장음표시 사용
331쪽
quid pDo Caput XII. - - g. 726. Cambium sive manuale vel minutum , sive locale est licitum, servatis debitis conditionibus. Ita patet ex Bulla SH Pii v. In eam, in qua tumen Omnes conditiones praescriptae sere nulli bi sunt usu receptae. Et certe sine Cambiis cessaret commercium, ad quod variae species petuniae in varia loca transserendae requiruntur, quod per Cambium obtinetur. Deinde lucrum, quud Cana Psor, qui pecuniam praestat, ex Cambio acincipit, justis titulis accipit, uti ratione Onicii cambiendi , expensarum. , industriae, & laboris, in congregandis pecuniis, sustentandis ministris, puriculis subeundis: ergo est licitum . Conditiones vero ad justum Cambium reinquisitae, Sunt: I . Ne IubSit fraus, Vel dolus. a. Νe quid accipiarur pro dilatione solutionis. 5. Ut lucrum sit justum , lege, vel consuetudine laxatum. I id. Inst. I.
Schol. Si famulo vel nuntio dentur Ioo. ducati in auro, ut solvat creditori domini sui, non . curantis linqua specie id fiat, non potest famulus hos ducatos promone tu argentea cum lucro commutarq, & ita solvere creditori, lucro sibi retento, quia prudenter. judicari nequit, ut famuli, ceconomi, procuratores ita cum Sutia pecuniis negotientur : .maxime cum talis famulus ad servitia sui domini obligatus, nullum titulum hujus lucri assignare possit. Inserim tamen sententia Lessii & aliorum non videtur omnino rejicienda, qui talem simulum a restitutione lucri excusant nisi tamen dominus expresse jussisset ., ut in gratiam creditoris ducati. aurex in specie solverentur , quia lucrum illud est fructus ii dustriae, proveniens per negotiationem pecuniariam ex.
simuli industria & periculo sactam; ac proinde nec do
mino pecuniae debet Ur, nec etiam suo creditori, cui integre per aliam pecuniam satisfat. g. 727. Quintus Contractus , onerosus est, Contraesitis Societatis; seu conventio plurium, partem suam conserentium in negotiationem' ad commune lucrunx. Schol. ContrGctus societatis duobus modis ituri po-Iest. I. Quando omnes socii conserunt Sortem , Sive capitale aequaliter, vel inaequaliter. 2. Si unus conserar Sortem ', alter vero laborem, & industriam. Ad contractum societatis spectat etiam Contractus trinus, qui Si Cinitur : Titius, & Cajus ineunt societatem , in quam Titius confert Iocio. aureos, cajus vero totidem, vel suas Dperas , unde Titius sperat lucrari uOo. aureos En priamus contra Aus societatis . Ne vero sors Titii periclitetur, oneri Cajo 5o. aureos, vel statim dandos, vel ex lucro, vel post knegotiationem Umendos, ut Sort Rira Crius assecuret. En secundus contractus assecurationi a
332쪽
De Virtutibus Cardinalibus. Ior
sortis. Quia vero Titius mallet lucrum certum minus,
quam incertum majus, Vendit Caj0 2oo. aureos, ex negotiatione lucrandos pro Ioo. aureis. En tertius contractus assecurationis lucri certi pro incerto; unde Titius vel singulis annis, ve in fine negotiationis accipit Ii Oo.
g. 28. Contractus societatis est licitus , ex communi ebis,ia praxi doctorum, & timoratorum. 4d hoc tamen requi- stas so- ritur : i. Ut negotiatio sit honesta. I. Ut sit vera, & ciσε i
lucrativa, non autem fim. 5. Ut pecunia maneat sub dominio, & periculo eam conserentis. 4. 1It sicut lucrum, ita & damnum sit commune ; alias soret Leonina, ab apologo leonis sic dicti , qui societatem iniit cum reliquis seris, ut de eorum praedis, non vero labOre & periculo participaret. 5. Ut damnum iu lucrum
Sit commune pro rata rei, quam quis contulit. Schol. i. Contractus trinus cum eadem pergona, sive Auc--
simul, sive successive initus, probabilius est illicitus, ex Bulla Sixti V. Det stabilis amaritiae. Et ratio est, tum ii, ιιι quia vi contractus trini dominium sortis, & lucri in al- νας 3 terum socium transfertur ; nam alteri socio perit, & ille de sorte pro libitu suo disponere potest, adeoque est contractus mutui lucrativi, & consequenter ratione lucri ultra sortem usurarius. Vid. Benedictum XIV. de Θn.
