Ia. Sadoleti De liberis recte instituendis, liber

51쪽

DE LIB. E c. Iis I T. Iduis parenturi iocibus erga filios posuta sunt,quo illis non solu proponatur, sed exponatur etiam ipsa uirtus Principiu fuerit nobis ad hoc qu1ntus aetatis annus ma is dimidium fere staturae conficit, quod

ad mensuram corporis pertinet, quantum alterum tantum uidelicet, auctionis Minocrementi uiginti caeteri anni addunt consequentes: Meo uertete anno,Primum puer qui in potestate mulieru totus antea fuit, ad curam patris bona ex parte traducitur:

Iam enim o proloqui expedite quae ipse

intus concepit omnia, di plane intelligere alios loquenteis potestaErgo ab eodem initio oc fundamento, quo prius omnem nos strae sdificationis substructione de integro coagmentantes,in religione inquam. ab Dei immortalis amore atq3 cultu , princis pia iterum nostrae ducamus orationis monenim si lem quotidie oriri 'creuerti iuscunde cernimus, propter excellentiam claritatenam maximi *deris, cuius splendore e lumine exhilarescunt omnia, minus deshet ad animum uoluptatis accidere, cum de Deo *pius eadem repetimus,atc adeo

multo plus quando omnis pulchritudo, α σμι

52쪽

s G B. ecfulgor,ta uarietas coelestium astrorum, ab eius ipsius summi Dei infinita pulchris tudine,tanquam exiguis rivis deducta est. Primum igitur Zc ante omnia curare desbet pater, ut animu pueri illo timore Dei imbuat,de quo ante dictum est, qui timor solus ad inuictam fortitudinem animi adsUersus humanos omnes casus firmandam costituendam maxime facit:quod erit si uim illius,8 ubim praesentia, immensam maiestatem, non tam rationibus quidem, quas nondu capere potest filii aetas , quam

Exemplis,N narrationibus rerum earum, quae diuinitus mirae acciderui, exposuerit

filio:in beneficiis quom eiusdem Dei comσmemorandis , quibus o priuatim ipse ab

illo, o omne genus humanum comunit

affectum est 'c assiduus fuerit oc diligens: in quo mysteria nostrae religionis cotinens tur,quae sunt tradendae insinuanda pentatus,nec hac informatione filii ad pietatemta religionem,quicquam habedum est,notiquius. Qtiod praeclare fiet, si quae an Ree pie filio de rebus diuinis monstrauerit Pater,ea non uerbis ipse tantu,sed factis Noperibus usurpabmSecudum Deu autem

53쪽

Diuosm omnes,quos aut bonitas Dei staistim ab initio,aut post praeclara ipserum interris merita, di honestissime acti dies in coelum sustulerunt, quorum utique debet Praecipuus uigere honos, di immortalis apud mortales gloria, parentes suos culci

maxime docebit esse honorados,& re uera cum fere omnia parentibus debeantur,Orstus enim noster Nisita ux quom ipsa haec

diurna,qua ore, oculis, naribus, totius desnim corporis contactu uolutatum libenterta iucunde percipimus, ipsis accepta res renda est: tum autem labores ab eis causa nostra iiscepti, pleni curarum N solicitus dinis quos illi ut alant nos, ta producant, sistantin honeste in coetu ciuiu,atq; aequas lium nostrorum, non modo non refugi si sed appetunt ultro di consectantur: digna profecto sunt,ut illis omnia a liberis gratia debeatur,qus pietate potissimum,& cultu eximiae cuiusdam uenerationis reddenda est:quam sequitur procuratio illorum usis ac salutis,& ut eorum necessitates,atqis comoda tabore, ac diligentia nostra depelaiamus: suppeditemus egestati, infirmitate sustineamus, omnes domi foris c moles

