장음표시 사용
111쪽
sve M ae a sensatione aut refexione ortum traxerint , cum non aliae sint, quam quas animus per ordinarium ficultatum sitarum usum, quae versantur circa mora, a sensus objectis receptas, aut operationibus, quas in semet experitur ei rea illa, potest consequi, & etiam
actu consequitur. Hoc ego in Meis istis spatii , rem ris , & infinitatis , quaa habemus , de paucis qui-Dusdam aliis, quae ab hisce sontibus remotissimae vi- identur palam iacturus sum . l
112쪽
PUlchritudo a Lockio indicata, non est quam ea, quae Vultu
convenit. Sub uno generalique intuitu, hoc vocabulum per Pendam , & pulchritudinis naturam , qualis vera sit , Perqui Tam . Complures hac de re scripsere . Atticulum Beati Enci ci Pediae , & Praefatio Domini Formo U. Traiιδ δε Beau P. Ameiusmodi scriptorum , illorumque opinionum longam de hoc tradunt historiam , etii enim multae variaeque hae rint ops Diones, attamen nullam extare, quae pulchritudini praecisam com, Pictamque notionem nobis afferat, non indebite puto. Ego primum Observo, hoc non applicari vocabatum , nisi eis, quae ad repraesentationem efformandam aptiora invenimus . Quae simplicem modificationem nobis excitant, nullum hic locum et nere videmus . Color ac fontis pulcher appellatur, non ita odor, R Dp . Per consequens pulchritudo in repraesentatione est eo sideranda: verum non quaelibet repraesentatio pulchra est, si no- his displicet; Piata liuis ergo in Iucunda grataque repraesentatuγωe debet com iere IQuid requiratur, ut repraesentatio talis evadat , est modo vi dendum . Exercitium quodlibet, ait Dominus P illν U. THσ-rie des sentimens agreaeses quod organa corporea minime debilitet & addam ego , quod non laedati voluptas est . Lux igitur coloresque repraesentatiotiem eo pulchriorem offerent , qu. magis , nulla laesione , ac debilitate visus faena , erit nobis vis idior . Ex hos fit, quod eo pulchriora nobis videntur esse o, recta , quo magis tirradiata ; diaphana ideo opscis , & levie ta asperis , pulchriora obversamus 3 colores eo pulchriores db Cuntur, quo magis continent lucem , videlicet, quantum ab obvscuritate recli fiant; in colorum serie a violaceo usque ad rubrum Perveniens gradati' augetur pulchritudo , non alia ratione s iram quia lux continua imperturbataque serie augendo progre
ditur. Niger, in quo tenuis est lux , in pulchritudine est minimus . Albus , in quo lux eit maxima , si pro puschriori no' habetur, sorsan est, vel quia ipsamet lux retinam laedit, ut ac cidie cui nivem diu respicit , vel quia nilius communis si, qu c usa parum existimatur.
