장음표시 사용
241쪽
C A P. XIX. De Mossis Cogitandi .
Sensitio, recoriaris, contemplatio , erc. se vertens pro- prima omnium CVm' mens aciem suam intus in prias contemplatur actiones , Coeitatio occurrit ; .83 in ea modii tionum ni giaam Uarietatem Observat , quarum distinctas sibimet ideas effingit. Hoc modo perceptionis , aut cogitationis , quae asstu comitatur , & quasi annexa. est cuivis impressioni corporeae ab objecto externo Pr venienti , distinetam format ideam , quam Minati nem vocam' ; quae est, quasi a fluald introitus ideae
sujusdam in mentem, per sensus : 8M eadem idea
utuntur , ad reconditas cuiuscunque quantitatis proprietates dotesendas , quapropter concipiunt quantitatem ex numero partium hiulatu arum infinito confiatam, vel indeterminata subtilit te coniti tutarum semper in infinitum decre1centium, di habentium inter se easdem rationes, quae inter numeros infinitos existunt , vel eamdem cosiorum, e qu bus sumuntur; per conseqUiens, Una duplam , triplam M. altera esse concipiunt . At quidquid de hoc sit, Mathematicis relinquimus. ωέ89ὶ Quando anima proprias contemplatur actiones, est actus, ait Auctor, cogitandi. Si licet, nos ab Auriore aliq3' in parte recedere , dicam , proprias contemplari actiones , idem esse ac dicere, at imam esse consciam suarum perceptionum . At percis pere absqxie conscientia perceptionis , caedo dati non posse :Recordor , quod distinguit Cap. ix. , r. ille perceptionem cogitatione , quatenus haec est ystus, illa 'est lassio; ser com
242쪽
ODe Μodis Cossi russi. Lib. II. cum denuo recurrit sine similis objecti operatione in sentorium externum , dicitur memoria , si per mentem investigatur , & magno conatu studioque invenista , iterum cernatur reminiscentia dicitur ) : si diu ibi attente consderetur , Conre, stio est: : cum ideae fluetant in an o nostro . haudquaquam illud animadvertente intelle stu, aloe illud est, quod Galli
Vix nomen obtinet : cum ideae , quae semet offerunt quippe, ut alio loco notavi , dum vigilamus , ingens idearum comitatus sibimet invicem semper in an bsequem inquit, in cogitatione , nima cum voluntate, ac Ritemtione rem quampiam considerat , in Per ptione circa ideas Versatur Cap. g. iv. hujus lib. , at considerare aliquid eum attentione & voluntate, si recte video, non est idem ae proprias actiones contemplari: illud supponit actus mentis ad n relatum, hoe idem aetus ad Obiectum respondens . Ulterius tQuando dicitur proprias contemplari aetiones, nihil aliud seniscat quam agere in sua actione, quomodo in propria aetione agi postit, non video . Si veritatem fateri licet, hanc cogitationis notionem satis obscuram adinvenio , ut & obscura , ac equiVoca reperitur apud reliquos auctores . . Nos eam definivis mus , neς definitionem hic esse repetendam existimainus . sol Hie idearum introitus in mentem non satis intelligitur. Mens esset tum subjeetum ti obieetum suae perceptionis , quod male' inter se complicatur . Hinc non arguo nis contra Aucto-xem, qui animam tanquam materialem ponit, vel saltem dubitat, esse eiusmodi, da quo insta; alioquin dicerem, quod hic transitus supponit actionem, es reactionem: non habetur euim idea mut elonis, quaecunque sit, absque his potentiis vel affectionibus; per
Consequens prii laretur, animam partibus Constare , ex eo quia re o
ripit , & mutatut , quidquid si illud quod menti obversetur
243쪽
Cap. XIX. De Modia Cossitanest. v ianimis nostris succedunt animadvertuntur & quasi
in memoria reconduntur , Arrentio. est ; cum mens in ideae cujusdam contemplatione Menitus defixa haeret , cum lubens eam undiquaque intuetur , nec aliarum idearum illecebris facile ab illius inhuitu re vocatur , Intentio sive Studium animi vocari s .. pa) Somnus sine somniis horum Omnium quies est sive remissio : atque somniare est ideas percipe- re dum sensus externi Obstruuntur ita , ut non eadem , qua solent, celeritate obieeta externa recipiant in animo , quae non ab externis Objeetia , aut nota quauis occasione suggeruntur : neque sua ulla omnino eleetione , aut gubernatione intellectus : utrum vero . illud, quod Exosam vocamus , non sit oculis Vese
ris somniare , aliis discutiendum relinquo oq) .
