장음표시 사용
91쪽
Dprpartim imitorum actiones Introspi iamus, & eas ponderemus 1 inoi infinitas invenimus quae r iocinium perfectissimum Olciat Non it q tiro hic , an Bruta sagacicta sint quibusdam homini-hus, qui protius stupidi durrenduntur sal, tantum corum actionea Perpendo, di ex quo emergant 1 onte, considero. En Castores noliris obversantur oculis. Attendamus paulisper ad miratri totum domus conii in monium, de ad modum quo illisium ab Elvunt' munus . Vidctis ci mi ilures in uinum colLctos . Quodam modo converti ut i, rcmpublicam ei lar mare , & in unum eonvivere . Quid interim λ Mini intentum cupiunt , quo se ab intemperie aeris d. fer dant . Hii c urar. imit cr excogitant latum , quo debcant ponere toguriola . Cpportuniu vident , quod aqua . irroratur ibin, & affluit victu, quo cgent. Statim Gmnes uun sentiunt ; illud ad rormam dividunt , S labores subeunt . O mirum concordiae genus i Nunni .ui ad matcriale comparandum attendunt , nonnulli rillud transserunt, nonnulli denique compaginant , S sabricam extollunt . Videt; s modo ingenium attimcumj. Illi secant liιna ad duas , tres , quatuor, quinque , &ad sex pedes auxia normam ccnstructioni convcnξcntem : hi n tantes celeriori modo munus exeroent, ultimi demum nunc Iomeius nunc brevius i gniculum sumunt , ad ne sitiatem , & ω- .mam Tequisitum se). Ne avertatis oculos . Confectas domus otiis servate. Videte quam in forma, ac symmetria barbarorum rit guin xiis praecellunt. Ad tres quatuorgite diaetas sunt Armatae; priscia aqua madet , & suis indigentiis conteit d; . Secundam pro h bituris tenent . Si hanc aqua inundat. ad tertiam , vel quR.
tam diaetam traeseunt ; si venatores fabricam aliqua in parte
insa CompMenuir nonnulla Brutorum cum hominibus, de qui
bus alibi locuti sumus s toma I. au. 29.
92쪽
laedunt, damna reficiunt: s denique ceu venatorum opera. ceu aquarum inundatione perdissicile sit restaurare vel incomm trito sum ..imimorari illuc , habitacula ri linquunt.& al bi una sinul proficiscuntur tri . . Quid vobis videt ut pergamus observationes , di alia bruta mente contemplemur . En siniae in Psomontorio Bonae Spei . Videte , ut tempore peponum maturescentium . . montanis locis magno numero se ferunt in hortos . Perspicite modum, quo annonam diu shi durati tam praedant. Ordine pro-ccdunt, constituunt sue liti editioribus locis excubias: audaciores iactae hortum ingrediuntur , decerpunt pepunes , & de m3nu in manum ordine promovent. Ingruit persecutio λ modeste pepones
api m formicarumque rempublicam te Ecquis caniculorum me moriam , Rc erga suum lacnc iactorem reci ginosccntiam . A v
his metipsis hac omnia conlcmplamini . Dicite postea an ope rationes istae indicent, brutis inesse aliquid agens. & a mater Ndivcrsi m 8 Reseram ita turn ab amico omni exceptione. digno mis
Nonnulli PorIllustris Martinete Uthis magnarum iuvencorum gregiuin possessores ab antiquo constitutum in nemus Arneo nu cupatum solent Kalendis Novembris juvencorum greges mitte re & usque ad men sc m Maii ratione bonae paliurae cos illic retinere . Accidit Lmιl , qtod unus ex prepe in m more degens quamdam iuvencam amore sequebat tir, & stultum sui amoris colligcbat . Forte taurus alter est ipsam. iuvencam secutus,& haec . primo relicto , socii trito se dλi savit . Incrcdibile doctu i Priatus amator , curn vidisset suum infortunium , & rivalis felicitalcm , maximopcre consternatus , vid batur moestus , comitatum per sugicbat , ct pasturam ipsam negligete incepit . Quid effecst demum λ Uepiente tempore, quo iuxta solitum. erassatutum , greges regredi, taurus ipse evanuit, & per pi ures dies illum inquirentes custodes non invenerunt . Paucis dic bus elapses. Ereiss iuxta solitum regredicbantur ad propriLm ovile , δι proficiscebantur in loco elevato ac aspero. Taurus, quem mam diligentia non potuerunt in vcnire , inopinate se pandit , ruit in rivalem, vadum trajicetentem , & stat m ad Idippostam praecipitemque partem cornu feriens illum impellit , prosternitque . Hoc
gὶ V. Hitioir de ι' A eademie Rarat A., i ii. Lectu est di Ma in apes descriptio a Virgilio facta . poteli rivri .
