장음표시 사용
351쪽
Sdio Caput XII. . '& homicidii rei fiunt. 5 o. Proximum a morte non eripiens cum possit, vel eum de insidiis vitae suae structis non admonens: item homicidium indirecte suadens, vel quocumque modo ad vindictam alios incitantes , unde homicidia sequuntur, graviter peccant, & homicidii reatum incurrunt.
νῆ' - g. 75i. Qui alterum injuste occidit, vel mutilat, im:. 2bL Detur ad damna Inde emergentia reparanda, & restituen- 'is . ω 'da : graViter enim peccat contra Justitiam commutati--υνiἐ Uam , quae post se trahit onus restituendi, & damna
CorOII. Pris. imo. Pro cicatricibus , & deformitate Resοι- membri, ipsiusque vitae jactura secundum se nulla est . , compensatio facienda ante judicis sententiam , juxta RLayman contra alios , qui putant, compensationem Saltem in pecunia, quae est possibilis, faciendam esse),
quia vita hominis liberi , & integritas corporis , sunt
bona altioris ordinis, quae nec pecunia , nec ad aequalitatem compensari possunt. Ido. Injustus occisor, vulnerator & mutilator tenetur ad compensanda omnia damna realia in bonis fortunae, quae ex injusta ejus actione Sequuntur, quia est illorum causa. Unde tenetur ad reparanda damna ante mortem occisi sequentia, qualia Sunt expensae in medicos, & medicinas necessarias: t netur restituere lucrum operarum, quP vulneratus carere debuit. Item homicida debet compensare damnum, quod liberis, parentibus & uxori per se provenit ob jus petendi alimenta , & imminutam haereditatem ob mortem acceleratam; non vero haeredibus extraneis, uti
fratribus, sororibus, & caeteris amicis . Ρro sumptibus Vero exequiarum ordinarie nihil est restituendum , nisi faciendae suissent extraordinariae, quia ordinariae etiam fieri debuissent, si occisus morte naturali obiisset. Itio. Homicida, secta restitutione haeredibus, non tenetur creditoribus occisi debita solvere, quia haeredes ad hoc
tenentur. 4to. Qui Occidit iniustum aggressorem, non tenetur compensare damna, quae ejus uxor, & liberi inde patiuntur, dummodo non excesserit moderamen inculpatae tutelae. 5to. Ρrovocans ad duellum , & occidens provocatum, non tenetur ad restitutionem, si provocatus sponte comparuerit, & in pugnam consem Serit, quia censetur renuntiasse juri suo: secus foret, si ex metu gravis infamiae, vel alterius gravis malI. comparuerit.
- g. 752. Quinto , in bonis corporis laeditur proximus per 'istiti., Stuprum vi , metu & fraude extortum, uti patet ex g. 653. Mneo υν Item per Adulterium 655. ) . Unde qui aliquam vi, σης i- metu, vel fraude corrupit, tenetur ad restitutionem,
352쪽
De Virtuti sus cardinaluus . 3arinula illi gravem injuriam intulit, & est causa gravium ιω,
damnorum ex tali stupro Secutorum . Similiter commit- uena .
