput XII. n.f., g. 696. Tertio ad validum Contractum. requiritur, ureοοι ra- sit legitimus , nec a lege prohibitus, & circa materiam/ρινε ε ες honestam, & possibilem . Nam privati possunt appone--is re conditiones contractibus, Sine quibus non valeant. ea mate. Ergo etiam Lex hoc potest. Deinde de re inhonesta,ri m βρ- & impossibili nequit adesse voluntas eam adimplendi. Εr, go nec validus contractus iniri potest. sthium. Coroll. Praes. Imo. Contractus de re intrinsece inhone-β εα- sta , & lege Divina , aut humana prohibita , sunt inva- lidi, nec etiam per juramentum confirmantur , quod ne '' ' quit esse vinculum iniquitatis: nec illi juramento firmantur, quos jus humanum non tantum irritat, sed etiam juramentum eis adlectum sine viribus esse statuit.
An vero juramentum firmet illos contractus, qui a jure humano praesertim civili propter bonum privatum irritantur, non conveniunt Theologi. Consessarius potest in favorem paenitentis resolvere, si sequentibus actibus juramentum adjectum sit : alienationi rerum dotalium , & donationum propter nuptias : pacto, quo filia renuntiat haereditati paternae : contractui minoris sine auctoritate tutoris: donationi omnium bonorum praesentium, & futurorum: donationi 5oo. solidos excedenti sine licentia judicis: promissioni non revocandi i stamentum, vel certum haeredem instituendi: mutatio filiis a milias renuntianti S. C. Macedoniano. In his & si milibus juramentis prudens Consessarius potest suadere relaxationem juramenti petendam; quod licet non firmet contractum, servandum tamen est, quoties servari
potest, non quidem.ex justitia, sed ex religione. Unride qui metu mortis aliquid jurato promisit latroni, petere debet vel relaxationem, vel solvere , vel a latrone, vel si ille dare nolit, ab Episcopo, c. 6. I 8. 26. de jurejtir. udo. Contractus initus sub conditione de praesenti, vel praeterito non Suspenditur, sed statim valet: de suturo necessario cognito ut tali , non suspenditur ;secus, si sit de suturo contingente, quo eveniente, con tractus sine novo consensu fit absolutus: sub conditione impossibili est nullus: sub turpi non obligat, ne sit vinculum iniquitatis : conditione Iamen turpi impleta , cum ob laborem , periculum, vel delectationem fit pretio aestimabilis, contrahens obligatur ad implfendum promissum : sic contractus cum meretrice, turpi opere expleto , obligat promissorem in conscientia ad dandam
pactam mercedem, quam meretrix retinere potest, quia solutio mercedis de se mala non est. Vid. Inst. I. E.
rom. 2. g. 606. ω seqq. ubi etiam de restitutione in integrum agitur, g. 6IT. Prom 3- g. 697. Explicata natura Contractus in genere, ad sin
308쪽
Dὸ Virtatibus cardinatibus . di
gulos Contradius, accedimus, & quidem primo ad gratuitos . Inter hos primus est Promissio, Baal est liberalis , deliberata , & spontanea fidei obligatio facta homini de re licita, & possibili. eg. 698. Promissio nuda ordinarie, & per se obligat Promἰμ . δtantum ex sola fidelitate sub veniali. Quippe nuda pro- iρ νυδο missio manet sub solo debito fidelitatis, juxta S. Tho- mam 2. 2. q. 88. a. b. ad I. Sed fidelitas de Se tantum Ohiisar. obligat sub veniali ad consor manda facta promissis , sicuti veracitas ad consormanda dicta menti. Ergo de se obligat solum sub veniali. CoroII. Praes. imo. Promissio iurata 'chirographo fr-mata, & testibus munita, in materia gravi obligat sub Vμ' μη mortali; quae tamen materia ut gravis sit, quadruplo '' major esse debet, quam in furto, quia homines magis sunt inviti in re sua furto ablata, quam de non impleta promissione. Ido. Si promissor intendat, se in re notabili ex justitia graviter obligare, gravis est obligatio. 5tio. Promissor dubitans, an Se graviter, vel leviter obligaverit, probabilius solum sub veniali obligatur, quia promittentes. Ordinarie non censentur aliter se obligare velle, quam sicut exigit natura promissionis liberalis , quae obligatio est levis ; hinc plurimae promissiones a gravi obligatione excusantur. Do. Promissio facta sine sufficienti deliberatione, non spontanea, metu injusto, vel fraude extorta nisi juramento firmata sit ), signis externis non manifestata, Vel externa, sine animo se obligandi, & non acceptata, non obligat. 5to. PromiS-sio cessat, si res fiat illicita, & promissario inutilis: item si mutuo consensu dissolvatur : si promissarius non stet suis promissis factis : si notabilis fiat promittentis, vel rei promissae mutatio, ubi etiam jurata cessat. Vid.