93쪽
ficto , redit in gregem , hilarὶque visu, & quasi voti e posconsuetum reprehendit , & pastura gaudet. Quid vobis videtur 3 Taurus vindictae stimulum persentiebat' ponderabat vires sui ac rivalis y animo inter se illas conserebat ptempus discessus praecise internoscebat Recordabatur viam , de vadum ad fraudem opportuniorem.ὸ arguebat modum , quo posset rivalem perdere Quid magis essecisset homo eadem pas-yone correptus λ His observationibus peractis. sententias, circa brutorum animas emanatas p imum reseram , deinde meam quaecunque sit, opinionem dicnm . Ex vetustis limis non desunt qui rationem Brutῖς ineste , ju- dicarunt. Fuit Pythagora. qui, animas omnium animalium ra- tionis compotes esse , censuit th) . strato Theophrasti auditor , bruta intelligere ait, ex eo quia sine intclligentia sentire nequc unt, & hrum sentiunt re vera 9ὶ . Non absimili modo cogitarunt Parmenides , Empedocles . ct Democritus apud Stobaeum , cujus scholae videtur esse Virgilius aikhs
Me nribus partem dimina mentis O haustus thereos dixere : Deum namque ire per omnes Terrasque, tracturique maris ,.caelumque Profundum et fine pecudest, armenta , miros, genus omne Iirre m em1ue sibi tenues nascentem arcessere vitas χὶ . Idem asseruἰt Plato, addens, bruta ratione organorum Indis itationis tantum rationis usum non habere . Philo librum eoriseil-st .εροῦ του λαγ ἔχειν τα ἄλοα-. De eo, quod hiuta ani-
.analia sunt praedita si . Lactantius sic ait . ista tam pro MissAomissi . quam raιio 9 providentis futuri atqui sunt animalia .m a latibulis suis Hvressos, O plures exitus Panaeant, in si quoapreiculum inciderit, fuga pateat obsess ; quod non facerent , nisa esset illis ini Upeἀsia , di restitatio ; alia provident in futu-
,rum Oe. smin . Xenocrates Catthaginensis est opinatus , noti Mem Dei quoque animalibus inesse, & Plinius morales virtutes, Eel gionem lue illis adiudicat . En verba ; ea referam in 'inte' grum. Elephantis inteluctus est sermonis patrii , ct imperiorum obedientia, ineiσrumque, qua indirere memoria i amoris . ω NOAriae voluptas. imo vero, qua etiam in homine rara, probitas, πώ -
94쪽
iantia, aequitas e religio quoque siderum , fosisque ae lanae et em a tio ri auctores junt , in Mauriiuniae Iouitas ad quendam amnem ,
cui nomen Gl Amilo , nitescente Iuua nova , greges eorum defeendere , ibique se ruri Danies , solemniter aqua cosse i , atque itussalutato Adere in sistas reverιi , vitulorum- fatigatos Prae Ie serentes . Alienae quoque religionis intellectu, creduntur maria transeturi nom ante nates conjeendere , quam invisati Pectiaris iuruis
rando de reditu in). Compli ira hac de re scripsit c este in ad n talione g. s. Cop. XI. huius libit appostat, quae legi pbtest . Augustinus ait , absurduin osse direre , animam in corpore viventis animalis non esse sol , & alibi inquit, nihil dari corpore
