장음표시 사용
161쪽
Lib. II. I s' Simplices mos spessi. f. XXVIII.
' Parom es inter homines discrimen, quod ad claras ideas simplices attinet.
SI quid verbis significetur, accurate sciremus , in
hac, arbitror, perinde ac multis aliis rebus finein disputandi. cito faceremus. Credo enim, homines , cum diligenter eas examinent , videre , fimplices suas ideas inter se communiter consentire, etiani si infers aone nonnunquin semet invicem diversis nominibus confundant. Censeo , homines, 'quibus moris est cogitationes suas abitrahere, quique mentium tuarum ideas diligenter expendunt, retitori haud multum
inter se discrepare posO ; utcunque verborum spinis
semet implicent, pro scholarum aut sectarum, quarum secuti sunt institutionem , diversa loquendi r . tione: etiamsi inter homines ignavos , qui ideas suas haud di igenter & accurate animadvertunt, nes eas fignis, quae pro iis supponuntur, aperire cc suescunt, verum eas cum vocibus confundunt , discrepitiones , rixas, & lites perpetuas esse necesse est, praesertim
si viri sint litteris eruditi, si peculiarem aliquam sectam sequantur, si sectae istius sermoni assueti sitit;& aliorum imitari colloquia didiherunt. Si forte Ue-το cui I ingeret, ut quidam duo. viri perspicaces diversas haberent Meas, haud video , quomodo sermo--s inter se conferre posshnt. Hic iamen ' ab errore cavendum est , nec putandum styliis . Vagam omnem,& nuctuantem in cerebro imaginationem, inter ilitas, de quibus loquor, itaras recensendatri esse. Haud facile mens confusas istas notiones Si praejudicia exuere potest , quae ab usu , incuria , & communi vitae consuetudine haust : haud sine labore & a iiii fluitatei Das suas tantisper excutere potest , donec resolutae
fuerint in claras & distinctas simplices istas, e qui-hua cymrinuntur, & perspicere quaenam, inter sim-
162쪽
Cop. XII . Duraris , oe simplices serius mori. Is
plices suas, habeant necellariain eonnexionem & dependentiam a se invicem , vel non habeant . Nam donec hoc fit ab homine in primariis & originalibus rerum notionibus, ponit fundamenta in certis & llu-etuantibus principiis, seque vi errore versari saepius deprehendet.
C . A P. XIV. De Duratione & modis. ejus simplicibus.
A Liud genua distantiae est, sive longitudinis, cujus
ideam non a psrmanentibus partibus spatii, verum a fluentibus & perpetuo intereuntibus successionis partibus nanciscimur , hanc Arationem appella- .mus , cujusmodi simplices sunt quaevis diveis se istius . longitudines, quarum distinetas habemus, tias, uti horas, fra, cano. , &c. tempus di aeternitarem .
, Meam ejus nanciscimur, idearum nostarum seriem anima ferrenoso .
