장음표시 사용
41쪽
sent8tia Dimo enica axplicatio.
incri L. VI PI qmeditatione ad illa assiencti,cum ad i uenerint,non perturbemur. Nam qui ita se parat,is&cum non acciderint illa, gaudebit, ut euitatis iis quae meditatione ipsius iam quasi acciderant: docum acciderint aliquando, eo tranquillius &tutius ea suscipiet,quod exspectauit. At dices: primum so- re timidos&ignavos, qui aduersos rerum exitus subinde cogitarint. Deinde, molestam esse omnia cno fixam tristium eventuum cogitationem, quae quidem diuturnitate temporis augeatur, si nego tium prorogetur. Itaque Demosthenicum illud 4 magis laudabis,qui suadet,semper omnes res hone stas suscipiendas esse cum bona spe: & quemcunque Deus euentum dederit, magno animo ferendum. Sed heus tu, si Demosthenes eam spem bonam dicit,quae conatu bonarum rerum nititur, qualiscun- que sit exitus, cum Epicteto plane consentit, nisi quod methodum non adiicit, qua magno animo ferenda sint quaecunq; Deus dederit, etiamsi asper- .rima fuerint. Epictetus autem serendi rationem tradit, primeditanda natura rei quae& nos deceat, di nonnunquam molestiis& difficultatibus impli- cata sit. Quae utroque modo tolerabilia fiunt: tum a propter rei di dignitate &utilitatem, cum quam lestis nonnunquam sunt coniunctae: tum quia prae- imeditatae sunt, neque praeter spem acciderunt Sed si, Demosthenes eam spem bonam appellat,qua& sa
lus conseruetur,& periculum evitetur: vix,ac ne vix
A quidem fieri potest, ut is qui spem salutis atque suc- .
torrent. cessum perpetuo foueat. ingruetes calamitates mo- derato& aequo animos erat. Neq; enim corpusn
queanimus subitas mutationes sine perturbatione fert: eum & anni tempora licet eoru mutatio pau- latim fiat morbos plerumque gignant. Neq; vero timidos, ignavos, moestos, ista dissicultatum & pe- iculorum praemeditatio efficiet. Nam si actionem.
-hbssia hM tio monstrarit,tametsi non absque oericulo,ut boni
,- ὰ, desiderium dc fidentes di actuosos facit: sic pericali
42쪽
cogitationem id consolatur,quod rectae rationi paruerisit, quae praeceperit, expetendum illud opus e iam cum periculo litisic. Nam periculum & damnuam ad corpus de res externas pertineant, non proprie mala sunt nostra,nostrarumve rerum, si modo lapimus.Vtilitas vero rei honestae, vel cum periculo suscipiendae, cum sit animi, hoc est bonorum nistrorum: multis doloribus,damnis, exiliis de igno- miniis aequari, ac potius praeponderire potest, di excellentia boni consolari. Omnis enim homo bonum maius cum minore malo Eoniunctum amplectitur,praesertim si bonum esse nostrum, malum vero alienum esse vidcatur. Caeterum non verbis
tantum dc labiis ista leui quodam impulsi animi. sed vere dc ex animo dicenda sunt, ut discrimen itulud in vita de moribus appareat. nam tum quo P cto adhuc tristis 5c anxius,disticultates honestia co- natibus interdum obiici selitas exspectabiti Nam illud ipsum iis qui naturi congruenter vivunt,ma- rimo iblatio est,quod non citra aerumnam, sed cum periculis, vitaeque discrimine id quod bonum est, amplectuntur. Declarat hoc Menoeceus,&alii qui Moa crasti se pro patriae salute Diis Manibus deuouerunt. Etsi autem Epictetus id quod vult, exemplo vilissimae 'Oς rei docet: tamen simul orationem suam per ea quae p imultis octape accidunt, clariorem facit, dc memoriam atque assensum auditorum excitat: simul id
quod ipse statim subiicit tirones in minoribus
primum exercendos esse monet, ob eas causas quas ante diximus. Sed possitnt bati: etiam ad malin ira transferri, quae cum maioribus sepe periculis Fructu is coniuncta sunt,dc in iis rei natura nobis digne con- conscientia sideranda, una cum euentibus eam non raro con titandum: sequentibus, ut quisque secum constituat, se ea raunis non quoque, si inciderint, moderate laturum esse. S ic Alodum. enim naturaesiis statum tuebitur, si Ecbonae actionis fructum capietide euentibus non perturbabitur.
