Catechismo

41쪽

ARTICOLO PRIMO

creatore de ciet e dolia terra.

Significato doli articolo.

Ualor es significato dei verbo credo ne dominio dolia sede Cristiana Cat. 1.

42쪽

gravi a sapienti viro aliquid affirmanti fidem non habere,

Sed Prctetere Urgere, ut, quod dixerit, rationibus, aut testibus Probetur: Uita temeritatis atque adeo stultitiae fuerit, Dei VOCOA audientem, Caelestis a saluturi dOCtrinae ratione requirere fide itaque, seclusa omni non Solum ambiguitate, sed etiam demonstrandi studio, tenendB St.

Exterior actus si dei necessarius Cat. 23P.

14. Verum illud praeterea doceat Parochus, eum, qui dicit

Credo, praeterquam quod intimum mentis iacte assensum de-

Clarat, qui interior fidei actus est, debere id, quod animo inclusum habet, aperta fidei profeSSione praerae ferro, UmmHRUCalaCritate palam fateri, a praedicare oportet enim fideles

exam spiritum habere, quo fretus Propheta dixit Credidi propter quod locutus sum Psal CXV, 13 imitari apostolos, qui ad principes populi CSPonderunt: Non POSSUmUS, UIC vidimus et audivimus, non loqui ncf. IV, 20ὶ D. Pauli praeclara illa voce excitari: Non erubesco Evangelium Virtu enim Dei est in salutem omni credenti Rom. I, 163. Item quo maxime Vita sententiae Veritas Confirmatur Corde creditur adiUStitiam, Ore autem Confessio fit ad salutem Rom. X, 103.

Cognitio Dei per fidem.

15. In Deum. Hinc iam Christianae sapientiae dignitatem

et PraeStHntiam, ex eaque quantum divinae bonitati debea-mUS, OgnOSCOre liCet, quibUS ntum Si Statim ad rei prae- SinniisSimne HXimeque expetendae Cognitionem, quasi fidei gradibus ACendere. In hoc enim multum inter se differunt Christiana philosophia, et huius saeculi sapientia, quod haeC quidem naturalis tantum luminis ductu ab effectibus, et abii quae SenSibu PerCipiuntur, Paulatim progreSSH, non niSi post longo labores Vix tandem invisibilia Dei contemplatur, Primnmque omnium rerum Causam et Auctorem agnOSCit, atque intelligit. Contra vero illa humanae mentis Ciem ita XRCUit, ut in Caelum nullo labore penetrare possit, atqUe divino Plendore CollUStrata, Primum quidem aeternum ipsum luminis fontem, deinde quae infra ipsum Osita sunt, intueri, Ut OS VOCA Os esse de tenebris in admirabile lumen, quod est apud

43쪽

Necessita doli avo Estoria di sede Cat. 237.

de Vangelo, Ch e a virtu cli Dio per a salvegga di tuiti credenti Rom. I, 163, o di queli 'altra in Cui e la dirotta On-

Coriosoenga di Dio alla fode.

15. In Dio Gia di qui dato approggare a dignita e

della tu nobile e desiderabile realia. Qui Apphirato risiodeuna elle grandi differenge tra a filosofi Gristiana o la

44쪽

apostolorum Principem I Petr. II, 3, Cum summa animi iu-CUnditate experiamUr, et Credentes exsultemus laetitia inenarrabili ib. I. i. Recte igitur fideles primo se in Deum Credere Profitentur, Cuius maiestutem ex Ieremiae Sentontin, inComprehensibilem esse dicimus Ierem. XXXII, 19) Lucem enim, Ut ait Apostolus, inhabitat inaCCessibilem, quam nullus hominum vidit, sed ne videre potest Tim. VI, 16): cum enim ad Moysen loqueretur, Non videbit me, inquit, homo, et vivet Exod XXXIII, 20ὶ Nam ut mens nostra ad Deum,

quo nihil est Sublimius, Perveniat, OCCAS OS OB Omnino SonSibUS bstraCtam esse, Cuius rei facultatem in hac Vita naturaliter non RhomUS.

