장음표시 사용
101쪽
rissimas ae pretiosissi mas,& in periculis & morbis,de tost obitu: fideles amicos utiliores esse constat, nuta 'i in rea familiaribus di amicis discrepantes. Si e go veri amici sunt, in eo iuuabunt amicum, ut fide bs dc verecundus permaneat, etiam priuati sui commodi respectu: neq; id ab eo postulabunt, per quod eo redigatur, ut nec fidelis amicus neque utilis esse ' possit. Atque etiam fieri potest, ut per eadem haec, illud quoque argumentum refutetur: Eorum quae 'in te sita sunt,dominus es. Quis vero tibi dixit, In 'tesitum esse, si patriae porticus&balnea construas rQuis vero alteri darς id potest, quod ipse non ha- bri t Quod si audierit, Parato igitur, ut &' patria habeat: priora illa re ondebit. Verum haec, ut com- munia, nobis consideranda reliquit, magisque pro priam di cognatam multa cum euidentia & vehe mentia responsionem aduersus patriam attulit Quid ad te, inquit,si per te patria porticus oc balnea . . non habebit. Neque enim calceos per fabrum secrarium habet, sed persutorem: neque arma persu- . torem, sed per armorum labrum. Omnis enim resp. ' tum sibi ipsi utiliter dc iuste administratur, cu qui L. que ciuis dc incola suo intentus operi, aliena non curat: Si di faber aerarius, & quiuis alius opifex co crat, ut suum opus rei publicae prosit. At dicat phil sophiae studiosus : Ego vero qua re utilis eio reipu- 'blicae 8 Cui vicissim egregie respondet: si essiceres ut alium ciuem fidelem & verecundum haberet, non- ne utilius ei aliquid quam faber aerarius praestares Maxime igitur eam adiuvabis, cum aliis ad hune ' modum instituendis, monendo docendoque, tum vita & moribus honesti& boni ciuis munus obeundo,exemploq; tuo loge maiores quam reliqui sunt et operibus asseres ad rempublicam utilitates. Quem igitur,inquis, in republica tenebo locum 3 Nam caeterorum quisque tuo quopiam munere fungitur, alius magistratum gerendinalius prὀpugnando,al1- 'us siquid ad degendam vitam utile suppeditando.
A. bor igitur comuniter ad haec res,ndet: Quem
102쪽
cunque locum inciuitate tenere poteris,conseruata Medi verecudia eum teneto. Si vero dum recunia, balneis, porticibus, eam tiruare studes, fidem de verecundiam amiseris: sortasse ne illis quidem rebus iuueris.semel perfidus & impudens factus. mirum vero magis eam ornant Z fideles & verecundiciu es t an sorticus de balnea Z Verum quaerendum est, quem locum in republica philosophus tenere debeati Annon eius potissimum, qui hominesse. in a Hai, dc fidelium ae bene moratorum ciuium quasi n/mMin re opi lex quidam sit 3 Nec enim aliud eius munus erit, quam de sese de alios ita repurgare, ut vitam naturae
humanae conuenientem agant, omniumque communis patererit &paedagogus, &corrector&consiliarius, seque curatorem praebebit omnium,&adiutor erit omnis boni. Congratulabitur iis quibus res secundae sunt. vice dolebit calamitosorum, eosq; conssilabitur. Denique ea faciet, quae is qui persua sum habet, peculiare suum munus esse, &inrepublica locum & curationem,qua omnibus homini b. pro virili sua bene faciat. Sin eum ad unum aliquod in republica munus seoism destinatum videre volueris, in bene constitutis ciuitatibus utique princia patus ei deseretur, ut caeteris antecellenti,ea ratione qua oui biis opilio Erit de senator prudens,&impς- rator,si disciplinae militaris peritus fuerit, ut&co silio Manimi robore superior caeteris. Nam Socra - .
tes quoque in praelio ad Delium commita, sortiς et pugnauit& per hostile agmen se recipien- fleo , unum eum nemo, δες aiunt, persequi ausus fuit magnitudine animi eius perterritis omnibus. in de Mnophon decem illis Graecorii in mil- Xenophorulibus conseruatis, ' Olympico praeconio est ornatus. Caeterum sciendum est, malas respublicas omnino tum animis esse pernitiosas, tum diui--perni nam illustrationem repellere,ium honesta instituta conspurcare, tum exempla recte vivendi abolere. Quapropter ad verae institutionis initia plane impe ut animos, ec ad doctrinae confirmationem.
