Catechismo

671쪽

PARTE ID NON E DECIMO COMAND. 653

Duplice parte et Comandamento afformativa e negati Vct.

354. Anche ognuno di questi clue comandamenti a pol questo di comune Conali altri, Ch in parte Vi et quat Che Cosa, in parte 'imPone. Per i Che riguard i Proibigione, PerChe HlCUno non

quella ello spirito contro a carne Gai. , T quella cheConsiste ne Chieder a gni momento e divine giustificagioni Solin. XVIII. 20 ci che David desiderava di ricordare, ista

672쪽

654 PARS III NONUM ET DECIMUM PRAECEP.

Omnem OnCupiscendi vim prohibitam SAe et quamquam D. Pnutu Concupiscentiam peccatum esse dixit Rom. VII, 20ὶ id in eam tamen sententiam CCipiendum est, in quam Moyses locutus est Exod XX, 1 Ti, cuius ille testimonium affert id quod ipsius Apostoli oratio declarat; nam illam Carnis OnCU- piscentiam vocat in Distola ad Galatas Spiritu, inquit, ambulate, et desideria carnis non perficietis V, 163. Naturalis igitur illa cupiditatis vis, et modernia, quae fine SUOS non egreditur, non vetatur, multoque minus spiritalis illa rectae mentis Cupiditas, qua ad eorum appetitionem inCitamUS, quae Carni repugnant ad hanc ipsam enim sacrae Litterae nos adhortantur: ConcupisCite sermones meo. SU VI, 123 et, Transite ad me omnes, qui Concupiscitis me Eccli. XXIV, 26). Itaque hoc interdicto non ipsa ConcupiSCendi is, qua tum ad bonum, tum ad malum uti liCet, Sed Su pravae CupiditatiS, quae Carni ConCUPiSCentia et PeCCati fomes OCHtUr, HC, Si animi assen Sionem adiunCtam habeat, semper in vitiis numerand est, Omnino Prohibetur. Ergo ea tantum OnCUPiscendi libido vetita est, quam Carnis OnCUPiSCentiam OCHt

Apostolus Gai V, 16, 243 illi scilicet ConCupiscendi motus, qui

nullum rationis modum habent, neque finibus a De Constitutis Continentur. Hae Cupidita damnata est, Vel qui malum appetit, veluti adulteria, ebrietates, homicidia et alia eiusmodi nefaria scelera, de quibus ita Apostolus: Non imus, inquit, ConCUPiSCente malorum, siCut et illi Concupierunt I Cor. X, 6ὶ - Vel quia, etsi res natur Suct nicte non Sunt, CHUSH tamen aliunde exstat, quare illas OnCUPiSCere nefas sit; UO in genere Sunt ea, une ne OSSideamus, Deus, aut ECClesia prohibet non enim ea nobis appetere licet, quae OSSidere Omnino nefas sit, qualia olim in Vetere Lege fuerunt aurum et argentum, ex quibus idola Conflata erant quae Dominus in Deuteronomi vetuit, ne qui Concupisceret VII, 253. Ob eam Praeterea Causam hae Cupiditas Vitiosa Prohibetur, quoniam,

Cupiscere Vetat divina ex rerumque eiusmodi Cupiditas nefaria est, et in CCCatis graviSsimis numeratur, Cum illis On-Cupiscendis animi praebetUr SSensus; ct tum CCCHtum natura XSistit, Cum Post malarum Cupiditatum impulsum animia rebus pravis delectatur, atque his vel assentitur, vel non repugnat id quod sanCtus Iacobus, Cum peCCati originem et Progressionem Ostendit, illis verbis docet: Unusquisque tentatur H OnCupisCentia sua abstraCtus et illeCtus Deinde OnCu-PiSCentia Cum OnCeperit, Parit POCCHtum: PECCatum Vero Cum ConSummatum fuerit, generat mortem I, 143.

673쪽

PARTE ID NON E DECIMO COMAND 655

VII, 20), bisogna uitavi intende Cio ne senso in Cui Pario Mose infod XX, Ti, de quale egi riporta a testimonianZa cio che dichiara a parola ello tesso Apostolo Poichemella

Lettera a Galati Chiam questo disetto concupis Cenga delia Carne Camminate, egi dice, ello Pirito e non Compi rete

desideri della carne V, 163.

Dunque uello stimol de desideri naturale e moderato, che non AC cla suo limiti, non e Proibito e moli menoquella spirituale tendenga di una retia mente, a Cui iamosti molati a desiderare Cio che ripugna alta Carne ad AS infatii ci fortano te aere critture dicendo Desiderate i mi ei

discorsi SU VI, 23, e Venite a me tuiti voi, che mi desiderate Eccli. XXIV, 263.

