장음표시 사용
81쪽
Duram seri net, & animorum ad eas propensionis, ob quam uitutemser- non modo frustrati iis quae appetimus, &oppressim iis quae declinamus, dolemus & ploramus: ledetiam seruire, nec uni solum, sed multis, interdus siderant. etiam acerbis dominis cogimur. Cuiusque enim, inquit, herus di dominus est is, qui potetiatem haubet,ea quae ille utili, re desiderat, ut conserendi,aut auferendi. Nam iis qui nostra desideria explere poscsunt, nos summittianus, paremus, & leiuile in m dum ministramus, ut nobis morem gerant. Et iis qui ea quae habemus .eripere possunt, cum timore adulamur: tremimus, di demulcemus eum ut diminum, qui ca quae nos declinamus nobis inserre potest,ne interat: & qui eripere potest, me eripiat. Constat aute & externa dc nobis aliena esse ea, quo . rum alii potcstatem habent vel conserendi, vel au ferendi ..Nostrarum enim rerupos domini sumuc& in nostra potestate illae sunt. Quod si bonum est libertas: si liberi non autem serui cile volumus: nec appetamus quicquam quod penes alios est, eademque non declinemus. Alioqui multis riam seruire
neceste erit,ut res desideratas & consequamur & retineamus : ut declinemus res fugiendas, nec in eas incidamus. Vide autem, ut qua uis in re binos do minos habeamus: alterii intus, alterum soris. Bri . tus enim appetitus ratione commota,hoc est, nobism ipsis quorum natura pendeta ratione,&capta, iam M 'M, Nor una eum illa seruit externo domino: Vt non modo
M. seruorum serui simus. Ae alii quidem serui 'saltem in semitis ab heris suis discedunt, & aliquid Vacationis ab eis i mpetrant. Nos vero etiam in mni spetulantibus, iniuriis, & monstrosis edici sim mitium istorum dominorum paremus: nec,ub iugum eorum subierimus, ullam vacationem habemus a sed alias factis, alias verbis, alias imagi ii- bus& visis ab eis exagitamur. dic quod peius est icordatiore serui absurda heroum mandata inulti 'exequuntur: nos vero& laetamur, & rationes comminiscimur, quibus ea vel consequamur, Vel decinemus
82쪽
ntinus quae illi imperant, nunquam sine damno de detrimento.
Marmentosic invita esse versendum tanquamis conmmo. si quid circumferEdo ad te peruenerit, ecta manu parrem modesa capito. Prat erit Z N. de iis . Nondum ades ' Ne longe appetita extendito sed Dcta dum ad te per um fuerit. Sic erga liberos cerra coniugε, sic erga i Israti , sic ergo diuitiasas ctu fueris, aliquan do dignus eris conuiuio deo . At morosi Oblata eti'm non acceperis, sed despexeris: non conuiua deorum modo, sed Imperii consors eris. Sic enim ea facerent Diogenes, Heraclitus, similes, merito diuini, ut erant, ita es, dicebantur.