tens adulterium est causa inJusta , quod pars innocensti filii legitimi patiantui' damnum in bonis suis. Erπo
ad restitutionem tenetur. δCoroll. Praes. Imo. Stuprator virginis consψntientis, si Reioia nullam vim, metum, vel dolum adhibeat, non tenetur νυνt rad aliquam restitutionem, nisi sorte facinus occultum βεμ ' puellae propalasset: si Vero vim &e. intulit, tenetur ad omne damnum reparandum, quod fieri poterit , eam vel in matrimonium ducendo, vel dotando. Si vero puella nullum damnum passa est, ad nullam restitutionem tenetur . 2do. Adultera enixa prolem Spuriam, Or- ' .dinarie non tenetur facinus suum manifestare, ad aver-
tendum damnum mariti, & legitimarum prolium; nam ' 'hoc nil prodest, cum proles adaltera murri credere non teneatur. Adultera tamen studere debet, ut marito, &legitimis prolibus damnum compenset, rem familiarem melius curando, de cultu corporis sibi. Subtrahendo, ex bonis propriis plus legitimis prolibus relinquendo, suadendo, ut spurius renuntianῖ haereditati statum Ecclesia- 'sticum amplectatur: raro tamen in praxi, juxta P. Lay- man, adultera obligatur signi iacare spurio desectunt lnatalium, si res sit occulta; imo si manifestet, non tenetur filius haereditate abstinere , si non satis probet, quia nemo unius hominis tegit monio erodere debet . Adultera tamen ad revelandum crimen Obligatur, quando ex eo, quod spurius pro legitimo habetur, ma)ora, vel aequalia damna alios conSequuntur, quam Sit damnum infamiae spurii, vel adulterae, scilicet, si fama eorum jam aliunde laesa sit, vel si agatur de successione spurii in regno, si is malis moribus imbutus legitimo Virtuo So praeferendus foret. Itio. Adulter, si exsufficientibus signis sciat, prolem ex se es Se genitam. tenetur restitutionet in sacere patri putatilio eum alenti,
vel filiam spuriam dota ti, & filiis legitimis, quia hujus damni causa est; nisi excusetur vel in totum, vel ex parte , quando damnum ab adultera compensatum
iri satis probabiliter credit, vel restitutio 'fieri nequeat sine periculo vitae, vel gravi dispendio famae. Adulter
vero, qui in utramque partem dubius est, an proles ex se sit genita, tenetur prolem alere, quia pra Sumptio eSt . contra nocentem . Mater tenetur prolem spuriam alere per primum triennium c. 2. de coraυers. I d. &Gon- sal eZ putat, Sufficere tertium annum inchoatum; deinde debet alere pater. g. 75n. In bonis famae proximus laeditur per Detri ιυ/i Φ. Aiouo mi, quae,est famae alienae injuatu & occulta violatio .
353쪽
sis Caput XIL, 'SehοI. Detractio fieri potest vel directe: quod fit M pas
tuor modis l. Falsum crimen imponendo. I. verum crimen tesmplificando . 5. Occultum camen manifestando . 4. Pe ineram alterius iactum explicando . Imponens,atigens , muuifestans , in nrisa vertens . Vel indirecte ;quod fit: i. Negando recte v bene facta alterius. I. Minuendo illa . 5. Reticendo, quando silentium pro vi luperatione habetur. 4. Frigide' laudando. i negat,
aut mINAIt, reticet , Iacidatque remisse .
g. 54. Detractio ex natura Sua est peccatum mortale, charitati, & justitiae contrarium, & detractor ad famae restitutionem Obligatur : Pr . oq. υ. 9. Abom natio hominum detractiam . hccI. Io. υ. II. Si mordeat serpens in occulto , nil ad minus eo habet, ρtii taetrabit
Imo S. Hieronymus PG ipo. docet, detractionem pejorem esse fornicatione, quia & sibi, & alteri, & illi, qui audit , nocet . . Ratio est: . Detractio aufert proximo injuste bonum omnibus divitiis melius, scilicet famam , seu bonam opinionem de suam excellentia : nam melius est nomen bonum , quam divitiae natiliae 2 Prob. 22.