103쪽
Si quis tamen in tali republica repertus fuerit antimus, singulari quodam fato corroboratus,is duri ribus exercitationibus ad maiorem virtutis persoctionem acuetur. Verum igitur illud est, omnem fortunam, omnem euentum, siue molliorem. asperiorem, fructus aliquid atque utilitatis asserre
ei qui prudenti delectu, quod in quaque re inest boni, amplectitur. Est tibi tralatiu aliquis in conuiuio,aut salutatisne,aut dandi consilii ossicio. Siquidem isa bona
sunt, gratulari debes illi, cui ea eontigerunt. Sin mala,ne doleas te in ea non incidisse: sed memento, cum ea non agas quibus ista parantur, qua in nostra peta sale non sunt, fieri non posse ut eadem tibi tribuantur. Nam qui valebit tantum is, qui fores nonse quentat, algis qui frequentat ' qui non assectatur, nisis qui assectatur Z qui non laudat, ais is qui las dat ' Iniusus igitur eris inexplebilis, si non num rato eo pretio, quo illa vaneunt, gratis ea consequi tapostules Age quanti vaneunt lactuca 3 Ponamus obolo. Si quis igitur obolo numerato lactucas acceperit,
tu autem pretio non numerato non acceperi . ne te deteriore conditione esse putes eo qui accepit. Vt enim lactuem habet ille, Ae tu obsitim non dedisti. Ad eundem quos modum s hie se res habet. Non inuitatiues ad conuiuium at cuius ' me dedisi quanti veniteonuiuium . Vendit autos id eonuiuator laudation mendit obsequio. Dato igitur pretium quant mani
Fere tua est. Leuod si nee illa vis proare, hoaccipere: auarus essemaeors. Nihil igitur caena vice
habes 8 Imo habest non laudasi quam noluisti: toleram eiu inseuntiam in ingressu.
Etiam haec oratio pars esse videtur superioris, reliquis argumentis occurrens, quae ab iis obiiciun-
104쪽
tur qui eodem modo sunt affecti. Nam qui ad sese.
conuertitur, & aliis res externas relinquit, culturamque diuitum & potentum despicit, sine honore
videtur aetatem degere: cum ei complures Ec insalitatione, &conuiuio,&petendo consilio piae ponantur. Ac potitisset ille quidem rursus etiam sic ab ' eo quod in nostra potestate situm est, aut non est, 'r . 'i' argumentum hoc refellere. Nam si bona nostra in nobis sita sunt, ista vero in nobis sita non sunt, ista nostra bona non erunt. Vetum auctor hac dis l-tiendi ratione praetermissa, tanquam communi &iam tractata, utitur alia huic loco magis propria, quae recte utentibus subindicet, quo pacto mai rem etiam ex huiusmodi rebus fructum capere pos Hm. sint. Ait autem ea in quibus alii honestioris vitae studiosis praeserantur, aut bona esse,aut mala. Sed explendae causa diuisionis adiiciatur etiam, aut in-dinerentia. Multa enim talia quoque sunt. Quod si
indisserentia, nihilo plus honoris quam ignominiqhabent. Quare hanc diuisionis partem aspernatus omni est Epictetus. Restat igitur, aut bona esse, aut mala. bm bene euo. Si bona sunt, gaudere inquit debes, alium ijs esse pit, Dιομpotitum. Hoc enim ' tuae facultatis est,quae bene cupit omnibus,& gratulatur iis qui bonis rebus p tiuntur.Vide qusso quantu boni in ista,ut habetur. ignominia delitescens,elucescat Z Haec . n. proprie est similitudo eum Deo, qua iis quae in seriora,& posteriora Deo sunt, nullum maius bonum contingere potest. Deus enim facultate potentissima praedi-xus,& omnis sacultatis auctor, voluntate etiam optima , bona omnia, malum vero nihil esse voluit, quatenus fieri posset. Cum autem par sit eius & pintentia & voluntas : omnia bona facit, quatenus uniim quodque bonitatem ipsius ea pere potest. Humanus vero animus facultate summa en prinditus non potest,multis etia Deo posterioribus p tentia inscrior. Sed voluntatem accepit a Deo liberam , cuius ea natura esset, ut bene cuperet omnibus, modo ipsa id decreuisset. Merito igitur istar
105쪽