Cognitio Dei per rationem.

16. Sed quamvis haec ita sint, non reliquit tamen OUS, ut inquit Apostolus, semetipsum in testimonio, benefaCionS de Caelo, dans pluVias et tempora fructifera, implens Cibo et laetitia corda hominum not. XIV, 163. Quae causa fuit philosophis nihil abiectum de Deo sentiendi, et quidquid Or-POTCUm, Uidquid ConCrethim et admixtum est, ab eo longis-Sime remoVendi Cui etiam bonorum omnium PerseCtam Vim et Copiam tribuerunt, ut ab eo, tamquam n Pei PetUO UOdrimo inexhausto fonte bonitatis a benignitatis, Omnia ad OmnCSCTCHtHS OS, Hique natura PerseCt bona imanniat quem Sa-Pientem, Veritnti auCtorem et amantem, iustum, benefiCCn-tiSSimum, et aliis nominibus appellaverunt, UibUS Umm CtctbSoluta PerfeCti Continetur: Cuius immensam et infinitam VirtUtem, OmnOm Omplentem OCham et Per omnia Pertinentem esse dixerunt. Hoc ex divinis Litteris longe melius OnStat,

et illustrius, ut illo loco Spiritus est Deus Ioan IV, 243 item, EStote vos perfeCti, sicut et Pater Vester Caelegii perfeCtus est Mati V, 48ὶ tum, Omnia nuda et Aperta sunt Culi OiUS Hebr. IV, 133 et illud O altitudo divitiarum sapientiae et SCientiae Dei Hom. XI, 333 deinde, Deus verax est Rom. III, q): Et Ego sum via, et veritas, et Vita IOAn. XIV, in Praeterea, Iustitia picina est dextera tua Psal. XLVII, 113 denique,APeri tu manum tuam, et imples omne animal benediCtione Psal CXLIV. 16) postremo, Quo ibo a spiritu tuo, et UO facie tua fugiam et Si ascendero in Caelum, tu illi es SideSCendor in infernum, ades. Si sumpsero Pennct mea diluCUl et habitavero in extremis maris Psal CXXXVIII J-93 Ct, NUmquid non Caelum et terram ego impleo, dicit Dominus P

45쪽

luce e quindi quanto iace a cli AOti di Asa. Perci a note dato di constatare Concia Pici intensa letigia spirituale CorneVeramente, SOCOndo a parota de Principe degit Apostoli fiam chlamati a fondo elle tenebre a una luce mirabile Pieir. II, 9 e possiam tragali re di ineffabile giola ella Ostra fode ib. I, 83. A agione unque i fedeli proclamano innangi tuti di credere in Dio, a maesta de quale Con Oremia definiam incomprensibile Ger XXXII 193. Ei cliniora Conferni l 'Apostolo in uno splendore inaCCeASibile, he nitano Vide, iuno seu Vedere Tim. VI, 163 e partando a Mose, disse Dio Atesso Ni uno mi Vedra e sopraVVivera God XXXIII, 203. Oiche, Onde pervenire a Dio, vertice de sublimo, ' intelligeraga nostra deve essere Complutamente divella cla sensi, i Che non e Concesso alle Aeolia naturali in questa vita.

16 Clononpertanto, Dio, secondo a sentenga deli Apostolo, non manco di dare di se testimonianga, benefiCandOCi inviando dat telo te pioggio e te stagioni fruttifere, riCOl- mando di nutrimento ei gloia te creatur umane Att. XIV, 163. Per cui a sapienti su evitato di Concepi re intorno a Dio O-gioni indegne, rimuOVendo a Contrario alla sua OnCOZione Ogni lctment Corporeo materiale Composito. COS EAS COllocaron in Dio a plenezga viva di tuitici beni, a fonte Perenne inesauribile di boni o di misericordia, da Cui riflui ACQ su

Dio e spirit, Giov. IV, 24ὶ State perfetti come i vostro Padroceleste e perfelto Mati V, 483 Tutto e nudo e Coperto aisuo occhi Ebr. IV, 13): O profondita dei tesori della sapiengae delia scienga divinel Rom. XI, 33): Di e veritiero Rom. III, 3 Io sono a via, a verita, a vita Giov. XIV, 63 La tua destra e ricolma di iustigia Salm XLVII, 11ὶ Tu apri a tua mano, e empi di benedigione Ogni Aser Che respira Salm. CXLIV, 163 Dove mi rifugero per vitare i tu spirit e l

46쪽

Cognitio Dei per fidem praestat cognitioni per rationem.