Ergo est peccatum mortale, & quia magnum bonum aufert, illud ex justitia restituere tenetur. CoroII. Praes. I mo. Detractio leve peccatum esse potest, tum ex desectu advertentiar ; tum ex levitate ani mi, & lapsu linguae. I. Si desectus leves proximi nar-tentur, vel generalibus tantum peccatorum nominibus
proserantur v. g. esSe S Uperbum, . avarum , iracundum &c. nisi conditio personae talis fuerit, ut in ea hi desectus Censeantur esse magni; v. g. si de viro gravi, vel Sacerdote dicas , esse mendaciis assueturi . I. Si manifestent ut soli desectus naturales, vel 'desectus ingenii, v. g. si dicas esse caecum, non habere magnum judicium &c. nisi ex horum revelatione magnum damnum sequatur . 5. Si ratione conditionis personae peccata CCteroqvjn graxia nola censeantur notabiliter famam tauere, uti si persona sit vilis, nec crimen magno dedecCrisibi ducat: v. g. si dicas, hunc' militem esse imprecationibus dρditum . l. Gravitas detractionis minuitur ex conditione personae detrahentis, si sit vilis, cui ordina-fie nulla fides habetur. 5. Detractio 14Oil eSt, Si. qui Speccatum alterius QCcultum , quando ad ejus, emendarionem est necessarium, marifestet illi, qui Iotest, &debet corrigere , qui grave damnum avertere , consilium,& auxilium necessarium dare poteSt. udo. Si quis narret occultum alicujus crimen Sine .propria confirmatione,& nocendi proposito, addendo, quod ab aliis audiverit, hi narratio ex se fidem apud audientes mereatur, vel sinistram suspicionem generet; peccat contra justi-
354쪽
tiam cum Onere restitutionis: secus, si prii lenter praeviderit, audientes non esse credituros: si Mero non ex pondere narratiotiis, sed ex levitate animi audientes fidem adhibeant, solum contra charitatem quis peccat, quia non est causa adhibitae fidei; imo etiam juxta nonnullos contra justitiam, si prava saltem suspicio in audientibus generetur. Itio. Si quis crimen alicubi notOrium notorietare facti, ita ut celari non possit , si ni-
patrum decem in parva familia illud jam sciant, aliis
ignorantibus manifestet, si crimen sit verum, non Pec cat graxi ter, quia talis criminosus censetur spoliatus jurae iam ae suae; ubi tamen id alibi narraro nota licet. Si
vero crimen sit salsum, ulterius narrare est sera Ve peccatum contra justῖam: saepe tamen excugat ignorantia putantem, crimen vel esse vere commissum , vel audientes id jam nove: Si crimen sit notum notorie rate juris, de quo quis in judicio convictus, consessu', & con dem nutus fuit, si sententia sit publicata, aliis in locis sine injuria evulgari potest, nisi tamen exinde infamia cognat s ejus emergeret; secus foret, si crimen per Solam rei consessionem, & depositionem testium sit no torium. 4to. Peccat graviter contra justitiam, qui sal so resti' vel accusatori iniquo habenti magnam alictori tatem salsum crimen impnnit, ut suum honorem de sendat , juxta pro p. 45. & 44. ab Innocentio XI. damnataS, quia mentitur in mareria gravi. Rec reus potest, si falso ac CuSetur, sine peccato gravi contra justitiam manifestare crimen Occultum etiam verum sui accusatoris, vel testis, i haec manifestatio sit inutilis ad defensionem rei, vel quia testem non reddit inhabilem ad testificandum , vel quia reus crimen illud probare nequit, vel si alia ratione possit se reus defendere, Vel Si. crimen illud sub secreto habeat, aut injusto modo ἱllius notitiam acceperit . Si vero haec manifestatio sit necessaria ad defensionem rei, licitum est illi Verum crimen manifestare, etiam qu . to testis contra reum testatur verum climen, Sed occultum, injuste & injuriose mani festatum: quia non habet aliam viam se desendendi: excipitur tamen casus, quo reo parvum damnum immineret, teSti vero ex manifestatione maximum impenderet; quia tunc reus peccaret graviter contra charitatem o Qui ori men occultum suppresso nomine perSOna: narrat, . si absit periculum, ne ab audientibus persona cognoscatur, non peccat graviter; secus , si cognoscere
pomini: maxime gravi te r peccatur, si quid de .certo Ordine , vel Monasterio narretur , ita ut infamia in illa redundet. 6to. Qui interrogando, applaudendo, animandoeSt causa cceptae, vel continuatae detractionis, peccat
355쪽
tum contra Charitatem, quatenus ad peccatum detractionis alterum provocat: tum contra justitiam, praebendo causam injustae infamationis. Qui gravi detra Rione per consensum tantum internum delectatur, peccat graviter ob delectationem de gravi peccato, & odium internum Qui solum audit detractionem, licet positive non concurrat, nec interne approbet, sed tantum non impedit, cum facile possit, peccat graviter contra charitatem rexcusari tamen potest, si praeviderit, monitionem suam nihil profuturam, vel magnum incommodum sibi timeat, vel ex verecundia rationabili Ob auctoritatem detrahen iis prohibeaturi debet tamen dare signa displicentiae. mo. Qui ex inadvertentia alteri graviteF detraxit, tenetur in conscientia ad restitutionem famae; quia alias
silentio suo censetur detractionem moraliter continuare.