tione potissimum fit Deo similis, cumluntate agit: & quamuis omnia bona reddere ut Deus nequeat,ea tamen bona reddit quae potest: de quantum in ipso est omnia bona reddit, no autem quaecunq; vult. Tum enim voluntas vere voluntast est, α perfecta voluntas, cum ei facultas omnis eius iqui vult, nauat operam. Eorum enim quae in nobis xsita sunt,domini sumus. Cum autem bene velle
mnibus, in nobis situ sit: eupit bonus homo omniabus hominibus benefacere, nec eis tantum, sed Abrutis animantibus &stirpibus, eiusque voluntas usque ad inanima porrigitur. Uerum non potest,ut vult, bene mereri de omnibus, quod voluntas quidem in nobis sita est,ista vero tacultas non item,cualiarum plurium causarum adiumenta desideret earumque praestantiorum nobis. Quare nostrum bonum in voluntate est,quod idem in nobis quoq; situm est. Et hoc quidem ita se habet. Si vero ea de . quibus hic agitur, suapte natura mala sunt: rursus i' ne moleste ferto, sed gaude potius ea tibi no accidis se. Sic bonus homo in idespectum non interpreta- ibitur, non potiri istis: sed seu bona fuerint, eo quod iis alius potitus fuerit, seu mala, quod ipse ijs careat, laetabitur. Ad hunc modum loco ab utili, aegritudinem istam non potiundi ijs quae dicta sunt, prosi igauit. Sive enim ea bona sunt, maius illi esse bonu . Ostendit,carere eis, qui Dei similitudinem expetat : siue mala,bonum esse in ea non incidisse. Deinceps: Cultu po- a loco facultatis,& mox a iusto argumentatur. A -- lrnu amici. cultate: Non posse fieri, ut a conuiuatore tribuat
tur eadem non colenti, quae colentibus ipsum tribuantur. Cultura vero est,frequentare fores eius,an ,
sectari in foro, omnia eius&dicta&facta laudare. Vt igitur tu,qui, ut philosophus ista non facias, eadem consequare, quae qui faciunt, non modo fieri non potest: sed iniquitatis etiam est,& inexplebilis
auaritiae, non dantem ea quibus ille coenam vendit, velle cam accipere. Iniquum enim est aliena concupiscere. Deinde te coenae illius expertem, non e sieri deteri
106쪽
deteriore conditione eo qui coenet: euidenter lactu-: cae docet exemplo. Nam cum ille coenam habeat,tui habes aliquid coena praest intius, libertatem tuam, non laudandi eum quem nolis, non perserendi eal qtae in eius vestibulo seruntur. Si vero & haec& coe- nam habere vis: de iniquus es,& insatiabilis,& talis cum sis minus bonus. Neque enim erit quo sis incomparatione melior.
NAtura propositum ex iis rebus: da quibus nusia inter nos controuersia e I, cognosci potis. Exempli gratia : Si vicini puer poculum aut quidaliud confregerit, En pr tu illudflatim eis, itorestria. Scito igitur, si tuum confractum fuerit, eunMessare oportere, qui fueris, cum frangeretur alienum. Sic transfer ista ad maiora. Filius alterim obiit, aut vi xor ' nemo e r quin dicat, humanum id esa. Sinis alicui id accideriirpatim, mi mihi, inquit, o me misserum. Meminisse autem oportebat, ut assem usii cum tale quippiam de aliis audiuerimm.
Communes hominum de rerum natura noti i nes,in quibus non aliud,sed idem sentimus omnes: Commuηο veluti,Bonum esse utile,&utile bonum: do Bonu ab se 'cμβ i omnib. appeti: &, Equale nec superare, nec supera- ri: de, Bis duo essequatuor. hae igitur notiones,& id, genus aliae recta ratione in nobis costitutae. longoq:
tempore e γloratae, verae sutar,&cum rerum natura congruentes. Peculiares vero singulorum notiones
sepeliallucinantur, alias a sensu decepto acceptae, cuiusmodi est, Luna eiusdem esse cum sole magnii tudinis: alias abruto appetitu.&ea est qui omnemi voluptatem esse bonum affirmat: alias a ratione: non latis explorata, cuiusmodi est eorum qui duo, rerum omnium principia, animumque corpus esse,
i ila: tuati hae igitur di similes de quib. dissentimui.