1 T. Magna et PraeClara licte Sunt, quae de Dei natura ARCrorum Librorum UCtoritati Consentanea, et Consequentiae rerum effeCtarUm inVestigntione Philosophi OgnOVerunt: quamquam in eo etiam Helesti doctrinae QCessitatem OgnOSCimus, si nimadvertamus, fidem non solum hoc prae-Sictre, quemctdmodiam supra diCtum est, ut quae Viri tantum sapientes long Studi ConSeCuti Sunt, ea rudibus quoque et imperitis hominibus statim pateant, atque in Promptu Sint; VOrUm, Ut reriam notitia, quae fidei disciplina Comparatur, multo Certior, atque ab Omni errore purior in mentibus nostris insideat, quam si eas PSa res humanae Cientiae rationibus ComprehenARA, nimus intelligeret. Sed quanto praestantior divini Numinis Cognitio Censenda est, ad UHm non CommUniter OmnibUA nturae Contemplatio, sed proprie redentibus

fidei lumen aditum patefecit haec autem Symboli articulis

Continetur, qui nobis divinae essentiae Unitatem, et trium Personarum distinctionem, tum ver ipsum Deum esse ultimum hominis finem aperiunt, a quo Caelestis aeternaeque beatitudini Possessio exspectanda Ait: siquidem a divo Paulo didi- Cimus, Deum inquirentibus se remuneratorem esse Hebr. XI, 63. HHOC Unni sint, et an eius generis sint bona, ad quae U-mana Cognitio adspirare potuerit I Cor. II, 3, multo ante eundem Apostolum sata propheta his verbis ostendit A

Dei unitas Cat. 7.

18. Sed ex iis, quae diximus, uniam etiam CV OSSO, non plure deos, Confitendum est: nam Cum Deo summRm bonitatem et perfeCtionem tribuamus, fieri non potest, ut id, quod Summum ni Ue bsolutiSAimum est, inveniatur in pluribus. Quod si cui aliquid ad summum deest, eo ipso imperfeCtUS est quare ne Dei natura illi Convenit ho autem multis a-Crarum Litterarum OCis Comprobatur scriptum est enim: Audi Israel: Dominus Deus noster, Deus unus est Deus. VI, q): praeterea est Domini iussum: Non habebis deos alienos Oram me Exod XX, in deinde per prophetam Saepe dmonet: Ego PrimuS, et ego OViSSimVA, et absque me non est DCUS

Isa. XLI. XLIV, in Apostolus etiam palam testatur: UnUS Dominus, una fides, unum baptisma h. IV, 3. Neque veronOS OVent, quod interdum sacrae Litterae Dei nomen Creatis etiam natiaris imponunt. Nam quod prophetas, et iudices deos RPPellctriant, non gentium more daCtum est, quae sibi plureS

47쪽

La conosceneta di i mediante a sede superiore Blla Corios EnZ raZionale.

1 T. Grandi in verita e insigni queste OZioni Che cirCala natura di Dio in armonia On ' autorita delia sacra Scrit-tura, i filosof trassero alia Contemplagione de Creato EPUre anChe qui ACOPrirem lameCessita di Una Ottrina rivelata se rifletterem Checla ede non solo fami, Ome abbiam deito, che e verita trovate a sapienti Op pagiente studio brilli nod 'in trati e enga forZO nChe agit ignoranti, a nolire Che la OnOSConga loro, OnSeguit nitraverSo a pedagogia della sede penetri ne nostri intelleti in modo infinitamente Piu AiCur e immune da errori di uel che si verisi herebbe Se UeSti 'AVeSSero aggiunt mediante i agionamenti della

