장음표시 사용
61쪽
uine mundabatur: verum etiam exemploeati Siluestri, qui quando consecrabat altare, illud chrisnate perungebat. Praecepit enim dominus Mosi, ut saceret oleum unctionis, de quo ungeret tabernaculum testimoni j, mensam, aream testamenti,ca- delabrum,& supellectilia, Exod. IO.& O. ca.& alia ut praemissum est. Quae unctiones fiunt in rebus intinctis, & ut maior reuerentia exhibeatur,& maior eis gratia infundatur. De his unctionibus in tuis locis dictum eis, & dicetur uerum unctionis sacramentum aliud quidem efficit,& figuratram in novo, quam in ueteri testimento , extra de sac.unc. Unde non iudaizat ecclesia, cum unctionis celebrat saepin, sicut aliqui antiqui mentiuntur,qui neque scriptu
ras, neque Dei nouere uirtutem. De un
ctionibus ecclesie & altaris, in suis titulis ' dictum est . t Patina siquidem consecratur, & inungitur administrationem corporis Christi, qui in ara Crucis pro omnium salute immolari elegit. Nam 8c omnipotens Deus conspersam similaginem in patenis au reis, Sc arget eis ad altare suum d ferri iussit. Calix quoque consecratur,&insigitur, ut gratia spiritus sancti perficia- tur nouum sepulchrum eorporis,& sanguinis Cluilli,& ipse dignetur illum sua ui tute perfundere qui ea lice Melchisedech famuli sui perfudit. Octauδ. de extremat unctione, tuae scilicet ex institutione Pe lieis Papae Quarti, & ex praecepto Iacobi Apostoli datur laborantibus in extremis, dicendum est. De qua dicut quidam quod illa non est ita proprie sacramentum sicut chri sinatio, quae fit in fronte uel alia,quia sicut asserunt) iterari potest,cum fit oratio super hominem, quod in sacramentis
non contingit, de consse. dist. . Ostenditiir.& no. de consis. dist. v.e.j. Sane haec unctio,
non persolum lacerdotem fieri poteli, si
plures ad ei se non possunt. extra de uerb.
signi. quesivit. per quam quidem item alia
remittuntur, iuxta illud Iacobi: Infirmatur quis ex uobi , it sustra. Fit aut e n unctio hee in diu et i, partibus corporis siue membri, propter causas, qu e ex orationiblis, qu e tunc dicuntur,colliguntur, & speeia liter in illis, in quibus quinque se usus hominis uigent,ut quicquid per illos infirmus deliquid, per butu. unctionis uirtute
aboleatur. De quibusdam ordinarii legitur, quod inungendus debet esse ad inimis
I 8. annorum,& quod aegrotans, semel du-
taxat debet in anno inungi, licet pluries aegrotet,& quod nullus in unaedus est, nisi qui prius compos mentis existens , uerbis aut signis illud postulauerit. xxvi. q. vlt. is
qui . & c. seq. extra de senten. exeom. c.a nobis. Et q, non debent scapulae inungi, quia
in baptismo fuerunt inuncte & amodo minitterio carent,& quod contraiatus no debet inungi in fronte , sed in temporibus, nec presbyteri manus ungebantur interius, sed exterius puta in ordinatione eius interius inunctae fuerunt. Et st ab episeopo semel immctus,non debet propter eius reuerentiam ulterius per presbyterii inun e: cxtra de templo ordina. eum in distri-tiendis. de consecra. dist.ij. e. s. Et quὁd si aeger inunctus conualescit, loca inuncta lauentur, & aqua lotionis in ignem pro ijciatur. Si uero decedat,non lauetur corpii propter recentem unctione. Qubd si aeger in extremis laborat, citis ungatur, ne in unctus decedat. v. dist. baptizati . Quidam tiam poenitentes,& morituri, ei licium induunt m sternutur in cinere, ut dicetur iasexta parte sub quarta feria in capite ieiuniorum. Nono eoemetetium, t quod eis isdem gaudet priuilegiis eum ecclesia, consecratur,& benedicitur. I 8 q. . sicut domi
nus contumax.& c. q. extra de con .ec-
ele. consuluisti.& de inam. eccl. in rubrica.& c. cum ecelesia sicut dominus benedixit per manus seruorum storum Abraham,
Isaae, & Iacob , terram si ijs Ebron eausa
sepulturae comparatam. Benedicitur aute,
ut ulterius desiliat illic immundo tum spirituum habitatio esse,& fidelium corpora ibi usque ad diem iudicii requiescat in pace, nisi paganorum, vel infidelium, uel et