8υo. Qui uni in diversa materia detrahit, plura peccata committit, quia jus ad diversas famas laedit. Et qui
uni apud plures detrahit, plura numero peccata commit tit, quia apud singulos famam ejus laedit. 9uo. Per soloquendo eSt grave peccatum detractionis, grave .crimen alterius sine justa causa etiam uni soli manifestare, etsi secretum promittat, quia sic re vera fama ejus apud illum laeditur: saepe tamen culpa minuitur, quando quis solatii, vel consilii causa acceptam ab alio injuriam amico prudenti, & taciturno manifestat; quia eam in silentio decoquere admodum dissicile foret: praestat tamen personam reticere, nisi ad solatium, vel consilium valde expediat, eam amico revelare. Iomo. Qui verum , sed occultum crimen apud alios manifestavit, debet apud audientes criminis opinionem, quantum Potest, abolerire, sed sine mendacio: unde dicere potest: se male dixisse, injuriam alteri fecisse, se deceptum esser vel de-het eum laudare, specialiter honorare Sc. Si quis vero salsa infamatione alteri detraxerit, debet revocare sua
dicta coram illis, quibus dixit, addito etiam juramento,
si opus sit, licet revocando sto te vel paullo minus damnum in sua fama pateretur: Secus foret, si damnum notabiliter majus v. g. vitae seret subeundum. Quod si vero salso infainatum in vitae periculum induxisser', aequitas postularet, ut etiam cum propriae Vitae perlaulo innocentem liberaret. Si nulla via restituendi famam suppetat, non tenetur quis, saltem ante sententiam judicis.
ad compensationem pecuniariam. II mo. A rei titutione famae excusatur I . Qui nullo modo Potest restituere. 2.
Quando infamatus cedit juri famae suae. S. Quando infamatus sponte tacite vel expresse remittit restitutionem ,
modo non remittat in damnum proximi, & familiae.
4. Quando prudenter judicatur, diffamationem jamdii
356쪽
De Virititibus Carz nalibus . 'a' hsse oblivione deletam ; alias enim foret periculum novae dista malionis. 5. Si fama aliis modis Sit . reparata. 6. Si crimen occultum alia ratione fiat publicum . Si levis fuerit laesio fam*, ubi subinde praestat per laudem
diu mat0 satisfacere . tumo. Crimen occultum, vel deseel uni proximi revelare licet: I. Si Servato modo correctionis fraternae, crimen restibus i aut Superioribus pro emendatione manifestetur. I. Si manifestatio ad impediendum notabile damnum proximi temporale vel spiri-ruale Sit neceSSaria. s. Duando agitur de offic1o vel Be neficio conserendo, vel Matrimonio contrahendo, impedimenta occulta manifestari possunt, si exinde notabile incommodum timeri merito possit. ALicitum est simulationem ejus aperire , qui se peritum Consessariunc, Medicum &c. simulat, si cui certo constet, talem non esse. istuo. Det ractioni affinis eSt Susurratio, quae est Fiastir manifestatio desectus alieni apud alterum eo fine, ut dis- ημορ
solvatur inter eos amicitia . & seminetur discordia: haee 'μi 'ex genere Suo eSi peccatum mortale, nisi levitas materiae excuset: si vero fiat ad dissolvendam amicitiam peceaminosam sine modo illicito, omni culpa vacate g. 55. In bonis honoris laeditur proximus per Contu- Contri. meliam, quae, est injusta de honoratio personae praesentis i ,