113쪽
Praeter orgiaporum corporeorum exercitium pergit DomΤnus Huiuu in voluptas quoque est illud animi cxercitium , quod facultatem non delasset. Reptaesentutio ergo eo iucundior est , &pulchrior , quo maior numerus idearum imagilwmque lino t. mispore se nobis offert, & quo tacilius unico actu concipi potest . Haec est origo altera , copio suarque pulchritudinis . Varietas unitati conii in ta non est , quam per hoc titulum Pulchra K uia , proportio , ordo , I mmetria pulchrum non e tarmant , quam
Qiiod de visibili pulchritudine locuti sumus, musicae pulchritudini quit applicari Sonus in se consideratus eo pulchrior est
quo dulcius auditum exercet . Sonorum successio , quae em-cit concentum, est sonorum contemporanea Unio , in qua erus consstit concentus, & eo majorem habent pulchritudinem, quo maiorem relationi uri comprehensibilium varietatem nobis soni repraesentant . Si coniungitur expressio hoc est imitatio Phaenom Iiorum naturalium , vel assectuum characterum , major pulchritudo h t , ex eo quia majorem repraesentationum numerum uno
Praeter hane pulchritudinem , quae phsica appellari potest ,
exi t altera, quae metarhasi ea dici 'uit , quae vel in ingenii operibus invenitur & piatarieudinis liueuectualis, vel actionibus moralibus puI.hriturinis moralis nomine potest in sigiliri. Haec pulchritudo in giata adhuc jucundaque lepraesentatione coiisi-Mit; at parum vel nihil pendet ab organorum corporeorum exedicitatione , & pio hac potius ab animae facultatibus non ab ipso exercitio delassatis. Hi ne oratio, Poema, historia, tra Iatus Pssicus , mmhematicus , politieus Od. co est in toto , & in partibus pulchitor, quo major eit idearum, sen. num, cunitionum- numeriis, quem nobis repraetentat, hoc est quo magis faciat, intes animi exercet, & quo ma is simplicita e , claritate, oraene compichensibiles nobis ideas reddit. hadem ratione eo pulchrior est .actio moralis, quo grandior est. videlicet quo plures virtutumiduas nobis lepraesentat , quo rara est , scilicet quo ideae nobis novae videntur , quo Histellior, hoc est quo magis has repraesentationes ab iddis' obstaculorum , quae iam victa fuere, a uetas perspicimus. Per consequens e quov s latere aspiciamus pulch, itudinem non est praeter jucundam repraesentationem , quae vivi de Orga γa cor-POrea absque laesione , vel animi facultates , non delassando cxerceat, vul utrumque uno tempore efficiat.
114쪽
P Lucles opportuniori loco repetivimus , nos iacultatem habe. te inter se .ligandi ideas P adeo ut posita una , alteram contemplemur issa. tom r. l. Ex hoc sequitur, quod si ab infamtia ideam pulchritudinis vel deformitatis quibusdam actionibus figuris &c. conjungimus , semper , vel pene semper in eis pulchritudinem , vel deformitatem videmus . Cum ergo ideatum apsociatio tota arbitraria sit, ae iuxta educationem , commercium habitum to), versatilis, sic pariter pulchritudinis ac deformitatis dea versatilis habetur Ut aequo pergamus pede , populm, e xumque aetiones pereeinlamus , di argumentum planemus ... Quod actiones modo pulchrae , modo deformes , juxta hominum viniones, vel luculentius jurst eorum ideas , reputentur, uber xime suit demonstratum soὶ . Videndum est igitur , an idem circa objecta eveni t , ut pulchritudinem non. in intrinseca actio. num objectorumque n tura consistere , di inmus . Gratias adinveniunt Ab Issini in naribus depressis : in aquDIinis Persides ; & Siamenses dentes albos, quos nos valde Qxistimamus, ero deformitate xenent: quam ob rem eos nigris rubris que color:bus commaniter pinsunt . in Guinea labium peristatur se inis, & uς xumidum , involutumque remaneat , in quo magna , exquisit 'ae pulchritudo inu nitur , foramini lignorum lse uitula apponunt c, ; Frosit enses suis filiolis naris apicem d primunt: hsuram capiti acuminatam Musipienses efflagitant, &a primo vitae temPore e m suis natis procurant . Non desune adhuc alii, qui in figura satis nobis perridicula pulchritudinem resonunt. incussum habere gravem, ventrem pinguiorem, latam rontem , oculos Parvos, narem frevem, est Cinensibus sngulatis
