Catechismo

561쪽

PARTE ID SECONDO COMANDAMENTO 543

XXXIII 1 e di David che sciam a proposito de giurnmento

dote in eterno secondori ordine di Melchisedec Salin. IX, i.

scaturigine, a finalita It iuramento infati trae origine alla ede cheoli omini anno in Dio, Autore di tuita a verita, incapace Cosi di ingannarsi Come di ingannare agi OCChide quale tutio appare seneta Veli Ebr. IV, 133, he provVede

Stolo ella sua lettera agi Ebrei Ebr. VI, 163.

Non pu infatii COrgersi in queste Parole Una Proibigione formale e generale de giuramento, da momento che abbiamo Visto AOPra Ome O tesso Signore ali Apostoli iurano difrequente. Obbiam Pensare Piu tost Che esu Cristo vollebiasi mare a malvagia convingione dei Giude Che ellaturamento fosso da evitars AOltant la menZOgna, finendo Olii Urare e CO Chiedere 'altrui iuramento Ogni moment per leCose tu insignificanti. I Salvatore deplora quest PeSSimo Costume e impone da astenergi dat iurare, inche non to ri-Chieda una necessita. In realia lituramento e nato alia fragilita mann e a male esso sta ad indicare t 'incostanga dichi iura o a diffidonga di colui, per Cui iuriamo, deCiSO non Credere in altra maniera E pure i bisogno uo SSere suffiCiente motivo i scusa. La ras de Salvatore Si ilVOStro Hrlare Si, si NO, O: Ostra a non dubitarne che ilgiuramento e da tui Vietato nolle Conversagioni familiari e chenon obbiam essere inclinati ad emetieri ad Ogni periodo. intorno a Cio OVranno essere Calciamente Ammonitici fedeli, POiChe, Come mostrano e Critture e gli insegnamenti dei Padri, mali . pressoche infiniti Agorgano alla eccessiva facilitaal iurare. E sortito eli 'Ecclesiastico I tuo labbro non Con-

562쪽

544 PARS ID SECUNDUM PRAECEPTUM

colloquiis familiarium, et levium rerum Prohibere quHmobrem illud praecipue a Domino admonemur, ne HCile nimium, et propensi ad iurandum simus idque Sedulo docendum erit, et fidelium auribus inculcandum infinita enim fere mala ex nimia

iurandi Consuetudine emanare, et nCrnrUm Litterni Um HUCtOritate, et an Ctissimorum Patrum OStimonii Comprobatur. In Ecclesiastico Criptum St Iurationi non assuesCat OS UUm:

multi enim casus in illa. Item: Vir multum iurans implebitur

iniquitate, et non discedet a domo illius plaga XXIII, 9 123.

Plura hac de re legi possunt apud sanctos Basilium et Augustinum in libris Contra mendacium. Et haCtenti de iussis nunc de vetiti dicatur.

Qiaomodo eCCatiam contra o praeceptum committatur.

312. Vetamur divinum nomen in Vnnum HSSumere: PPHTCtenim, Cum grHV PCCCHt SC ObStringere, qui non ConSilio, sed temeritate ad iurandum fertur Gravissimum autem delictum hoc esse, illa etiam verba QClarant: Non assumes nomen Dei tui in Anum quasi rationem fierret Ur O faCinus Celestum adeo, C efctri iam Sit, nimi rham Proseterea quod Eius maiestas minuitur, quem nos Deum et Dominum nostriam SSe Profi

temur.

Hoc igitur praecepto prohibetur, ne homines falsum iurent: nam qui 'Anto Celere non refugit, Ut Deum falso testetur,

hic insignem Deo iniuriam facit quippe qui aut illi inscitiae

notam inurit, dum ipsum aliCuius rei veritatem latere arbitratur, alat Certe improbitatis, Et raui affeCtus, qui mendaCium testimonio Velit Confirmare. Iurat autem falso non S Solum, qui, UO fcti Stam Cit, Verum esse iurando affirmat sed ille etiam, qui iureiurando id asserit, quod tam Verum Sit tamen ipse falsum putat nam Cham mendaCixam ea re mctndRCiUm Sit, quod Contra mentem et animi Sententiam ProfertUr, PerSPi-CUUm'St, hUn Plane mentiri, et peritarum esse. Simili quoque ratione peierat, qui id iurat, quod Verum existimat, et tamen re Verct falsum Si ni Si qu&ntum Potuit, Curam et diligentiam adhibuerit, ut totam rem Ompertam atque XPloratHm haberet quamvis enim ipsius Oratio menti Consentiat, tamen huius praeCepti reUS est Eiusdem Ver POCCati reti CenSenduSest, qui se aliquid itareiurando facturum Promittit, Una tamen aut PromiSSum implere in animo non fuerit, aut, Si fuit, quod PromiSit, re ipsa non Praestat quod etiam d eos pertinet, qui cum se Oti Sponsione Des Obligarunt, non PrHOStctnt. Praeterea in hOC PraeCeptum PQCCatur, si QSit iuStitia, quae ex tribus iurisiurandi comitibus una est. Itaque si qui iuret se CCCatiam aliquod mortiferum Commi SSU Tum CXCmPl CRUSct