non exhibendo illi reverentiam 'debitalia . externam. Haec 'μ- 'ex genere Suo eSd peccatum mortale: Matth. 5. Qui dixerat fratra suo, stat&e, reus erat Rehennae ignis: Et Apostolus sed Rom. I. contumeliosos inter eOS recenSet, quos . Deus tradidit in reprobum sensum. Sane rapere divitias est peccatum mortale ergo etiam rapere honorem , quod facit contumelia. II. Prariti. Imo. UOnrumelia eSt grave peccati m I Reso quando ira)uria est notabilis, qua alicui vel verbo vel fata v ' vecto in faciem grave crimen objicitur. Ido. Contumeliant veniale, I. Ex desectu plenae advertentia'. u. Ob levitatem criminis objecti. 5. Ex conditione personae eX- prolirantis, iri fit inter oueros, mulierculas, famulos
4. Si ex joco fiat. Si fiat correctionis gratia, ab omni
peccMo excusatur. Stio. Si honor alterius Scripto, V. geli bello sapioso , t datur graviter, eSi peccatum mortale . 4'. Contumelia di fleri a Conυitio, quod fit Ob)icien- Conm-co alicui defeeius animi vel corporis, v. g. dicendo iμην
Δ tofide. Item dissest ab Improperio, per quod alterio xcitur malum a gentiae, v. g. quod quis fuerit vile
mendicabulum . In his pro personae, & aliarum circum- e*Hirstantiarum conditione graViter Vel leviter peccatur. 5to. vro contumelia illata debet fieri satisfactio per exhibi- Itonem reverentiae, & petitionem veniae, in quautum Micioritas delinquentis permittit,
357쪽
ei ren re- ditur per temerarium Iudicium , quando sine sufficienti fundamento malum. de proximo judicari r , quod ex ge-ktita nere suo eSi peccatum mortale Matth. 7. D. I. Nolite
judiciare , non judicabiminι. . c. v. l i. Quι jud cat fratrem suum, judicat legem. Hoc est, deficit a lege. Deinde, juxta commune: Quisque praesumendus est bonus do nec demonstretur malus. Ergo quivis habet jus ad bonam sui. existimationem .. Hinc injuriam proximo inseri, qui eum temere in corde judicat, &ejus famam interne laedit; ἰk sic mortaliter peccare po-
stirpἰeio test. E contra vel O temeraria Suspicio, quando sine
rem susiicienti fundamento aliquid mali de proximo suspicar 'r' ' mur, est genere suo Iantum peccatum Veniale; quia suspicans ob debilitatem judicii non censetur saltem communiter graviter laedere bonam proximi existimationem . R. br I Coroll. Praes. Imo. Ut judicium temerarium sit grave vuntur peccatum , debet esse persecte deliberatum , remerarium, ' est , inὸicia non debent esse talia, ut hominem prudentem ad 3udicandum moneant, & debet esse circa. . rem gravem. 2do. Judicium temerarium fit leve peccaiarum tum ob levῖtatem materiae: tum ob imperfectio- nem actus: tum ob circumstantias personae parvi aestimantis sinistrum de se judicium.5tio. Suspicio teme-r ria , si quis advertat levitatem indiciorum , & nihilominus illi diutius in re gravi inhaereati poteSt esse mortaliter pecca mi nosa , quia. graviter laedit bonam existimationem proximi , & ad gravem contemptum ejus deducit. 4ro. Quando quis dubitat. de probitate proximi, dubium in meliorem partem interpretari debet: quando
tamen de damno vitando agitur, & non constat de probitate proximi, ita nos gerere possumus ac si malus . esset; non tamen judicando Vel Suspicando I v. g. si quis domi suae peregrinum excipit, ita rebus suis consulere potest, ac si ille suspeetae probitatis esset, quia
hoc suadet prudentia, & prox ao nulla fit injuria. νυν tim g. 757. Denique in bonis fortunae proximus Jaeditur euiar per Furtum, quod est injusta & occulta rei alienae ablatio, domino rationabiliter invito. - .