Eiaec. I. IO. c. 7. n. f. Νon obstat Ι. quod c. Per Uestras,
de donat. inter υir. oe uxor. jubeatur, ut si vir vergat ad inopiam, dos uxoris alicui mercatori committatur, ut de parte honesti lucri, dictus vir onera matrimonii sustinere possit . Et I. SI non fuerint, s. de socio, dicitur, societatem ita iniri posse, ut nullius damni partem alter sentiat; lucrum vero commune sit, ubi adest contractus trinus. Rem. Ex illa Decretali tantum sequitur, quod dos honestae negotiationi exponi possit; non vero quod dos & lucrum assecurentur: Sensus vero legis F. est, quod in societates unus pecuniam , alter operas conserre possit, quae si tanti , vel majoris sint Valoris, quam pecunia , conserens operas non debeat damnum pecuniae casu perditae subire, quia jam fert
damnum operarum. II. Commodatarius aSSecurans commodatum non fit ejus dominus: ergo 'nec assecurans
sortem, & lucrum nan fit ejus dominus. Rem. Dispa-Titas est, quia commodatarius rem in individuo reddere debet : ergo assecurando non fit ejus' dominus: pecunia vero ad negotiationem collata tantum in specie reddi debet ; unde eam, de lucrum assecurans fit ejus dominus . III. In contractu trino assecuratio sortis', &venditio lucri fiunt justo pretio e ergo servatur aequalitas justitiae. Resp. Fiunt tamen cum eadem perSona,
333쪽
adeoque adest mutuum ; secus enitia foret , si cum pestia sonis diversis fierent, ubi mutuum non esset , cum dominium non transferretur.
ἡ n. f. Contractus duplex, scilicet societatis & as
isti,nὰ Securationis SortiS tantum , vel societatis, & assecura si, μι-. tionis lucri tantum , non videtur e se illicitus , quia non
vir o degenerat in mutuum; nam socius assecuranS non 'fit dominus sortis: si enim assecuret sortem , non aSSecu . , ranc ' lucrum, non potest de sorte pro libitu dispone u . res sed Icnetur impendere negotialioni, ex qua conse- ens lucrum , sperat di si vero tantum lucrum assecuret, non absecurando sortem, it strum non fit dominus, quia
sors sibi conferenti perit. Deinde in contractu duplici
periculum utrinque aequale est: nam in aSSe rarrone Soriis uterque exponitur periculo nil lucrantiit in asse- curatione vero lucti uterque exponitur periculo sortis. Reso Coroia. Praes. imo. Impensae lactae pro borio societatis .is,ti, cfc unt: omnium sociorum damno pro rata spei lucri , , nisi aliter conventum 1it . etdo. Societas animalium, se
conventio duorum yel plurium, qua unus animalia ii Societatem confert, alter illa custodit, & poscit, ut ambo .luc rum ex fructibuq percipiant, est licita , dummo- . do l. animalia pereuntia sine culpas vili ici 'recipientis, .non ipsi, sed conferenti domino pereant. 2. Vihicus recipiens animalia sudulo curet & lucri accuratam rationem reddat . S. Lucrum secundum aequalitatem propc tio natam capitalis ponentis, & operis recipientis dividatur . otio. Societas solvitur i. Morte naturali, civili &morali sociorum. I. li enuntiatione sociorum. 5. Finito tempore statuto. 4. Finita negotiatione. 5. Interitu, rei, , vel egestate alterius socii. Vid. Inst. I. Eo tona. 2. g. 7O 5. seqq. ἴ- g. 729. Sextus Contractus onerysus 'est itidus, seta ' ' certamen duorum, ad animi delectationem aliquid in com- muni deponentium cum pacto , ut victori cedat.' E, O lia . g. 75o. Ludus in genere est licitus ; servit enim ad hο- iros. nestam animi oblectationem ; & sicuti pecuniam meam alteri gratis dare possum, ita possum dare sub pacto , si in ludo vincat. Ludus tamen alearum , seu qui sola fortuna, sine industria, regitur, jure positivo maximo Clericis est prohibitus: uti patet I. 5. c. de atratoribus , e. Discostis, d. 35. & ex I ridentino Sess. 22. c. I. de res. Et ratio est, suta ex his lusibus oriuntur fraudes, mendacia, perjuria, irae, rixae &c. & tota similiae
substantia non raro absorbetur . .