excommunicatorum corpora ibi fuerint inhumata,donec inde suerint eiecta.de cosecr. dis l. i. ecclesiam. 3cc. ii. extra de sepulissac. illudi etiam notandum, quod pallae altaris, uestimenta sacerdotalia,& huicis nodi ecclesiastica ornamenta benedi. cend a sunt. Legimus enim de conse. dist. i. g. i. Mosen ex praecepto domini tabernaculum diu in is precibus lacralse, eam mensa,
ct altari, & vasis, & utensibilibus ad diuinum cultum expledum. Si crgo Iud. xi,qui
62쪽
legi ς Si futurorum utubrae seruiebant, ii eo gebant. Heb. v vj. & x. cap. quanto magis nos, quibus ueritas per Christum patefacta est, hoe agere dc bemus, ct per episcopos lacratos, ct non per coepiscopos. lv j. distin . quantiis. Vnde legitur Exod. penui. Cuncta vasa ministeris, benedixit Moses, ct si sacrae uesti petia, uel filum adiungatur, non ideo benedictionem iterari debere, iuris testimonio comprobatur.argu .m-si. de re. dim q. cum ex aliena. & f. qui tamen .extra de consec. ecci quod in dubi j s. Quare autem res huiusmodi, S similes benedicantur, ex earum benedictionibus eo lligitur euidenter. De uestibus uero sacris, dicetur in prooemio tertiae partis. Et attende , quia benedictio seu eonsecratio ecclesiae, S uestium ornamentorum ec
clesiasticorum non sit,eo quod illet sint gratis susceptiua, cum sint in animata, sed hoe noscitur introductum , quia sicut & homines, sic S illa per benedictionem, & conseerationem diurno cultui habilitantur , Sidonea & maioris reuerentiae eis cluntur. Perinis uero per unctionen , & benedictionem maior gratia infunditur. Quid a autem in ornamelorum benedictione marus siti sipendunt. de quo dieetur in secunda parte sub tit .de diacono. Decimo esset de consecratione uirginum dicendum , sed de hoe in prooemio secundae partu agetur.
1 Sacramentum. quid. quid usteriam. quid perihm deerat a mimperis,nu. 2.r Sacramentι dis nuto. Sacramenta uaria Iunt. s Sacramenta ordinis, O Meestatis,am et quado a laιco praesar/ po sint. c Sacramentiam Lgmtatis O uoluntaris,quid. 7 Matrin onmm, eri sacramentum Moltinratu antum. O quo tempore nuptiae solenniterea frentur.
t Mulieras complexus , qua tempore sit fugis
ra Matrimonium, triplex quoddam sacramem
De ecclesiasticis sacramentis. Ca P. s. Irea ecclesiastical sacra
multi. Sacra metum est in aliqua celebratione,cnna res gesta ita sit, ut aliquid significatae rei accipiamus,quod sancte S digre accipiendum eli. Mysterium uero est, quod occulte S inuisibiliter operatur Spiritus sanctus, ita operando sanctas eat, & sanctifica dobenedicit . t Mysterium enim est in sacra- menti, ministerium dicitur in ornametis. ἰSed εἰ secundum Aug. de tofisd 9. ij. sacrificium,&c. signunt sacramentum est inuisibilis gratiae uisibilis sorma. Item saerificii im uisibile, inuisibile sacramentum. Ite, idem signum,est res prster sipeciem,quam ingerit sensibus, aliquid aliud ex se Dei es, in cognitionem uenire. Dieitur t etiam 3 sacramentum , sacrae rei signum, uel sacra secretiim. De hoc etiam in quarta parte sub sexta particula canonis dicetur super uerbo,mysterium fidei S sub tit. de oblatione. Sane,quaedam i sunt sacramenta εnecessitatis tantum: qilaedam dignitatis,&necessitatis,quaeda ordini, , & neces statis; quaeda dignitatis, & uoluntatis, quaeda uero uoluntatis tiri. Sarim neces stat stantum, est bapti simus, qui in si imma nccessa
rate a quocunque duntamen in sor maecelesiae collatus proficit ad salutem. desiimma itim. e. 1 f.pen .dixi I. dis .f. uerum. Et dieitur necessitatis, quia sine eo nemo saluari pol est, si ex contemptu deseratur. De hoc sacramento in sexta parte sub sabbato sancto dicetur: Sacramentum digni t aris, S necessitatis, est confirmatio dignitatis , quia a solo episcopo consertur . extra de consima. luanto. de sac.ur O .e j necessitatis . quia ex contemptu illud dimittens
non saluatur: ut in praedicto cap. uanto.