reoru- : Schol. Furtum aliud est simplex, quod alians sp p/ς ciem malitiae adjunctam non habet: aliud est quati catum , quod aliam malitiam adjunseam habet: quale
est I. Sacrilegium , seu furtum rei sacrae, aut e loco Sacro. I. Rapina, si cui scienti, & repugnanti res sua aufertur. 5. Peculatus, Quando pecunia, vel res ad fiscum Ρrincipis, vel reipublicae spectans, aufertur. Item delictum cudendi monstam ex adulterato me vallo , vel proprio plae licentia Principis. Item usus bonorum com-
358쪽
Ds Virtutibui cardinalibus . 3,1munitim i propriani' utilitatem . 4. Abiegatus , quando
aliquot amimilia simul, vel Successive ex grege alieno vel, unum e majoribus v. g. bos abducuntur. 5. PIagium, seu abductio hominis ' liberi, vel servi alieni ad vendendum , vel retinendum invito domino in manci
f. in, Furtuna ex genere suo est peccatum morta- Furitim
'num Dei possi ebunt . Deinde per surtu in non tantum 'violatur charitas , sed etiam justitia, utpote quae esteonstans & perpetua voluntas , jui suum cuique tribuendi, adeoque etiam relinquendi. Denique surto maxime turbatur pax & tranquillitas reipubscα, cum ne- mo. quiete posset Sua possidere , si liceret rapere aliena e rom Praes. imo, Μateria furti absolute gravis ad Rerbia peccatum mortale Suiliciens, respectu omnium etiani Vμνε rnegis , est unus aureus, Seu ducatus, sive res illi aequivalens nani in communi hominum aestimatione valor unius aurei non est suid modicum, & Principes aegre fuerunt, si in Gabellis uno aureo defraudentur ; & nisi hoc admittamus, suribus lata via ob contemptum venialium ad surta aperiretur. Materia vero respective gravis, attendendo ad diversos hominum status, ea est quae uno die suilicit ad victum personae, cui ausertur; quia de hac quantitate abluta dominus censetur eSSe rationabiliter Invitus. Hinc a Principe ducatum, a Comi-
te s. florenos, a mercatore opulento 2. floren Os, a cive mediocriter clivi te unum florenum, ab opifice 6. vel . baceos , ab Operario diurno I 8. vel 20. crucigeros , a paupere paucos crucigeros furanS, graviter peccat. dico. Furtum in materia levi solet seri . peccatum grave: r. Per intentionem furandi successive materiam gravem ; uncia per singula furta graViter peccatur, quia 'actus externus malitiam suam desumit ab actu interno, graviter in hoc casu peccaminoso ; non tamen obligatur fur sub mortali ad gestitutionem pro singulis furtis levibus, antequam ad notabilem quantitatem pervenerit; quod teneti Sive quis uni sive pluribus personis suc- Pcessive seretur. 2. Leve furtum fit mortale per multiplicationem , quando quis plura levia serta committit, non intenden S magnam quantitatem; ubi in ultimo surto de se quidqm levi, sed relate ad pr*cedentig gravi,
graviter peccatur 5.. Si plures communi consenSu sedeterminent, ut quivis modicum austrat, ita tamen, ut furta levia stimul sumpi constituant materiam graVem, peccant singuli graviter, quia )inguli ad totum damnum concurrum ' Auserre aliquid ex joco sine conse- martim, & cum animo restituendi, non est
359쪽
n 28 coput in . ' 'peccatum. Item non furatur, qui aliquid surripit ab antico, non dubitans, quin acciperet, si peteret: si
praevideatur. inVitus eSSe quoad modum, peccatur con Ira charitatem : Si quoad Substantiam, res ablata resti
tui debet. 4to. Qui ulteri in plena ebrietate aliquid au fert non intendendo, nec praevidendo, & in ebrietata
contra voluntatem amittit, non peccat, nec ante Sententiam judicis ad restitutionem tenetur. 5to. Regularia her major quantitas, scilicet plus dimidio ., requiritur