II. Haec pauca quaedam exempla sunt variorum mociorum cogitandi, quos potest animus in semet o
sy3 Actus mentis, quo deliberate percipitur obiectum, ego ae tentionem appello ; rei memoria reponere , est effectus ipsius . uetus , per consequens aιιemioms ἔ quae supponit actum deliaberatum perceptionis . ut meditantibus 'atet ; & disiari a contemplatione , quatenus consideratur idem altus ad objeetum , non ad obiecti notas applicatus : ab actu reflexionis quatenus idem aetias habetur tanquam confectus , ad notas , nimirum objeetumque applicitus , quo anima videt, distinguit . . adnorat obiectum ipsum V. a I. inteu. hum. sμμὶ μ aΦlia tom. I. 9 Studium animi cgo appello is granum eminem iorem Rinis tentionis is Vides ergo in quo diiserat studiuin ab attentione. Studium supponit actum deliberatum animae an gradu eminem ttori , quo objectum aliquod percipitur ; attentio idem simplexaetus; vivere a contemplatione , quatenus non est ad abieeti noxas Rpplicatus , per consequens Vides , qua ratione nos omnes nudemus , nec pariter omnes enodamus veritatest. Cum studium non supponat contemplationem , neque reflexionem , noti suppossit pariter distinctas enodatasque ideas alicujus obieeti , ut re
244쪽
λtidis Coeliana, Lib. II. servare atque ita distimas illo ni for
mare, virmiat essingit. Nam omnes enumerare in me ius cipio , nec fuse e licaturus sum de hoc genere idearum , quae me R. H. m obtinentur : eae enim ingenti volun inisteriam suppeditarent . Mihi inpraesentia sussicit inet paucula exempla demonstrasse , cujus genetis fini istae, & onde mens eas adipiscatur: praeseris iam eum susua postea tractaturus sim se Metioein rione, Iudicatione, Volitione, or Comitione, quae t ter praecipuas mentis operationes , es modos cogito
EF, recensenda sunt. : .' S. III.
Varia intentio animi in cogitando .
AT sertasse isenia dabitur digressioni, nec ab libstituto nostro alienum uidebitur, si diversos am mi satus in cogitanta hic contemplemur ; quos memorata superius exempla Attentionis , Delirationis Reverte, ) oe Somniorum naturaliter nobis suggerunt . Esse ideas aliquasi in animo vigilantis.semperis praesentes, sua cujusque experientia ipsum convincit: etiam animus dum sirca illas versatur, varios adhibet gradus attentionis. Nonnunquam mens haeret adeo defixa in rerum nonnuIlarum contemplatione , ut ideas illarum usquequaque verset ; relationes Se circumstantias observet; partesque singulas curiose aro attenteque speculetur, ut omnibus aliis cogitationibus aditum praecludat, nec min advertat ea, quae a se sibus tradita sunt & impressa, 9ς quorum alio tempore sensum haberet acerrimum : alia occasione o dinem Idearum ; quae in 'ipsius intellectu sibi inri-HM superae t V. oram .