63쪽
saeramenta uero ordinis, & necessitatis, sunt poenitetia eucharistia , & extrema unctio. ordinis,quia tantum a rite ornatis ses cundum claues e celeti e dari de iidit nisi in necessitate, in qua quis potest etiam laico eonfiteri. Neceilitatis,quoniam ex contemptu illa dimittens caluari non potest. De poenitentia,vide in sexta parte,sub tit. de quinta feria coenae Domini. ut diximus in repertorio nostro sub titu. de poe. & re. De eucharistia in quarta parte sub ea non edicetur. De extrema unctione, in praecedeo ti tit. dictum est. Sacramentum ' vero dignitatis,& uoluntatis, est ordo dignitatis quia a solis epistopis eo fertur, uel quia non nisi dignus, & digne ad illud assii mendus est,extra de sum. tri. e. j. in fine.Voluntatis, quia sine illo quis saluari potest,extra de epist. qui re. epice. i.& j. q. j.f. sed notandum.&g. ecce cum . De hoc dicetur in prooemio secundae partis. Sacrametum uoluntatis i tantum , est matrimonium,& dicitur voluntatis,quia sine illo quis saluari potest. Non enim expedit homini ad
regna enelorum tendere uolenti nubere.
xxiij. q. iiij. tune saluabitur. Circa quod
notandum est, quod secundum canones. xxiij.q. iiij. non oportet.extra de serijs. capellanimo solennitas nuptiarum faciendano est a septuagesima, quod est tempus tristitiae, usq; in octauam Paschae, nec tribus hebdomadis ante festum sancti Ioannis ..Sed secundum consiletudinem ecclesiae generalis matrimonium pubasce eo trahitur in ecclesia a chrastina dominieae in albis, uidelicet, ab octava die Pasthae usque ad Primum diem rogationa . Et in prima die rogationum, in mane elauditur haee solennitas: & durat usque prohibitio ad octaua diem post Pentecostem inclusue. & sic loquitur Clemens Papa, in sua epistola decretali, extra de ser. capellanus . A prima quoque dominica aduentus, usque ad Epiphaniam non debent nuptiae celebrari, ut
in praedicto e.non oportet. 23 Q. .nec Ctia
fierent usque ad octauam Epiphaniae, nisi quia dominus nuptias cum sui praesentiae, cum etiam miraculo decorauit. Unde tunc eantatur: Hodie ecelesti sponso luit ista esteeclesia. Quidam tamen dicunt sanctius
esse, ν haec prohibitio, ustiue ad octauam ipsius festi extendatur, sicut & ossicium couersionis aquae in uinum, si in nuptiis. In
praemissis ergo teporibus matrimonia non contrahuntur,quoniam ipsa tempora sunt
orationi deputata. ' Et ideo debet tune Shomo a Iectn uxoris sequestrari.Generaliter enim tepore quo abstinetur a nuptiis , abstinendum est etiam a eoniugali amplexu. II. q. . per totum. nisi λrte ob fragilitate humanitatis,uir ah uxore poscat coniugale debitu ui, uel econuerse, quoniam postenti Gluedum est,quia secundu Apostolum , uir no habet potestatem corporis sui,sed mulier,& econuer , extra de conuerisco nili. quoddam. Licet autem selennitas nuptiarum praemissis temporibus interdicta sit,quocunque tam e tempore matrimonitim legitime per iterba depraesentiecit ractum est, tenet. Quod iter, statutum it in canon. xxxiij q. iiii. non oportet.