MAgni viri responsio , cuidam interroganti quid
eli et tempus reddita, se non meis, intelliso . quod perinde eit , ae si diceret, quo magis illud cogitatione comprehendere laboro , eo minus intelligo quibusdam fortasti persuadere posset, tempus , quod reliqua omnia pateticit, ipsum haud cognosce dum
163쪽
Lib. II. xω Duratio, ct simplices
dena esse. Duratio , tempus , & aeternitas putantur', nec sine ratione, aliquid valde abstrusum in naturis suis habere: utcunque vero haec ab intelligentia nostra remota videantur , si recte tamen ea ad primos Iaique sontes illorum consediemur , nullus dubito , quin unum ex istis omnis nostrae cognitionis princi-Piis , videlicet fenotio aut reflexis, ideas hasce nobis sit suppeditaturum , claras aeque & disii nefas, ac sunt
Inultae aliae, quas multo minus obscuras Uulgo cem
semus , & sic eomperiemus aeternitatis ipsus Meam , ab eodem fonte cum reliquis ideis nostris fluxisse. f. IIl. Ut tempus er aer restarem resste intelligamus, nitente considerare debemus, qualis si temporis i aisia , quam habemus, & unde eam nacti sinus . Cui- is manifestum est, qui ad ea, quae in animo sunt,
Velit attendere, ingentem esse triarum catervam ,
quae quamdiu vigil est , sbi invicem c instanter in
intellei tu succedunt , harum idearum animaduersio quarum una alteri in mente , succedit, ideam nobis successionis exhibet, es distanti mater partes quas da in successionis istius aut inter apparentias duarum idearum, quae se menti repraesentant, illud est, quod istir
rionem vocamus. Dum cogitamus enim, aut dum varias
ideas successive in mentem recipimus , nos existere , nobis conscii sumus; atque ita existentialii aut continuationem existentiae nostrae , aut alterius rei cujus-Vis, cujus mensura id artim , *uae apparent & dispereunt , in mente successioni xespondet , appellarnus nostri darationeni, aut talis rei cujusvis cum cogitatione nostra coexistentis. g. IV. Nos successionis ci durationis notionem nostram ab hoc sente haurire , nimirum , ab iliarum catervae animadversione, quas successive mentem su
ire percipimus, mihi perspicuum exinde videtur , quod nullam habeamus durationis perceptionem , nisiis arum letiem contemplando, quae ordine in intel-
164쪽
Jeetum incurrunt. , cessante i ita titiarum successi ine ,
ivistia durationis perceptio limul esse desinit 5a) ;
quod unusquisque clare in semet experitur, dum per horam, diem, mensem. aut annuin ariste te graviter dormit, cujus rerum durati stiis, dum sopitus.jacet , aut non cogitat, nullum Omnino sensunt habet, verum penitus amittitur , de inter momentum, quo indocmietas cogitare desiit, atque illud, quo rursus evigilans cogitare incepit, nul Ium intercedere in te vallum videtur; nec dubito, quin res in vigilantelia se haberet , si possibile esset, ut unam tantum odo ideam sne variatione, , aliarum surcessione in mente retineret: videmus quippe quotidie, eum, cujus cogitationes ii .rem unam valde sunt intentae ,
s3ὶ Durationem appellant philosophi continuam entis alicujus
exit eritiam , de ea communiter dis pcic D solet in abbolucam de re- Iativam : illa quatenus respicitur .i ulla habita ratiotie ad alia; haec, quatenus ex aliis illam metimus . Loci laus cum notione successi oliis durationem conjungit; recte pono . Aliquid . on inte rinscitur nisi ratione mutationis produliae ; quapropter , ablata
cccssionis idea, nihil in d iratione percipitrius; quod pLssit ilobis
mutationem uiserre . Continuo Observatnus'. l. Qui id aliqiud
actu extitit . ll. QSod modo exiitebat , recidit ad statim merae possibilitatis . lit Quod erat in statu merx possibilitatissumit compumentum , & deducitur ad actum . Hae percepti Des , quas nos continuo ossicimus, dant ideam duratims, fure fisionis, & temporis ; quam ob rem luculenter observes , quia auratio relativa ideam durationis absolutae nobis suppeditat . Verum est , quod nonnulli credidere , posta durationem concipi consilerando ens ab omnibus aliis rebus distinctum; at pet' uia denain argui potest , hoc non illud perdurare Θ Ioc ius cruit ideam durationis ab idea siccessonum perceptionum , nimirum advertendo aliquid pluribus nostris perceptionibus, quarum una alteri succedit, coexistete . Haec fuit opinio Aristotelis t V. q. Phese. Io ) . Et nos hoc duntaxat modo ideam Murationis pose simus nancisci absque. observatione rerum , quae sibi invicem succedunt , at habemus eam cum idea successonis pereeptionum, de per consequens cum idea duratiouis relativae , ut medit tibus patet.