245쪽
cein saccedunt , Oblervat , licet earu in nulli speciati in adhaerescat ; mox permittiti, ut sine ulla promino luat animadversione ipsae defluant , inanium initar umbrarum , quae nullam in animo speciem sis
DIscrimen hoc intentionis , & remissionis , animi
in cogitaudo, nee non & varios gradus, qui inter summam intentionem animi, & cogitationis propemodum vacuitatem intercedunt, unuiquisque, arbitror, in semet expertus est . Si longius paulo progrediamur , videbimus mentem in somno , quasi sensibus semet subtrahere , & positam esse extra impetum motuum in sensus organa saeuirum , qui alio tempore vegetas & acres ideas Producunt Ad hujusce rei fidem firmandam , haud opus est , ut ill rum exempla memorem , qui noctes totas in somno transigunt, sine ulla tonitrus, aut fulguris, vel aedium quassationis sensione , quae a vigilantibus viare satis sentiuntur. In hoc vero animi recessu a sensibus, si lutum magis & incohaerentem eogitandi modum retinet, quem Som intionem dicimus , & tandedi altus somnus scenam penitus occludit , & omnibus phai lasmatibus finem imponit - Haec arbitror sua quemque ferme . experientia docet . Hinc ulterius conci dendum puto , quoniam mens , temporibus diversis , potest diversos cogitationis gradus induere; .atque aliquando esse vel in vigilante adeo xemissa , ut cogitationes habeat .debiles adeo , & obscuras ut a plane nullis haud longe abs ni , 9 tandem in aristioris omni tenebricosis recessibus omnium plane Mearum
246쪽
praesentiam amittat : quandoquidem , inquam , hoe secto & experientia constat rogo , an non Pr habile si , cogitatisnem esse actum , non essentiam imi t quoniam agentium operationes facile inten- sonem & remissionem capiunt rerum vero essentiae ejusmodi variationem admittere , haud concipi possunt. Hoc vero Obiter ἀ examinare pergemus alios
247쪽
De Somniis , somniloquiorumque Haemomeri necnon somnambulis delirio ac maria . -
ini γύα mechanicas ideartim excitationis OsgInes en . . dare, haud ei difficile esset adhuc somniorum causas evo, Vere , atque explicare ..In hypothesi , quam ei mi veram inpend. p. X. ὶ , Nec enodatio erat plana , at que intelligibilis r quando fibrue seasibriis , seu mopter in commodam siluationem in semito susceptam , Qu. , popter iaHPulsum a corpore receptum, se hic atque illuc vertendo seu .Propter mepitum extrinsecus venientem , seu denique propter quemdam internLm motum, fortiter premeretur, tum fluidus uxilla contentus praeterfluendo , fibris, cum quibus, hiatum te net , Rum impertiet motum, omnesiue ideae his fibris connexae excitabuntur, di nos somn;a habebimus . Defestis opportunimedii, in quo versamur, ut ἰnterna sensibiliom fibri latum eum, atque dispositio, cerebri potissimum, innotescηt, erit sor rasse, quod modum. Ne cuius tam in somno quam in vigilia ideae renovantur, nos per longum adhuc tempus ignoramus . Qualiscunque vero sit , ego credere , audeo , quod ab indigituto non valde absimilis sit .ER Dmnia . quae nos mapis deprehendunt , 8t nos ad orissenem detegendam st mulant, semiatorum nou tates profecto sim Qi amquam vero hac in parte nullam expositionem hactenus vi. dislim, quae ori in integrum sadiciet , veruntamen haud eam didicinimam credo Eiusmodi novitates a nullo discrimine Gnt , qiuia in mechanica idearum 'ς xcitatibne adsit , nobis
domi libus, vel vigilantibus, semper eodem Oxciviatur modi,
248쪽
Dilerimen solum, nodo extat in eo , quod in secundo easu amma suam attentionem dc liberate diligendo αὶ illis inhaeretideis, quae tantum relationem tenent cum primario obieeto , circa quod ea occupatur, & relictis reliquis , quae celerrime evanescynt , in suarum idearum successione ciuemdam ordinem constituit. In primo cum attentio non sit d liberate di recta , confuse rap)tur ex una ad at tam idem, & satis in forin s idearum succcssiones hinc efformantur sisi . Hoc eo verum est, quod quoties attentio non est ab anima deliberate directa, nos eas clem. novitates e perimur etiamsi vigilamus. & apertis oculis, ut ita dicam, Tomnia conficimus sγὶ. oties illis momentis, quae distrasti his vocantur inter ideas valde impares nos nosipsos videmus, & mul tollas absque modo quo catena percipiatur, vel regrediendo , de-' at ut vestis a quorum ope in ea idein ideas pei venimus i δὶ 'Quae
αὶ Viri a dis bo) π πὶ . tom. I. iβὸ Cur potius quum non adsit praeter simplicem perceptIonem
Nobis dormientibus, organa languescunt Pariter, nec Uimae r Praesentant, praeter ea, quae a motu sangninis, ac spirituum m
ventur, & cum sint haec signacula, effgies obiectorurn , obiectarpsa videmus. Ra io, propter quam confuse, ac impari modo id
fiat, est inertia, qua languet corpus. Ut ordinate in eo omnia moveantum, oportet omnia, quae in eo sunt, agiliora atque promptiora Drbari, secus resecato organorum nexu, atque motu, r secatur pariter nexus, ea quo oriantur ideae, de quo infra.