Tironum ad res externas propensione multi K-am refrenata: ne prorsus ab eis dehortari videatur, qu nam ex eis, & quomodo percipi edae sint docet. pra dixit, necessariis aut alioqui vitae utilibus rebus obiter esse utendum, ad nauem animo semper intento. Nunc vero monet,quae ex his dentur, modeste esse accipienda et ut uxorem, liberos, principatum, diuitias, ct id genus alia , sed appetitum ad ea non extendendum esse. Sed si data auferantur hoc enim verbum praeterire significat opinor non esse retinenda vi: sed eorum ereptionem aegre non se- dam. Sin nondum adsunt, ne appete eas, neque
totus in desideriis de visis istis esto, dc tui ipsius de prosectus tui oblitus. A que etiam si data tuerint, ne laetabundus d auidus in iihi totus incumbas: sed brici modeste. dc summis quod aiunt) digiti
eas attinuito, ut iis dc imperare, dc ut oportet isti queas, supra eas eminens, dc non demersus iniis. Conuentum autem hunc eorum qui eodem in loco a Deo tanquam conuiuatore congregantur, conuiuio comparat,in quo quisque sibi attributis epulis, congruenter appetitionibus suis fruatur, alius in deste,dc pro natura sua,& ex sententia conuiuatoris; . F a
83쪽
alius inepte& petulanter,iain sibi inutiliter, quam contra voluntatem conuiuatoris. Quod siquid, inquit, eorum quae vulgus maximi facit, datum non acceperi sed despexeris, ut Crates A Di lenes secerunt, qui rogatus ab Alexandro quid velle: Recede,inquit,e sole: nam apricabatur. Itaquembratus Alexander magnitudinem animi eius, optauit, si fieri post et,vi Diogenis similis cuaderet. Sin minus: ut maneret Alexa er. Qui iritur,inquit ea
etiam cum dantur, non accipit, sed alpernatur,dc ad eam vitae excellentiam contcndit, quae a genciati ne & ortu seiungitur, non compotor moGODeorii,
Compotorti sed & collega in imperio eu dit. Nam prouidentiae, coriga Deorum in ortu hominum curando, contubernariori . les sibi facit eos, qui ex eorum sententia vitam de sunt. Si vero seiungantur, dc sirper omnia emineant Nam quod pro auctoritate impctat scitinctum est ab eo quod paret) haec eadem imitatores sui animos ad imperii societatem vocat. Nam tum n sublimi visantes, uniuersitatem rerutanquam ab ea exemti 5 liberi, una administrant. Quare inquit ij qui haec despexerunt, Heraclitus & Diogenes,diuinidcerant,&iureappellabantur. Diuini .n. sunt,
qui secundum id quod in ipsis summum & seiunctuina contagio corporis, aetate exigunt. Quod enim ab omni parte summum, diuinum est. Omnium enim rerum summum fastigium est Deus.
CVm eiulantem auo iam videris in luctu, I
pere: eprofectos lio, siue rebus amissis: caua nate vi n illudmoueat, ut existimes, versari eum in malis ob externa: Hi statim ipse rerum disingulto. sis in promtu, ut diem, Numa igit non casu itas alium enim non Uigit sed concepta de eo opinio. , Ac iuratione quidem tua eisu perturbationisubseruire, ne dubita atruo adeo in res ita tulerit, congemiscera. Cavebis auram, naintrinsecus etiam com
84쪽
COMMENTARI ys. 31 lcis IMPLICII S.
sicut in iis rebus externis quae expetendae videno; brterireputantena, cuiuscunq; sint modi, bonum nostrum in iis non esse collocatum: ita in iis etiam externis rebus, quae fugiendae videntur, constan- . tem esse decet, quia nec mala nostra in rebus externis sita sint. C um igitur eiulantem,inquit, aliquem videris. siue filio mortuo aut peregre agente, siue re aliqua sua perdita: ne te visum id impii. ut eum ob res exteros in malis esse existimes. Neq; enim in rebus externis mala nostia sunt, sicut ne bona quidem. Cur ergo iste plorans, tanquam malus sitis euentus, actigitur Z Necis enim tua natura talis est. Alioqui omnes affigeret eos quibus euenisset. Sicut id quod naturet calet, omnes eos a quibus a tingitur, calefacit. At vero Anaxagoras audito filii sui obitu,placido simul dc magnoanimo: Noram, ris. inquit, me eum genuisse mortalem. Quid ergo aia
figit istum Z Quod opinatur sibi aliquid accidisse
mali, id est quod eum assii sit. Opinio autem n
stra est. Itaque verum malumeum igit: verum
id non in rebus externis positum est, feci in iis quarum potestas in nobis sita est, ut hoc illove modores aestimemus. Quid ergo Z vir bonus non assicietur eorum dolore,qui assii untur,&improbatae sisti, ad rum opinione ipsos negligeti Nequaquam. sed serida tempori seruiendum,& quadantenusassentiendum illis, cum oratione dolorem prae se serente: tum, si opus sit una gemendo,idque non simulate nec enim .