Pertant Con questa proibigione non e vietato dei tutio uello stimolo de desiderio che i ii condurre tanto a bene Chea male, macia consuetudine deli 'improbo desiderio, Che sichiam Concupiscenga delia Carne e fomite di peccato e Che, se porta con se ii Consens deli animo, deve SSer SemPre annOVerat ira bigi. Dunque e Vietata soliant quella libidine di concupiscenga, che 'Apostolo Chiam ConCUPiSCenZHdella carne Gai. V, 16, 243 cio que moti di Concupi SCenza, Che non anno Aleu freno di agione e non sono ACChiusine limiti fissati a Dio Questa ramosiaci Condannuin, ictoli desideri it male, come adulteri ebrieta, mi Cid e attresimili nefande colpe, di cui cos dice 'Apostolo: Non desideriamo Cio Ch e malvagio, Come essici desiderarono I Cor. X, 6ὶ - Si Che, quantunque e COS desiderate per natur non Aiano cattive, ultavi ci Aia ' Altra parte qualChe agione Percui non e leCito desiderarie A questo genere di OSe PPHrtiene io che Di o a Chies et vietano di possedere nono e infati lectio desiderare tuti Cio Che e in generale Proibito di possedare, come o erano eli antica Legge ' oro et 'argento, di cui eran stati attici doli: a quali cos ii ignorene Deuteronomi vieto di desiderare VII, 25).

Inolire questa vigiosa ramosi e proibita per a agione che si desiderano te os altrui, Ome a Casa, i SerVO, 'ancella, i campo, a Oglie, i bove, 'asino e molle attre COSC, che a Legge divina vieta di desiderare perche sono deglialtri e i desiderio di tali Ose e CattiVO e Vi en annoVerctio

674쪽

656 PARS Ill NONUM ET DECIMUM PRAECEP.

Praecopii explicatio.

Verba ad eum SenSUm referuntur, Ut nostra Cupiditates a rebus alienis Cohibeamus alienarum enim rerum Cupiditatis sitis immensa est at hae infinitH, neqU UnqUam ntiatur, Ut

scriptUm St: Varia non implebitur pecunia Eccle V, 3 de quo ita est apud Isaiam: Vae qui Coniungitis domum ad domum, et grUm agro Ophalcitis V 83 Sed ex Singularum O- cum explicatione facilius intelligetur huius peccati foeditas et

magnitudo. Quare Parochus Ocebit, domus Vocabulo non OCum modo quem incolimus, sed Universam hereditatem significari, ut ex divinorum Criptorum USU ConSUetUdine Ue OgnOSCitur. In nodo Criptum est obstetriCibus a Domin domos esse

aedificatas I, 21ὶ sententia e spectat, ut illarum facultates

ab eo auCtas SA atque amplifiCata interpretemur. Ex hac igitur interpretatione animadvertimus, a PraeCepti lege Vetitum nobi esse, ne divitia HVide XPotamias, ne hae alienis opibus, potentiae nobilitati invideRIDUS, Sed Stat nostro, qualis ille sit, sive humilis, SiVe exCelsus, Contenti SimVS alienae deinde gloriae appetitionem Velitam esse, intelligere debemus nam hoc item ad domum Pertinet. Quod Ver Sequitur Ne bOVem, non Sinum id Ostendit non Solum, UAC Bgn SUnt, Ut domUS nobilitaS, et gloria, Cum lien Sint, ConcupiSCerct nobis non liCore, sed etiam parva, UAlia illa Sint, SiVe Animata, SiUe inanimatR.

Sequitur deinceps, Neque Servum quod intelligendum

pere, aut sollicitare debet, Ut eos deserant quibus se ipsi sponte addixerunt imo Vero, si ante id tempus, quo Se in illorum famulatu fore promiserant, ab illis receSAerint, lilii US

675쪽

tra i ii gravi peccati, quando 'animo dari proprio ConsenSO ad esso. Infatii liora si a natural mente illeCCato, Uctndo,dopo 'impulso di malvagi passioni, 'animo si clitella di Ose

Spiogagione de Comandumento.

degli sortitori divini Neli Dodo sta critio Che alle levatrici furon edificate case a Dio I 213, e la parota significa Che

SCRUC ancora, Ne i servo, O la Serva e Cio 'lia da intendere tanto degli solitavi res in guerra, quant di tuiti lialtri AerVi, he non obbiam desiderare, Come Ogni altro bene altrui quanto pol agi uomini liberi, he servon es loro