tribus septimanis praecedentibu sessu beati Ioannis Baptistae nupti, non eelebratatur, ideo factum svir, ut liberius orationi
uacetur. Instituerat. n.ecclesia prius duas quadragesimas,praeter maiorem, unam ante Natale Domini, quae communiter uocatur sancti Martini,& durabat usque ad n tale. Aliam scilicet quadraginta diersi ante senum beati Ioanis Baptistae, in quibus
uacandum erat orationibus, eleemosinis.& ieiuni j s. Sed propter hominum fragilitatem, illae duae ad unam simi redactae, de iterum illa diuisa est in tres hebdomadas
aduentus,& tres ante natiuitatem sancti
Ioannis, in quibus est ieii mandum, & a nuptijs est abstinendum. Porro et secun- νdum beatum Isidoruin, eadem quaestione, stem inaedum mari tantur, ideo uelantur, ut nouerint se semper uiris suis subditas et se. Et quia Rebecca uidens Isaac, se uela Ginquit. Item ideo nubentes,post benedictionem, uita uno in uicena uinculo copulantur, ne compagem, id est fidem unitatis coiugalis disrumpant Eadem uero uita canindida purpureoq; colore permiscetur, quia candor, est munditia uitae, purpura ad Ianguinis posteritatem adhibetur, ut hoc signo,& continentia,& lex continendi ab utriusque ad tempus admoueatur, post hoc ad reddendum debitum non negetur.
t Item,qubd in primis anulus a sponso I.
sponsae datur fit m nucum propter mutuae
dilectionis signum: uel propter id magis,
64쪽
2sut pignore, id est, signo eoru corda iungantur.Undect in quarto digito, ideo a nutu, inseritur, quia in eo uena quaedam ut sertur sanguinis ad cor usque perueniat. Ite Protheus quidam sapiens primum ob amoris signum ferreum anulum fecit, & inibi adamantem inclusit, ' inde subarrare spor I sas instituit,quia sicut serrum 'omnia domat,sic amor omnia uincit,quoniam nihil amoris furore uehementius, in authen. denup. Et sicut adamas est in frangibilis, fieor. 8 & amor est insit perabilis. Fortis est enim, ut mors dile ictio. Ideoq; in digito anulari, in quem uena procedit a eorde, illum portare instituit. Postmodum uero proterreri, sunt aurei constituti, & pro adamante gemmis ornati, quia sicut aurum caetera metalla, sic amor uniuersa bona prae ecllit. Et sicut auia gemma decoratur, sic coniugalis amor exteris uirtutibus adornatur. Nuptiae autem secundum Amb. ea. q.