563쪽

cosi vietato innangi tutio dilaturare ii falso Chi non rifugge a deliti di porre solio a garangia dimi it falso

Si manca a preceti qualor manChi a gitastigia, Uno dei tres coefficienti et iuramento legittimo Chi iuri di com-

564쪽

546 PARS ID SECUNDUM PRAECEPTUM

caedem hominis huius praecepti reUA est, licet ille seri atque ex animo dicat, et iusiurandum veritatem habeat, quam Primo loco requiri declarRUimUS. His adiungi debent illa iurandi genera, quae a ContemPtia quodam profiCiSCuntur: Cum qui iurat se non obtempernturum evangeli Cis Consiliis, CuiuSmodi sunt, quae ad Coelibatum et Paupertatem hortantur: URmVi ctnim nemo ea CCOSSHrio Aequi debeat, si qui tamen iuret, nolle se illis parere Consiliis, is eo iureiurando divina Consilia Contemnit, et violat Prueterea an legem is Violat, et iudicio peccat, qui, quod Veriam est, iurat, idque ita se habere existimat, levibus quibusdam ConieCtiaris addUCtUS et longe petitis; nam etsi huiusmodi iusiurandum Veritas Comitatur, subest tamen aliquo modo falsum: nctio qui Si negligenter iurat, in magno peierandi periculo VerSHtUr FBlSO Praetero iurat, qui Per falsos deos iurat quid Onim Stis Veritate lienius, quam mendaces et fictilio deos, innRURI Veriam Deum, testari PVerum quoni&m Criptura, Cum periurium interdixit, inquit:

Nec pollues nomen Dei tui Leet . IX, 22) neglectio prohibetur,

quae fugienda est in reliquis, quibus X Uiu Praecepti Ructoritate honor debetur quale est Verbum Dei, Cui UA Hie-StAtem non solum ii, Sed interdum etiam impii reverentur,

ut in Iudicum historia de Eglon Ophitarum rege memoriae traditum Est III, 20ὶ Dei autem verbum summa iniuria affi-

sententia ad impiorum dogmata et haereses flectit cuius SCeleri admonet nos Princeps apostolorum verbis illis: Sunt

quaedam difficilia intellectu, quae indocti et instabiles depra-

nem II eir. III, 16ὶ Praeterea foedis, et inhonestis ACuli S

farii homines torquent, ad Currilia CiliCet fabulOSR, VHnct, BASentationes, detraCtiones, Ortes, libello famosos, et si quae

sunt alia id genus in quod peccatum aera ridentina Synodus animadverti iubet. Deinde ut ii Deum honorant, qui eius Opem atque UXilitam in suis Calamitatibus implorant ita debitum Deo honorem is negat, qui illius subsidium non invocat quos redarguit David, Cum inquit Dominum non invocaverunt, illi trepidaVerunt timore, Ubi non erat timor Psalm XIII, 3. At vero longe magis detestabili ACelere seipsos adstringunt,

qui BCrOSBnCtum Dei nomen, ab Omnibus Creaturis benedi- Cendum, et summi laudibus extollendum, aut etiam Sanctoriam Cum Deo regnantium nomen impuro et Contaminat ore blas-

565쪽

contro ii Comandamento, Per quanto Arti Serictinente e Sin-

Ceramente, e ii iurament abbi quella nota di Verita chegia indicamino come indispensabile. Vanno pol segnalati anche que tipi di iuramento chenaSCOn da Un Sentimento di dispregio, come in chi iuri clinon Oler obhedire a Consigi evangelici Che fortano a Celibat e alta OVerta Sebbene nessiano in Obbligat ad OA- AerVarii, hi pero iuri On Olennita di non Olerti Seguire, mostra COSi di dissereZZare e Calpestare i Consigi divini Inolire Viola laclegge e peCC ConsapeVOlmente Olui Cheatura it Vero, sapendolo tale sol in has a fragili e remote Ongetture, POiChe, Sebbene a verita CCompagni Simile giuramento ESSO

in qualch modo implica it falso, in quant ii iurare Cosi negligentemente Spone a Pici grande PeriCOl cli Pergiuro. Infine iura abusivamente chi iura per gli de falsi e bu-giardi Che cosa tu difforme alla verita deli invocare a testimoni divinita meragognere e illusorie, a post de Vero

Vietando lo pergiuro, a crittura dice: On Contaminerati noni de tuo Dio Leti XIX, 223. E proibita unque Ogni

Eglon re de Moabiti III, 20ὶ Orbene gravissima ingluria si arreca alia parota di Dio torcendo a Crittura a suo retto significato ali' assergione di reticho dotirine C ammoniACein proposito it Principe degli apostoli: Vi sono nolle crit- ture rasi ardue cheoli ignoranti e i leggeri fraintendono, a loro annagione II Pieir. III 163. Parimenticia puregga biblicae Contuminata quando te venerabili sentenge Acritturali sonoda omini Aconsigitati rati a signifiCati profani, ConVenienti,faVOlOSi, CiOCChi, magici Calvianiatori e simili. I sacro Concilio Tridentino uole si avverta non potersi i fare enZR

ragione di temere Salm XIII, 53.