165쪽
eo, ut ad ideo , quae per mentem transeunt, phrum attendat, dum in ilia contemplatione penitus est defixus, committere, ut magna pars durationis
Alius elabatur, ipsi non animadvertente, & tempus illud multo, quam evera est, brevius putare. Si vero somnus durationis partes distantes vulgo adunat; propterea est, quod, dum somno sumus obruti, nu Iam idearum successioinem in mente habeamus. Si homo enim in somnis forte aliquid videat, de variaensae semet in mente ejus successive perceptibiles reddant , habet tunc, durante illiusmodi somnio, sensum durationis de longitusinis illius. Unde mihi palam
est, homines idaeas suas durationis desumere a res xione in seriem idearum , quas successive mentes tuas subire animadvertunt , qua sine animadversione impossibile est, ut rerum , quotquot in mundo fiunt , durationis notionem aliquam habeant tM .
V. Potest quidem aliquis , qui mentis aciem
retro in cogitationum suarum succinionem Se num rum nectendo , notionem aut Meam durationis nactus est, notionem istam rebus applicare, quae tempore,
quo cogitat, haudquaquam existunt; prout is , qui visus aut tactus adminiculo extentionis ideam e cor- . PQris in Libenter exposcerem a Lockio, se ipso domi ente ia pedi
durant ne entia λ Si affrivaretur, ergo dinatio entis non
det a sola perceptione , ut videtur ipseucogitata ; si negaret , dubito quin diceret , nihil existere extra nos , sed omnia in nobis invenire , quod tanquam absurdum a philosophis resertitur. Sed ut textum enodemus , est confiderandum , quod Locleius hic confundit durationein juberet in cum objectiva . . HRuc appello habita ratione ad quia perdurabile , illam ad percepti nem ipsius entis . Si aliquid existit , & credit durare , ex eo quia sumo e inplementum possibilitatis , nulla habita ratione ad mentem suam , concipitur duratio ; si postea ita cruditur, quatenus percipitur, suis luccessivis .perceptionibus coexis rure , concipitur duratio subie liva . Ad hane sane requitit
villitana, non ad illam , ut ex aIlata definitiona intemescitur.
166쪽
Cap. XIV. . t ius mori. ins ribus cepit, potest eam distatutis tribuere , in qui-
us nec per Vilum, nec per tactuin , corpus aliquod percipitur. Quare etia in si homo nullum habeat se 1um longitudinis istius durationia, quae ipso dormiei te , aut non cogitante, praeteriit: quoniam vero dierum 8e noetium revolutionem observavit, Se illarum
durationis longitudo visa est ipsi regularis & constans esse , ex suppi,sito, quod revolutio ista eodem modo, tempore quo dormivit, aut cogitationum expers suit, quo aliis temporibus paraeta fuerit, animo sibi fingere potest durationis longitudinem, quae somno tribuitur. bi vero Adamvs & Eua dum 1bli erant in. inui do ) pro usitata quiete nos urna , totas istas vigintiquatuor horas in uno continuo somno transegissent , viginti qhiatuor horarum iliarum duratio fuisset illis irrecuperabiliter amissa , ex illorum temporis computo aeternum excidisset 55 .
II a successonis haud a motu es . .
Hoc modo.ex reflexione in Marias, ideas , quarum una pose aliam intellectui comparet ; successonis notionem ad iscimur ; quam si quis putaverit se tius ex Observatione motus, per scissus oriri 56) , in nostra, fortasse, opinione erit, quam primum comsideraverit, motum haud secus succeisionis ideam. L 2 - iu
sf) Hie Loestius se remittit , verum confuso modo concipit durationem . sd vos explanatum habetis ad diela si) attem
s6 Vulgo putant, durationem esse eos successivum ex eo quia eius partes nunquam omnes simul existunt , sed una alteri succedit , non secus ac perennis fluminis cursus ; quapropter concipiunt ideam durationis ex idea motus aequabilis ac contis nui, quod Auctor adveItit, recteque conciliat. - .