107쪽
. non omnino verae sunt, sed interdum eae quae sunt, hisce contrariae: neque tutum nobis est ex his re-. i rum naturam aestimare, quam auctor, naturae propositum aut voluntatem appellat. Euidens autem illud argumentum est, cum leuitatis peculiatiui tum constantiae communium notionum , quod . idem homo eundem casum aliter si ipsi acciderit, . t grauius stilicet & imprudentius fert: aliter, si alteri eum accidisse viderit. tum enim tranquillius eum& verius intuetur, magisque cum caeteris hominibus consentir, quibus tale nihil accidit, quique non ex affectu,sed ratione iudicant. Et hoc rei vilis, confracti poculi, exemplo declarat. Nam cum alterius puer poculum confregerit, in promtu nobis est, cae- iterisque sine affectu iudicantibus, ut dicamus, Ita risterisblere, ut puer aliquando lapsus allidat vitreum poculum, aut ut id delapsum atq; allisum comsringatur. Cum vero nostrum confractum fuerit. . indignamur, quasi noui aliquid nobis accidisset. Atqui tum quoq; cogitandum erat, ita solere feri. Haec igitur, inquit,transfer etiam ad maior . Si filius alterius mortuus est, aut uxor: nemo est quin dicat,humanum esse illum casum,facto iudicio secundum communes notiones, naturaeq; congi uentes.
Nam emori hominem, humanum esse, naturaeque hominis mortalis conueniens. Sed cum suus alicui istius moritur. statim auditur. Hei mihi: Me misi rum P ploratus, tragoediae: quasi nobis solis contra naturam aliquid accidisset. Meminisse autem oportebat , quomodo alio plorante assecti simus: cogitare nos tum, ut rectum est. non re ipsa, quae naturalis sit & necessiario eueniat, illum turbari,scd tuo. quem de re conceperit, affectu. Is vero conduplic tus est, tum quod piaeter rationem dc supra quam decet, rationis particeps animus mortale corpus dili ut, quod moriturum esse consentaneum est: tum quod ita vitam instituit . quasi perpetua eius - consiti tudine frui possit. Maxime autem percellit di perturbat, quod inexspectatum accidit. Nam si
108쪽
quidem id meditatum & cogitando quasi familiare factum fuisset, non ita perturbaret atque doleret. Cuius rei illud euidens est utique argumentum,mod ii etiam. qui casum aliquem ac ei biis me serunt. paulo post ob assuetudinem, quasi nihil tale, accidisset, leniuntur, & tum notiones naturae consentaneas promunt: humanum esse, mortale mori necesse: nobis etiam fatum breui impendere. Iam si post euentum, ob seiunctionis consuetudinem. eam tam facile serimus: etiam ante euentum, scilicet exspectatione seiunctionis,ob assuefactionem, non adeo perturbatis animis excipiemus. cuius perturbationis illa inprimis causa est, quod talia non continenter ob oculos habemus, nec illis assuescimus: dc quod rebus praesentibus complurium hominum animi consorines fiunt, ut & in rebus secundis eandem semper fortunam exspectent, laaliqua molestia obieci. i. nunquam ea se liberatum iri ci cdant. Altera est, ocea quidem hac non leuior, nimius di immodicus talium rerum amor. unde vel cogitatio seiunctionis, illis est molestissima. Nemo enim volens rebus Diolestis immoratur. Amor igitur in primis moderandus est; vereque iudicandum , qui sis qui ames: quid sit quod ames 3
Rem esse alienam.&ipam consuetudinem talium quoque rerum afferre satietatem. Missiim igitur faciendum, quicquid sit immodicum :& verbi, abstinendum, quae assectionem illam augeant, factisque multo magis.