nee illud ,dictas fiunt a nubendo. Ille enim
quae nubunt, eaput propter uerecundiam
Gen. obnubere,non loqui sol Et. Unde & Rebee a 4 ca,uiso Isaae,cui desp5sari debebat, caput Obnubere coepit, xxxij.q. ij. honorat. in s. Verecundia nanque debet praecedere nuptias , quo ipsim coniugium plus uerecundia commedet, ct magis expetita debet uideri a uiro, tuam ipsa iii tu expet ijsse. 1ed secundum Hie. e. q. eonnubia. Conqubia Ie
gitima, peccato carent, non tamen tempo
re illo,quo actus coniugales geruntur prς sentia Spiritus sancti datur etiam, si pro- , plieta cile uideatur,qui offeto generationis obsequitur. g t Notandum etiam est, quod triplex spirituale sacramen tu incarnali matrimonio eonfimato designatur. Primum fac ramentum,est unio spiritualis animae ad Deum,& per fidem, dilectione, di charitatem, siue unio uoluntatis, scilicet charitas, quae eonsistit in spiritu inter Deum,& iustam an imam. extra debiga. de hiis . unde Aposto Ius: Qui adhaeret Deo,
morum, habit lim in pirma desponsatione carnalis matrimonij. Secundu , cst unio humanae naturae ad Deum, ius facta est in Vtero virginali , per incarnationem verbi Dei, siue naturae eonsormitas, quae consistit in earne inter Christum & sanistam ecelesiam, decora see. dist. I. in Christo patre. Ad quod pertinet illud: Uerbusa caro sa- mim est, Se . Hoc sacra metum designatur Iia. r
in matrimonio carnali, per colunction in corporum consummato, non quod ipsa eo
iunctio, in qua spiritus sanctus non adest , illud designet,sed per ipsum actum colummatum signiscatur. Tertium sacramentum, est ecclesiae unitas, Ex omnibus gentibus collecta, & uni uiro, scilicet Christo
subiecta. x xvj. dist. acutius. Hoc sacramentum significatur in eo, qui unicam latum, '& uirginem habuit uxorem , sacro postmodum clerico, S ordinato. Vbi t uero εῖ quis ad digam iam siue ad secudum matrimonium transit, iam ab unitate recedit, quia carnem sitam in plures diuidit, & sie huius terti j sacramenti significatio in eo
non cadit, quare promoueri non potest . nam promotus unitatem significare no potest. Praeterea, per secundum matrimoniurecedit a prioris coniunctione matrimonij,ecclesia uero,ex quo se Christo com si is xit, nunqua ab eo discessir,nee ab ea Christus. Digamus ergo talem unitatem signi- sicare non potest.Unde merito propter hurus sacramenti desectum, promoueri non potest, extra de se. nu. c.j.& c. uir. S xxxj. q.
i. cibis. Illud etiam ' nota, sicut sta- is
tutum est. in Concilio Cartha.xxv. dis in. sponsiis.& xxiij.distin .sponsa. Sponsius &sponsa benedicendi a parent bus, uel a paranymphis, offerantur ecclesiae sacerdoti. Aecepta autem benedictione eade nocte pro reuerentia benedictionis in uirginitate permaneant. Carterit m t nuptiae benedicendae sunt a sacerdote, cum precibiis,& oblationibus ex institutione Eliaristi Pape
XXX. q. v. e. i. Veruntamen uir de mulier ad digam iam transiens , matrimonium cotrahendo, non di bet a presbyteris benedici. ext .d se. nu. c. j. & c.vij. xxj.q.j.de his qui . quia tu alia uice benedicti sint, eoru bii dictio iterari non debet. Non ergo debent nuptiae benedici:nisi ubi virgo cum virgiis ne contrahit, propter rationem,quae ponitur in prooemio secundae partis, imo pres. 'byter qui benedictionem cum seclida uxore celebran erit, ossieto & beneficio suspensis, est ad sedem apostolicam mittendus. quod quidem ad exhortationem continentiae noscitur introductum, secundum quo rundam
65쪽
rundam locorum consuetudinein , si quis contrahat cum secunda virgine , benedictio iteratur,& hoe si dominus Papa sciat, di tolerat,alioquin non ualet. Dicut etiaquidam,st si aliqui vimines contrahentes non suerint benedicti, faeti digami iterum contrahendo poterunt benedici, sed & si contrahente, suerint Denedicti,licet se nocognouerant carnaliter, non ideo iterum contrahentes benedicentur. De benedictione uirginum , dicetur in prooemio se- δέ cundae parti . i Notandum autem est, Ptinum sacramentum dignius eli allo, qua- tuor modis, scilicet, Ratione essicaciae , ut baptismus. Ratione sanctitatis,ut elachar stia, de eon sec. dist. ii. nihil ratione sgnificationis, ut coniugium. Quidam tamen noapprobant istum modum. Et ratione conferentis , ut confirmatio, & ordo. Sed ιγ quaeritur, quare instituta sunt sacramenta, quia sine illis potui siet Deus humano generi vitam sternam S gratiam donasse. Respo deo propter tria. ' Primo, propter
humiliationem, ut dum homo ex Dei praecepto se rebus insensibilibus, ct se in serioribus reuerenter subiicit,ex hae obedientia magis apud D cum mereatur. Secundo, propter eruditionem , ut per id, quod sori, in specie uisibili ceruitur, ad inuisibilem uirtutem, quae interius est agnoscenda, nen, erudiatur. Tzrtio propter exercitationem, quia cum homo ociosus esse non debeat, praeponitur ei utilis, & Glubri, exercitatio in Lacrament is qua uana, ct noxiam declinet occupationem : Iuxta illud : Semper aliquid boni operis facito, ut diaboli , inueniat te Occulpatu . de consecr. dist. v. nunquam, Non ergo dubent orniit l, prout in praecedenti tit. dictu in est.