167쪽
cit se item continuam ita artim disi inpuibilium . Homo enim cor sus inluens, quod revera movetur, nullum' adhuc ni otuna percipit, nisi motus ille ideartim Iu cesivarum seriem constanteni Producat, V. g. qui mari nimis pacato utitur . procul a telluris con ip etu , luce serena , per horam sortasse continuam , solem , aut mare , aut navim intuebitur, nec tamea
ullum omnino inotum in quovis illorum perciperet ;etiamsi certissimnm sit, duo illorum . & forsan Omnia, temporis istius curriculo, procul mota fuisse Τ s qua do vero persenserit , illorum alterutrum cum alio corpore distantiam conamulaise , ut primum motus iste novam aliquam ideam in ipso producat , tunc motum suisie percipit . 57) . Ubicumque vero aliquis ita positus est , ut corpora citum ambientia quiescant , atque ipse haud motum quendam sentiat, D inter quiescenduiti in re qliqua cogitationes posuexit, sentiet cogitationum suarum varias id as m animo , quarum aliae post alias ordine comparent , a que eo pacto successionem reperiet , ubi.motum nullum observare interat. VI l. Atque haec, puto, ratio est, cur motus vastae rardi, etiamsi constitiales Int , haud a nobis percipiantur ; quoniam in progressu illorum ab alia parte sensibili in aliam , eorum diliantiae mutatio adeo tarda est, ut nullas in nobis novas ideas excitet, nis post longum temporis intervallum M unius post alteram flaccessionem: atque ita, cum non ideartim
s7 Distinguitiit motus apparens a motu vero : in illo non movetur res, etsi moveri videatur; in hoc Πuiltoties movetur . etsi quiescere credanius: hoe evenit quando angulus, qui diciis tur cPracus, non mutatur vel non videtur mutMi , ut si videas hominem longe ambulare, vel ad te directe venire . Illud quando motu communi ducimur, ut res nobis in nave rustae , quaa non moveri, percipim . Disit Cooste
168쪽
novarum seriem constantem Metat, quarum una alteram immediate in animo sequitur, nullam moxus, perceptio in habemus; quoniam enim iste motus in continua successione consistit, successionem istam per-eipere nequimus, sine successione constanti variarum idearum , quae oriuntur ab eo . Vlis. Contra, res, quae celeriter adeo move tur distinguibiles motuum suorum distantias haud distincte sensibus imprimant , atque ita haud serie Aaliquam Llearum in animo' essiciant, haudqvaquam etiam percipiumur. Quod enim breuiori tempore in circulo circumfertur, quam idearum nostrarum aliae aliis in animis 'succedere solent, non moveri obse Vatur, verum uidetur esst persectus, & integer ei culus istius materiae , aut coloris, & non pars cir culi in motu .
Idearum, --tarias certum ha et celerisaris
PEnes itaque alios judicium esse velim, tinnon proo
babile ut; idearum nostrarum alias , dum Uigis, /Iamiis , aliis in animo ad certas quasdam distantias succedere, simulacrorum serme ritu, quae in laternae . . 'interiori parte candelae calore circumrotantur : haec. illarum turmatim apparentia, etiamsi aliquando scae lasse celerior , nonnunquant tardior sit ; tamen , invigilante parbitror , haud varia & multiplex est rideae inae fecundum celeritarem raraeitaremque hec B-nis tinius tos olteram in mentibus nostis, cerris mis hi videntur finibus circumscribi , ultra quos nec mo ra inserri, nec celeritas adhiberi potest.