p.,bi. Coro I. Praes. Imo. Ut ludus sit licitus, cavenda sunt utinιων verba candalosa; praecepta Dei, & Ecclesiae non sunt violanda; & lusus personae, loco& tempori congruere
334쪽
Silo. Victtit in ludo pyohibito lucrum ex eo acqmsH nare in re Iotest D quia nis lum jus restitutionem illi ini- .*omr . V eius vero in ludo prohibito non tenetur 4 divere , quia in iure da ur illi facultas repetendi in judicio
sol ut tim, nisi ad solutionem juramento se Obligaverit. f. 5 s. . Septimus Contractus Onerosus: est Sponsio, Domuhuando ddo de veritate rvi contendentes, ponunt prae- eum amium pro eo, qui veritatem fuerit assecutus . . Ut sponsio sit licita , requiritur i. Ut . fiat super re dubia ς alias non serκatur aequalitas periculi . I. Ut uterque idem eo- .dem modo occipita, de quo certatur; Illicita vero est ponsio, si sit de re turpi, vel staus adhibeatur, dissimulando v gi certitudinem: licite tamen certat, qui certitudinem profitetur, si alter nihilominus certare velit. 52. Ηθctenus de illis Contractibus onerosis egimus, cratio, quibus dominium directum transfertur; nunc de iis di- σασι pendum, . quibus dominium Saltem directu in non trans- '' a , sertur: anter quos primus est Locario & Gnductio, quando quis rem aliquam alteri utendam , vel struendam concedit, certo pretio, vel rnercede constituta : qui concedit, dicitur Locator ; qui suscipit, conrictor dicitur. 35. Obligationes Locatoris sunt: s. I perire debet Sitis
.vitium rei locatae. 2. Sol Vere expensas ad conservationem rei locatae necessarias , tributa, & onera publica portare, nisi aliter conventum sit. 5. Conductorem non . expellere ante elapsum tempus locationis. - Obligationes: Conductoris sunt : i . Ne re locata , nisi ad usum concessum . utatur. 2. NJe eam deserat ante elapsum tempus. 5. Ut rem locatori integram servet. . Ut solvat statutam . pensionem. coroli. Doct imo. Conductor ante elapsum tempus Re εἰ- expelli potest : I. Si integro biennio non solvat pensio- νυυ nem. p. Si ob ca Sum improvisum res usibus domini sit necessaria. 5. Si necesse Sit, rem locatam reficere, &id fieri non possit conductore eam inhabitante . 4. Si conductor in re male versetur, eam destruendo, abutendo&c. udo. Si magna incidot sterilitas, minuendum est de sensione pro rata sterilitatis item si conductor aliunde, V. g. per rempestates, aliave vi extrinseca, vel casu sortuito, sine culpa sua magnum damnum passus sit, nisi sterilitas per ubertatem praecedentis , vel subsequentis anni compensetur c. Propter , de Locat. vel nisi pensio sit solvenda in parte aliquota , v. g. in tertia partestuctuum , quia tunc est contractus quasi societati S, ut
quis damnum & lucrum cum domino sundi partiatur:
335쪽
quod tamen inon tesset, si solum determinata quantitas, v. g. 2o. modii, Solvendi Sint, ubi nulIa adest societas, nec periculum locatoris; consequenter aliquid de pensione ob sterilitatem remitti debet. 5tio. Locator, & conductor sibi invicem obligantur ex culpa lata, & levi,
non vero levissima, nec ex casu sortuito, quia contractus est in utilitatem utriusque. Vid. Iust. I. E. tom. I. g. PII. et Smq.-ρυ- g. 54. Alter Contractus, ubi dominium directum non transfertur , est Emphyleusis, quando alteri in perpetuum, vel saltem ad decennium conceditur rei immobilis dominium utile, cum Onere, ut quotannis Solvat certum canonem domino directo, seu proprietario. Qui habet hoc dominium utile, vocatur Emph te&ta. b.,.. Schol. Em Dbyteusis alia est Ecclesiastica, cujus do-atia ρ minium directum ad EccleSiam spectat: alia est Iai ea, quando ad laicum spectat. Rursus Emphyleusis alia est simpliciter haereditaria, Concessa, ut transferatur ad quoscumque haeredes, etiam extraneos: alia est mixto haereditaria, quae concessa est pro filiis , seu descendentibus , iisqP2 haeredibus: alia est simpliciter ex pasto, & proυidentia, quae data est pro filiis, seu descendentibus, vel abSolute, vel in certas generationes .