melius , anima deterius per conscqucias inter animam S corpus medium descere sρὶ Hlii ex vetusti minis adhuc contrarium Impugnarimi . Fuit Pherecrates , qui h ruris at. imam negavit , eorum opcrandi principi Lm non consistere quam in certa partium contiguraticine sq) ; hanc sententiam , pcnitus Pbin, litam , in luccm reduxit anno is ς Pcrcyra Medicus Hispa-mis , & post ei m artes us ; existimarunt si , bruta machinas esse attificiose fabii catas : omni anima, atque.cognitione eis doficiente , solas impressiones in organis externis 1 adtas illorum actiones regere , & mechanicas leges evolutas , ad cas enodandas sufficere , crcdiderunt . Quid medium Peripatetici tenuere . Hi cum Alberto' Magno animam brutis supponunt, hanc e ma ieria eductam sensationis voluptaris iue capaccin , Re. Omnino ra tione carentem, existi inarunt . Aristotcles brutorum Operationes Perpendens, inquit, neque ab ue cognitione, O ratiocinio haec peragi pose videntur fr) , at ei placuit illam corruptibilem constituere isὶ . Galleod huic sententiae accedit , credens brutis
si in V. de Dir. ωP 9 . s) Duos intelle ius hominibus.adesse censu i , agentem scise Iicet & patientem , primus cum nihil ei si insculptum , nulla idea, specie , cognitione, ceu imagine praeditus ura incorporea Iuco corporea phantasinata irradians , speciem intelligibilem , ac incorpoream abstrahit, s Ermatque . Alter postea recipit impresesones a rebus cxternis factas, di in ellectui agenti eas repraescia rat s 19. um. r.) ; ille incorruptibilis est ac spiritualis , toto Caelo hic diversus . Quapropter ait sib. ' . Hie Iolum intellectur
Uens O immortalis O Hornus , fes pusbilis inuri ius est iniersiis l
95쪽
inesse quoddam avolans, quoddam med Ium Inter tenuissimum gecrastum. , & animam hoc unum appellavit sti. Secutus est Claudius Berigardus suὶ , Cardosus sa)r, Baco de Verulam O t 1 in ,
Magnanus ain , ceterique complures . Andreas Rudigcrus nain , aliqua verisimilitudine hanc sententiam conspersi . Voluit hi , .materiam a corpore seiungere ς corpus quid contrectabile , sol I dum, iners appellavit: materiam puram esse cxtensonem , primum fulcimentum, ac substramen corporis, spirituum, ac animorum credidit bbi . Quapropter animas brutorum suam hali creextensionem , verum a corpore esse distineias . Domum Lethnitius monades in medium afferens in ea fuit opinione , qt. odmonades secundi genetis sic hrutorum animas constitvant . fwolsus non ab eo distendit, imo ut in reliquis est Leibnitii admirator, asseruit i. eila animas ciusmodi incorporeas , inextensas, nisi simplices a. non posse prodire per crcationcm cx nihilo . 3. non posse perire nis ad nihdatione . non esse spiritia ales . Sunt qui tam in antecessum brutorum animas crexere , ut crcdiderint non solum esse spirituales , ut Serincrius an a 678 d cuit, & hominibus similes, vel mentes ipsas per meten sychosii in corpore revolutas , ut AEgyptii imaginati fuere ,
risui obnoxius . Hinc est , . quod horum intellectuum hominibus extantium. ultimum tantum brutis inelsci, fuit opinatus.
. bbὶ Melius si dixisset substantiam: sorsan materiam cum hae
ccὶ En quod de m/nadibus excogitavit Leibnitius ; dividie
eas in quatuor species, earum prima omnia corpora constituit , nam suit opinetus, corpora, quotquot sint, monadibus Unflari, di has vi mortice praeditas esse ac omnia obscure perciper ς Rit in species est eorum, quae clare sed confuse mundum sibi reprin fenhant , cuius speciei cxedit animas brutorum a tertiae classis Constituit eas , quae mundum clare & distinete sibi repraesentant, quales sunt animae humanae quarta demum speciem est, quae sibis multanee clare O Hstincte omnia ; possibilia repraesentat cuius naturae Deus est V. as. eruae L f. anm I 69 me . Nar. PM. I O. ann. I 69s. April. Pag. iqs. ann. i 698. Semembr. Pta 6 7. .