bonum virum decet simulatio sed illud geme
dum est tantam esse hominum imbecillitatem, ut ire iam poteris qui lamentatur: cui asse i med i qui vult, eum vi α aliquatenus ab eo asseruitur, non praeproperum esse, nec eas avide arripere
85쪽
retrahat, & aliquo modo eidem subscrutat oportet,. Ipsum in tuto collocatum. Neq; enim is qui omnino in tuo statu iman se iit, retia lici eum qui absumine abripitur,ncc si totus cum eo abripiatu. Qui enim rebus humanis plane exemtus est, cum immisericors videatur, nihil valet apud eum qui angitur. Ei vero qui eodem affectu vincitur: ipsi con latione estorui.
ACt rem esse; abuti reualis magistro propa- , iasu Tit,te memento: si brenis, breMis,si lonia, longa. medicum agere te voluerit . fac eam quost per senam ingeniose repra entes. Das claudum, siprinci pem,si pubεium. Hoc enim tuum e II, trim personami / ., b e e gere . eam autem eligere,alterius.
Prius conuiuio vitam hanc,&externarum rerum usum comparauit: & qui eas largitur Deum, conuia uatori, qui liberum n0bis secerit oblatari et accipere vel repudiare eaque de causa nostram appetitionem instar paedagogi informauit,ac docuit, quemadmodum res externae tam praesentes,quam praeteritae&suturae sint amplectendae. Nam in conuiuiis suo quisque arbitratu vel abstinet appositis, vel fru- Vita auid Nunc eandem scenae similem tacit, &eos qui
mna 3 ct mUistrum describit: in qua eam pers odera dise/. aiugnetur Vel accipere vel repudiare, non Curissub, 'nostrum. Omnino enim nccesse est eam accire ris,aut erua qualia mulia sunt quae a fato dependent. Eisi clara miser enim penes nos est, aspernari Giuitias: pauperta. l. ' xem tamen aut orbum vitare, non omnino penes nos est.. ytsi nobis licet non ςsse dominis aut ma gQ atibus: at quo minus strutamus aut pareamus, 'ostri iuris. Quare in his nostri rbitrii est sus, ecbonum aut malum nostrum quod ad hoc attincti
86쪽
attinet. non in accipiendo. aut nou accipiendo, ut
ante dictum est, sed in appetitu dc usu est situm: quinos' i iuris est, ut ea vel bene vel male tractemus. Nam bene morbum aut paupertatem serre, bd iis uti si ae vel ultro vel coactus acceperis, in tua potestate: vid in scena, ubi singulis histrionibus apiami bulε personam imponere,siue regi siue serui,siue insani, qualis est Orestis, eius est qui fibula medit, quiq; tam persenarum quae in ea sunt, quam histria onum ingenia perspecta habet. Sed impositam pem sinam belle repraesentare designati histrionis erit. Quare saepe ira uus, aut mendicus, aut furiosus probatur in fabula: diues autem,aut imperato aut improbatur, cum illi datam per nam belle primunt, hi vero suam male, prout utrique in eo et borarunt. Sic etiam fit invita. QDt enim regibus, diuitibus, robustis,seruus pauper o claudus Epiditus, tam a chorago dc magistro Deo, quam ab huius
vitae thectatoribus est praelatus, qui personarii sibi ψimpositam bene dc ex magistri sentetia egit,de quod in ipse suit, probe administr uit Z in quo bonum M. malum hominis situm est, de id quod a cordius hos minibus vel laudetur, vel vituperetur.
SI corum inaugii tum crocitarit, ne te vis mil lud moueat: sed ipse ieeum diuid alim, se die: Nihil isto a mihi trai/nditur sed aut corpusculo meo.
Mur recuti nisa. ut existimationi, aut libris,aut uxo
ri. Mibi autems usa omnia portendunt r. si ego πη- ro. Leuicquid enim forum acciderit, ex eo penea, in estu lum vi capiam.
