Catechismo

551쪽

PARTE ID SECONDO COMANDAMENTO 533

ramenti anti proibisce di offendere L nome di io, di in- VOCario tollamente, di iurare Con ess alcuncti di falso di

309. Splegando a fodelicia parte in cui ci si comanda di

tributHr Onore ut nona divino, i Parroc ricordi Ome Colnome di Di non si intenda solamente e lettere, te illabe, it Ur Vocabolo ma si voglia far riflettere a SUO Valore, che designa a maesta ianipotente e eterna de Di Uno trino. Onde traSPare quanto stolia osse a superstigione di

552쪽

534 PARS III SECUNDUM PRAECEPTUM

ficat. Ex his autem facile colligitur inanem SSe nonnUllorum Iudaeorum SuperStitionem, qui, quod Criberent Dei nomen, Pronianti Hre non nuderent, UAS in quatuor illis litteris non in re divina vis esset. Sed quRmVis Singulari numero Prolatiam sit: Non assumes nomen Dei, id non de uno aliquo nomine, sed de Omnibus, quae Deo tribui solent, intelligendum est: multa enim Deo imposita sunt nomina, Ut Domini, Omnipotentis, Domini exercituum, Regis regum, Fortis, et alia id genus, quae in Cripturis leguntur, iacte Hrem enndim V Venern tionem habent omni R. Deinde docendum est, quomodo divino nomini debitus honor adhibeatur neque enim Chri Stian POPhilo, CuiUS Ore Dei laudes assidue Celebrandae sunt, rem Utili SSimnm, et Per-neCessariam n Salutem ignOrctre fas est. Quamvis autem multiplex sit ratio laudandi divini nominis, tamen in iis, de quibus deinceps hic dicetur, Vis, et pondus omnium VidetUr

Primum igitur laudatur Deus, Cum in omnium ConSPOCtu Deum, AC DOminum OStrum fidenter Confitemur, Christumque Antuti nostrae auctorem quemctdmodum agnOSCimus, ita etiam praediCHmUS. Itemque Cum Verbo Dei, quo voluntn et US OnUntintur, SanCte et diligenter operam damus in eius meditatione assidU Versamur studiose illud addiscimus, aut legendo, Ut audiendo, Perinde ut Cuiusque Personae et muneri Ptum, et OnSentn-

Deinde divinum nomen veneramur, et ColimVS, Cum Offi Cii, et religionis Causa divinas laude celebramus, a de Omnibus rebus tum prosperis thim adVersis illi singulare gratias agimus inquit enim Propheta: Benedio, anima men Domino, et

noli oblivisci omnes retributiones eius Psal. II, ). Exstantque plurimi DaVid psalmi, quibus egregia quadam erga Deum pietate illius divinas laudes suavissime decantat. Exstat admirabile illud patientiae exemplum Ob qui, Cum in nXim HS illas horribilesque calamitates incidisset, Deum tamen XCelSO

et invicto animo laudare numquam intermisit. Nos itaque cum animi, Corporisque doloribu Cruciamur, iam miseriis, et He-rUmni torquemur, Statim ad Deum laudandum Omne studium et animi nostri vires convertamus, illud Iob dicentes: Sit nomen Domini benedictum Iob, I, 213.

Neque vero minus Dei nomen honoratur, si fidenter opem etia imploramus, quo scilicet aut nos ab illis liberet, aut ad eadem fortiter perferenda Constantiam et robur largiatur: OC enim fieri vult Dominus: Invoca inquit, me in die tribulationis: eruam te, honorificabis me Psal. XLIX, 153. cuius implora-

553쪽

a singolare: Non nominare ii nome di Dio it clivieto deve appliCarsi non ad n Sol ApeCiale nome, in a tuiti quelliche oglion attribuirsi a Dio I quali Ono pareCChi adeSemPio, ignore, Onnipotente, ignore egit eserciti, Re eire, Orte e altri simili, Contentitiisella Sortitura, i quali tuiti

