Ia. Sadoleti De liberis recte instituendis, liber

41쪽

Regi sapientissimo Deum obsecranti, ut nec diuitias sibi,nec paupertatem, sed tam tum ad degendam uitam donet necessaria: quam item sententiam, pater ille philo is Phoru,noster Plato comprobat . Sed cum flagitia hominum &scelera maiora quaedasint,alia minora, suscipiendum est, maioris hus nimiam rerum copiam fontem origis nemoe esse, minoribus inopia caussam ferre.Ego uero malim eius familiae, e qua ingenuum pueru, adolestentemin instituismus,sic opes domi,&fortunas esse constis tutas,ut dominus quaestum nullum faciat, sit domesticis uectigalibus colentus,qus potissimum consistant in fructibus praeradiorum,ea porro suppeditent ad usum cultum quotidianum non modo commode, Herum etiam liberaliter:sed quibus dispensandis frugalitas adhibeatur:nam luxum, Θ opulentiam Nesarietatem stipellectilis, multiplicesm domi ornatiis, atque cultus, tanquam Uitae uenena imprimis fugienda esse duco fiangit enimo conterit uim os tam uirtutis, animum prorsus dissipat illa

larum pictaru uestis p stragulae elegantia,

I ac va

42쪽

4 o L. LIB. ac uarietas Dic inani in admiratione delitanetitit hianissimis studiis homines occupasti,ad ea quae sunt uiror industriae neruos Bocotinentiae nequeant intendere ac tunc

minime,si in quotidianis epulis, Nil quae epulas seqtmtur udis,locis,cantibus, festiliis lepidisq; dictis,omnise uitae N pecuraniae fructus reponatur. Hoc enim ex genere uitae, 'cassiduis dom deliti js, uini,cis hibi fluentia a quotidianis quodamodo lustris,cum dies,l horae, Θ tempora in aliqua semper uoluptate consumantur non modo feroces,& infesti, Θ arrogantes ani mi adolescentium fiunt, sed immoderati etiam,& effrenati. crudeles, atq; in omni

genere deprauati ut in naturam mentem tyrannicam evadant, nihilin iudicent reoctum,nisi ipsis quod libuerit caeteros autehomines pecudum ac iumentorum instar sibi seruire statuant oportere ut confitenradum plane sit, qua in domo, atq3 adeo qua in ciuitate huiuscemodi uigeant moresseramentem in ea omnitim malorum o calamitatum esse iactam:nec fieri posse, ut status illitis reip.aut diu quietus, aut in Univer

sum diuturnus sit. Atqui hanc uulgus lis

43쪽

beralem uitam appellat : falso istud quide,

uti alia multa:quippe cum ex hac potissiis musicosuetudine uiuendi, his profusis ta luxuriosis sumptibus, auariciam existere necesse ssit, illam uiolentad rapacem dico, per qua nationes urbesc euertuntur. Sed quoniam de his rebus subtilius disserendi non est in praesentia locus,sic patrifamilias praescribamus sit modo is qui liberos cuinpiat in uiros fortes, industrios euadere trugalitatem domi, di temperantiam, ac in

omni cultu uictum parsimonia illi retinendam esse:qus tamen absit a sorde,nec minuti angusticli animi indicium praes erat: Zfiet, si quotidiano N pene stato apparatu,

mesis mundis potius quam locupletibus, non obsonium parce prebitum,sed conquisitio Muarietas fuerit repudiata: uidetur enim in hac moderatione uitae ratio inesse splendidaec liberalis, uitium in utranque Partem deuitans,digna sapiente patresamilias,cuius quod ad liberos educandos perstinet in hac parte quidem peculiaris curastio est nam matres sere Θύkeminae omnes indulgentiores sunt,itat infarciedo ecfugneredo quodcunc expetitum fuerit, cors