Nam si pertur tussuerit, seque in malis esse putinuerit: aut initio non recte iudicauit suscipi diu
43쪽
id esse: aut,si tum recte,nunc effoeminatum in m dum & timide perturbatur, mutatque sententiam
quae utraque contra naturam sunt
HOminei perturbotur non rebin, sed iis qu/υδε rebu3 habent opinionibus, verbi causa: Mors non ea malum. Alioqui enim Socrati ita visum esset. Sed opinio de morte eLI, qua malam eamfaciat. Cum igitur impedimur, aut distrahimur: non alios culpomu , sed nosmetipsos, hoc eis,nostra4 opiniones.
risjacit. Naturalia' sunt uniuersalia.' Hactenus exposuit,quo pacto fieri possit,ne dissicultatibus , quae comitantur actiones, perturbemur. Cogitandum enim, fore ut eae sequantur: de statuendum, rem esse nihilo minus suscipiendam, animo praemeditatione confirmato. Nunc aliam rationem tradit, ab ipsarum rerum natura sumtam, quae dissiciles esse videntur, nosque perturbant. . exemplo hic usus non paruo, sed morte, eorum quae nos perturbant maximo.Nam eo quod propositum est, peream demonstrato: multo magis in iis quae minus atrocia videntur, demonstratum erit. Ait igitur,res quae nobis videantur acerbae accidere id oque nos turbent, ut in periculo constitutos, neque acerbas esse per sese, neque veras nostrae perturbationis causas. Sed opinionem de earum acerbitate conceptam esse,quae nos perturbet: atque ostendit, mortem immaturam humana vi illatam, quae mnium atrocium rerum atrocissima videatur, non esse atrocem. Ostendit autem paucis ille quidem, sed accurate & efficaciter, hac argumentatione. Quet natura terribilia sunt, omnibus terribilia videntur: ut natura calida, frigida, pulcra,&alia id genus,mnibus talia videntur, iis praesertim quorum n tura integrior est, & prudentia maior. Mors non omnibus videtur terribilis, nam Socrati terribilis visa non
44쪽
Usa non est, qui cum eana effugere posset, sustinuit tamen e totumque illum diem apud amicos immortalitatem inimorum declarauit, de qualis se purgatrix plilosophorum vita edocuit. Conclusio quoque ex ijs quae posita sunt perspicua est, mortem Dapte natura non esse sormidabilem. itaque mors ipsa nos non perurbat: sed opinio de mortis atroci- late ea est quae nos perturbet, neque mel amatum
est sed i rici assiso id amarum videri facit, ob
redundantem in eo amarum humorem. Is humor expurgandus est,ut naturales rerum qualitates percipiamus. ita hic etiam opiniones de rebus corri- dae sunt, adhibita regula nostrarum dc alienarum .erum, quaeque in potestate nostra sunt aut non sint, qua bonum & malum nostrum iudicemus. Quod si mors in nostra potestare sita non est: mala non erit. Quae si non animi, sed corporis malum est: nostium malum non erit. Plato autem, dc Platonis Socrates. eam etiam bonam esse. Ec melio- socrates rem vita corporea pronuntiant: nec his quidem bonam, illis vero malam,sed in Universum bonam mira pro omnibus. Nam Socrates in Phaedone dicit: Fortas- runt. iis hoc tibi mirabile videtur, si hoc luna caeterarum rerum sit simplex, neq; unquam homini malu accidat, ut reliqua omnia. Vnde etiam praestiterit esse mortuum quam viuere.in Legibus autem,Pla- to suis vobis idem affirmat, hoc modo: Coniun- ctio corporis dc animi non est praestantior separati- one, si id quod sentio, dicendum est. At Epictetus mortem ut hominum opinione maxime formidabilem, instituti sui probandi causa adhibuit. Sed quia unusquisque nostium quamuis calamitatem fmpi te grauiorem ducit etenim aliquando dolore fi
non modo vehementi urgente, statim mortem oriamus: cum paupertate urgemur, paupertatem
morte grauiorem ducimus in licet in his etiam eadem uti demonstratione, va Epictetus de morte
usus est. Nam vehementissimos cruciatus inmor- Sectiones. .