96쪽
erum etiam opportunius bruta di majori ratione quam homines omnia absolvere ; hue Ilo rarus Clementis VII. Nuncius ad hordinandum Hungariae regem an. , Riseruit , conscripsitque & credidit demonstrare bruta non 1 ecui ac homi ncs legibus Rc castigarioni ob violatas poenas esse obnoxia, & poenis abstedireti. , de ita libertatem agendi cis vindicat . Haec sunt pro-rria verba : Solent rica cruciingere leones , si qui depreher uniur urbes obsiler I in Leueis a Deiunt, quouiam au pers
quendas feras vires ubia juppetunt; cullus Pomis metu , licet urgeat Iames, ur uni: O nos tib Agrippina Colonia Duram versius aequis sanies, in illa vasta silva , viairnus .uos caligatos lupos, non Iecus quam duos latrones Iurcae suspenUos , quo. similis Preme formiain arnalescio reliqui deterreantur fee). Non defuerunt philoibphi, in-1er quos numeratur praeserti in Hugo Grotius , qui dixerunt agendi principium brutis extrinsecum ess e , sorte Deum , forte Angelum, aut formam univcrialem aqυerrois . Complures dentisque confabulati fuere, brutorum animas cile cacodaemones , iupraeteritorum delietorum poenam ii, bestias detrusos ; quam sei
tentiam lepidissimis historiis Mugean illustravit s) . id nos
dicem perparum contemplabim Quaenam est disserentia inter taurinum ac brutorum operatio. nes Audiam . permagnam esse . Optime . Nunc peto, quaeia a citdinerentia inter homuncionum, & eruditorum, ac perspica op rationes λ Si veritatem minime offuscare velimus debemu bondere valde magnam; hoc non obstante fatemur eruditis, nota minusquam homuncionibus ines animam , ct animam eiusdem nat rarὸ Credo hoc inficiari nequire. Ergo in quo rc pugnat animam brutis inesse, etsi operationes' eorum cum hominum operationibus non colliinent λ. Genuensis quemdam Joseph ni Pelusium comm morat , quem ludificabant pueri, in eius os stulta lignea ing rentes , qui ea deglutiebat ὶ . In Patria quoque nostia duos homines Agnovimus, quorum unum indigitavimus 29. tom. i. &Donatus Franciscus appellabatur; alter non absimilis erat, ct ipse quoque vocabatur Donasus . Quam ob rem apud meos concives tam arcte idea stupiditatis cum Donati nomine est conii iracta , ut pro stupido , saepe dicatur Donatus . Quid ergo est 3 Operationes hominum perspicacitate , adtivitate, ratiocinio , sint Dcc ne perpoliti, toto caelo diversae observantur, ideo ab anima diversis naturae eas operationes progigni dicamus p Possumus posi- ea brutorum operationes , licet hominibus inseriores , non aci
97쪽
anima repetere Boetius hac super re ita est argumentatus IM .
se Brtua , consentientibus Peripateticis , objecta percipiunt Ope, exturnorum sensuum ; agnoscunt haec aliis convenire ; aliis illa se discon enire: haec prae illis appetunt, ut fruantur cor Um aD . secutione, a loco ad locutri se transferunt, aversantur obje- , ela , quae sibi sunt revera contraria lidque corum anima , , eorumque agendi principium ejusdem sp ciei est ac anima lim, mmum . dii brutorum anima nobilior erationes non excoh cear, non a vitio vilioris naturae, se; persectioris corporis, is cui annectitur, provenit. Anima neonati, ac hominis adulti, si vel anima stupidi usque ab infantia , aut deliri senis est se ii-o sati hominis alterius naturae Proprius ac specificus anima. Ium Omnium character est perlepsio , reliquae nobiliores op se rationes animae axcidentales sunt a specifica conditione codiri Pori in , non animorum sequentes ; operationum praestantia ,, Atilio telis ac Ciceronis infantum anima eam canis nota 1u- , pcimvit. Ponamus modo, illos per 3 O. & amplius annos in cois infantiae statu pcrduraile, non protulissent Irgumenta hrutor uniri argumentis illustriora, nec universalia ut & virtutum ideas nimri c Aovissent. Quapropi Fon in diversa natura antinae sed iii se sub laquentis aetatis acci strue,ea quantum est tersectio,il bet sun- is dari . dii no trum ipsbrum anima cuidam alteri corpori diver-