44쪽

Ac ira B. rumpunt mores puerorum, neq; aduersus eorum uolutatem uel ipsae quicquam mos liuntur,aut dicunt, uel alios patiuntur los qui:quo uno maxime regnum in anima cupiditatum,ec Ty annis ipsa alitur. An non attendisti his diebus Paule,cum Persarum res gestas legeres me enim autore N Cyσrum Xenophontis, o Herodoti historias Graece amplexus es quantum ex diuerse cultu institut1onem puerili, diueris Reguillorum naturae,ic contrarii inter se mores extiterint: Cyrus ex patre nobili ille quis deme imprimis claro apud Persas ediasmen in illis moribus eductio, quibus panise aqua cibus , obsonium aute nasturtium herba,aut si carnibus uellent vesci,ilis erat labore di sudore,nec sine uitae interdui riculo in sylvis N a feris expetendae, masgnus extitit Rex,natus ad res geredas,laudem di gloriam in imperio amplificando unam praecipue spectans:cuius erga populares comitas atm qualitas in bello uictas

nationes clementia, alc iustitia effecit, ut non magis eum carum haberent ciues sui,

qui semiamauerant,quam deuicti hostes, qui antea illi grauiter offensi fuerat:nome

45쪽

quidem illustre est 5 sempiternam laude

uirtutis ad posteritatem consecutus . Hic Cambysen filium, que haeredem nominis,atin imperi relicturus erat, alijs ipse uides

licet negotiis occupatus, alendum muli ribus permisit:non enim uirtutis uim,nem ratione e philosephia,quae una facit lut illa sit sibi in omnem partem consentiens,sed a

natura tantum acceperat:ergo dignum insuenit in progenie sua muliebris disciplinae fructum:omnibus enim in delitiis, mucllierum blandimentis educatus Cambyses, Θ assii actus a puero, nihil offendere lesset iis cupiditatibus obuiu,postea Rex

appellatus , ad ea intemperie animi amenstiamin progressus est,nihil ut eum nem fasturare,quod usitatu esset,nec,quod legitismum delectare posset ita ad caedes multos rum et in his fratris sui germani, furore quoda mentiam inductus, cum etia Deo rum immortaliu numini illuderet, ad ex tremu sibi manibus allatis, di semetipsum una oc totam Cyri domu pessundedit.D latum est postea ad Darium Persarum revignum,spectatς nobilitatis inter Persas sed cuius tamen domi cultus atq; fortuna lota

46쪽

ge a regalibus delitiis abfuisset . Is porr3

ad imperandum no eandem fortasse animi magnitudinem qua Cyrus,parem quidem iustitiam atm humanitatem attulit: quare eius quom opera regnum Persaru maius effectum est: e quo genitus Xerxes in easdem atm Cambyses educatione muliebri, Paternam negligetia, Persas honore oc laude cumulatos, graui ipse dedecore occes mitatibus plurimis affecit. At haec iccirsco memorata sunt a me,libi Paule ut appareat quod pluribus uerbis fuit necesse disci,nullum esse obicem ad uirtutem adipis scendam maiorem,cb delicias domi,& comquisitiores, limoderata ratio postulet, re ru apparatus: luom studio si captus fuerit Parens,nil est quod contendat forte di strenuum, o idoneum magnis rebus post se

filiu relinquere.Quid ergo est placet mihi seueram o castam domi esse disciplinam:

neq3 eam tetricam tamen,sed coditam libeaerali quadam comitate,ut domestici nullius rei indigeat,amici autem 5 hospites intro libenter commeent ad quorum aduentUS,

inuitationesi paterfamilias splendore cos uiuit, echilaritate uultus ac sermonis mas

iorem

47쪽

iorem aliquanto illa quotidiana adhibeat: lautius quom accipiat, elegatius,nec lasmenia fusis sumptibus hos enim semper abesse a bene constituta domo uolumus Quin in ipsis epulis o uino tacita poterit