bis sani plebeij homines vltro admittunt, in se,
45쪽
pessio omnat an Lmercede etiam medicis mimerata, secandos& vrem dos praebent. Etsi enim hoc vitae causa faciunt, mortemque maius malum iudicant: at ferri posse dolores,si expedire videatur,hoc ipso declarant. . t Lacedaemoniorum adolescentes, terribilem illam famellationem ultro gloriolae tantum causa sustinebant, tolerantia pene ad necem usque declarata, idque eos aequis animis & alacres secisse constat. Alioqui enim ultro in tale certamen non descendissent. Sic autem erga illos cruciatus affecti erant, non quin cruciarentur,etsi fortasse minus quam inexercitati ci delicati: sed quod persuasum haberent,
cruciatus esse ornamenta potius & commoda viriliter eos tolerantibus & sine perturbatione, quam
malum. Ne in paupertate quidem mali esse quie- quam dixerit Epictetus. Alioqui enim de Crateti Thebano ita visum esset, qui nasua reipublicae
concessi cum dixisset: Crates Cratetem priuat hac pecunia. actum demum se in libertatem assertum putauit, cum diauitias paupertate commutasset. Adeo neutrum horum natura tam es graue atq; intolerabile,ut nobis videtur: sed dc contrariis suis aliquando utilius, cuad nosmetipses, hoc est, nostrum rationis compo- tem animum eorum usum retulimus. Opus igitur
est, ut qui se a talibus perturbari noliti rectas de ijs habeat opiniones. d cum in nostra potestate sit,illud etiam in nostra potestate erit, ne perturbemur , & magnum ad id nobis asseret adiumentum, ut iis etiam, quae in nostra potestate non sunt, ita utamur, quali in nostra potestate sita essent. Etsi enim an ignominia assiciar, an pecunia spolier, an vapulem .arbitrii mei non est: at recte de his sentire, non ea esse mala,sed saepe utilia, penes me est. Tale autem decretum satis est ad illud, ut huiusmodi ne accidere quidem videantur: aut si acciderint, noxia non iudicentur,sed interdum conducibilia. Qui uis enim, ut ego quidem existimo, pulcrius nobis, hoe est,animo existimet, in rebus asperis vacare pertu baticine,
46쪽
batione.quam non incidere in res aduersas: eoque pulcrius, quo res aduersae grauiores asperioresque iuerint. Vt enim corpora vehementissimis quibus diue motionibus quae quidem eas serre queunt,maxime exercentur, tam ad valetudinem quam ad viis res di celeritatem: ita di animi, ut ubi opus est, ali-
uid qua iacili meta tranquillis inreferatur. Quod
uabus histe rebus consequemur: una,.ut recte de 'iis semitamus, altera. ut praeparati ad ea simus, cum tractatione corporis asperiore, quae ad omnia op- una est, quaque fit ut multi improbi homines verbera, &ea quae dolorifica censentur, contem- stant: tum raemeditatione & exspectatione, quae omnia in no sta sint. Quod si neque mors, nec . huiusmodi quicquam terribile est, constat, neque . . . . ipsa neque eos qui illa inserunt, perturbationis ninbis esse causam sed nosmetipsos, nostrasque optii ones. Nunquam igitur caula perturbationis nostrae
alteri ascribenda est,sue is dolor sit,sive metus, siue quid aliud eius generis: sul nobisinetipsis, dc no-- stiis opinionibus.