κ;ti, g. 755. Conditiones, & obligationes Emphyleusis ex
MI; M locorum consuetudine, & contrahentium paetis potis---σε. simum peti debent. Ex jure communi requisitae, sunt: i. Ad valorem contractus emphyleutici requiritur scri-- ptum instrumentum I. I. c. de jure Emph. 2. Emphy- . . Muta debet landum sibi concessum colere, & cavere, ne deterior efficiatur, & omnia impendia praestare, quae ad ejus conservationem, & fructuum collectionem spectant. 5. Debet solvere constitutum sibi annuum Ca- nonem, quem si tribus annis non solvat, dominus eum
expellere poteSt: I. I. c. de iure Amph. 4. Νon licet Emphyleutae domino irrequisito iundum emphyleuticum alienare; alias ipso jure Emphyleusi privatur 5. c. de jur. EN t. 5. Si fundus emphyreuticus vendatur,
'vel juxta nonnullorum locorum consuetudinem alio modo alienetur, debet Emphyleuta. domino directo solvere Laudemiram Statutum, mercedem ad manum. Plura &specialia dabunt jura, & consuetudines locorum, ad quO 'Tum peritos timoratos Consessarius poenirentem debet remittere, ut eorum sententiam in dubiis emergentibus, . sequatur . Vid. Inst. I. E. tom. 2. g. 722. et seqq.M.....is 3. 756. Tertius Contractus Onerosus dominii directi non .iad δ' translatiVus, est Reudum, quo conceditur res immobilis quoad dominium utile, sub onere obsequii personalis
336쪽
Do Virtutibus Cardinalibus . 5 ,3 exhibendi domino directo, qui Inseudator, & qui acci
pit, Vasallus dicitur . '. . Sehol. Feudum dividitur- I. in nreum, quod primo alicui acquisitum est beneficio solius conserentis: & in antiquum , quod ab ascendente jure agnationis ad alterum Irδnsmissum suit. 2. Dividitur in Feudum haeredita-νitim, quod alicui simpliciter concessum est pro se, &quibuscumque haeredibus: & in ontilitium, Seu ex pacto, o proυidentιa, quod alicui concessum est pro se & liberis si s . - g. 757. Oblipationes Feudi denuo ex consuetud ne locorum & pactis adjectis peti debent. Communes sunt: i. vasallus sine domini consensu Feudum alienare nequit ; alioquin committit Feloniam, Feudum est caducum , & alienatio irrita: I. u. Duae t. 52. 2. Vasallus non solvit annuum canonem , sed tantum obligatur ad ho- nurem , subsidium, & defensionem domini directi: I. I. Duae t. 6. 5. VasalluS, ejusque successor intra annum,& diem investiturae renovationem , praestito juramento fidelitatis, petere debet, non solum a domino, sed eo mortuo, ab eJus successore; alioquin Feudo privatur per judicis sententiam : I. u. Duae c. 24. Reliqua ad Juristas spectant, apud quos hic iterum consilium petendum erit. Vid. Inst. I. E. tom. 2. g. 726. seqq. g. 758. Quartus Contractus' onerosus dominii directi non translativus, est Libellus, quo Emphyleuta, vel Feudatarius rem in Emphyleusim, vel Feudum acceptam simili contractu tertio tradit. g. 759. Quintus Contractus Onerosus dominii directi non tranStativuS, est Pignus, quo res mobilis creditori traditur in securitatem debiti. Quod si res immobilis nuda conventione absque traditione obligetur creditori in securitatem debiti, ut si aliter non satisfiat , inde petatur satisfactio, dicitur inpothesea . Si aliquis suscipiat in se obligationem alteri debitum solvendi, si debitor non Solverit, vocatur Fid jussio. Si vero aliquis ali et Lerei periculum in se suscipiat, obligando Se ad eam compensandam, si perierit, dicitur Mssecuratio.