pulchritudo M. Complura hujus generis legi possunt de accolis
115쪽
Nova DI Liae se . sed ne longius progrediamur, nostras perpenis damus inclinationes , & judicitam circa mulieres liberrime palis damus. O quam divcrsum. & versatile eli l Quod mihi placet,
displicet tibi. quod ego lai qtiam Uenerem teneo, tu furi an tanqu3m-habes . pulchritudinem
in oculis luscilicia locarunt . Si paeo est Venerι similis , dixit
νentia , O rursus corbulo luminum pene permixto is) , S ipse Ovidius et Ario supercilii Oons a nais repletis. Hine est , quod XENOPHON Medum , chi nomen Ara is ,
ferbelle introducit a firmantem , per se pulchritudinem non haere vim perstringendi quemquam ; si hoc esset , pergit ille , non secus ac ignis omnia sibi proxima urit , species ageret pariter in hominibus , com conua Oeserventur hi ab hac pulchritudine capti non illi : unus amat istam , alter diligit illam; uno verbo dictim, hoc a Vo untate pendet, nec dimat quislibet, nisi quam ille cupiat s i); & melius nos dicemus ab assbei tione idearum mergit . . En verba praeclari Metaphysici CO TALLAC. si Harum associationum causa citrR miratim pro qui- ,, busdam nostrum spiritum praevenimus . injustique contra aliosis illum disponimus . Hoc lit ex eo quia quidquid ex amicis , is inimicisque nos ferit , iucundis , gratisque , ceu molestis nei, injucundis conceptibus, quos experimur in illis, naturaliter Minis ligamus f quapropter deiectus illorum aliquid de gratiis, quasis eis invenimus, & bonas istorum qualitates de vitiis eis rece is sitis participate , credimus . Hae associationes permagne imis fiuum 4n nos ; amorem ves odium vigere faciunt: existimati is nem miliam , contopriamve sevent, gratitudinem vel quere is tam excitanti sympathias tandem, antipathi Ri quo , & omnes,, cerebrosas inclinationes , de, qua us haud sifile est rationems, invenire, luculenter producunt . Nonne dicendum est idem de coniuethidine , figuraque tegminum , Rc domuum mobiliumque dispositi e λ Hodie cecidisse quod heri magno clamore ubi Lbat, inter homines quis est qui 1gnorat su) V. Via . deI CV. Coost. ii U de ara. am Iib. III.
116쪽
Non ideo volo ab hac sola cairia Pulchritudinem repetere, tam tum idearum associationes huic maximopere coii fetae, cum ratione censeo; qui phaenomena sub una, generalique lese r ducunt, exten sonem ac naturae libertatem ignorant. Si ea quaecunque sint, an4mO perpendaraus, at tormationem cujuscunque phaenomeni plu- TR in unum concurrere inveniemus . Ratio sussicietis , qud isti, illique populi hanc illamve formam pro pulchriore ao initiosum ere, deficeret sane, si sola idearum coniunctioni m respiciamus . Et ut ita se res habeat, dicant alioquin , qtia ratione Sinam incolentes fig ira perridicula nobis ac gravis illo primo te papore reculiari suavique modo percutiet, & cimnium des/eria, ae 'inclinationes tangat eiusmodi , ut ad fluminis instar animum , ae Siliensium corda sibi retro trahat Extare debet ratio , quaideam 1 uavitatis cum figura illa conjungant , quapropter animum recreando sol a illius repraesentatio benevolentiam conciliat . Haec ratio quaecunque sit , associationis dictae figcrae cum suavitate, ut uno verbo dicam, cum pulchritudine, causa fuit imprimis. Et ut pergamus rectius, modo quo nobis datur, eam evolvere pertentabimus.