inesse exploratio Nobseruantia quaedam, quo se nam pacto filius gerat: num patriae distiplinae ac moderati usus memor,pudos rem in conuiuio modestiamq3 retineat,nos uertim sibi ipse in poculis temperare: hoc enim documentum capi in pueris atq; adolescentibus imprimis conducere ceset Plato,ad speculandum quae sit natura cuiuis inem id nos repudiamus,etenim consilium est periculo uacuum, praeditum utilitate, in quo si satisfecerit adolescens, laetitiamq; conuiuii hilaritate potius o sermone libeae rati,quam palato oc gutture metiedam sibi duxerit,nae de eo non nequicquam sperare licitum fuerit,ialem eum fore,quale quis debet unus suum optare filium ut fit pauter.Sed ut nostrae in hoc genere prsccptios nis summam faciamus:debet is paterfamialias, qui in ingenua disciplina ac liberali, eadem casta di moderata alere liberos suos uult, sic habere constitutam domi quotis

diana

48쪽

48 O L. L I B. dianae impensae rationem,ut 8c parsimonia sciat tenere sine sorde, oc splendorem ac liis heralitatem adhibeat,cum uenit usus, sine profusione cluxuria:ab omni quide paro uio cocis a cogitatione rei cuius in uel minimae curado prorsus refugiat,qua omnis plane elicitur ex animo ingenuitas, Nistra tutis indoles obsolescit .hoc enim ex genes remorosi, ec dissiciles, &molesti hominesessiciuntur, nec caeteris solum, sed sibi ipsi infesti, omnia quasi semper desperantes, iidem lucifugi, pusilli, ubi in coetus se deodere,ridiculi,sit prope in angulis, nihil lastum' liberum in animo comprehendens tes:oppleti mentem sordibus, o minutissimis occupationibus,quo quid uirtuti, grauitati, dignitati, altitudini animi fieri pottest inimicius ed,ut ab hoc aliquando genere abeamus,habes Paule in patre forma eius exempli, iugi m dignitatis, cuicis ego aspectum e contemplationem propossitam uelim filio et,qui ad magna spes alatur,ad imitandum alc auequendum. quae quidem in oculosv sensu posita sit,quorum interdum muta speculatio non minus rariiscit ad uirtutem,quam aurium auditus uo

49쪽

calis,de quo ipse posthac dicendum nobis est hic enim sensus disciplinae est oc doctrL

naei omnis sapientiae peculiaris ac prosprius,ut qui animum selia,cernat,quem queut oculi intueri Ital Socrates ille Grsciae sapietissimus,maculo quoq; Delphico sic iudicatus, cum adolescentem quendam facie honesta ac liberali diutius contemplaretur,illem adstaret tacitus, dixisse fertur, Tandem ut te uideam aliquid loquere:uis delicet ille hominem esse ipsum animu,animi autem cognitionem Θ perspicientiam non oculissed auribus attribuebat nec id

iniuria,hauriunt enim aureS UOcena,quam

formata distinguit oratio,quae cum fit sis

mulacrum cogitationis aic mentis, uehisculum sensuum intestinorum,ex animo ad alium animaeuiam sibi faciens,perfert mesditationes o comenta illius mentis, unde ipsa profecta est,per aurium meatus ad alia teram metem,legationem opportunissimae maxime utili fungitur, ut quae in arcas ni metium penetralibus occulta alioquin laterenti abdita, haec auditus uocist ministerio,cum tota humanorum animorum nobilissima ait acutissima gente comunis

centur

50쪽

runt: tamen expecto non minorem ex ausrium sensu uoluptatem squippe cUm earuope, illa ipsa quoque quae de oculis dicta sunt,ad animu meum grata iucundaci pera uenerint. Nanc oc tu ad hunc ipsum senis sum ornandum ac comendandum η uershis usus es,ut non mediocris mihi sit in te audiendo facta expectatio. Ac Agemus hoc loco Paule id quod tu paulo ante dis xisti facto opus fore, si accideret usus, ut

reuocemus orationem ad priores annos, quos noster sermo erat praetergressus,pers ueneratin ad quandam meta,hoc est ad terminum eius elatis,qua nos tribus septe

imis, di quarti dimidio admodum intenditamus definire:illo enim institutionis geneis re, quod exemplis o moribus maior inis tuedis uitam uirtutis imitatione exornat, tota modo a nobis adolescetia comprehensa est. Cum uero ad ea referri orationem oporteat,qui in prsceptis ec monitis, assiis