bile uella Conosceneta delia divinita che non e indistiniamente data a tuiti allo spetiaColo delia nutura m pHrtiCOlctr- mente fit irraggiata ne Credenti dat lume olla ede P Orbene, questa e Condensata in uegli articoli de Simbolo che o manifestano 'inita deli essenga divina, a distingione elle re Persone ei additano Dio Come ultimo fine deli uomo, a cuidobbiam attenderet a Celestiale e eterna beatithidine, Ome apprendemmo a san Paolo Dio e rimuneratore di Chido cerca Ebr. XI. 3. Di qua valore si tuti ci e se riguardi i boni, a quali a ConOAConga Vrebbe potui Aspirare di per Se Cor. II. ), gia molto prima deli Apostolo Veva plegato Isaia: Dali' origine de secoli, a di uor di te, O ignore, non fu intes da recolii O perCepit cla CChi Umnno quanto tu fiat reparat a Color Che t amano Isa. LXIV, 3.

Unita ditio. Cat. T.

18. Da quanto abbiam O Apost risulta Che Obbiam an-Che Confessare 'esistenga di uia solo Dio, non di pila dei. Attribuendo infatii a Dio a suprema boni e PerfeZione, inconcepibile che ' infinito e 'issoluto si risContrino in iu

nirgli a natura divina. Olti passi Critturali Conformano Simili dedugioni E sortito infatii Ascolla Israele it ignore Dio nostro e Dio unico Deus VI, ' Ed e comando ditio: Non avrai altro Dio, uor Che me God XX, in Dio nolire

uia solo baltesimo Def. IV, 3. Ne o sorserendaci fatio che ta- lora a sacra Scrittura attribuisce 'appellativo D Lo anche nature Create Chiamando infati talora dei ci pro et e litu-

48쪽

deo stulte et impie finxerunt, Sed quadam loquendi Consuetudine significare voluerunt XCellentem aliquam Virtutem vel funCtionem, quae Dei munere illis OnCessa sit. Deum igitur natura, SubstHntin, SSenti Unum, RUCmHdmodum ad Confirmandam veritatem in symbolo Nicaeni Oncilii dictum est, Christiana fides credit et profitetur sed altius etiam ascendens ita unum intelligit, ut Unitatem in trinitate, et trinitatem in Unitate Veneretur de qUO nobi mySteri nunC dicere incipiendum est sequitur enim in Symbolo,

Deus, Pater omnium Crentione, praecipue Christianorum adoptione. Cat. 2.

19. Patrem. Sed quoniam Patri A VOX non Una ratione Deo tribuitur, illud prius declarandum erit, quae Sit magi propria huius loci significatio. Deum nonnulli etiAm, quorum tenebris fides lucem non attulit, aeternam substantiam esse intellexe

humanis igitur rebus duCt similitUdine, quemadmodum iam, a quo familia propagata est, Cuiusque Consilio et imperio regitiar, patrem OCabant, ita ha ratione faCtiam est, ut Deum, quem Omnitim rerum opifiCC et CCtorem gnOSCebant, Patrem appellari Voluerint eodem nomine Sacrae etiam Litterae usae sunt, Cum de Deo loqUente UniVOrSorum Crentionem,

potestatem admirabilemque providentiam ei tribuendam indicarent legimus enim: Numquid non ipse est Pater tutis, qui Possedit te, et fecit, et Creavit te Deus. XXXII, 3 et alibi: Numquid non Pater UnUA Omnium nostrum Numquid non Deus Unus Creavit nos Mai. II, 103. At vero multo frequentiUS, O POCUliari quodam nomine, Praesertim in OV Testamenti libris, Deus pater Christianorum diCitiar, qui non CCC- Periant spirithim Servituti in timore, sed RCCeperiant spiritum adoptionis filiorum Dei, in quo clamant: Abba Pater Rom. VIII, 15) eam enim caritatem dedit nobis Pater, ut filii Dei nominemur, et simus I IOAn. III, 13 quod si filii, et haeredes: haeredes quidem Dei, Cohaeredes autem Christi, qui est primogenitus in multis fratribus Rom. VIII, 17, 293 no Confunditur vocare nos fratres Hebr. II, 113. Sive igitur Communem Creationi et Providentine, sive praeeipuam Spiritualis adoptionis

CB Usum SpeCtes, merito fidele Deum Patrem e Credere Profitentur.