Selol. Contractui Pignoris, & Hypothecae subinde ad
ditur, I. Paci una legis commissorie, ut si debitum ex mutuo ad certum tempus Solutum non sit, pignus creditori cedat. I. Contractus Antichreticus, quo convenitur, ut creditor fructus ex pignore lucretur, donec illi debitum restituatur. CoroII. Pradi. Imo. Quae res vendi, illae etiam Oppignotari possunt. 2M. Pactum legis commissorice a jure
de V n. reprobatur. Justum tamen est pactum, ut Si
337쪽
ad certum diem solutio facta non sit , pignus creditos 1 justo pretio vendi debeat. 5tio. Contractus antichreticus est usurarius, si creditor . ultra sortem ex fructibus pignoris aliquid lucretur solius mutui causa : secus, si justiri tuli, lucri cessantis,s damni emergentis, interveniant: vel fructus ex hypotheca percepti non superent quantitatem pensionis, quae ex statuto Gerrhanico, vel 3ure census Super eadem constituti exigi possunt cum pacto redhibitionis. 4tο. Fidejussor obligatur satisfacere, Si debitor non satisfaciat. 5to. Ad assecurationem requiritur, i. Equalitas inter pretium & periculum, quod a S-
securator in se suscipit. I. Ut revera adsit periculum. . . 5. Ut assecuratio sit libera, non vero coacta. 4. Ut .aSSecurator ignorans moneatur de periculis. 5. Ut haheat bona rei assecurandae commensurata . Vid. Inst. .
I. E. tona. 2. g. 665. seqq. & g. 67s. seqq. f. uiri- . g. 4o. ObJeclum justitiae tum materiale, tum forma fμψ' te, seu jus hae enus consideravimus: hoc si laedatur ab aliquo, committitur peccatum justitiae Oppositum, scilicet Iritistitia , quae est juris alieni violatio. Schol. Injustitia alia est generalis , seu quaevis defi 1' / cientia ab observatione legis; quo modo omne peccatum injustitia, & peccator in)ustus dicitur: alia e t specialis ,' quae virtuti justitiae specialiter opponitur , quae modo definita fuit : violatio juris alieni. In;ustitia specialis aga opponitur justitiae commutativae, & est hesio juris in re alieni; & trahit post se onus reStituen di, seu reparationem damni alteri illati, quia iustitiae
commutativae actus est restitutio, utpote quae facit aequalitatem arithmeticam inter rem & rem, damnum &teparationem , datum ti acceptum: alia opponitur justitiae distributivae, & violat jus ad rem alterius , e X qua non oritur obligatio restituendi, quia per eam non laeditur jus reale, sed personale, cum personae sit quidem res debita, nondum vero propria, eo quod ante distri butionem bona communitatis nulli sint debita. Iustitia commutativae in specie opponuntur omnia peccata , par quae proximus in triplici bonorum genere t editur, quae
Sunt: I. Bona animae, non solum gratiar, sed etiam In
tellectus, Memoria, Ars, & Scientia: in his daria nificatur proximus, si impellatur ad peccatum si auferatur illi usus rationis: si male vel negligenter instruatur: si a bono spirituali, vel spirituali annexo impediatur. u. Bona corporis, in quibus proximus laeditur, per homicidium , mutilationem, stuprum, adulterium, duellum. Bona famae, honoris, & fortunae, circa, quae prOH-- mus laeditur per detractionem , contumeliam, calumniam,' temerarium rudicium, suspicionem, & furtum. Iustitia:
338쪽
distribu in te in specie opponitur acceptio personarum ue quando bona communia , & Officia non secundum merita personae, sed secundum.aflectuiti ad eam distributii notur ι De his peccatis jam nunc secundum OIdinem agen
g. 4 i. Igitur, quantum aci jus proximi in bonis anisi Iae eretnae laesum, vel damnum ipsi in illis illatum, qui vi , vel fraude alteri graviter nocet in bonis animae, . indu- οῦ.