Caput hoc, mea quidem opinione, si praepotatum superiori fuisset, suum locum tenuisset, post id quod praecedit, cuius initium est: Cum eiulantem
87쪽
non assici oportere eorum dolore qui ob externae alicuius rei iacturam in malo sibi esse videantur: neque asscntiri, talem in malo esse. Si quidem n stri boni de mali vis ae summa in iis sit, quae in ri r stra potestate sita sunt. Nunc, sitie auguri una, siue omen, siue diuinatio mali aliquid portendere tibi videatur: ne sic qu dem, inquit, assentiaris: sed so positis corporeis di externis rebus cogites, bonum de malum tuum penes te esse. Si igitur ipse in malo esse nolueris, ista quae portenduntur mala, non tibi portendentur, sed aut corpori tuo,aut famae, aut pibus, aut liberis, aut uxori. Tibi vero prospera omnia significantur, si ipse vis, quia penes te est binum di malum tuum.'Atque adeo fieri potest, ut mala quae videntur in rebus externis . tibi prosint rci tanto magis prosint: qiranto maiora videntur, si recte ea tractaris. Atqui si ea tua mala essent, nocerent,non iuuarent. Qimniam igitur ijs dc iuuari otς , nec tibi quicquam accidet mali nisi ipse se s: etiam ea quae portendi mala videntur, si volio eris, non tua mala erunt, sed eorum alicuius quae extra te dc a te muncta sunt.
quod vincere tui arbitrii non ea. . ,
Quod dixit,nihil tibi portendi mali nisi ipse v .lueris, ut in tua potestate sit, non esse in malo: eius subobscure,ut opinor, his verbis causam dc ratione. assert. Nam penes te est, nunquam cum externis robus congredi dccertare , siue appetendo siue declia nando: in quibus aliquando vinei necesse est, aut s ustratum rebus desideratis, aut circumuentum declinatis: penes te est in iis solis versari, quibus ne unquam frustrere siue appetendo siue declinando
intestarbitrii. Id vero luminudest, quam si os
88쪽
sorvi nunquam succumbas, sed perpetuo sis inuictus, penes te es se. Quod si hoc,illud etiam penes te est dubio procul,ne unquam sis in malo. Nam qui in malo ςu, a malo vincitur. Sin peneste est nevn- uam in malum incidas: illud etiam penes te erit, ne quid unquam tibi mali portendatur. Recte igitur dictum, Nihil tibi portendi mali nisi ipse velis: h est, nisi in eo tamen destendas, cuius vi toria penes te non sit: hoc est, nisi in rebus externis binnum tuum &malum tuum collocaris.
SI qu m inruire iis honoribπι--- ρὼρmstare prialium, aulatioqui rentemvideris: vide nequando beatumi πνρ duo, vis,-νι- impetum sectum. Nam si in reb- nostra potesta- , t . itiis .ctis vis tranquillitatu constiteris, nec inuidia . . no a titio locum habebit: tus irae non Imperator. nsmaror, non Con esse malo, di bor. Adram utem rem via caest, eorum tua inpotestaton grana int contramis.