169쪽
Duratio ει implices L. b. II. X. Novae hujusce conje sturae ratio est, quod o
servavi , nos in impressotribus in quosvis e sensibus nostris factis , non nisi ad certum eradunt aut hele- .ritatis aut tarditatis quamvis successionem percipere
Disse ; quae si , verbi causa , valde celeris sit . sen-1uin amittimus successionis iis in rebus, in quibus liquido patet , realem esse successionem . Si plumbea
glans ex inpenti bombarda emissa per cameram penetret & in transitu membrum aliquod aut carneam partem hominis , secum rapiat ; luce clarius ethnec eise esse , ut in eo casu haec duo opposta camerae latera successive seriat . perspicuum etiam est ,
necessum esse, ut unam partem carnis primo tangat, dein alteram; atque ita successue; credo tamen, ne-
minem ex iis . qui senserunt unquam vulneris istiusmodi dolorem, aut ejus ira odi b imoardae ictum in duos distantes inter se parietes saevientem , audiverunt , successitonem aliquam, aut in dolore illo, aut in ictus adeo celeris fragore percipere potuisse. Id genus duratio. in qua nullam percipimus successionem, Vocatur ; atque ea est , quae in animis nostis unius tantum ideae remρus Occupar , sne alterius successione, ac proinde in illa nullam omnino iuccessionem repe
Ex iis quae tum superiori . tum hoc paragrapho tradit Auctor , colligitur , tantum abesse . quod actiones animae cum actionibus co potἰs comparatae dici que'nt adeo celeres , ut in unico instanti quampluribus contineno, ir ; 'uin immo e contra dicendum sit actioiles corporis ciun Rctionibus Rnimae compa ratas plerumque est . adeo celere , ut in unico instanti qtiamin Plures contineantur . Temporis spatium , in quo glaus plumbea ex ingenti bonabarda emissa parietem perterchiat . camcram penetrat , atque alium quosve parietem versorar, est tantum potutio durationis , qua in animis nostris unius antum idea tempus o vat: hoc unicum instars eli , S in hiic instanti continentur, ut Patet , actiones quamplurds . Haec omnia pugnant cum iis, quae silperius asseruit c. 9 io. quae adnot. I ELE . Nullam adinvenio bio contradictionem, Lut credit illudi
170쪽
f. XI. Hoc etiam accidit , ubi mo res adeo raraeus f , ut Mearum recentium turbam constantem sensibus adeo celeriter suppeditare nequeat , ut posset radiis novas in se recipere 58 ; quapropter cogitationum nostrarum ideae alterae, .cum inter illas, quae a torpore moto sens bus nostris offeruntur locum mniente inveniant , ibi motus sensus amittitur ; atque corpus etiamsi realiter moveatur cum tamen citin
aliis quibus dana corporibus haud distantiam percepi
hilem ea celeritate mutet, qua animorum nostrorum et iis naturaliter se invicem magno comitatu sequim-tur . idcirco qdiescere videtur , prout videre est in horologiorum indicibus , solarioruin umbris , & aliis diuturnis, verum tardis, motibus, & in quibus etiamsi post definita intervallia , per distantiae mutationem motum fuisse semimus , tamen motionem ipsam nossi percipimus.
Eans ; locus Lochil citatus viderὶ potest , taec non illustra' tio altata ab ipso illustrante , in & quoque nostra ; ibideis
considerar adtionem animae , nulla habita raraone ad sensiuis die quoad impressiones ab obieetis organo sensorici factas . Immax iris celeritare confunduntur inter se Impressiones , per eonsequens: percipiuntur confuse . Ceteroquin anima videt sibi repraesentatur , haec praesentatio pendet ab energia spirituum,ae rapiditate . & mechanismo nostrae constitutionis ; quapropterea omnia quihusdam terminis circumlar pia vidmus nec uno tempore plura concipi possunt ratione organorum, quae sunt se sui d cata . hae de re U. anat. intemfr aevi rom. i. stis ) Gradus mutarionis organy sensorio iactus, est tum infinio te minimus, & cum raro confunditur.