se Uum, Mur qui erudiri carpit. se, nec alium, eriolisti
Cohaeret hoccum superiore,sque coniuncti ne addita legeretur: Nam ineruditi munus est,alios accusare ob suam calamitatem: causa recte e poneretur,cur alii no accusandi ei it ob ea propter quae nos perturbamur, timemus, dolemus, aut in malis esse nos existimamus. Hoc enim ex institia nobis usuuenit. Deinde ineruditi affectioni recte annectit eius habitinqui erudiri incipit, di qui iam est eruditiis. Hic enim, ut naturae congrumterv
47쪽
uens, nee unquam suis desideriis frustrandus nec in ea quae declinat incidens: neque in ullo se malo esse putat, neq; ullum accusat xt auctorem suae calamitatis. Sed is qui erudiri incipit, interdum frustratur suis desideriis ,& in ea quae vitat incidit: quia tuin in agendo brutas etiam affectiones adhibet. Sed diuisione rerum,quae in nostra potestate sitae sunt,aut non sunt, occupatus, nouit seipsum sibi auctorem esse &frustrationis& calamitatis: non autem alium, si quando bonum aut malum suum in rebus
Iconstatim alieni iuris collocarit. Cur autem dixerit aliquis, exsequimur is qui erudiri coepit, cum in sit bonum S malum sit- ea, qua vera una positum esse norit nisi enim id sciret, scipsi ines se non accusaret) peccat, ut seipsum accuseti An eo intelligim'. sit,quod cognitio bonorum & malorum antecedit, ut quaerationis nostrae sit actio, sod non statim in
omnibus brutae affectiones se accommodant, conformant & sibiiciunt rectae rationi: praesertim vero cum ob socordiam & di lutionem rationis, &continentem brutae partis motionem corroboratae perturbationes quali tyrannidem occuparint. Sic assecta sui ea quae in Tragoedia dicit: Tamen ira mentis omne consilium premit. mobrem ad tempus boni consulendum ςst, si ratio partim cogendo, partim veluti magi eo carmine deliniendo, affectus in sitam sententiam pertraxerit. Nam tum rationis etiam cognitio sit euidentior, & si ientifica, de omnis dubitationis expers.Non mirum igitur,eos qui erudiri coeperiit, peccare interdum, avectibus nondum plane labactis, de ratione nondum secundum scientiam agente : seipsos autem accusare, & non alios,ob diuisio. cta ruit per missam. Prorsus ineruditi autem saepe dc multum metitum n peccant, quod&ob affectionum commotionem, &ob rationis ignorationem verum bonum &ma-Stiam licet quodaggredi parem nefas,
Geminδε- nem illam rerum nostri&alieni iuris utcunque ad-lum nondum diiudicarunt, neque si a bruta natura vel nuda cogitatione remouerunt. Quam dico bru-
48쪽
. esse corpus opinamur, auari autem a diuitiis pendet. Peccamus igitur cum ineruditi sumus,propter a quod bonum & malum nostrum in rebus cxte nis collocantes,quodnam verum bonum de malum nostru sit,& unde sit prorsus ignorantes: eos nobis malorum auctores me putam',qui aut aliquid no- ibis adimunt nostra opinione bonum, & appetendum in rebus externis, aut in ea coniiciunt, quae a nobis declinantur. Neque vero externa ista, quae vel in bonis vel in malis habentur, omnino talia sunt, sed interdum utraq; rationem contrariam habent.
Quapropter ineruditi adolestentes, paedagogos, ut
a quibus male tractentur, oderunt: eos vero a qui-- mbus ad voluptates inuitantur, diligunt. Epictetus autem paucis ille quidem, sed notas euidentes ii bis exposuit,quib. eruditi ab ineruditis & tironibus Erudiri.
discernantur. Nam eruditi ab omni errore dc peccato remoti,ob rationis persectionem,& brutae partis cum ea consensionem & ob dientiam, neminem unquam accusant ut vilius sibi mali auctorem.
neque enim in ullum suum malum vel ipsi sese coniiciunt, vel ab alio coniiciuntur, siquidem eruditi sunt. Quia si eruditi sint,non in rebus externis malum collocant. lneruditi autem utraque de causi Meru Lerrant & peccant, eorum & ratione & bruta parte male affecta: atque aliis suum vitium imputant, quasi id in rebus externis inesse cernerent. Est autem dc facile & iucunctum , & indoctis omnino dia 'num, culpam eorum quae ipsi deliquerint, in alios c .inserre. Qui vero erudiri incipiunt, & principia Tiro,i. lutis habent : etiamsi peccarint, & in malum ali- uod inciderint, tamen ubi sit malum, de unde na- statur, sciunt, diquae sit ortus illius causa, ideoque i inam accusant. Neque quisquam opinor, his iudi-
dandi velut instrumentis utens, unquam errabit in
diiudicando statu eruditi, ineruditi dctitonis. Nam 'cri ea proprie est eruditio, cum puer qui in nobis est, a i raed gogo, qui zc ipse in nobis ei castigatur. P ier
49쪽
hutem in nobis est bruta illa pars,quae cum utile vi deat,in ibium iucundum est intenta, ut pueri. dagogus vero est ratio, qui componit & moderatur brutas in nobis appetitiones, easque ad utilita tem dirigit. Itaque ineruditi, qui puerilem in modum appetitum in vita inconsiderate sequuntur, multu Peccant, quamuis ignari ob incuria, nec semetis .s accusant. Qui velo erudiri incipiunt, hi paedagogum alacrem & excitatum iam habent, & pucium obedire incipientem. Quamobrem etiamsi peccant. tamen quis peccati sit auctor sentiunt, eumque cinon alium accusant. Eruditi autem dc paedagogum habent sobrium, di puero iam imperantem, dipuerum castigatum, &ad suam perscctionem iam per ductum: eo quod paedagogo paret,cum coque consumit. Haec enim rucri virtus est.