54쪽

s IA SADoL. B. sitas quiundecum inferantur ab illis prospulsemus . Etenim si bene Hesiodus, qui iubet pari mensura reddere beneficium, laeab alieno acceperis, aut cumulatiore etia, si queas quantum tandem erit parentibus

impendendum, quoru benefic is par nulla est gratia quς possit reperiri nec uero etiaquamuis infirmi,decorepiti,depositi iunquainutiles filiis parentes sunt Scd ut Diuo rum imagines, di simulacra colimus, ob

memoria beneuolentiamin eorum, quom

Multibus assimulandis illa efficta sunt, ocquod arbitramur ipsos illos Diuos proin pterea ad benigne nobis faciendu propen hores fore:sic nullu Dei immortalis similis lacrum apud nos, quam in patrea matre potest esse praestatius. Atm his ita erudiendus est tener animus filii in honore cultvcs

Parentum,ut pater matrem filio,mater par trem,uirunt autem domestici ac familia res colendum ac uenerandum puer .pposnant. Nec in His tamen parentibus hic aliberis honos insistere: Sed ad auos, retia quos in maiores, si forte superstites adhue sint,progredi etia debet:cum in illis omniuqus a paretibus accepimus causa uideaturetum

55쪽

etiam esse antiquior . Porro ab hac in pautres auosin reueretia, hocc honore pio ac debito reliquus quot iste honora comunis cultus,qui senibus,ta grauibus, Θ aetiate affectis hominibus impeditur,tanquam ex alueo pleno pudorisec probitatis exus herat:iustus ille quidem,nel illi aetati non congruens,quae sibi patrium no immerito nomen uindicalmam di de principio pueri quos nondu subtiliteri exquisite ex oris Dultus lineametis possitiat discernere illo aspectu senili admoniti,cunctos uocant patres:5 deinde postea cum aequalibus conssuetudo prope fraterna coniunctiom amos ris praebet in patribus eius nominis comunionem. Iam illa aetate quicunq; est, si non generatione, at consiliis potest puero atq; adolesceti fieri pater.Qtia ob rem rectissi me Romulus,sive ille Numa extitit, quorarum alter urbis, alter iuris di religionis Romanae fuit parens, hac senectutis innomine paterno cognatione adductus, sumsmum consilium Ciuitatis Senatum, ipses

autem Senatores Patres nominauit,staratuit senioribus decedi de uia caput nudari,&assurgi aduenientibus ab iunioribus

debere.

56쪽

s IA A B. debere:quod maxime ac diligentissime Lacedaemone obseruatum fuisse literis tradi tum est:mirum enim quanto in honore hahita fuerit semper in illa ciuitate proues cstior aetas. Ex quo extat illud: ab homine Spartano false ac docte Atheniensibus exisProbratum .Ludis enim Athenis cium Laiscedaemoniom legati in gradibus orchestrς honorificb sane loco assedissent, postm alis quantu pleno iam theatro ingressit senex, innixus baculo, homo sane haud magni Precit, circumiret quaerens locum, nec cusessum reciperet quisquamat uenit ad Lacedaemoniorum legatos, illi confestim ob

aetatis reueretiam honorifice assurgentes,

superiore illi si ibsellio concessere: propter quod eis cuisset maximo plausu ab unia

Merse theatro gratulatio facta, unus eoru

non illepide Ergo probe, inquit norunt Athenienses quid facere rectum sit, sed id facere ipsi negligunt.Formandus talias

rentum praeceptis di diligentia est puer,ut honord senibusδε maioribus natu habere condiscat 'abealc eos pene in parentum loco:proficit enim huiusmodi obseruatio cultusq; maiorum ad omnem uitae moderasium

57쪽

DE LIB. REG INsΤIT. Psiam adolestentibus plurimum, quod Npudorem in animis eoru ingenerat,di multos illis actoi di storum sitorum constis tuit testes,ut nullam in partem ipsi audeat extra honestum ec rectum se commouere. Dum enim quos uerentur 5ccessit, eorum magisterium ut ita loquar' malam de se reformidant opinionem, dissicilem habent magis rationem peccadi,deprehensic erus hescunt:unde a uerendo dicta est uerecunσdia,quae est actus ipse pudendi atq; erubesscendi,in uultu peccatum pingens,ec libes ratem ferens criminis comissi multam:uasdem boni ingenη tamen, di expectatae in puero uirtutis , ut sane apposite uideatur dictum Erubuitsalua res est. Nam pudor ipse habitus est cauendi, di prouidendi, ne quid tale contingat ut sit erubescendum, omni quidem aetati congruens , sed ornas mentum praecipuum adolescentis:quem Ramotorem flagitioru ,ec propugnaculum cotinentis uirtutis in dixerimus,haud sane false Cappellauerimus nomine De quo suaserim equidem parentibus, quibus nos stra non leuis futura est autoritas, ut hanc pudoris stirpem in ingenuis animis fatam a Dictura