Duobus modis possumiis pulchritudinem considerare : iubeari ciue ajunt Logici, ta obiective . Primo sensu cum P. SOAE E comvenimus Meum in frata iucundaque repraesentatione confitcre M. Sed ut a qualibet voluptate praecise eam distinguamus , at euius visibilis obrecti repraetentationi adderre , permagni interesse puto. Secundo sensu, mihi, non esse, Videtur, quam ,, propriose eas alicujus visibilis objecti animum sibi nois rum reconci- ,, liandi, & delectatione afficiendi ,,; s ad has simplices hie notiones satis generales mentem adhaereamus nostram, tuto animo dieam , ideam pulchritudinis nobis sistere , enodateque habere , di effectus , quos ex illa in nobis persentiscimus , Ris fuere videmus faciliori modo, minorique labore explai: abimus. Mutationes organo seniorio nostro excitarae si Miusmodi sint , ut non solum natura m statum non des tuant , i: t in mes stia observatur, Verum temperent, ceu mr iuri gradu eonservent, ut alibi demonstravimus sit , & demonstraturi et imus in Dostro hypochondriae tradiata , quem brevi luci dabimus , voluptatemanerunt profecto . itaque permagni refert, hic tantum enodare, ouae visibilia obieeta potissimam iacultatem teneant , i RP TAlcintiatum augendi , recupcrandi ve , sint , 31 ralia int i ut eum Sorib A dicamus , inmutaui vii ta . Ad hoc evolvendum tria requiruntur . I. Naturalem statum internoscere . it. gradus praescribere . III. relationes comparare . Argumentum hoc ,
117쪽
involutum , ac perdissicile satis , in ipsemet hypochonditae 'imetatu percurram; si inpropter inic per summa capita reserre, satius
Natura vitam nobis dedit, voluitque, nos vivere; constituit edigo nos nostrasque partes ejusmodi , ut ad eam semper continumque rendamus , S proprietatem , qua id absolvitur , tam insistam nobis nostrisque partibus fecit , ut ea diminuta , seu a lata , vita, & finis nostrae existentiae, nec non I atus naiuratis. xit piunt , diminuitur vel prorsus amittitur . Hinc babi tur peripectum , gladiam propriciatis hujυs gradum naturalis status conisi re . atque ii gere . Juxta medicorum, metaphysicorumque
morum . vita in continua Percu Dique actione. , Vel ut aiunt inoactionum etai Gisio 'posita: qua Propter videtis, pr 'rietat cm de qua locuti sumus , incile in actione, & gradu, ipsus actionis , quoad totum , ac partes , vitae gradus praescribere, Rtque metiri. J, achina nostra cum ejusmodi enormata sic , ut uno tempore , quo una illius pars Rgit , altera patitur , di quo patitur una , vltcra agit, excellum Milonis, vel passionis graduum, quae una
ciat . Ex hoc scquitur , quod si nullus oriatur excessus inter Pelionis rassionisque gladus , Mulla adest tum voluptas, nullusque dolor: , ita sit venia verbo impa abilis, ac Pene Mus m
di , trahitur : verum ut luculentis terminis utar , animRl in im i Mifferenti statu naturaliter invenitur labitur itaque ex hoc in. alium statum anima ractationem .percipit, S ea gauder,uci dolet . AdnotairdLm porro , quod actio .es passionem reliquarum parti m superet , quaiso potentia non relicitur , vel Eadcm Actione pars quaedam aci pNioncm eandem tendit , m lestia , AM potius , non gauinum vel riuusMicin parit . Ex corppris constitutione ad animae naturam Pr'gredi βmur . Principium agens est . & fuit ad agendo in cooltitutum . Comis plures philosophi ab hac veritate compenetoti , cogit 'vere, in laesione cssentiam sui cise constitutam , suapr0Pter semper eam cogitate didicre ;rios demopstravimus, potius in rotamiali non ina laai: cog tatione esse uti in animae constitutam eise ij per eqn-1cq ens Relio I pponit potui uiam , nec coryli lementiam requiri tur . , idquid de hoc si , verum esse arbitror , Rnimam nostrain esse principium agens , & g udere de ii tu persectiori , hoc eli de maiori actione, de minori , ac iit pinsectiori ilatuco n. tristari . am ob rem , quo plura percipit , eo mRgis Du-d i , ct econtra. Caeteroquin in actione conlideran cst intentitas 3
118쪽
tas ; quo maiori intensitate id persci&r , maiori eaudio anima
perfunditur . Hoe evoluto puli hiitudinem cominus perspici mus , dc eam contemplemur ; per consequeos . l. De puLML dine inreuectuati. II. De piaclriti sene morali . Ill. Deca denique dicemus. Mihi repraesento opus Mathematicum, Politicum, Theologicum M. , & illud meae reflexioni subjicio: anima in adiicine es Lergo voluptate fruitur , eoque magi , quo risagis actio at ghtor.& quod idem sonat, quod eodem tempore concipit plura, ct quasi sub uno puncto percipit. Hinc sit, quod si defeeiu attentionis, inopia idearum , aci mine qLo sum duiti tutus nihil vel parum in eo percipio, etsi pulchrit odo ου effiet a illi inhaeret, cum in ulla actio mihi animo extet, nulla tamen detegitur pulchritudo, Sut commune opus rejiciam . Pulchritudo ofectiva cii tum in op re , at ii jectiva descit porto. Hinc commune chat Lm
Pro captu lectoris habenι sua fora libelli .
