장음표시 사용
161쪽
semper secunda fortuna uti: magis etiam in lices erunt. Quum enim iis rebus potiuntur .gliscunt in Esaisectus sc cupiditates naturae humanae repugnantes. Cui libet autem id quod est ipsius nati contrarium, dc malum est, cicalamitosum. Qi Vero non tantum necessitate demonstrationum c sendi sunt auditores. sed rati latim etiam in nostra sententiam adducendi, si eos amplecti velis ea quae de rebus externis, bonis, ut habemur.&malis dicuntur: eorum illo commonefacio,quae ante dicta sunt: nec ea quae mala dicantur, esse mala, tametsi cum laboribus & dissicultatibus coniunctii: neque bona propria bona. sed & mala quae putantur,tum agrotantium medicinas esse, tum valentium exercitationes. Bona vero & ipsa pro necessitate de dignitate tam accipieti umquam eorum quibus adimuntur, dari atque auferri.Nam diuitiae quidem ei
qui recte iis uti potest contingunt,ut de ipi e facilius agitet, & aliis habeat benefaciendi iacultatem : α ad beneficia voluntatis incrementum. Improbis vero in poenam & castigationem. Etenim auari per omnem aetatem in congerendis opibus solicite -- cupati,sem per impendente metu, nullum ex pecunia fructum capiunt. Qua poena quae iustior& eetior esse possit 3 Luxuriosi autem homines men- . dicis sunt egentiores: &prae delitiis quidam inte eunt, propterque diuitias in maxima pericula devocantur, neque sui ipsbrum pro dignitate cura nigerunt: ob diuitias neque boni quicquam discen-
res, neque vitam naturae humanae consentaneam
exquirentes &lectentes. Sic valetudo, sic potentia nocent, maxime improbis : ac partim castigandi, partim ulciscendi causa tribuuntur, ut afflictione perturbationii obsaturati,tandem evomant affectionunti commotionem, iam ad castigatione 'ec purgationem idonei reddantur. Nam curatori animoru id ςurae est, non ut animae actiones secun- dum asseci us,sive metu, siue propter alios affectus,
corii intur: sed ut ipse malus habitus depraua 'coiasuetudo
162쪽
consuetudo destruatur. Atqi haee supra dicta sunt copiosus: unde si cui sit opus ea repeti poterunt. Ac aduersus eos,qui suis disputationib. Dei prouiden- stibi Dιtiam tollere conantur, citis multa diximus. Alter' esse immtium Semiatorii veteri consuetudine. Ad tertiam tabilim igitur disputationem, seruatore propiti accedamus, quae&esse numina,&consulere fatetur rebus
humanis: sed eadem muneribus oc donariis & stipis distributione a sententia deduci statuit, vinoitiae aetatis homines ientiunt, Vt iniusti, auari, rapaces, sint indemnes,si partem exigi am in haec impenderint, & in eos erogarint qui ob haec vota se facere profitentur,quique exorari Deum perhibent,permittiq; facinora eadem, nec dandas esse peccati poenas.
E quibus sunt. qui id bonitate Dei dignit esse dicat, connivere α dare veniam delictis: in quo non satis explicate, mihi quidem, dc sentire videntur,dc dicere. Quid emo isti rationi respondebimus t Sed cum duplex ea sit, diuidenda est in eum, qui facit iniuriam,&qui accipit: dc consideranda ista quae iactatur indulgentia de venia, quid dc iniustis faciat, dc quomodo assectos iniuriis tractet 3 Nam si bonum atq; scelerum ex utile est iniustis permitti iniurias, neque poenas eos PGr. ηε dare: fortassis a Deo proficiscetur ista indulgentia. --
Bona enim omnia inde ad omnia perueniunt. sinia maximo eis malo est. de adiuuari ad iniuriam. αnon dare poenas delictorum: quo pacto istorum auctor erit Deus, ut omni u bonorum auctor, ita mali nullius, ut multis verbis est demonstratum Z Iniuria porro, auaritia, luxuria, contumelia, cum asse- . , mones sint,animi naturae contrariae, siquidem ho rum contraria naturae sunt consentanea: morbi nimirum de probra de vitia sunt animotum. Quae .