cendo ad peccatum, privando eum ratione, male in-nis ani-
struendo, impediendo a bono spirituali, peccat gravi ς ε ter, & tenet ut ad restitutionem: peccat enim contrajus alterius in re, cum cuilibet non minus competat stiam. jus rigorosum in bona animae naturalia, quam in bona temporalia: item ne per fraudem in errorem, . pecca tum &c. inducatur, nec a bono spirituali impediatur. CoroIL Prin. imo. Qui sine vi, & fraude alterum in ResoLpeccatum, quod non est contra. justitiam, induxit, noni tenetur ex justitia, sed ex charitate procurare, ut du-mnum spitituale reparetur; hoc enim jus naturae juxta leges charitatis exigit, ut auctor talis mali, suadendo, hottando ejus emendationem procuret: licet extra. casum necessitatis haec obligatio probabisius non sit sub peccato mortali, cum ipse seductus per poenitentiam se
3 uvare teneatur. Dictum est, si non sit peccatum contra justitiam; . qui enim aliquem induxit ad alterum damnificandum, illi detrahendum &c. tenetur ex justitia ad restitutionem, non quidem inducto, sed ei, qui da innum pasSus est, quia est causa damni. udo. qui proximum vi, fraude, vel metu reverent tali gravi ad grave peccatum induxit, tenetur ex iustitia vim vel staudem tollere ,& quantum potest, procurare media, quibus seductus amissana gratialia recuperet, quia est injnfra causa damni: quod tamen ita Intelligendum, si seductus vel ob ignorantiam , vel aliam causam non habeut media poenitentiae in promptu quae si habeat, illique sponte 'non utatur, cedit juri suo, & seductor ex justitia ad vi hil tenetur. 3tio. Qui alterum aeterna salute privὶ fit,
tenetur solum . ad agendum poenitentiarn; salus enim aeterna se irael amissa recuperari nequit 1 unde privans ad nullam aliam restitutionem tenetur to. Qui alterum privat, memoria , usu rationis &c. quia haec bona , utpo ' ite altioris ordinis, bonis fortunae compensari non ROS- . sunt , lienetur saltem reparare omnia dum na, quae e ablato usu. rat ionis otiuntur uti satisfacere, quod quis
ad otiicium silum incapax flactus stetit, quod redditus amiserit, instilicinas. procuraverit &c. 5to. Qui plui
. conjecit proximuim in amentiam, vel linalenciis compu-
ait Ad noatum quid agendum , peccat graviter contra
339쪽
368 ' caput XII. justitiam, & ex justitia tenetur tollere maleficia,
si adhuc durent, & remedia adhibere contra phil-etrum, & reparare damna inde exorta, si reparari possint . Imo SOtus probabiliter putat, quod etiam pro ablato usu rationis, & memoriae, restitutio pecuniaria fieri debeat, quia pro vera injustitia debet fieri restitutio , prout est possibilis. 6to. Qui proximum imbuit
errore mere Speculativo, non censetur Saltem ordinarie
gravem iniuriam inferre, quia tale damnum communiter parvi st. Ille vero peccat graviter, qui proximum imbuit errore practico, ex quo alia damna sequuntur: v. g. si Prosessor Theologiae, Iuris, aut Μedicinat doceat scienter Sententias haereticas, aut falsas, ex quibus aliorum damna oriri possunt, qui proinde tenetur ad restitutionem damnorum, quia agit contra jus alterius, ne Oer fraudem in errorem inducatur. 7mo. Qui absque vi, vel fraude solo consilio iustis de causis Candidatum revocat de Sua vocatione, vel Νο vitium a Novitiatu , non peccat gris Viter contra justitiam, nec contra charitatem , Quia abstractio illa non est ad malum; nam vita in saeculo non est illicita . Abstractio tamen facta sine justa causa, est Peccatum grave, praesertim si sit contra vocationem moraliter certam, quia talis magnis animae periculis exponitur. Justae vero causae