M Maximum disertinen adinvenitur inter somnia,& phanta- . . sticas repraesentationes . Hae fiunt per catenam idearum , quae sunt tanquam in capsula repostae , & a voluntate animae sibi eas repraesentandi - Uando anima ipsum sequitur nexum raonattendendo neque ad realitatem neque ad notas , quibus debet una ab altera sejungi , celerrime ideas percurrendo ad nexus extremitatem pervenit . Sed ordinat m ped tentimque pervenit, Hon ita dormientibus t V. Meae nostri de mem. O c. . His Anima quasi ab obiectis semota, eorum imagines, ut ita escam, nequit videre, nisi e quodam mechanico motu excitentun r, & anis nax repraesenteno . Hinc .est , quod cum sit ratio excitationis non in voluntate. animae , ex eo quia , omnes languent fibrillaene' ue possunt signa quedam animae repraesentare, quibus adii Ieat , & potentiam ad rubriam reducat, s io8. rem. undam peculiari impulsu, qui cum inordinate fiat, animae inorinate imagines repraesentantur & somnia conficiuntur .syὶ Hoc accidit duobus rationibus ; l. ex eo quia ideas sinplici repraesintatione copsectas anima non retiaτῆ, neque eas'
249쪽
Quae dicuntur Calisa aerea communiter non sunt quam tot mnia. Veruntamen haec somnia tempore vigiliae consecta brevia sen: , impressiones enim, quae ab extrinseco veniunt animum frementer advocant a suis diit metionibus , impelluntque . Objeiis, quae in sensibus actualiter agunt , attentionem praestare .
Qui uo librum lego, perbelle potest evenire , quod sensatio quedam ab extrinseco veniens, seu aliqua idea ah eodeni librom hi animo repraesentata meam alibi attentionem serant, & s mtia mihimet ipsi suppeditent : at eiusdem libri praesentia , seu valida impressio, quae mihi aliunde veniat, me e somnio excistatum , S attentionem ipsi inceptae lectioni revocabunt prose. . Si eveniet, quod diu haee continuent somnia, erat ut plinximum eadem anima , quae se libenter in eis destituet idcirco Ve.uti hoc interrupte sentiens aliquam in partem attentionem dii get , ita haec omnia somniis 1 omni te ore consecta magis erant ordinata sa).