3 6 Dominica die eelebrantur ministeria sacrardotalium bened/ctionum. 3 7 Subdiaconossa ere dis dominica an lis eat. 3 8 Diunii msequens, an mim 3ransferra in pra
6 duam quid prohibeat uelari ab episcopo. Sacerdos non debes intrares, Iechnuo nuben
66쪽
yo Ordines ecclesiastici, quot. si Ord num quidam sacra, quidam non. Et utro
eis, S de eorum olficias. Caput IaN hae cecsida parte deministri α, & ordinibu ecclesiasticis : eoru irq; ossiciis tractare praeuidimus , praemittentest D tres sunt sectae samosis,uidblicet, Gentl- Iium, Hebraeorum,& Christianorum. Prima, est erroris. Secunda,ueritatis. Tertia, ueritatis, S salutis. In prima naufraga mur. In secunda,a periculo eripimur. In tertia, saluamur. Prima secta,dicitur a seis eado,quia secat. id est, separat nos a Deo.
Secunda, ct tertia a sectando, & tenendo, ruoniam illuminant, saluant, & liberant. hristianorum personae tam seculares , quam eces esiasticae, de alijs duabu, sectis sumptae stant, Hebraea uidelicet,& Gentili . Sicut enim apud nos duo sunt genera personarum, scilicet laicales, & ecclesiasticae xii. quaestione j.duo. sic & apud Genti-
Ies & Hebraeos. et Apud t Gentiles quide,
seculares personae erant haemempe monarcha,sti licet Imperator Romanus. Patriti squi & senatores dicebantur,ad quorum arbitrium uniuersa ordinabatur, steges, Duces, Comites, Praesides, Praefecti, Suffecti, Tribuni militum, Tribuni plebis, Prat
res,Ccturiones, Decurione , Quaternione,, Duum uiri, Questores, Aedile, re Au lae I. nitores. Inter poetas uero erant aduocati,carminum relatores, carminii seri,ptores, comoedi, t ragoedi, & historiogra-3 phi t vates autem , qui a vi meriti, dictus est, modo sacerdotem, modo prophetam , modo Poctam significat, sucu adum 3
Isidorum in ritu templorum erant apud Gentiles, archi flamines, proto flamines, flamines,& sacerdotes,ut iam dicetur. Erant quoque apud eos uiroriim ,& mulierum religiosi conuentus. Apud i Hebraeos 'quoque eadem erat diuersitas per narsi , aliae nanque erant seculares, aliae diuino cultui, uidelicet in templo, dedicatae. In templo erant summus cacerdos, ut Melis elusedech : minore, sacerdotes, lenitae,nathinaei, luminum extinctores, exorcisae, ianitores, & aediti j seu cantores. Sit per populum nero legendum, erat dux populi Moses ,& sub eo, quos ipse eonstitue.rat ad consilium Ietro soceri sui, erant etiam Chiliarchae, & Acontarchae , Penta contarchae, & Dccaesitarchae, id est millenari j, eentenari j quinquagenaris.& de-eani . enim interpreta ur mille, de, strinceps, inde, Uγιαρχος qui prς- eii in ille hominibus, inde, ex Aeonthar cha , qui super centum potestatem habebat, Pelaeotarcha dicitur,qui praeest quinquaginta II εντε, enim quinque sonat. D canus, qui d cum . Δεγγι, enim decem sonat. Apud Christianos quoq; similis di itersitas reperitur. Et nota, quδd Christiam a Christo dictitiint. Christus uero a chrismate, de quo dicti ina est in parte prima lubiit. de eonsecra. Et Nomen Chri . sstianorum primum in Antiochia inuetum cst. Antea enim omnes uocabantur disti puti,uel fratres, donee Apollo li in Antio- oo. 2chia concilium secerunt. 2. l. q. ad mEsam.