abstrahendi a statu Religioso sunt: si parentes auxilio Candidati indigeant: si promiserit Μatrimonium, vel debita habuerit: si aliqua corporis infirmitate laboret: si in Ordine aliquo non vigeat disciplina : si complexio ejus non sit apta ad illum ordinem: si mores habeat Beligioni nocituros. Qui autem per vim, & fraudem abducit Candidatum a Religione , peccat graviter contra charitatem , & ju Stitiam , avertendo eum a magno bono ;unde tenetur ex justitia vim, & fraudem tollere , & seductum ab injuria liberare, ut si velit ingredi, vel regre di ad Religionem possit: tenetur etiam damna seducto resarcire, & procurare media revertendi advocationem, si seductus illa non habeat ; si enim habeat, & sibi non consulat, censetur volens sua damna pati. 8υo. Qui alium rationabiliter invitum impedit a consecutione boni, illi ex bustitia debiti, peccat contra justitiam, & tenetur ad restitutionem , sive vis vel dolus intervenerint, sive non, quia Violat jus alterius: sic qui impedit, vel removet aliquem a Beneficio Ecclesiastico propter causam indebitam, ad quod ipse habet jus quaesituro vel persectum , per collationem , praesentationem , electio- nem, compensare ei debet damnum illatum. Si vero
bonum illud non debeatur illi ex justitia, uti eleemos na , benesicium , aut aliud dὐnum gratuitum, & quis
340쪽
Do Virtutibus cardinaligus . oo9 solo consilio, precibus , donis sine vi & fraude alterum ,
impediat, non tenetur ad restitutionem , quia non peccat contra justitiam commutativam j & jus alterius in re non laedit : unde si secis et ex odio , & animo nocendi, peccaret quidem contra charitatem, non tamen
contra justitiam. Qui vero Vi, fraude, detractione,. mendacio , alterum a consecutione talis boni impedit , is damnum illi compensare debet arbitrio boni viri, juxta certitudinem vel probabilitatem spei ad tale bonum ;quia talis habet jus, ne fraude a consecutione illius impediatur. 9no. Qui leves alteriuς desectus exaggerando eum impedit a consecutione boni indebiti, si non exaggeret per mendacia, non tenetur ad restitutionem, quia inon violat graviter lus alterius . I Omo. Qui a consecutione Beneficii impedit dignum, ut conseratur digniori, non tenetur ad restitutionem, si sine fraude faciat, quia dignus non habet jus, ut praeseratur digniori. g. 7 2. In bonis corporis laeditur proximis, primo per Homicidium, quod est ita; usta exanimatio hominis Per hominem facta. Si fiat a bruto , vocatur in jure ''
Schol. Homicidium I. vel est exanimatio rei ipsius, Vel citerius , Vel foetus in titero animali. 2. Homici indium alterius vel fit pubIica aiactoritate , Vel prisata . 5. Si privata, vel fit os necessariam desensionem, vel absque necessitate Gfensionis . 4. Homicidium sine necessitate defensionis aliud est casuale, quod sine culpa,& dolo accidit: aliud est υoluntarium, quod fit culpa& dolo : estque vel directes tales, quando ponitur aliqua actio, per quam mors directe intenta sequitur' vel indirecte, quando ponitur causa ita propinqua , ut ex ea mors certo Secutura praevideri potuerit . 5. Homicidium voluntarium Vel est simplex , sine circum Stantia specialis malitiae: vel qualiscaltim cum tali circumstantia: quale est proditorium, quando alter nil metuens Sub specie amicitiae occiditur: jnsidiosum , dum quis alium ex improviso Occidit: assassinium, quando quis ialterum per tertium pretio ad hoc conductum occidit: et eneficium , quando alter veneno Occiditur: maleficium, per artes magicas Occidendo alterum sacrilegium, Occidendo personam sacram, vel profanam in loco sacro: Iarrocinium , quando spolii causa alter occiditur parricidium. , quando parentes, cognati usque ad quartum gradum inclusive occiduntur: crimen Laesae Majestatis, quando Papa, Princeps, vel custos ejus latus actu stipans occiditur.
g. 745. Licitum est auctoritate publica occidere malefactores bono communi noxios. Quippe Exod. 22. le-V I xidere