qui sua indulgentia fouet atque alit, nec medicina adhibet: malitiam auget scilicet. idq; si nimieribu, 'etiam delinitus facit: an non mediocribus etiam ...
hominibus deterior habeatur Z Q si s enim est qui 'μί' suscepta rei alicuius curatione, ob largitiones eam corrumpi sinati quia ergo germanus medi,
163쪽
cus,eum qui cibis & potionibus aliquibus laeditur, pretio aut precibus adductus, rebus noxiis audaci refrui patietur,&ad earum usum adiutabit 3 Numquae sectione ustionemve desiderant, acceptis iv . . neribus incurata relinqueti Quod si medicina quaedam improbitatis est vindicta diuina: humanam dicina quo pacto deterior erit Z lam cum eorum idiiε riu se etiam qui iniuriis afficiuntur, rationem habete dictι non ne- catur, curamque suscipere: videamus &hos quomodo tractet,cum iniurios quodam modo&irtet di adinuet ob largitiones t A ge vero quis vel me
diocris imperator hostibus ob largitiones pro exercitum Quis oves lupis opilioὶ id opilionem dico Z Num pastorales canes accepta laceratarum ovium parte, diripiendum teliquum glegem lupis concedent Θ Et qui non erit impia ratio, quae Deo tribuat,quod & canibus sit indignum Z Denique ab iniustis Deum seduci , quid habet rationis i Nam a μη religiosis quidem hominibus saepe munera Deus pioru De M acceptat, no quod his egeat scilicet sed quia ii a sui-
repudiat. bus ostiaruntur, ut animis, ita etiam externis Ico
ad eum se conuertunt. Quod si munera & improbi offerrent, orantes poenam sibi irrogati, dc adhiberi medicinam: fortassis ne ipsorum quidem munera Deus repudiaret. Sin ut deteriores fiant: quae ratio
esse ponit 8 Nam si nihil aliud peccarent, illud satis
sies ad esset, quod sperant se Deum muneribus corruptu. Deum com ros, quo magis etiam ab eius familiaritate remo uerti, irim ueantur. Quae est igitur ista ratio peruulgata illa uerti a Deo quidem, dc unde ortum suum habet, quae muneri- 'non contra. bus di donariis ci precibusta beneficiis &siipplicationibus ait a sententia deduci Deum, dc veniam dare peccantibus t Fortassis enim non temere fides ei adhibetur. Videndum igitur, ne sidioc ita simpli citer dicatiir de dictu nefas sit,nec sine scelere probari possit. Nam cum eos qui peccarunt,ex animo lictorum poeniret: ista conducunt ad reuersio ad Deum, cum sint argumenta poenitentiae; quippe non animo tantum immissis, sed etiam corpore
164쪽
inflexo dc prostrato, di rebus&m ea quae Deo probantur impendendis. Neque enim nais delinquentibus Deus antavcrx IV π .irastitur . aut recedit a nobis: nequeaobis. ipse reuertitur, aus accedit nos placaxu Humana enim istamni parte immutabili, remotissima.Sed uati,&contra natura prolapsit, diuinaeq, dissimiles facti per iniustitiam , impietatem mentiam: nos inde avellimus. Neq, ad omnia pertinentem eius prouidentiam possumus: sed tum velut aegroti per illas imp
tis medicinae. vindictae aditum in ζo is ipsi
praebemus: nos ad eam prouidentiamnem Dei attemperantes atq; accommodantes. re