Et dicuntur Christiani orthodoxi, id est,
recte plora antes, & ut credunt uiuentes.
Nam ορθωι Graece, dicitur recte Latino, & ν .. δοξα .gloria. Dicitur ergo Christus a chris cat ima te quasi unctus. Ipse autem unctus est vj.I. aeternaliter a Deo praecos ,rtibus sui . pro io. ut legitur in Actibus Apostolorum S hoeno me est oleo emi sum. Hi iace,st in ueterites amento sacerdotes,& roges Christi nucupabantur, quia tincti erant unctione te isporali: Iuxta illud Nolite tangere Christo, meos. Hoe t autem nomen Christu non est proximum nomen Saluatori , sed est communis nuncupat i, pia testati . Est enim commune nome dignitatis. Sed hoc nomen icias: proprium est voeabulli personae Saluatiaris, quo ab Angelo Gabriele in conceptione uocatus est, euanges ista leuauter
67쪽
testante:Vocabis inquit nomen eius I sum,& ab hominibus in circuncisione. LMe. I Et nota, si Iesus, Hebraice dicitur Mes arisb. sim Graece Christus: vel σωτῆρ, vel σωφὰρ L Latine unctus,ut praemisti im est, uel Salua BIvit . tor, eo stipi e saluum saciet populum suu, a peccatis corum .Potestatem enim habet dimittendi peccata, sicut ipse dicit, uel Saluatoris, quia ipse nobis salutem dedit, Si eni in praecepta eius seruauerimus, uita
aeternam pollidebam ita. Hoc autem nomen
Iesus, Porphyrius philosophus Grς ea, &Latina lingua petitus, scribebat Latine Iesus, Graecc uero per ii, quam Graeci pro ilonga, sonant, Unde S quidam proserunt py ,: I at in i uero per e longam. Rectius ergo uidetur sic esse pingendum, Yhs, per Graecam abbreviatione quam Hiesiis per Latinam aspirationein. Sed & hoe nomen Christus,cum sit Grςcum, Gr ea scribitur abbreviatione sic, Xys. Nam Graeci ponunt x, pro chi. p. verd pro r. S e. pro, . Si autem scribitur per,s, a Latina terminatione finitur. ergo si logo schemate scribitur,sie per aspirationem pineatur. .hristus. Circa 7 l nomina autem Cluisti notandum est, 'quaedam ex ipsis dicuntur de Christo relative, se ii quasi relatii te, ut pastor sponsus,& mediator, quaedam non relative ut homo: luaedam transsative,ut agnus, Ouis ui tillus, serpes, aries, leo, uermis, & quaedam cum sint institutione relativa, sint & praerogativa priuilegi j appropriata, ut Christus. Iesus autem, est proprie proprium nomen eius, ut prςmissum est.Vocatur etiam
. p Christus, it&ω, id est principium,& finis, & Hebraice Emanuel, quod est nobiscum.
F I Deus, interpretatum. Nobiscum enim,est M per praesentiam maiestatis, per participationem ueritatis S per uinculuna charitatis,& per adimpletionem ueritatis. Voca Ia. 3 tur praeterea, uia,neritas, & vita. Via ins exemplo,uel praecepto. lVeritas,in promissione. Vita, in praemio. Sabaoth uero, id est Deus exercituum. 'donay,quod est Domine, Αθανατο God est, immortali q. Κυ- ριοι id est dominus,Θεοι, id est, Deus λυ αγατος, id et optimus. pater disponens, uel perfectus, ομοῦσιος, id est, unius essentiae, nomina sunt Dei , non tantum persi Christi, de consecratio. distinctio. ij. ego.