Vemadmodum aberrandi causa meta non ponitur: sic nec mali natura in mundo exsistit. Dissutatra
Disputatio de natura atque ortu malorum,no bene explicata tum tinnietatis er a Deum caus
109쪽
IIopia perturbauit: tum multis, iisque inexplicabilib. dubitationibus inuoluit eos, qui causas illius labnveras reddiderunt. nam siue quis malum a Deo conditum, siue principium esse dicat, ut duo Pt principia rerum, bonum & malum: multae magnaeque absurditates sequuntur. Nam principale istud , Vnum esse pronuntiatum si sit unum,&communiter utrisque principium. insit, iisque inter se contrariis,quo pacto ei, conueniet, si ab una causa ad utrunque pertinente conti- neatur Z Qui deniq; contraria erunt ista, ni sub uno communi genere collocentur Z Neque enim diuersa plane contraria sunt. neque enim quisquam dixerit, album contrarium esse calido aut frigidor sed quae uno communi genere comprehensa, plurimuinter sese disserunt, ea contraria sunt. vi album nigro,quorum commune genus est color, nam utru
que ex aequo color est: & calidum frigido, quorum genus est eodem modo tactilis qualitas. Quamobrem ut contraria principia sint, fieri nequit: quia
necesse est ante ea esse commune genus, atque etiam quia necesse est unum esse ante multitudinem :quod unumquodque multorum, aut unum esse necesse est ob participationem unius, aut nihil esse prorsus. Praeterea necesse est ante omnem proprio talem esse principalem unitatem, unde omnis proprietas inter multa distributa oriatur. Nam a diuino& principali pulcro pulcra omnia prodeunt, dca prima diuina veritate omnis veritas. Necesse igitur est multa principia ad unum referri principium,' quod non ex parte principium quoddam sit, sicut reliqua singula: sed quod sit principioru omnium
principium S eximium.omniaq; caetera in sese m trahat, & omnibus a sese principii dignitatem contineter proximeq; impertiat, cum ea qua par est remissione&diminutione. Ac ita quidem absurdum est, duo, aut omnino plura uno principia prima st opimonis de tuere. Qui autem duo rerum omnium principia, duabus prin BONUM & MALVM esse dicunt: eum quoque D cipiis. um quem ipsi bonum appellant, omnium aucto-
110쪽
rem negare,neque ut omnipotentem celebrare, nec summam dc omnem ei potentiam tribuere, atque adeo totius potetiae vix scmissem, neq; credere cum
oui fons bonitatis & lucis dicitur, bonitatem & lucem impertiri omnibus, necesse habent. Quae a tem & quanta diuitas maiestatis probra eorum ora- tionem consequuntur Z Nam & timidum eum inducunt, MALVM ipsius finibus appropinquans metuentem, ne in ipsos quoque penetret: ob eumque timorem iniuste atque inutiliter, animos, cum nihil ante peccassent,ut aiunt, sui partes de membra obiicientem M A Lo, ut bonorum reliquias tueatur, instar Imperatoris,qui hostibus ingruentibus partem
sui exercitus obiiciat,ut reliquum conseruet. Hic. n.
sensus eoru est,etsi fortasse verbis iisdem non utun--tur. Qui vero, ut ipsi auctores sunt,animas proiecit, .proiiciue iussit, aut oblitus est,aut no cogitauitatuq perpetae a essent animis MALo traditis: quippe
quae &vrantur,dc in sartagine torreantur, & modis Homnibus excrucientur,ut aiunt: idq; cum nihil antea peccarint,dc Dei partes sint. Postremo illud addunt, si quae earum impiae euaserint tales autem apud eos sunt, no caedibus,non adultei iis, non aliis corruptae vitae sceleribus pollutae, sed quae duo rerum esse principia bonum & malum negent: eas igitur ad bonum no reuerti amplius, sed MALO ad-putinatas permanere. Itaque di imperfectus ille manet, partibus suis amissis, iisdemque auctoribus . neque enim hoc a me dictum esto amens & vaecors, qui nec quid sibi expedirer, reputare potuerit,
neque M ALI naturam intelligat. Nam quo pacto 2 O N I quasi prouinciam intraret M A L v M,cum limites eorum ab omni aeternitate disterminati separativsuerint, ut aiunt, & pro sua natura segregarit A quo autem Z Casu nimirum, & fortuito. Sic illis catas principium utiq; fuerit, aut ab aliquo utroq; Sertitio pro- illorum superiore. η Quo autem pacto illud sella bebit. quod id ap. deos ante mundum factum est r Et quod vestit in terra partitionem facimtZ Nam