nostra ad eum conuersione perinde Deus ad nos conuerteretur: non secus atque ii uis e marinae petrae iniecto,quia pex illum ci stirim sim 5 isti dc nauiculam ad rupem attrahunt, ob impcrixiam nauidisti. eius rei non se putet ad rupem accedere, sed rupem paulatim ad iplos appropinquare. Naim p Dixςn paenirentia a supplicationes, vota, Ssimilia funis axioncm non verbo habent Per eas enim res avulsis reditus sit non dictis, sed factis, cum laesos a nobis iniuria, ctisum. aut contumelia ludibrioue quouis modo affetos placamus, vel ipsos vel eorum postς- b . . iis iniuriam: cum iniustos auersati, suetudinem qui iustitiam venerantur, expetendo,
Haerati ne coni ei terest utendum, nudis inte vallis interrumpenda, vi ipsit m .'T' ' Nurarim,
Euidens autem argumentum atque allectus eri Verae menitentiae, rursus nee eadem cc mittere, nec minora illis.Debemus enim inaequali inclinatione, a tanquam nauigantes, in ψonvariain tra nive par-
165쪽
tem. ana autem poenitentiam satis aspersectani purgationem esse, constat ex eo, quod & Deus hunc Omnis eas, pu gationis finem spectat. Cinnis enim castigatio solio ad in re vitio tam hic, quam apud inferos, eo fine adi qui ensisa betur, Ut animam suarum calamitatum pigeat, vitur comm., que improbitatem & vitam naturae repugnantem. dationem oderit, Utque ultro amplectatur dc diligat virti erturi suntque certissimae rationes, & mentis persoctiones, elim quis ipse sibi si vindicta. Atque hie fortassis citius rem bene gerit, quod vino & sua sponte castigatur. Crnciatum enim & dolorem animi hostulant, qui delitiis de voluptatum illecebris inescati peccauerunt. Quos enim vere delictorum& peccatorum poenitet, hi acerbissimis conscientiae cruciatibus seipsos mulctant: qui magis dolorifici. mordacioresque sunt quam corporis cruciatus, de . . consolationem minus admittunt. Haec contra ter-
tiam impietatem, trium illorum pessimam, dicti sunto. Optabilius enim est. potius non esse, neque prouidere: quam si sis, dc prouidere videaris, iis in 'esq, sdiari quibus prouideas. Hoc enim est male esse hq Malumus autem non esse,quam male esse In caussa est,quod bonum altius est,quam id quod est,ec quaipium esse: Ac quia bonum,eius quod est, principium est. Quare finis etiam omnium, hoc estreiusque causa fiunt omnia. Nam de ipsem esse,tanquam Vera GDd, num amplectimur. QEare cum male nobis est,non sententia, ςsie malumus. Longius fortasse quam hoc institi misi, ij. postulat, explicandis hisce quaestionibus simoni unda a , eo quod omnis honestae vitae dc perse meni m. animi principium dc finis est ad Deum conuersio, cum dc vere de eo sentimus, esse Deum, de consilere rebus humanis. dc bene iusteque omnia Summum subernare: dc cum paremus atque ultro cedimus unicum iis,quae ab ipse geruntur, tanquam ab optimo con-
animi silio proseius. Etsi enim dc per sese mobilis est ani λυιομα. ma, dc sui iuris. dc in sese principia habet bonorum
5c malorum: tamen a Deo ita condita est, ut se ipsi moueret. Q propter dum sitae causae tanquam ra
166쪽
dictinhaeret.& conseruatur.& suam belon: csi qua Deus eam condidit. Si vero sese inde auellerit.& suam quassi radice quantum inrsa est
deseruerit: marcescit & contabescit. - .a facta, donec de integro reuersa,&suae causae co iuncta,persectionem suam oriri potest,ut vere conuertatur, nisi tribus his quaestion bus & mente perceptis,dccomprobatis. Quis enim aut adcid quod non M. conuertaturi aut quod cum fix 'ν ' . E quod cum dc sit de curet, illam curam malo fine ac nocendi studio susceperit .