Ponamus nunc , quod inopi R idearum peccet revera opus , vel noti opes tam in eo seiunetae sint ut eas animo colligendo, resistentiam sentiam, vel consutionem , ex eo qui R par u. a, vel nihil est in eo percipiendum , ceu resistentia est aetioni proportionalis , cum nullus extet actionis excessus nulla in eo detegiis tur voluptas a imo si roiuentia actionem superet , pondus inmo oritur , & molestia , taedioque affectu, illud tanquam ii; fomme reiicio . Videtis itaque , quod in opere vera ph.lchritudo , quam ofectivam appellavimus, deficit prolaeto. Eruimus nunc in- reluctuati, pulchii tudinis detinitionem . Obiectiva ae intellectu at is pulchritudo est is ille modus, quo quicquam continet in se plu- is res comprehensibiles ideas, facili viciniorique modo connexas, is ut minori labore , minorique tempore concipi queant in . Subiectiva intellectualis pulchritudo is est modus, quo quicq iam is mentem exercet , non interrNmpendo cursum purceptionum , ω neque eam delassi lo is in ) . Hoc enodato, ad moralem pro. grediamur.
m Adnotare ergo quid requiratis, ut scripta vestra sint pulchritudine perfusa. Se ibite l. a principiis certis & praecognitis
exordiendo , ut ne lectores ab initio difficultat in sentiant . II. Idearum fluxu , ac legitima conraexione, ut lectio non inter rumpatur. Ill. Sub uno perinde puncto complures ideas colliebis, ut mentem intensitate exerceant. lv. Novis ideis utamini,
ut maiori actione mens egeat. U. Stylo iacili, atque comprehen-
119쪽
Pulchra dieItur aetio . quando magna reputatur ; quapropter
hominum operationibus eo maiorem esse pulchritudinem dicimus,
quo m ijore in actionem in operaiado concipim . Magnus ani us
cum pulchro saepe saepius confunditur, & nihil aliud pro eo comcipimus , quam animum , qui in operando magnam actionem perdurat His praehabitis, m ditationes sequamur. Veteres philosophi diviserunt appetitum in appetitum ration Irin , & com Uyiabilem in) . Rationaum posuere in superirini , ut ajebant , vcl inteuectiva animi parte , coucumjicitiam postea in inseriori , si vc sensitiva conitituere . Hinc dicebant , unum esse alteio oppositum , & discrepanti modo nobis agere . Qui modo intc Iligi dc beat haec inferior, ac superior animi pars, hic quidem ignoro; quod pro certo tenemus, est, Sppetitu oti talem oriri ex repraesciuatione distincta alicujus objecti, quat nus scilicet percipiatur bonum in conscquentia rationis loὶ tsensitivum emergere Lx repraesentatione confusa , vel quatenus oriatur in organo sensorio nostro quaedam jucvnd ac grata minitatio . Ex dictis deducitur, quod opcrationes hGminum, quat rus de obstac illis trii mphant, vel quod id ria sonat , quatenus in coins quιntia rationis prculticuntur , Pulchrae sunt , . deibrmes coni. R, ac injucundae, quatenus a repraesciatatione confusa, hoc