InSegnera O in quale modo debba prostars il debito Onore a nome divino perche i popolo Cristiano, te cui labbradebbono sciogliere inti ardenti di Ode a Dio, non deve igno

Molleplici sono e forme in cui uo Aprimersi a lode del

Signore e non dimenticare te sue largietioni Salin. II, 3. Sono pare chim salmi Davidici in cui sono meravigilosamente Cantate, O gens Aquisito, te odi dimio Ed e sommamente eloquente i fati di GiObbe, sempio di pagienga, it quale, piombat in disgragio terribili, non risteti glamma dat Odare Idclio con animo invitio AnChe Oi unque, Unndo inmoafflitti a dolori de sensi e dello spirito, quando iam ma- Ciuitati alla ventura, rivolgiam te nostr energie alta Odealta di Dio con a ras di iobbe: Si benedetto ii nome

det ignore Gob. I, 213.

Non si Oda men ii ignore per invocandone fiduCioAa- mente i soccorso affinche i liberi a mali, o almen C in- fonda Oreta e COAtanga per tollerarii serenamente Il ignore SteSSO uole Che os faeciamo: Invocam ne di delia tribola-gione ii liberer e tu mi renderat Onore Salm XLIX, 153. Implorazioni di questo genere trovano mirabili sempi in Copiosi

passi biblici e specialmente ne salmi XVI. XLIII E CXVIII.

554쪽

536 PARS ID SECUNDUM PRAECEPTUM

tionis Cum multis inliti in locis, tum praecipue in psalmis,

XVI. XLIII et XVII illustria reperiuntur XCmPin.

Praeterea Dei nomen honore prosequimur, Cum fidei fa- Ciendae Cauga testamur Deum : qui modii a superioribus valde differt. Nam quae SVPra enumeraVimias, ita SUAPte natur bona Stant, Hique expetenda, ut nihil beatius, nihil homini optabilius POSSit esse, quam si in illis sedulo exsequendi se ipsum dies nOCtCSque exerCeat BenediCam, inquit David Dominum in omni tempore semper ictu eius in re meo Psal. XXXIII, 23. At iusiurandum, liCet bonum sit, eius tamen frequens USUS minime est laudabilis. Huius autem discriminis rati in eo posita est, quod iusiurandum ea tantum de Causa institutum est, ut CSSet tanquam remedium quoddam humanae imbecillitatis et ad probandum, quod diCimUS, OCOSSarium inStrumentUm. Ut enim Corpori medicamenta adhibere non expedit, nisi ne-COSA Ait: eorundem Vero frequentati perniCiosa omnino est: ita etiam, nisi Cum graVis et Usta Causa Subest, iureiurando uti non est salutare quod si saepius adhibeatur, tantum abest, ut prosit, ut magnum detrimentum affernt. Uamobrem Prae-Clare docet sanctus ChrySostomus, non HSCente, Sed iam adulto mundo, Cum mala longe Ateque Propngata niVerSumterrctriam Orbem OCCUPHSsent, nihilque SUO OCO, et Ordine Onsisteret, sed perturbata et Permixtu Omnin, UrSum, CorSUm,mctgna rerum Confusione ferrentur, et quod malorum omnium graVisSimiam est, mortale Omnes in foedam dolorum servitutem Se ipsos abiecissent tum denique longo sane intervallo iusiurandum in hominum Consuetudinem irrctPSisSQ nnm Cham in tanta hominum perfidia et iniquitate nemo facile ad Credendum adduceretur, Deum testem inVOCHbnnt.

Quid iusiurandiam.