AD uatem accessurus, memento tenegotii euen tum ignorare: sed ea de causa adesse, ut eum amate com eas. mauoutridesset, uti cum' eni rei
s sisti siquidem Philosophusfuιω. Nam si ex eo a
bonum esse. nel malum. omnino est . tur ad atem Vorreonem,alioqui tremens eum accedes. Sedillud conssiturum Q. O ortet, nihilinter quamvis esse: nem ad te attinere eum,cumsecura modi'. Li
impedissento. Magno igitur Irios accedito. Deinda, si et id consilii memento quas in conmum adhibueru: is quorum, nisi para eri auctoritatemsis neg&cturm. ora ulum accipitaum accedito,q-madmodas arapiacebat Gu videlicet de rebus, ratio refertur ad eventu: ct in quibu4 nec nec ex arte ab suppetat occa*nrarum est,considerandum Cu igitur vel amicis .vet tria cum peraculo. Ueniada erit: noli consulere mic
167쪽
hu illud etiam coniungitur: una cum amis,
. in homines dc Deum,deeu-ausq; ossicus erga seipsum dicturus: medium quosdam genus esse vidit, quod officium & erta I mdcerga semetipsum postularet,diuinationem. Tripertita est autem oratio. Nam & quibus de rebus sint consiliendi vates dicit, & quo animo adeundi, quo pacto responsas eorum sit utendum Z Auspincatus autem est a medio, quod ipse primum fortas. leuatuit, quo animo sit adeundus vates. dc appeti- tione di declinatione seposita. Nam alioqui tie- Dadeudus mentes accedemus, si appetimus timentes ne id mates. heri poste neget vates. Sin declinamus: ne id Gree praedicat. pacto autem di appetitionem α declinationem vitabimus Z Si cogites, inquit, externaeue ea, de quibus vatem consulimus. Nam in iis quae nostrae potestati parent, vate non est opus Quis enim illum roget, an res naturae consentaneae lint expetendae, eidemque contrariae declinandae 3 Si igitur ea de quibus percontamur, penes nos non sunt: ut, An sit nauigandum 3 An contrahendum matrimonium 3 Αn ager emendust Ea vero quae penes nos non sunt, nec appetenda, nec declinanda sunt: ad vatem nec appetitionem, nec declinationem afferendam esse constat. Quid enim euenturum sit,ignoramus. Id ipsum celte quidem e vate
ruaerimus. Sed cuiusmodi id sit,nosti,inquit, siqui
em es philosophus: eorum quae nostri arbitrii non sunt. neque bonum esse quicquam, neque maliam eoque nec appetendum, nec declinandum. Nam harum rerum periti, sisna etiam dicunt,eonia It rum auiditate confundi. Atq; hoc tibi vatem comsulenti ad animi constantiam conseret, quod scis, quicquid eueniat, te stuctum ex eo capere posse et
168쪽
eoque maiorem, quo res asperiores suetint, recte illas gerendo. Fidenti igitur inquit animo. 5: nihil istorum metuens, diuinum expete consilium. sequitur ossicium aduersus Deum, ut omnino dam consilium sequaris. Qui enim Deo suadention obtemperarit, cuinam obtemperabit 8 Nam quod aruspicum responsis aliquando non obtem peratur. illud unum in causa est, quod nostias appetitiones & declinat iones non coercemus. Quare nec appetentem nec declinantem accedere, non illud modo conseri, ut fidenter & absque trepidatione accedas: scd & hoc, ut diuino consilio pareas. His expositis, stibiicit, quibus de rebus sint consulendi vates 3 iis nimirum, qirarum exitus sit nobis incertus ante rem peiactam: cum ex ingenio &arte, ad illas res pertincnte,atque experientia, finem animo complebi & prospicere non possumus. Nemo enim vatem consulit, an homini cibo dc mno sit utendum.omnino enim his eget animal. Nec an philosophandum sit,aut naturae congrueter vivendum 3 cordato enim homini constat haec esse utilia.Neque domus quae aedificatur,qualis sit futura. Ars enim formam eius antea delineauit. Nec agricola, sit ne plantandum aut serendum Z haec enim agricolae sunt necessaria. Quando vero, aut ubi, aut qualia semina quales plantae, si haec ante usitata non fuerunt, aut primum incoantur, fortasse rogabitur Hor ' cu
Quibus aes rebus sint. consulandi
aut primum incoantur, fortasse rogabitur vates. Item an nauigandum sit, alieno praesertim di ob Duieti periculo tempore. Non tamen rogandus Vates, an res prodeundum ut in sorum, aut exeundu in 3grum, petendiam Quamuis enim & haec euentus aliquando incom' oraculum. modus sequatur, plerunq; tamen ex sententia succedant: id quod frequentius. accidit, harus icina egere non videtur.Licet enim ex ratione aliqua aut arte occasiones suppetant, ad perspiciendum id