aἐnotat, vel languidius id effcit; quapropter diximus, Mimam P δε eogitare, di peracta cogitatione, nihil de ea inveniri s ior. m. ὶ . I l. Quia spirituum energia deficitis V. meditat. domemoria oe. in . Ope ejusmodi energiae in integrum nobis. ani
ideas habitas repraesentat ; quam ob rem ratione ipsus defeetus , notas obiectorum imaginum deficiunt , & animaeas distincte nou percipit , ac unam cum altera. confundit. I. Ex dietis patet quod anima quum cogitationum, idearumque .seriem non retineat, progrediendo in repraesentatione nexu νὶ . ad cxtremitatem pervenit , & vigiliando somniat propemodum, nam ultra limites se constituisse sentiet , absque pereeptio sui progressus , atque serierum principii . II. Quod unam idearum notam cum altera confundendo, unum pro altero obie-eio tumit . enm altero miscet , & Εns phantasticum , Ens , ut dicunt raιionis, vel ut cum Mame loquamur, Castra Aerea comscit . M vos ipsos perpenditis , invenietis prosecto , hoc evenNye potius in statu languoris, ut aegrotantibus, Vel poli 4ntens meditationes , quibus spiritus depauperantur ; de quo luculen tius infra. ε Potius ex ordinato motu sanguinis , spirituum , organorumque tempore vigiliae existente . Quando vigilamus, organa nostra , quot quot sunt, in actione extant , non ita dormientibus. Ex hoe nt, quod major requiritur vis ad ipsa organa m Vcnda vel e suo munere deturbanda in vigilantibus, quam in ella somno profundo correptis ; pcr cvnsequens facilius excitant
ideae, ordino seiunetae tempore somni, quam tempore viὐiliae , ut meditaatibus patet a
250쪽
Verum somnia haec mulioties ordinem tenent , ita ut nὀa defuerint qui somniando Iongas arithmeticae algebraeque optrationes effecere . sp) Id evenit quando una idearirm , quae e=cis tantur , sibi primum attentionem rapit , & domina , ut ita dicam , evadit . Haec non sequitur tunc , quum ideas , quae ad primam proxime pertinent , & ceteras. non respiciendo , snt , eas successive Eevanescere Θ . Ideo mirum non est si in somni loquis vel somnambulis mil- toties operationes observantur , & audiuntur ratiocinia ita ordinata , non secus ac s e deliberata attentione dirigerentur si in . . Dominicanus quidam aliquibus abhinc annis maxi se hac in parte celebratur . Praecisa relatio , quam P. M. Domnia eanus Pino ejusdem ordinis an .ii 77o. edidit, ut singularem ex eis qui hoe in genere observati fuissent, nobis cum re Draesenta .
Duo potissimum me deprehenderunt quando die tam descriptionari perlegi . Una ex eo quia sua , ut ita dicam , dormiens per γ' ina videhatur ad tempus duntaxat determinata, quo scilicet in seculo vixisset is Si cum eo loquendo, inquit Pim, nomine Abatis al- ,, vocaretur, & Verba fierent de casibus ipsi occursis quando seca- is larem vitam in Taurino degebat, vel dirigerentur ad illud tem- is Fus , sc ordinate respondit , ut vigilare videretur a Si verunis de eo quod illi in Religione evenisset interrogaretur, ut ex. . . is ubi tirocinium effecisset , an Gratiarum Conventus s quo rum , erat ) ei placeret , vel Mediolanum in deliciis haberet &c. ti nobis . ita dicam , tenebrae fiunt , eis 1 cenae evanescimi. o Vel respondit, nos Vcre amentes esse , nunquam enim , seis fratrem fieri, somniavit, nec Mediolanum unquam respexisse, is etsi voluntatem haberet , illuc ire , vel obmutescit , stinis pidus evadit', vel ut pisces , videtur , is opto esse sopinis ratus s pag. 63. 3 Altera res est , quod excitatus non haberet minimam remini scientiam de eo , quod dormiens effecerat, di iterum somno correptus, recordaretur de eo, quod ipsi in som
Fateor, mihi hoc accidisse . Somniando, Rrgumenta comDei , & quod mirum, retinui . Modum, quo id fiat, inferius ex
ὶ3ὶ Nulla phaenomeni enodatio hie adest . Anima tum rapitur cum a tentione in ideam excitatam , & sequitur ideas ad primum proxime pertinentes . Quid ad rem λ qua ratione id sat pHoc est potius enodandum, non actus mentis. At nos in serius hoc disquiremus.lii Mirum prosecto . Ex quo oriuntur ratiocinia dum omnia 'torpent alia directione pro rediuntur e Cur non interrumpam