676쪽

658 PARS III NONUM ET DECIMUM PRAECEP.

praecepti auCtoritate admonendi Sunt, ut ad eos ipsos omnino

Quod autem in praecepto mentio fit proximi, id eo pertinet, ut hominum vitium demonstretur, qui vicinos grOS, Ut proxima domos, aut aliam rem eiusmodi, quae QCUm Continens Sit, appetere solent. ViCinita enim, quae in arte amicitiae ponitur, ab amore ad odium Cupiditatis vitio traducitur. HOC Vero praeceptum ii minime Violant, qui res quas proximi venales habent, emere de illis Upiunt, Ut iuSt pretio emunt; ii enim non modo proximum non laedunt, sed valde adiuvant, Cum ei pecunia maiori Commodo Suique futura Sit, qhiam reSillae quas ipse Venditnt. Hane de re aliena non Concupiscenda legem altera Sequitur, quae prohibet, ne alienam OnCUPiSCRmUS UXOrem; Uct lege non ea quidem tantum prohibita Censetur OnCupiscendi libido, qua adulter alterius Uxorem appetit, Sed etiam, hactaffectu aliqui alterius Uxorem in matrimonium VCere On-CUPiScit eo enim tempore, Cum repudii permittebatur libellus, illud facile evenire poterat, Ut quae ab Uno repudicti CSSet, en alter Uxorem CCiperet: at o Dominiis vetuit ne ut mariti ad uxores relinquenda sollicitarentur, Ut UXOre mHritis difficiles se a morosa ita praeberent, Ut eam O CRUSHm quaedam quasi necessitas viris imponeretur illas repudiandi:

repudiata sit, alteri in matrimonium ducere non liCeat, nisi marit mortuo itaque qui alterius uxorem OnCUPiscet facile ex una in aliam incidet cupiditatem aut enim illius virum mori, ut adulterium admittere Cupiet atque hoc idem de iis mulieribus dicitur, quae alteri desponsatae sunt neque enim has item Concupiscere licet, Cum ii, qui hae pacta reSCindere student, violent sanctissimum fidei foedus et quemadmodum,

quae alteri nupta est, eam ConcupisCere Omnino nesct est: Sic, quae ad Dei Cultum religionemque est Consecrata, Ullo pacto licet illam uxorem appetere. Si vero qui mulierem, RUACnuPt CSt, Um eam innuptam esse pinetur, uxorem sibi dariCOnCUPiSCit, neque, si in matrimonium alii collocatam intelligeret, eam nuptam sibi dari cuperet id quod Pharaoni et Abimelech contigisse legimus qui Saram in matrimonio habere

non Xorem arbitrarentur Gen. II, 11 XX, 2 et seqq. - ille

Certe, qui eo animo est, eiusmodi praecepti legem violare non Videtur.

677쪽

volta ambia 'amore in odio per colpa ella cupidigia di

taggi di uelle Cos Che egli a Vendendo. questa legge intorno a non desiderare e COA ultrui,segueri altra Che vieta di desiderare a mogli degli altri: alia qua legge non 'ha a intende proibita soliant quella libidine di concupiscenga con Cui 'adultero desidera a moglie

altrui: ma anChe quella per a quale alCUn desidera Aposarela moglie 'altri Infatii quand'era permesso it riCors Perottenere ii ripudio, potev faetimente VVenir UeSto, Che ladonna ripudiata a no osse CCotta in Oglie da u altro, e i ii ignore vieto, affinche ne i mariti fossero stimolatia lascia te ogli, ne te Ogli Si Ostrassero ContrOS QStraVaganti O mariti, onde Per questo 'imponesse lor quasi Una Certa necessita di ripudiarie. Ora dunque e tu grave liseCCato, PerChe n nitro non pu SPOSare Unct Onna ripudiata a marito, se non opo lamorte di questo e cos Chi desiderer i moglie altrui, facil- mente Adra 'uno in altro desiderio bramera infatii o chemuoia i marito di ei, o di Commetiere egit, adulterio. Ostesso si dica elle donne promesse in matrimonio a Un nitro: anChe Ueste non e leCito desiderarie, iacche hi cerca irompere a lor anno gli sponsali, violam santissimo VinColoreligioso. A que modo pol Che e somma nefandeZga desideraria donna Che si sposa 'altri, os non si deve in essunmodo desidera come oglie a donna consacrata a Cult ealla religione di Dio. Se alcuno pol desidera di prende in Oglie una Onna

Cadde, a quanto leggiamo, a Faraone e ad Abimelech ohe

678쪽

660 PARS III NONUM ET DECIMUM PRAECEP.

Remodi contra Concupiscentiam.

356. Sed ut Parochus remedia patefaCiat, quae ad Ollendum hoc cupiditatis vitium ACCOmmodata sunt, expliCHre alteram praecepti rationem debet quae in eo ConsiStit, ut, si divitiae affluant, Cor non apponamus, RS Ue Pietatis et di-Vinarum rerum Studio biicere parati simus, et in sublevandas PauperUm miseria libenter Pecuniam rogemus: Si desint faCultates, egestatem equo et hilari animo feramus et quidem si rebus nostris dandis liberalitate utemur, rerum alienarum Cupiditate restinguemus. De paupertati autem laudibus,

divitiarumque despiCientia in sacris Litteris, et apud Sanctos Patres facile erit Parocho multa colligere, et fideli populo

tradere.