ad peccatum mortale per minuta furta constituendum, sive ab eodem , Sive a. diversis quis successive modicumsuretur, quam ordinaria quantitas; quia domini non cen. Sentur tam graViter esse inviti. 6t ri Sarror, si fragmenta panni pretiosi retineat, ordinarie graviter peccat , si vero stagmenta sint exigui momenti, pro derelielis habentur. Imo. Non peccat uxor clam ea accipiendo, quae ad honestam sustentationem familiae spectant, ubi maritus nequit esse rationabiliter invitus. Nec peccat uxor , Si Servato moderamine status det congruas eleemosynas: nec peccat, si aliqua accipiat, quae maritus certo concederet, si rogaretur , Ob voluntatem ejus prae- summam . Similiter maritus bona uxoris dilapidans, peccat gravitet cum onere restituendi , Item uxor pau per vidua non dotata, post mortem mariti tantum si-hi de bonis auferre potest, quantum sibi ad sustenta tionem opus est . item non peccat uxor, si post mortem mariti, qui plura debita contraxit, quam solvere possit, clam quaedam pro necessaria sui, & liberorum sustentatione subtrahat, si propria bona dotalia non habeat; quia etiam maritus, si in vivis bonis cessisset, pro soro conscientiae aliqua licite occultare potuisset, quibus se & familiani suam parce sustent ei; in quo creditores rationabiliter inviti esse non possunt. 8υοι
Peccant filii, si patre quoad substantiam invito aliquid subtrahant, & tenentur ad restitutionem , vel tenentur deducere in divisione haereditatis . de caeteri stat res de fraudentur , nisi etiam sorte illi' iurati essent, vel pater
condonet, aut condonaturus proeSumatur, si rogaretur,
vel si pater, & fratres sciant, & compensationem non petant. In filiorum vero. furtis duplo major quantitas requiritur, quam in furtis extraneorum . Quod si filius in commodum & obsequium patris ultra debitum operatur, potest juxta Lugo di alios in mercedem sui laboris aliquid accipere. Sed hanc sententiam alii merito Improbant, quia filius jurae naturae ad obsequium patris tenetur. An vero titulo compensationis uti possit, dicetur g. seq. 9no. Famuli, & ancillae, si successive inmodica quantitate esculenta, & poculenta consumant,
360쪽
hon peccant graviter, quia domini hoc satis norun r, 3d non tam quoad Substantiam, quam quoad modum Sunt inviti: si vero auferant cibos integros, vel residuos pretiosos , quos dominus vult asservari, vel si quotidie. ecella auferant vinum pretiosum, peccant graviter, quia dominus .etiam quoad substantiam est inVitus . Itena Si . certa cibi & porus quantitas quotidie famulis porrigatur, non peccant portionem residuam Vendendo; peccant Vero, Si portionem suam vendant, & nihilominus aliunde esculenta surripiant. Famuli otiam .& ancilla non peccant , dando residua alimenta Ordinaria pauperibus , vel indigentibus amicis, vel illis, quorum ope in negotiis domesticis adjuvantur , quibus ViX pcireS Sunt quia in his non censetur dominus rationabiliter invitus rimo vult potius dari pauperibus, quam ut per negligentiam pereant: peccant vero graviter, Si extraneis rusto liberalius esculenta donent, vel vendant, & pecuniam in suos usus convertant; unde tenentur ad restitutionem , si non possint in aere, saltem per extraordinariam industriam praeStandam.
g. 759. H In extrema tamen necessitate , quando adest l. Hacertum periculum vitae, morbi insanabilis,. vel alterius 'rem mali morti aequivalentis, licet alienum quid subtrahere, ad illani necessitatem tollendam : hoc enim non est su- na αυ- rari, cum dominus tunc non possit esse rat onabiliter Drra H invitus; siquidem res temporales datae sunt a Deo tam- 'quam media vitam conservandi; adeoque vita periclitante proximus hoc, vel illo bono' summe necessario uti potest, quippe hoc sensu in extrema necessitate omnia Sunt communia. Certe divisio bonorum fam egi jure gentium g. 686. ; conservatio vero vitae est juris ' Naturae, quod in extrema necessitate priori juri Przeponderat . . ' 2. Licita etiam eSt occulta Compensatio, quando
litor ex bonis debitoris clam aufert, quantum sibi de betur , dummodo hae conditiones adsint: i. Quod debi- tum sit ex titulo justitite; non vero ex sola charitate, vel gratitudine. 2. Quod debitum sit liquidum, & certum . 3. Quod debitum via juris vel alio modo , sine notabili damno, molestia, gravi ossedsione, & inimicitia recuperari non possit: res enim sic ex justitia de
CoroII. Pras. Imo. Ablata in extrema necessitate, ea. lcessante, si adhuc extent, sunt d0mino restituenda: si .vuntur Vero ita necessitate consumpta sint, a paupere, nulla bo- . ' με qna, nec spem ad illa habente, . non sunt restituenda,
utpote qui usus suit jure suo; si vero sit tantum pauper secundum quid, vel quia in illo loco bona non ha