58쪽

s I D B. a natura,omni ipsi ope fouere ac propaga re in liberis non post mittant fruetus ex ea uberes suorum laborum percepturi. Quauis enim non sit pudor idem plane' PHirtus, firmamentu est tamen praecipuum Hirtutis:mais enim de se opinionis tin insfamiae est timor in quo seuera est 5 diliges uirtutis custodia. Itaq; qui pudorem diui num timorem esse dixeriit,huius uim asse ctionis melius denotasse sunt uisi . Solus enim pertimescit ne id amittatur a nobis, quod unum obtinemus honore ac dignitate propemodum diuinum,decus aic honestatem uidelicet. Ac caeteros mortis ieririculorum pauores,metus,formidines,qui animos abiiciunt ac prope exterminant,

cum plerum uanos ais inutiles, tum semuper turpes esse merito existimamus,quometia species ipsa indecorae illiberalis sit, nam Iurido pallore os, & tremoribus membra concutiunt alc deformant:quod accidit animo refugiente ad arce uitae usin corde est, Θ omnia illuc subsidia undimaduocante: ut quasi deseruisse exteriorem moenium ambitum,ct cessisse hosti loco uideatur: pudor uero occurrit foras, extra

enim

59쪽

enim est periculis,ab opinione scilicet,at

oculis,N ruborem in uultu,tanquam personam ad peccatum opponens, se caelatum

cupit,in quo ipse sese indicat,nec tame magis deliquisse sese, quam uri in animo, deliquerit , ostendit: id ita uenuste facit, Ut cum uideatur fateri peccatum suum, in eo ipso deceat in quo fatetur . Sed quom a de his satis multa,redeamus ad id quod dicebamus,illud idem de integro saepiusmdicamus,huius affectionis uim at matura quae timore alit in animis ignominiae, to Propagat,ab eis patribus, quibus recta lis herorum educatio est cordi studiose insisliis inserendam, colendam, adaugendammesse, ut quae quoad uera ratio Nihilo sphia ipsa aduentet, bonam in eis mentem, opinionemm custodiat: in quo aliqua non Duis a paretibus diligetiae cura est adhiis henda P AN . Quete mi patera incredibile est enim quantopere audire cupiam. Nam 8 si accepera a uobis, qui me aluistis, at instituistis honorandos esse paretes, di maiores natu coledos,idq; ego pro mea parte ut agerem essemq; uobis dicto audiens,studiose enitebar:nuc tamen cognita utilitate

60쪽

ο C. o L. L . uestri consilisci quantus inde pudoris existat fructus intelligens, quod antea no animaduertebam, ero posthac in parendo, Nperseuerando etiam constantior:quod quisdem mihi praecipue praeter caeteros conuenit:quando caeteri a singulis, ego ex binis parentibus ad uenerandos colendos Harores productus sum. I A. Laetor Paule nomineis fuisse operas nostras, quibus te ad philosophia studia applicare cepimus,lam enim mente concipere te intelligo, quantui ad rectum morem uera ratio 8c scietis ipsa firmamenti afferat. Sed quod de pudore in liberis alendo θ conseruando dicebam, id eiusmodi est, ut patres quos iste amor fi lioru ad decus Mad dignitatem inuitueri dorum, dignus patria charitate indulgens tiam cepit, suscipiant negocium cum lenistate e mansuetudine, nec ullam asperam, ac perterricrepam ut uetus Poeta inquit erudiendi alc instituendi ineant uiam:ueartim facilitate,clemetiam nitantur uerum ut in omnibus struetur semper grauitas:

non enim usi eo demittere se debet pater ut familiarem se, cY ueluti sodalem constiae tuat si ex quo orit in puero patris conratemptio