Inst. I. E. tom. 2. g. 622. O seqq. g. 699. Alter Contractus gratuitus est Donatio, quae Donatio est rei propriae collatio, nullo jure cogente, sed mere sv π in liberaliter alteri facta. Schol. Donatio I. alia est mere gratuita, modo de finita : alia antidoralis, quae fit ob praestitum sibi beneficium. I. Alia est completa, & realis, quam comitatur rei donatae traditio: alia incompleta, & υerbalis, quam traditio non comitatur; prior jus in re, posterior jus ad rem tribuit. 5. Donatio alia est inter Disos, qua vult aliquis se vivo rem esse absolute alterius : alia est mortis causa, qua quis sic donat, ut rem velit esse alterius, nonnisi post mortem suam. g. 700. Donatio acceptata ab altero obligat in conscien- μ'atio etia . Nam per donationem transfertur dominium rei do- 'natae in donatarium, eique post acceptationem jus &
309쪽
, ' 8 caput' XII. actio contra donantem acquiritur g. 699. . Ergo obli-
Re1οI- CoroII. Praes. Imo. Ante acceptationem donatio non vr parit obligationem, ideoque revocari potest, licet do- ' με ' nans absolute se obligare voluerit. Donatio ramen praesenti & tacenti facta, censetur ab eo acceptata. 2do.
Nemo potest donare, nisi qui habet: rerum suarum periectum dominium, de quibus libere disponere potest. Silo. Donatio inter vivos regulariter revocari non potest , nisi ob ingratitudinem donatarii coram judice pro .hatam : I. Fu. c. de rebo . donat. Donationes vero ob
ingratitudinem i evocabiles sunt: donatio Ecclesiae, vel pio loco facta , uia principaliter Deo fit: donatio remuneratoria: donatio facta filiae in dotem: & si donator ingratitudinem sciens eam non revocet, censetur eam
remittere, nec jus revocandi ad haeredem transit, , nisi lis a defuncto intenta jam fuerit. Item donatio revocari potest, si donanti postea proles nascatur: L Si unquam, c. de revoc. donat. nisi Sit antidoralis, vel Ecclesiae facta, quae tantum revocatur usque ad legitimam liberis debitam, licet praestet totum reddere. Item revocatur, si sit inosticiosa laedendo liberorum legitimam. Juxta jus Romanum ultra 5OO. aureos.non valet donatior I. pen. . F. de donat. Donatio mortis causa revocari potest expresse, Vel implicite, si res alteri donetur, si facta sit metu periculi mortis suturae, & quis periculum evaserit , ubi tacite revocata, censetur : si donatarius ante donantem moriatur. 5to. In dubio, an donatio sit inter vivos, an mortis causa, censetur esse inter vivos, quia est principalior: & si donator mortis causa promittat, se donationem non eSse revocaturum, transit in donationem inter vivos. Vid. Inst. I. E. tom. 2. g. 629. SPqq. commo- g. 7o I. Tertius Contractus gratuitus est Commodatum, σβ Vm quod est contractus gratuitus, quo res aliqua mobilis, σμ/Vt vel immobilis conceditur ad solum usum pro certo tem pore : si concedatur pro tempore indeterminato, donec
revocetur, vocatur Precarium. - . .