a coniungeretur , Ri iam Persectiorein texeretia passionumque sericm , licet una , invariataque , , rcii hcat sti) . Cur itaque de brutorem animabus idem diciis ncquit, qualido sciati iani, percipiu3ὶr, cognoscunt, variis , Ma- , , riisque objectis, passontibus agitantur λ bi cuidam cerae impri- ,, muntur signa, potest illa alia salillena suscipere, ncque in ligni-ψ bus illustrata diversam habet naturam alius cerae , cui nulti tum signum fuit in se Liptum. Alialogia prorsus eadem est in-
,1 tcr hm.torim hominumque ni imas , ita ut si bruti cujusdam is anima nobiliori huina ino corpori conjungatur, non amplius bruti , sed erit hominis anima &c. ,, . Vcrum I Ius melitis rem imtrospiciemus. Ccmmunis est ac pene omnium re, ortalii in sententia , bruta
hh κ. Cia. Hist. Crit., art. Rorarius. iiii) Huic opponitur Helvetius , qui credit operationes hominum csse resultatum educationis i V. de L Hom. )tiae in Excludi debent Cartesiaci. Verum contra unanimem opi-
Honem ipsi merentur fideli e -
98쪽
distinguere distincte, percipere , ac comparare: ergo non tantum non mechanice operantur , uti Cartesiani somniarunt , verum etiam anima gaudent a materiali longe diversa . Noliram en
bpontancitatem in brutis non est qui possit negare . Bruta sernuntur. Diu post, millo objecto renovato, surgunt, & erga quamdam directionem incedunt . Dices ne , musculi convoluti atque Propria brutorum gravitate comprcis cogant ea ad inc dendum λ Sit. Dices ne sine direntione vagati Gratis esset assere . Saepe saepius ea videmus auctoritate qua homines pollent, a sumto tramite amoveri non posse ; h rgo pistam est, se dete mitate ac sponte incedere versus quoddam objeetum , vel dir et ionem . Non est pariter qui inficiari possit bruta cognoscere , a objecaa.distinguere . Hujus propostionis veritus compluribus observationibus habetur . Paucas adduximus , ct aliae pene infinitae possent adduci . Dedit, inquit Cicero lu) eadem n iura bellulia, O sensum , ω πpetitum , ut altero conatum haberens ad naturales palius capesendos altero Iecernereηι Pelii Fraa salutaribus . Elegantissimam descriptiovem de philomela opcd Virgilium invenimus , quae aperte demonstrat , non tantum distinciam objectorum cognitionem brutis inesse, Verum ci iam δι tectus , amoris , atque tristitiae catim habere . bic ills ait . . . Popules maerens philomela sub Mmbra Aonisos queritur foetus, quos durus armor 'obervans nido implumes detraxis; at ilia , . 'Fiet inoctem , ramoque Iedens.miserabile rn em
haec contemplanda. Ideam appellaunus distinctam , quando non is l- rem clare internoscimus, sed rei' quoque notas atque characte res quibus ab omnibus aliis distinguitur,mente nobis repraesentamu . .astores aedificium tam complicatum, ac ingeniosiam construendQ,
Putas ne illius notas Prius sibi distin te non repraesentate λ Adnlὶ V. IV. tr. de Nat. Deor. mmὶ V. Georg. I vers . sta. At est adnotandum, quod Huetius de hoc ogilium notavit , vertim a censura hunc Hrguianuin locum )ohannes Henricus Κromaterus i in peculiaudisseriatione , denae habita, egregie vindicavit .