OB nullam alienam prasantiam esseraris animo. Si equmsemet iactans diceret, sum puAcer ferendum esset. Tu vero cum insolenter gloriaris, te pulcrum equum habere: scito,equo te bonosve . ιire. idigitur es tuum t usu visorum. Quapropter eum in usu visorum ita moraimfuctu, quemadmodum natura sulat, tum essereris. tum enim alb- quo tuo bono titaberis.
Docuit quemadmodum fieri possit, ut in calamitatibus aliunde ingruentibus tranquilli, securi de
alacres simus. Nunc, quales nos in externis rebus. quae expetendae videantur, praebere debeamus, tradit. Vocat autem eas aliena bona, ea ratione quam
primum instituit,cum diceret, ea quae in nobis stanon essent, infirma, serua, impedita esse, dc aliena. unc nosque Vetat ullius externi boni specie esserri ἔπι se Elatio. - autem, hoc est elatio, hic illi non leuitatem,suia . limes spiritus aut arrogantiam significat, ut in mai lam
50쪽
lam saepe patiem ea voce uti solemus salioquin non suaderet ut nostris di veris bonis esserremur sed ut mihi quidem videtur ens hic ei signita
xt opinionem incrementi alicuius, &qiiasi gr. in diratis, ob alicuius boni accessionem. Non igitur, inquit. alieni, bonis augeri nos atque excellere putandum est. Nam unumquodque bonum, eius bonum est in quo est : & ems quod naturae congruei ter assicit, non autem alterius. Quod igitur in equo bonum est: id ipsius equi est bonum, non nostrum. Sive enim animosus, siue celer, siue tractabilis est, equi virtute habet: quae nostra virtus non est, eoq; nec bonum nostrum,neq; auget nos aut perficit. At dicat aliquis, nonne reium dc instrumentorum virtus ad poli essiores, dc eos qui his utuntur, resciri se .let 3 Solet ilia quidem. Verum asciae virtus fabrum bonum non tacit,niii ante tuerit. Quoniam so*, si is aliis
ratione aciei & figurae alia viri' est,alia fabri, ratione artis. Ipsius asciae bonum est acies, de elegantia sor, mae: eaque administerium facit, atq; ad opus quod peream perficitur. haec enim in strii menti virtus est. Ad sabri autem persectionem nihil confert. iram illius peculiare bonum in artis rationibus situm est, etiamsi opus externum peius consectum fuerit, siue ob materiam, siue ob instrumenta, siue ob aliquod aliud impedimentum. Quodnam igitur, inquit, B, iij. in h. nostrum bonum est, quo Vc assici debemus, quasi ini in visa nostro incremento de persectione 3 Prius rectam opi- iudie is danionem in primis, nunc usum opinionum naturae consentaneum id esse dixit: & quod illi hihi
opinionem, i e φοι-im visum appellauit. Videntur enim atque existimantur a nobis res tales, aut tales,alias recte,alias perperam. Atque illud etiam visis naturae congruenter uti fuerit si res tales nobis esse videantur, quales ipsae sunt: neque commisceantur inter sese & immutentur, ut luxuriam bonum , temperantiam nialum existimemus. Re ctissime autem is visorum usus naturae consenta natura con neuti cicixur,cum aspetuntur bona. & declimuit sot 4t G