566쪽

548 PARS ID SECUNDUM PRAECEPTUM

Phemare, atque execrari HUdent: UOM Uidem PeCCatum usquende HirOX, at hie immane St, Ut interdum sacrae Litterae, si de blasphemia sermo incidat, benediCtionis nomine utantur

III Reg. XXI, 133.

313. Ohioniam vero poenae et supplicii terror peccandi licentiam Vehementer OerCere Solet id ii CO Parochus, ut hominiam nimOS Hgi permoVeat, atque H ho PraeCeptum servandum facilius impellat, alteram illius Partem, et quasi appendicem diligenter explicabit ne enim habebit insontem Dominu eum, Ut assumpserit nomen Omini Dei sui frustra Exod. XX P . Ac primum quidem doceat, Summa ratione BCtum CSSe, Ut Ui PrneCepto minae dilangerentur: hi quidem et peccati graVitas, et in nos Dei benignitas agnoscitur, qui Cum hominum perditione non delectetur, ne ipsius iram et offen-gionem Subeamus, hisce salutaribus minis nos deterret, nimirum ut illum benevolum potius quam iratum XPerinmur. Urgenthun locum Pastor, instetque summo StUdio, ut OPUlUS CC-leris graVitatem agnoscat, et illud detestetur Vehementitas, et in O Vitando maiorem diligentiam et cautionem adhibeat. Ostendat praeterea, quanta sit hominum proclivitas ad hoc PECCntUm Committendum ut non satis Uerit legem ferre, nisi etiam minae adderentur. InCredibile enim est, quantum haeo cogitatio utilitatis habeat nam ut nihil aeque OCet, atque in CRUt quaedam animi securitas, ita propriae imbecillitatis Cognitio plurimum prodest. Tum illud etiam declaret, nullum a Deo CertUm supplicium Constitutum fuisse, sed tantum Uni UerSe minari, UiCumque Se OC Celere adstrinxerit, non im-

Plane laturum: URPropter diversa supplicia, quibus quotidie affligimur, huius peccati admonere nos debent hinc enim facile liCet OnitCere, homine ea re in maximas Calamitate inCidere, quod hui praeCepto non obtemperent quibus sibi propositis, CHUtiores eo in Osterum fore Verisimile est Fideles itaque, Sctncto timore perterriti, omni studio peccatum hoc fugiant: nam si omnis Verbi Otiosi in extremo iudicio reddenda ratio est Matth. II, 363 quid de gravissimis celeribUS iCendUm, quae magnum divini nominis despicientiam frae se ferunt p

567쪽

Sortitura talora, Ovendo partare ella bestemmia, finisce Ont 'usare ii nome di benedigione III Re XXI, 33.

Pone per i rasgressori de preeotio.

In OnClusione, ripient di Anto timore i fedeli fuggano Onogni studi quest peccato se ne di de glucligio C sara Chiesto Conto di gni parola giosa Mati XIlI, 36ὶ Che Osadobbiam dire dei delitii tu gravi che implican una diretia offes a nome divino Θ

568쪽

550 PARS III TERTIUM PRAECEPTUM

TERTIUM PRAECEPTUM

Memento ut diem abbati sanctifices.

Praccepti obiectum.

314. Sex diebus operaberis, et facie Omnia Perct

tua Septimo autem die Sabbatum Domini Dei tui

e Si non a Cie Omne OPUS in eo, tu, et filius tuus et filia tua, servus tuus et an Cilla tua, iumentum tu Um, et advena qui est intra Portas tu RS. Sex enim diebus fecit Dominus Caelum et terr Hm Ct Hre, et omni quae in eis sunt, et requievit in die septimo:

idcirco benedixit Dominus diei abbati, et sanctificavit eum. HOC Legis Praecepto externus ille Cultus, qui Deo a nobis debetur, CCte, atque ordine praeseribitur est enim hic veluti quidam priori praecepti fruCtus quoniam quem intimis Sensibus pie Colimus, fide et spe adduCti, quam in eo Ositam