Cum inuictum esse dixisset eum qui nullum de
rebus alienis certamen sitsciperet, exempla vero e rum quibus hae prospere euenisse videntur,& aeni latio aduersiis eos&inuidia vel inprimis eoari iliunt: compendio demonstrat, eorum neminem qui bonum numanum quaerunt, unquam inuidere aut aemulari. . Nam si bonum humanum in rebus
nostrae potestati sibiectis stum est: qui vero populari honore, potentia, gloria proeliunt, nihil e Him habent, quae in nostra potestatesta sunt: b iusinodi homin f, ne bonum quidem haberet, mini conueniens constat. Quid ergo loci aduersiis istos habeat inuidia aut aemulatio 3 Nam inuidia dolor est . ob alienum bonum ortus: &aemulatioi Ur quidam voluntatis exa quandi se cum eo
89쪽
quod bonum habetur. Nascuntur autem hae perturbationes ex eo, quod quiuis homo ipsius naturae impulsu honoris est appetens,nec paribu&de dignitate vult concedere. Itaque si qui sunt infirmiovribus ingeniis, qui ipsi nihil proficere possunt, pro
ximum quenque deprimendo aequare illum aut etiam superare contendunt, & successibus aliorum dolent,quae est inuidia. Nam ad eum qui cum bene agitur, vel agi videtur, inuidia velut arrepit, in primis vel genere,vel studio,vel sortuna parem. Nemo enim vel prorsus eminenti vel omnino inferiori in . uidet, neque cum talibus certat quispiam. In quibus vero aliquid animi dc nemorum est. hi inflammati auiditate feruntur, ut illos strenue progrediendo vel aequent, vel superent, cum quibus sibi ce tamen instituerunt. Quare inuidia semper est viti sus affectus: aemulatio vero cum virtutem spectar. bona est, & cognata boni amoris: cum autem res externas, mala, nec inuidia melior. Si ergo& inundia&aemulatio opinione boni excitantur, honos vero & potentia & celebritas nominis, qliae vulgo in bonis habentur, bona non sunt, cum bonum in. rebus nosti potestati subiectis sit collocat um,constat, in iis inuidiam de aemulationem nihil habere loci, ii quidem veritas spectetur. Non decetagitur. eum qui eruditur, iii uiderido uci aemulando eos, quibus ista ad voluntatem fluere videntur, in eis bonum collocare, Libertas enim ei expetenda est a suis temerariis affectibus, nihil autem rerum extemnarum. Una vero, inquit, ad libertatem via ducis,
rerum quae in nobis sitae non sint, despicientia diquae nos dc libertate priua it,& victoria. In his enim dc frustrari, est iis quae appetimus, dc in ea quae fogimus, incidere. In his versantur brutorum n stta,rum affectuum appetitus, & tyrannis eorum, quam in nos exercent. Quamobrem rebus externis despiciendis, etiam cognatas cum eis appetitiones,
veluti sociis destitutas, rationi praebemus obedientes.
90쪽
ument' , non eum qui conuicietur aut verberet auctorem esse conramielia: sed opimonem de eu tanquam contumeliosis concepta . Cum igitMν taquil iam iritarit, opinione tua te iratatum es esciso. us uter inprimis operam dato, ne visa tibi assem Dis extorqueant. Nam si semel tem im moram impetraris, facilius Vselibi imperabis. Morae, exi Ωιm, o, omnia qua in malis habemur, ob oculos tibi
quotidie versentur: omnium vero maxime mors sic
nihil inquam humile cogitabis, nec imponsa cupios irruam.
- Rursus eleo tis io quae in rebus externis habentur bona, A via viij a ad libet ratem demonstrata, renim quae nostri arbitrii non sunt, comenatione:
quae contra haec afferri possunt vel oratione. vel tis ronum tacita cogitatione, dii luit, ipsis eruditi nis principiis innuens. occurritur autem ei hoc in modo: Si res externas despexerimus,eaque de cau-i εα si viles A inopes perni serimus multas po ntio rum iniurias perseremus, mdc ullis munixi praesidiis simus. & eis adulari recusemus, con'. uiciantur oc verberant. d variis nos contumeliis. sciunt,& qi ae habemus eripiunt,& relegant, inte dum deniq; nos occidunt. ipse vero ad haec respondet : nihil esse in istis graue, quod alioqui omnibus grauia viderentur: sed opinionem quae ea grauia Laci. at,esse gravem. Quare non istos, in talia facis cant,conriimelia nos assicere: sed quae inmobis stopinione, qua nos*ssici contumelia putemus, eam esse qiuae contumelia nos assiciat. Opinionem Utem & existimationem de ea, i postium opus eis iNos igitur a nobis ipsis assici cuntumelia. Neque Crimo seu vero grauem rem eue, aut indignatione dignam, vera se aicontumeliam, inde constat. Aut enim vexum est sum, aqν aeris .aut salsum. Si verum: cur Mesella serimus