310. Verum Cum in hac praecepti parte praecipua sit illa ratio docendi fideles, quomodo iusiurandum Pie AnCteque adhibere Ebeant primum dicendum est, iurare nihil aliud esse, nisi DeUm testari, unCumque id Verborum forma, et ConCeptione fiat; nam et Testis est mihi Deus, et Per Deum, idem sunt. Est etiam illud iusiurandum, Cum ad faciendam

fidem per re Creata iuramus, ut Per SaCra Dei Vangelin, PC CrUCem, Per SanCtorum reliquias et nomen, et Cetera id genUS; neque enim haeC PSH Per Se iureiurando VCtoritatem,

aut robur aliquod afferunt, sed Deus ipse ho Praestat, UiUS divinae maiestatis splendor illis in rebus elUCescit ex UOSeqUitur, Ut Per EVangelium Urniates, Per Deum ipsum Urent, Cuius Veritas Evangelio continetur et declaratur similiter et Per SanCtOS, Ut temPl Dei sunt, quique evangelicae Veritati

555쪽

Infine noriam ii Ome di Dio quando, a garangia ella sede data, o invochiamo Simile maniora di norario differisce noteVolmente alle precedenti. Ovelle Cho abbiam enunciat infati sono i loro natura cos CommendeVOli, he nulla V e per gli omini di tu beatificant e di tu desiderabile det trasCorrere in esse noti e giorno. DAVi esClama CaniorOle odi et ignore in gni istante la sua Od fiorira inCOS-santemente stille mi labbra Salm XXXIII, 2) A contrario

pagat Per Ungo e per largo tutio uor de proprio ordine

Dosinizione et iuramento.

310. Per cui noli 'ambit di questa parte de Comandamento, i fine principale es quello di istruire i fedeli sui modo di usare Antamente ii iuramento. I ParrOCO quindi Aser-Ver innangi tutio Ch giurare e Chiamare Dio in testimonio, Vallinque Aia a formola adoperata per arto Dire Di mie QStimone, o Perciddio, e la Atessa COSA. Si amnCor giUrnmento quando per spirare fiducia iuriam ne nome di COS Cronto, Come ad Semplo per i angeli sacri di io, perta Croce, per te reliqui de santi, per i lor nome e Simili. Ma OiChe simili Ose di per se non sono Capaci di Onferirecthatorii e Orga a n giuramento Cio seu sol fare Iddio, la Cui divina maesta rilla in uelle COA ne egue Che Chigilara Per il angelo, iura per Idclio Atesso, a verita del Uul e Contenuia e illustrata ei angeli. Similmente dicasi

556쪽

538 PARS ID SECUNDUM PRAECEPTUM

Crediderunt, eam Ue Omni ObserUantia Contialeriant, et Pergentes et nationes latissime disseminarunt. Eadem ratio est illius iurisiurandi, quod per execrationem ProfertUr: Uale CStillud sancti Pauli Ego testem Deum inVOCO in animn menm

II Cor. I, 233 etenim hoc pacto aliquis Dei iudipi tanquam

mendacii ultori subiicitur. Neque propterea negHmUS nonnullaSex hisce formulis ita accipi posse, quasi iurisiurandi Vim non habeant sed tamen utile est, quae de Ureiurando dicta sunt, in his etiam servare, Hique ad nndem ProrSUS Ormnm, et regulam dirigere. Duo autem sunt iurandi genera Primum Uidem, UOdas Sertorium appellatur, nimirUm Cum aliquid de re praesenti, aut praeterita religiose affirmamus, ut Apostolus in epistola ad Galatas: Ecce Coram Deo, quia non mentior Gal. I, 203. Alterum vero promissorium diCitur, ad quod etiam Comminationes referuntUr futurum tempus PeCtans, Cum aliquid ita fore pro Certo polliCemur, et Confirmamus: UiUsmodi est illud Davidis, qui Bersabeae Coniugi iurans Per Dominum Deum SUUm, Promisit Salomonem eius filium, regni haeredem fore, atque in ipsita locum successurum III Reg. I, 293.

Conditiones legitimi iuramenti.