demque gratias agere. Et quoniam hae ab iis, Ui humanarum rerUm OCCupationibus detinentur, non facile PraeStari POSSUnt, CCrtUm temPUS StatiitUm est, quo ea Commode effiCi queant. Itaque Cum O praeceptum eiusmodi sit, Ut fruCtum utilitatemque admirabilem afferat, maxime intereSt, ParOChi Summam in eo Xplicando diligentiam adhiberi ad eius autem inflammandum studium magnam vim habet primum illud prae-CEPti Verbum, Memento nam quemadmodum fideles tale Praeceptum meminiSS debent, Si Pastori CSt, in earUm memoriam illud et monendo et docendo saepe redigere. Uanthim vero fidelium referat, hO praeCopthim olere, e e PCTCiPitUr, quod e diligenter Olendo, ad reliqua Legi iussa servanda fRCiliUS adducentur. Cum enim inter caetera, quae diebus festis PrHeSictre debent, ne esse habeant Verbi Dei audiendi causa H CCCtesiam Convenire cum edocti fuerint divinas iustificationes, illud etiam Consequentur, ut ex tot Corde Ustodiant legem Domini quamobrem saepissime abbati Celebritas, Ul-tUS Ue praeCipitur in sacris Litteris, ut in Exodo, Leet itico, Deuteronomio, apud Isaiam, Ieremiam item et Egechielem prophetas

videre licet quibus omnibus in locis hoc de Sabbati cultu

traditum est praeceptum Monendi vero, et hortandi sunt Prin- Cipe et Magistratus, ut in iis maXime, quae ad hunC UltUm Dei retinendum atque augendum pertinent Ecclesiae Praesides

569쪽

PARTE III ERZO COMANDAMENTO 551TERZO COMANDAMENTO

Ricordati di antificare te feste.

Oguetto et comandamento.

314. Ricordati di antificare a festa. a Vore-rai per se gi Orni, Complendo tuti i tuo do veri. Ma it et timo glor no e de Signore Dio tuo inquello, nulla far et tu, tu figlio e tua figlia, iltu servo e la tua serva, it UO iumento, 'Ospite che di mora in Casa tua infatii in se gior ni ilSignore fece it telo e a terra e Utto Che e in es Si, ne Aettim glorno si ripos O. Per questo ii ignoro bene disse ii sabat manti fi Co.

570쪽

552 PARS III TERTIUM PRAECEPTUM

Ouod autem ad huius praecepti explanationem attinet, danda opera eSt, Ut fideles OCoantUr, Vibii rebUSAEO Praeceptum Cum Ceteri Conveniat, quibUSVe differat ab eis hoc enim pacto

Certa igitur illa differentia videtur, quod reliqua Decalogi

pulus Christianus servet quod ideo fit, non quia Moyses itai USSOrit, sed Voci naturae Conveniunt, Cuius Vi homines ad illa servanda impelluntur. HOC autem de Sabbati Cultu Praeceptum, si Alathitiam tempus PQCtatur, non fixum et On Sinn CSt, Odmutabile neque ad mores, Sed ad Caeremoni HS Pertinet neque ncttiarnie, UOninna non a natura ad id docti aut instituti sumus

ut illo die potius quam alio externum Cultum De tribuamus: Sed ex eo tempore, quo Opulus Israeliti Cia a Pharaonis est servitute liberatus diem abbati Coluit TemPUS Utem, quo Sabbati cultus tollendus erat, illud idem St, quo Ceteri hebraiC Cultus, Caeremoniaeque antiquandHe Crant, morte CiliCet Christi: nam Cum illae Caeremoniae sint quaSi adumbratae imagines lucis, et veritatis illud utique neCesse erat, Ut UCis a Veritati S, quae Iesu ChristUS St, BdVentu remoVerentur: qua de re sanctus Paulus ad Galatas ita scripsit, Cum Mosaici

ritu Cultores reprehenderet Die ObSerVnti S, O men Scis, OttemPorct, et Branos timeo VOS, ne forte Sine CRUS laboraverim

in vobis IV, 103. In quam etiam sententiam scripsit ad Olos senses II, 163. Et haec de differentia.

Convenit autem ho PraOCel tum Cham reliqui S non ritu, et caeremoniis, sed quia aliquid habet, Uod Ad moreS, Aturaeque ius attineat: nam Dei Cultu ac religio, Vae hoc PraeCepto CXPrimittar, ct naturae Ur CXistit Cham illUd natura Omparatham sit, ut aliquot horas in iis, quae ad Dei Cultum perti-

cessariis rerum functionibus et Veluti Corpori quieti somno, et aliis eiusmodi rebus et quemadmodum Corpori, it eademnct Urcte ratione faCtum est, ut menti aliquid etiam temporis Concederet quo in Dei Contemplatione CSe refiCeret atque ita Cum liqua temporis Pars SSe debeat, quo re divinae Colantur, ultusque Deo debitus tribUatur, hoc Sane ad morum