Hac item lege praecipitur, ut ardenti studio Ummnque cupiditate optemus id potissimum effici, non quod nos On-CUPiSCimVS, Sed quod Deus vult, quemadmodum Domini oratione exponitur. Voluntas autem Dei in eo maXime est, ut nos singulari quodam modo sanCti effiCiamur, animumque OStrum sincerum atque ab Omni labe Uriam integrumque OnSOrVe-mUS et exerCenmUS OS in iis menti a spiritus officiis, quae Corpori repugnant ensibus horumque edomitis appetitionibus, ratione a Spiritu UCE, OCtum Vitae UrSUm teneHmUS; UiV Prcteterea Sensus materiam Cupiditatibus nostris libidi

Sed ad hunc cupiditatum ardorem restinguendum, Plurimum etiam O PoteSt, Si, quae inCommoda ex illis ACcidunt, ea nobi ob oculos Proponamus. Primum vero illud incommodum est, Uod, quoniam eiuSmodi Cupiditatibu Paremus, in anima nostra regnat Summa PeCCatili BC OteStRS; quamobrem monuit Apostolus: Non regnet peccatum in vestro mortali Corpore, Ut obediatis concupiscentiis eius Rom. VI, 12). Nam quemadmodum, Si Cupiditatibus resistimus, peCCati Vires concident ita, si iisdem SUCCumbimus, DominUm a regno SUO expellimus, et in eiu locum peCCatum introducimus. Alterum Praeterea inCommodum est, quod ab ha ConcupiSCendi vi Veluti fonte quodam, Omnia ECCata manant, ut D. Iacobus docet

I 143. . item Ioannes: Omne, inquit, quod est in mundo,

perbia vitae I Ioan. II, 163. Tertium incommodum in eo est, quoniam rectum animi iudicium his Cupiditatibus obscuratur: homines enim iis Cupiditatum tenebris obcaecati, honesta et

679쪽

PARTE ID NON E DECIMO COMAND 661

desiderarOno Apogare Sara, Credendola nubile e Sorella, nongi moglie di Abramo Gen. XII, 11 XX, 2 segg. - colui certo

santi adri per spori a popolo dei edeli.

che, domat i loro appetiti, tentam nella ita la retia trada, solio a guida delia agione o ello spirito e infine freniamosopratuitori impeto violent di que sensi Che offron materia alle nostre Cupidigi e alia libidine. M ad stinguere quest ardore di ConcupisCenga, mollis- Simo iOVa anche i proporci in angi agi occhi i anni cho

680쪽

662 PARS III NONUM ET DECIMUM PRAECEP.

Praeclara Utant Omnia, quaeCumque PS COnCUPisCunt. OP- primitur Praeterea OnCupisCendi vi verbum Dei, quod in animis nostris a magno illo agriCOla De insitum est: si enim apud Marcum Criptum est Alii Sunt, qui in spini seminantur: hi sunt, qui Verbum audiunt, et aerumnae SACCUli, et deceptio divitiarum, et CirC reliqua ConCupiSCentiae introeuntes, Uffocant verbum, et sine fruCtu efficitur IV, 18 193.

Quinam praecipue a vitio Cupiditatis arcendi.

35T. Iam vero, qui prae Ceteri ho Cupiditatis vitio laborant, quOSque Propterea Parochu ad Olendum hoc praeceptum diligentius cohortari debet, illi sunt, qui lusionibus non

honestis delectantur, aut qui ludi immoderate abutuntur mer-Catoresque item, qui rerUm Pentariam annonaeque Britatem

expetunt, atque id aegre ferunt, ut alii praeter ipsos sint qui Vendant ut emunt, UO Carius Vendere aut vilius emere ipsi possint qua in re item CCCant, qui alio egere CUPiUnt, ut aut vendendo aut emendo ipsi luCrentur. PECCAn etiam milites, qui bellum expetunt, ut furari ipsis liceat medici item qui morbos desiderant iure Consulti, qui Causarum, litiumque Vim COPinmque ConCUPiSCUnt tum artifiCes, qui quaestus avidi, Omnium quae ad ViCtum Ultumque Pertinent Penuriam exoptant ut inde plurimum lucri faciant. In hOC praeterea genere grctviterii peccant, qui alienae laudis gloriaeque avidi atque appetenteS sunt, non sine aliqua famae alterius obtrectatione, idque Prae- Sertim, Si, qui illam appetunt, ignavi, nulliusque pretii homines

sunt fama enim et gloria Virtutis, atque industriae, non ignaviae aut inertine, Praemium St.