49쪽

39. adre. Poichem vocabolo di ad re e attribuit a Dio per Ottepliet agioni, OVrem innangi titio Splegare quale si ii significato tu proprio di questo passo Gia ni Cunidi Coloro te tenebre dei quali non eran state dissipate al

fatio ti a creato P Deus. XXXII 63. E altrove Non e forse uti solo it adre di tuiti noi Un solo it nostro Creatore P

to spirit di solitavitu bens lo spirito di clogione, quali figlicli Dio checli autoriggam invocare Abba, Padi e Rom. VIII, 153. Il adre infatii ci uso tale amore che in verita figli di DioPOSSinm essere nominati e in realia Aiamo I Giov. III. 1). Se pol figli anche erodi: eredi di io, Coeredi di est Cristo, primogenito tra innumerevoli fratelli Rom. VIII 1J, 29) chenon urrossisCe ne Chiamaro tali Ebr. II, 113. Sicche a uondiritto i sedet professano a loro fode in Dio Or Padre, ia

50쪽

Quid nomen Patris in divinis Cat. 44.

Parochus docebit. Quod enim in luce illa inaccessibili, quam

inhabitat Deus, magis reConditUm et Hbstrusum St, quodque humana ratio et intelligentia non Consequi, ut ne SUSPiCari quidem poterat id Patris voCabulo divina oraCula nobis aperire incipiunt. Indicat autem hoc nomen in una divinitatis essenti non Unam tantUm Personam, Sed PersonarUm distin-Ctionem Credendam esse. Tres enim sunt in una Divinitate

Personne Patris, qui a nullo genitUA est Filii, qui ante Omnia SHeCul a Patre genitus est Spiritus sancti, qui itidem ab aeterno ex Patre et Filio procedit. Atqui Pater est in una Divinitatis substantia prima Persona, qui cum Unigenito Filio

suo et Spiritu SanCt Unus est Deus, unuS Si DominUS non in unius singularitate Personae, sed in unius trinitate Substantine.

Tres divinae Persona suis tantum proprietatibus distinctae Cat. 38, 39.

21. Iam vero hae tres Personae Cum in iis quidquam dissimile, aut dispar Cogitare nefas Sit, ui tantiammodo Proprietatibus distinctae intelliguntur. Pater siquidem ingenitUS est Filius a Patre genitus, Spiritu Sanctu ub utroque Procedit. Atque ita trium Personctrum eandem CSSentiam, CHndem substantiam Confitemur ut in Confessione Verne SemPitctr-naeque Deitatis, et in Personis Proprietatem, et in Ssentia unitatem, et in trinitate aequalitatem Pie et sancte Colendam Credamus. Nam quod Patri primam esse Personam dicimus,ho non ita CCipiendum est, perinde a si aliquid in trinitate PriUS, Ut OSteriUS, RiUS, ut minus Cogitemus absit enim haec a fidelium mentibus impietas, Cum eandem Heternitntem, eandem gloriae maiestatem in tribus Personis Christiana religio praedicet. Sed Patrem, propterea quod ipse sit prinCi- Ptham Sine prinCipio, Primam CSSe PerSOnam, Vere et in Ulla dubitatione affirmamus quae quidem uti Patris proprietate distincta est, ita in unam illam praeCipue lio ConVenit, quod Filium ab aeterno genuerit semper enim Deum simul et Patrem fuisse, nobis signifiCatur, Cum Dei, et Patris nomina Coniuncta in a Confessione PronuntiHmUS.

De Trinitate subtilius exquirores nihil oportet. Cat. 40.

22. Verum, quoniam in nullius rei, quam huius omnium altissimae ac difficillimae notitia, atque XPlicatione, Ut PC-