quod propositum est: non tamen euentus erit mnino necessarius. Neque enim natura, neque ars, neque consilium M voluntas in rebus externis ne
cestarium habent euentum: sed id quod plerunque
169쪽
fit, satis causae est curvate non egeamus. Nam dies. natio de rebus om nibus,timidos reddit&ignavos, dc ut parua magni fiant ncit. Illud vero consideratione dignum est: si de rebus nostrae potestati su tectis vates omnino c5sulendi non sunt, quo moti sentiendum sit de anima , sitne ea mortalis anim- De rerum mortalis 3&an hoc praeceptore sit utendum Z Com tur Πρη stat enim multos veterum de rerum natura cons v t Aseήm luisse vatest quamuis hoc aut illo modo sentire deris μην-- rebus, nostrum opus esse dicamus, &in nostra potestate esse. Videntur autem ea quae ratione percipi ac demonstrari possunt. ex demonstratione cognoscenda esse. Sic enim scientifica parabitur cognitio, si per causam demonstratio facta fuerit. Audisse autem ex Deo. immortalem esse animam, fidem quidem firmam parit, uti par est, non tamen rei sciem . . tiam. Si quem vero causas etiam edocere dignatur Deus, de scientem reddere: aliud hoc diuinae bonitatis genus est, non diuinatricis, cuius est, exitus astionum humanis ingeniis obscuros praedicere. Quamobrem etsi quidam de rerum natura oracula consuluerunt: tamen hi & rari fuere, nec ex princi
pibus philo phorii, sed si qui certo credere ac per . suasum aliquid habere, quam scientiarem compre hendere maluerunt: cum probabile sit.velle Deum ut anima per se mobilis, per sese etia verum cernat. . 'De escio Atq; adeo Epictetus quoq; &Socrates illa sciscitari
nonpercon- vetare videtur,quae anima per se cognoscere potest. . Eum certe non probant,qui roget,an periculi ibes tas pro patria aut amico sit coeunda Rectaenina ra
tio praetcribit, discrime illud non esse recusandum Quamuis igitur dissicilia quidam praedicta fuerint:
nihilominus defendendi sunt. Quorsum igitur a . tinet de iis interrogare, de quibus constat quid sit agendum Z Illud etiam patet, Apollinem ijs qui ro-uarunt, an supplex dedendus esses, grauiter succen- suisse. Quae . n. recta ratio fieri iubet:ea facienda sunt absq; interrogatione, licet cum molestiis atq; Peri
culis corporum & fortunarum coniuncta, cum M
170쪽
haec ad nos reserantur. Postquam vero demonstrauit, de huiusmodi rebus non consuledos esse vates, eo quod cuius unque modi victimae fuerint,omniano na periculum sit adeundum: idem etiam Α- linis auctolitate confirmat, qiii eum qui amico .cum interficeretur opem non tulisset, sano eiecerit. . Nam duo Delphos petituri, in lationes inciderunt, a quib' cum alter interficeretur,alter aut suga elapsus,aut alioqui non opitulatus,ad oraculum venit, equo eum eiecit Apollo.his verbis: Cede meis ad tu eadis remanteremntem Lui socium non iuuermetsiproximmesses.s anquam autem constat eum, quamuis voluisset νutique amicum periculo mortis non erepturum suisse: tamen periculi iscietas non fuit deserenda, sed ferendum auxilium , licet una pereu dum fuisset. Ob eam igitur voluntatem Deus eum pollutum iudicauit, ut qui ex nimio corporis amore amicum deseruisset, sicut in alio voluntate probauit, quamuis aduerso euentu. Cum enim iterum
duo quidam in latrones incidissent, alter coniecto in latrones iaculo, eo frustratus, amicum percussit di interemit. Profectus igitur ad oraculum, aedem ut de amici pollutus,ingredi non fuit ausus. De
us autem hos versus edidit: . . .
Te cruor hau maculat: nune purior, ais fuisti. Eiu occisin enim tibi, dum defendis, amicu . Si igitur caede amici non modo non pollutus est, sed purior etiam factus quam fuerat, ob bonam voluntatem: recte facta non in casu atque euentu. sed in consilio de voluntate posita esse constat.Co siderandum autem est,& haec quo modo dicta sunt, di quo ordine dicentur omnia. referri ad medium
habitum eius qui non nullos progressus habet,& in Philo phia versatur. Etenim haec verba Siquidem es pnilo plius in ijs etiam quae sequuntur, tale aliquid multis locis signis .ficant.