99쪽
inormam ligna secant , debent ergo longitudinem , latitudinemque cons de inrc , internoscere . habricatore, modo unum , minco alterum sumunt lignum ad opus, normamque aptius ς Arponunt , taliter ut praecise aliis conneeiatur . Vident ergo , aedistinguunt angulos, qui in lignis inveniuntur . Quid dices m do Θ Ulterius. Quot hi lita intelligunt perseete sermocinationes pComplura obier, avi , quae mimino loquente , ei intentaque ora tenebant , ct col,lecta sermociliatione quod eis fuit jussum , s eere . Quid est vox, quam signum, nota alicujus rei , quam cinis pinius in mentem alterius revocare λ Si audiunt conceptus linquentis, modulationes minimus distinguunt, peculiares notas imetemo leunt, & ipsis a clatis ideis gaudent; nonne est dicendum ideas dis: in has habere Θ Qu.d dices modo si vides bruta proprios conccptus peculiaribus notis exprimere non solium, v crum; etiam ad modi m alterius dicere, & loquelam hanc illam oe discere ac adhibure λ in prologo b tyrarum sic ait PERSIUS :expedivit Mirata sum' Coret os quis iaιm concAxtim falsitire pPiessque docuit xiisera verba eoirari ZMagilier artis , indenisue utatur Vent , veguas. arsi ex sequi voceι. Quid dieemus intorim λ operationes hae, quotquot snt, ab anse ina materiali dependent λ Nequaquam prosedio. Diceremus ali quin hominum operationes pariter ab anima materiali proficisci, quod permagnum esset absurdum , & a nobis loco suo pro ejusmodi demonstratatur . Est ne spiritus λ Meditationem proicia diarias. Spiritualis nota est intellectus. Ubi intellectum videmus, Φ,
ritus arguiti r reete.. Ergo ut hanc ei demus quaestionein , videndum , an brutis inuis e haec intelligendi facultas . Et si pro voce intelleerias , uti qeteros censebant , omnis cognitio generatim sumpta dcheat intelligi, attamen ne qua litum cui s irretiamus taxηtive hic , a que Rutiori modo sumimus , di eum desin mus is per iacultatum clare , distincteque repraesemo tandi res is ergo ex dietis patet , bruta intellectu gaudere . Ceteri quin . V d. mi .s, bruta nυnnullas operationes enicere, quae Meque a vi haterna, neque εχ terna repeti possitat, tantiam a ratione suffciente se in futurum conservandi. , ut vidimus in bi in iis Bonae Spei , vii a repraesentatione cuiusdam voluptuosae , praegressaque sensationis , ut in I auro , vul spei fruet 1 di in posterum , ut in Castor ibin; vel denique a repraetentatione alicuius recepti heinencii , ut in Canibus qticui die observa mi s . Innim
simae , boc faciendi , in medium alterie , non tantum gratis est
100쪽
hoc dieere, verum etiam repetitis observationibus prorsus omnibus oppositoin . Quid est hic instinctus Forsan agere absque ut, & ratione λ Si non; ubinam haec vis absconditur adinvenitudi
operationes ab instinctu hactenus repetitas conficere facit. Extraea λ Si audeatis hoc dicere , vcreor ne ad puras machinas bruta reducatis ωὶ , vel in Spinoetae , I Manatqui sententiam inciis iis sco; . 40o posito . Deus esset immediatus Auetor , ct vera causa incursionum brutorum in homines , nec non tot lanien rum , quas saepe saepius bruta ipsa in homines conscere , audimus . Quod pro ablurdo maxiinopere tencmus Praetor quam quod , ante experientiae usum , atque obscrvationes instinetus hic ubi latet y Catuli ante periculi cognitionem , periculum ipsum non timebant sin). Qi.id dicetis si omnia in brutis, non secus ac hominibus , mrfici possint λ Aves adeo modulamini fistulae assuescunt, repetitis lectionibus, ut cantus imitentur dulces , imo voces discant proserre. I ii Persa falcones , & accipi-rres docentur oculos ferarum vellicare , ut venationis tempore eas fugaces violenter attineant sqqὶ . Cameli ipsi in Initiis ad saltum accommodantur dir). Nonne caniculis nostris hoc eff-cimus λ idimus in hac perillultri urbe paucis abhinc annis imi-rpbilia ab equis absolvi . Videtis modo quantum appetant bru- Tom. II. G ta. nnὶ Piximus , hanc esse Cartesii , Cartesianorumque sentem tram. , ita ut crederent , bruta non esse aliud quam michinita parvis lignis efformatam .
Ducitur , ut ne is asienis mobile lignum . Quid magis perridiculum
ori Dorebant hi , Deum esse omnium rerum mentem , rnam, & vitam. ppὶ V . adn. Cap. r.
q) Hic est modus. Fictili opera serae bestiae efformantur, in sed ubi. ς-ην in qu M paulatim incipiunt
ris En Modus . Loco includantur, cujus pavimentum caleae RiternRtim Ritollere S quodammo. ludii lire . Pulsatur tympanum modo quo pedes attollunt . Hoc Dequentius facto , coniung tur in belliis idea doloris cum adca son . Quapropter ad fgnum , ceu ad senum tympani P des alternatim attollunt, di subsili t. '