311. Verum enimvero licet ad iusiurandum satis sit Deum testem adhibere tamen, Ut CCtum, SanCtUm Ue Sit, multo Pthara re Viruntur, Uae Uni diligenter explicanda ea Vero breviter, teste D. Hieronymo, Hieremias enumerat, dum inquit Iurabis, Vivit Dominus, in veritate, et in iudicio, et iniustitia Ierem. IV, 23. Quibus sane verbis illa breviter Ummcttim Ue CompleXUS est, quibus Omnis iurisiurandi perfectio Continetur, veritatem, inquam, iudicium, et iustitiam. Primum itaque in iureiurando locum veritas habet, nimirum, ut quod HSSeritur, et ipsum Verum sit, qui iurat, id ita CSSe arbitretur, non quidem temere, Ut levi ConieCtur ad-dUCtus, Sed Certissimi argumentis Alterum vero iurisiurandi genuS, quo ali Uid Promittimus, eodem plane modo Veritatem requirit; nam qui aliquid pollicetur, ita animatus esse debet, ut, Cum temPUS adVenerit, id re ipsa praestet, et promiSSUmeXSOlVat neque enim Vir robus id unquam Se ACturum re- Cipiet, quod sanctissimis Dei praeceptis, et voluntati adversari Philet, Sed quidquid promittere, et iurare licuerit, id semel PromiSSUm Unquam Uictbit nisi fortasse, Commutata rerum Conditione, tale esse inCeperit, ut iam, Si fidem se are, et promissis stare velit, ei Odium et offensionem subiret Veritatem autem in iureiurando neCessariam esse David quoque

557쪽

PARTE ID SECONDO COMANDAMENTO 539

O presente Cosi dice 'Apostolo ella et Era a Galati Diomi e testimonio hecio non mentisco GL I, 20ὶ Col secondo,

messa solenne fatia a David alia moglie Bersabea ne nomedi Dio che suo figlio Salomone arebbe statori'erede de trono

Condigioni et iuramorito legittimo.

311. Se ait' essenga et iuramento basia i chlama Dio

558쪽

540 PARS III SECUNDUM PRAECEPTUM

indicat illis verbis: Qui iurat proximo AEUO et non decipit

Sequitur secundo OCO iudicium neque enim iusiurandum temori, et inCon Siderate, sed Consulto et cogitato adhibericlobet. Itaque Uraturus, Primum quidem Con Sidercti, Utrum nCCOSSitnte Ogntur, no no rem hae totHI ACCUrnte XPendest, an eiusmodi sit, ut iureiurando indigere Videatur Tempus Praeterea PCCtet, locum attendat aliaque permulta quae rebUSaditan Ct Siant, CirCUmSPiCiat non odio, non amore, Ut animi perturbatione aliqua impellatur, sed ipsius rei Vi et CCOSSitate Etenim nisi hae Consideratio, et diligens animadversionntCCOSSCrit, Sane USilarandum PrHOCOPS, et temerarium erit: cuiusmodi est illorum irreligiosa affirmatio, qui in re levi SSima et inani, nulla Atione, aut Consilio, Sed rRVH UndRm Onsuetudine iurant id vero passim quotidie a VenditoribuS, et emptoribus fieri videmus nam illi, ut quam plurimo Vendant: hi UrSUS, Ut Un minimo emant, re venale vel laudare Vel Vituperare iureiurando non dubitant. Cum itaque iudicio, et Priadenti OPUS Sit pueri Vero ita acute perspi Cere, a distinguere nondum Per Hetatem possint idCirco Constitutum est SanCt Corneli pontifiCe ne a pueri ante pubertatem, OCCSt, ni quartUm CCimum annum, USi Urnndiam CXigathar. Reliqua est iustitia, quae maxime in promissis requiritUr quare Si quis iniustum aliquid, et inhonestum promittit, et iurando Peccat, et promissis faCiendi scelus Celere Cumulat;

exstat huius rei in Evangelio exemplum Herodis regis, qui temerctrio iureiurando obstri Ctus, puellae saltatrici caput Ioannis BAPtiStae, tanquam saltationis praemium dedit Marc. VI, 233: tale etiam fuit Iudaeorum iusiurandum, qui se PSOS, Ut Stin Actis Apostoloriam ea Conditione deVOVerunt, nihil gUStntUTOS, donec Paulum occidissent XXIII 123. His ita explicatis, nulla plane dubitatio relinquitur, Uin illi tuto iurare liceat, qui hae omnia servaverit, Utque hi SCCConditionibus, tanquam Praesidiis quibusdam iusiurandum munierit sed et multis argumentis id probare facile est: nam Lex Domini, quae immaCulata est, et sanCta, o PraeCCPit: Dominum, inquit, Deum tuum timebis, et illi soli servies, ac per nomen illius iurabis 2 Detit. VI, 10 13) et a Davide scri- Ptiam St Laudabuntur omnes, qui iurant in eo Psal. LXII, 12ὶ praeterea sacrae Litterae indicant, ipsa Ecclesiae lumina,