. g. o2. Commodatarius tenetur in conscientia, I. Rem ' numero, & qualitate eamdem restituere. 2. Eam .ad SO-lum usum sibi concessum impendere. Et S. damnum ex morosa restitutione Ratum reparare. RHON CoroII. Praes. Imo. Commodatum non potest fieri in v tor rebus usu consumptibilibus, V. g. pecunia, vino &c. με', sorte darentur ad solam ostentationem. ado. Si commodatarius adhibeat rem ad usum sibi non concessum , & ipsa pereat, tenetur restituere in aequivalenti ;item etiam tenetur ad praestandam culpam juridicam levissimam, id est, debet damnum resarcire, si in conser-
310쪽
D. Virtutibus Cardinalibus. 27'vanda re commodata eam diligentiam non adhibuerit, quam homines diligentissimi adhibere solent; & quidem juxta probabiliorem etiam in conscientia ante sententiam1udicis, licet alii non improbabiliter putent, modo post
sententiam eum teneri. Stio. Commodatarius tenetur ad expensas ordinarias v. g. pabulum, & soleas equi reparandas ; non vero ad expensas extraordinarias, v. g. -- rationem equi infirmi. Νec tenetur ad casum sortuitum, nisi sua mora causa sit, quod res commodata Pereat, eo tempore apud dominum non peritura. 4to. Si quis alicui commodaret equum contagiosum, a quo equi commodatarii inficerentur, si vitium non aperuit, de illo damno commodatario dato reparando tenetur. 5to. COmmodatarius in casu incendii proprias suas res commodatis pretiosiores salvare potest, relictis commodatis; secus, si hae praetiosiores sint. Vid. Inst. I. E. tom. 2.
. g. OS. Quartus Contractus gratuitus est Depositum, seu contractus, quo rei alienae custodia gratis suscipitur: g. O . Depositarius in conscientia tenetur, I. Reddere ti, depositum deponenti, si repetat. I. Tenetur eamdem Mi m. numero rem restituere. 5. Eam diligenter custodire. Corolli Prae . imo. Si res deposita sit furtiva, domi- Reroseno, non Vero suri restitui debet, si de dominio certo constet , nam dominus rem suam ubique vindicare po- 'rest. Ido. Depositarius non potest re deposita uti , nisi bona fide, & prudenter putet, fore, ut deponenti non displiceat; maxime si sine deterioratione , vel destructione rei fieri possit, nisi tamen res arcae inclusa fuerit. Stio. Depositarius tenetur de culpa levissima, si ita con ventum fuerit, si ultro deposito se obtulit ; ubi singularem curam spondere censetur, nisi sorte dicat, se nolle damnum praestare., Item Caupones, Nautae, Stabularii ,. Μolitores, circa res apud se depositas tenentur etiam ex culpa levissima juridica, nisi prius dixerint; ut deponentes rerum Suarum curam agant, & hi consenserint : I. Muta, s de depos. Opifices vero, v. g. Sartores, qui rem apud se depositam elaborare debent, cum potius sit locatio, tenentur tantum de culpa levi, seu illam diligentiam in ea custodienda adhibere, quam homines diligentes adhibere solent. 4to. Deponens tenetur aperire vitium rei, ex quo depositario damnum emeringere potest. 5to. Sequestrum est res deposita contro-Versa apud tertium, eo fine, ut post sententiam judicis vincenti tradatur. Vid. Inst. I. E. g. 655. seqq.; g. o5. Ad Contractus gratuitos ultimo resertur Terram T. M. mentum,. quod est Voluntatis nostrae justa Sententia, de menνωα