est abique Lila an mi actionc fuere coniectae . QMd ita se res habeat, hic mihi esto . Quidquid per sensi is percῖphur, consula percipitur, tum mens nihil . vul patiam agit et .simplex porceptio, vel terminis ne confundamur , tensatis cst primus actionis gradus , de anima vix in ea seniit , Κ agere . Hinc statim ac a quodam objecto est seiis serium nostrum excitatum , naturali perinde pondere nos inclinare vel reclinare sentinii s , ad Objectum , vel ab essecto, iuxta q . giatas . mole itasque sentationes nobis excitat . Uides ergo . qLod anima quas terva tum ducitur.& mechanicae cor. poris tui favere, si nullam exercet vim in distincte percipiendo illud, quo tendit, sit nee ne sibi bonum . Operatio igitur quaecuh-que sit , a confusa repraelatitatione producta, cum nullam, vel
sibili conscrib te, ut ideae intelligantur. Si hoc faciatis, scripta veitra pulchritudine obiectiva gaudent; pro subiectiva postia est
orandum . ne ad lectores crassae mmervae perveniant. ni Duplex. ait Cicero, eis enim vis animorum, atque nasurae.
120쪽
quas nullam animi actionem supponat, nullam Jn se continet pulchritudinem : quapropter qui ita operatur servus moratis appellari solet, non itam si a repraesentatione dis lineia emergat .
Anima appetit quod sibi ratio suadet , per consequens, quod a nexu veritatum percipitur o), vel quod idem sonat, ditiine epercipitur Si ad id determinatur, contra conatum corporis agit,ti eo magis , quo magis impulsus sensuales ad oppositam nos trahunt partem. introspiciamus affectus. Ponamus, aliquid grate lucundeque nostrum organum exercere , primo intuitu , ad illud nos tendere sentimus , & anima si nullam adhibet vim , brute trahitur: contra, lucta inter confusam distinctamque pediceptionem exurgit: q. . . . Video meliora, pro 'que, Deteriora Iegu
Haud absimili modo hane luctam expl*cat Paulus Apostolos
illis dictis : Video aliam legem in memtiis meis repugnantem I gi memis mea : non quod volo bonum , hoe ago . sed quod Mosi m tam , iuud operor . Ut itaque primae inclinationi anima resistat, debet vim exercere, & contra sensualem impulsum indesnenter agere operatio , quaecunque sit a consito rationis produeta, vel
quod idem sonat, quae cum magna animi actione comitatur, pulchra est, & nos eam repraesentando, quia actionem adhibitam , in eam conficiendo, percipimus , ac in perceptione mens nostra Pariter exercetur, nec non actionem pandit, Hismodi repraese
ratione delectamuri, & pro pulchra tenemus . Hinc est , quod cum pulchritudo moralis a ratione pendeat , versatilis si , non secus ac ipsa ratio sq), per consequens pulchritudo moralis su Nativa pendet ab ideis, educatione, experientia, Rc commercio nactis, retentisque, nec eadem est apud Indos , & Europtos .:d Romanos illius temporis ac istius , apud superstitiouis. &philosophos &c. Caeteroquin , etsi sub eodem clymate degentes , eadem educatione imbuti , eodemque commercio perpoliti sine homines, tamen non aequaliter senti lint moralem pulchritudinem, nec ea omnibus eiusmodi videtur . Pendet haec a gradu perinceptionis in animo sbi repraesentando actionem in operando pe aetam . Multoties quae contemplari debent Praetermituntur &. - H 3 nihil in Dicitur quasi nutu actio, nam in percipiendo. sentiend