idque ex Apostoli epistolis apparet adde, quod et Angeli ipsi

interdum iurant: nam a sancto Ioanne evangelista in soca-0 si Scriptum est Angelum iurasse per viventem in SACCUla X, in qui etiam et Deus ipse iurat, angelorum dominUS; et

559쪽

PARTE III SECONDO COMANDAMENTO 541

premio alla alterinacia testa di san iovanni Battista Marc. VI, 233. Eiu ricordarsi anche ad sempio liturament degli Ebrei, Che, secondo it raeconio degli nisi degli postoli iu-

560쪽

542 PARS ID SECUNDUM PRAECEPTUM

in veteri Testamento multis in OCi Deu promisSione suas

iureiurando Confirmat, ut Abrahae Gen. XXII, 16 Exod.

XXXIII 13 et Davidi, qui illud de Dei iureiurando prodidit:

Iuravit, inquit, DominuS, et non Oenitebit eum: Tu es Sa- Cerdo in Heternum eCundum ordinem Melchisedech Psal. CIX. i. Neque vero ObsCura est ratio ad expliCandum, Cur iusiurandum laudabile sit, si quis attentius totam rem Consideret, et ipsius ortum, finemque intuentur. Etenim iusiurandum a fide Originem ducit, qua homines redunt Deum totius Veritati QSSO AUCtorem, qui ne decipi unquam OSSit, CC alios decipere: Cuiu OCulis nud Sunt Omnia, et aperta Hebr.

IV, 133, qui denique universis rebus humanis admirabili providentia Consulit, mundumque administrat. Hac igitur fide homines imbuti, Deum veritatis testem adhibent, cui fidem non habere, impium, a nefarium erit. Quod vero ad finem attinet, eo tendit USiurandum, atque id omnino PQCtat, ut hominis iustitiam et innocentiam probet finemque litibus et ContrOVersit imponat quod etiam Apostolus in epistola ad

Neque ui sententiae Verba illa Salvatoris nostri apud sanetum Matthaeum repugnant: Audistis, quia diCtum est antiquis: Non periurabis reddes autem Domino iuramenta tua. Ego autem diCO Vobis, non Urnr omnino, ORU PC CHaelum, quia thronus Dei est neque per terram, quia Cnbellum Pediam OiUS: ne Ue Per Hierosolymam, quia Civitas Si magni Regis: neque Per Caput tuum iuraveriS: Ui non Ole Unum Capillum album facere, aut nigrum. Sit autem Sermo VCSter, St, est Non, non quod autem his blandantiu eSt, a malo est

Matth. V, 333.

ipsum ApostolOSque frequenter iurasse sed emersum Iudaeorum UdiCium redarguere Dominus voluit, quo sibi in animum induxerant, nihil in iureiurando CnVendUm CSSO, Praeter mendacium itaque de rebus leuissimis, et nullius momenti, et ipsi iurabant saepissime, et ab alii iusiurandum exigebant. Hun morem Salvator reprehendit atque improbat, docetque Omnon a iureiurando abstinendum esse, nisi id flagitet ne-CeSSitas; nam propter humanam imbecillitatem iusiurandum institutum est, et reVera H malo ProVcinit quandoquidem Ut iurantis inconstantiam indicat, Ut illius, UiUS CAVSH UrnmUS, ConthamaCinm: Ui, ut Credat, aliter adduCi non potest. Sed tamen iurandi necessita excusationem habet. Et quidem, dum inquit Salvator Sit Aerm Vester, Est, est Non, non haCloquendi formula satis declarat, se iurandi Consuetudinem in