a. y vocatur praeterea Christus, secundum Esaiam, admirabilis, eonsiliarius.Deus sortis . Pater futuri seculi: Princeps pacis. Admirabilis in incarnatione. Consiliarius in i
tegra reru cognitione: Dcus in rersi ercatione. Fortis in rerum dispositione. Patersuturi se euli, in meritorum retributione. Princeps pacis dicitur, uel quia fuit m diator Dei & hominum, uel etiam hominum, S angelorum, uel quia consert illis pacem, quae eXuperat omne sensim, cuius pacis non erit finis. Vocatur etiam Chri Pu stus ineffabili nomine τετραγρι κρατον, id est, quatuor literarum, quae sunt loth, he, uati, het, quae sitiit apud nos. prima quaestione quinta, he,est ergo nonae leue,quod dicitur ineffabile, non quia non ualeat sari, sed quia non est Deus hoc nomine, nisi in arduis inuocandux, uel quia eius sententia suis cienter nequeat explicari. Cuius interpretatio est talis: ioth principiit, he , i st e, vau, passionis, beth,uitae quasi iste est principium uitae passionis . Genitivus,m re Greconlm ponitur pro ablativo passionis, pro passione, id est,per passione. Qii modo autem uita nostra ab ipsius morte dependeat, non possumus intueri. De hoc dicetur in tertia parte sub tit de indumentis legalibus. Hoe 1 aute nomen Deus
appropriatur patri & filio, & spiritui sancto, prout in symbolo Athanasj legitur.
Quanuis etiam quandoque ad alias personas extendatur iuxta illud: Dijs no detrahes. extra de hqr. cum ex iniuncto .ii.q. i. ex
Lacerdotibus. Et alibi: Applica illud ad riri, Deos. Et A posso lus: Nam S si sunt qui dia i iuricantur dij, siue in coelo,sue in terra, nobis stantum unus Deus pater,ex quo omnia. R i. er. idem. Si nostrum euangelium est opertum sin his, qui pereunt, est opertum in quibus Deus huius seculi ex excavit mentes infidelium. l Rursus: Iesus dictus est Nata I
renus, a quodam uico Galilaeae: Deus duectus est propter unicam cum patre substantiam. Dominus uero dicitur propter se arietem creaturam. Deus & homo dicitur, quia uerbum & caro. Verbu dicitur,quia pater per eum omnia condidit, siue iussit.
Imago dicitur propter parem similitudinem patris. g Siquidem apud Christianos
seculates personae, laici dici intur. nim Graece,dicitur populus, Latine. Cle
68쪽
Bel ipsam regunt: a κλήροι, quod est sors,
prout iam dicetur. Hi autem sub diuidun.
tur in monachos, id est in singillariter degentes. xvj. l. i. si cupis. Nam, layνM Graece, dicitur singularis Latine: Sc alios religiori se . Sunt i autem quatuor genera monachorum. Alij sunt coenobitae: qui uidelicet in communi monasterii regula & uita obedienti maiora deseruiunt. Alii sunt ana. elioritae, qui uidelicet aedis eant solitudines,& quamuis in comuni uita posti, priuatae tamen contemplationi uacant. alij
sunt eremitae, tui uidelieet Glitari E in desertis degunt. Alij sunt gyro vagi, id est uagabundi, Sc circunctationes. 23. q. s. c. I.
33 Religio uero dicta est,quia per ea uni
Deo religamur ad diuinum cultum uinculo serviendi. Sc in clericos seculares, quiti surpato nomine seculares dicunt: extra de ossi. or. licet ad differentiam regulariu,
qui proprio carent, quod no eonti ngit in istis. Nam Sc secundum Aug. ij. q. j. legi. Bonus non monachus, uix bonum elericum
facit. Sed ecclesiasti earum personarum duo sunt genera. 'Nam aliud est dignitatis. Aliud ordinis. Dignitatis,ut Papa,
Patriarcha, primas, archiepiseopus, siue metropolitanus, inod idem est. episcopus archidia eo nus, Se archipresbyter, c pre Ositus. Qiramuis omnes,qui praesint, praepositi generaliter rite uocentur. extra de u rbor. signi. quamuis . In choro uero perso nae sunt decanus, subdeeatius, eantor siue praecentor, succentor,thesaurarius,siue saerista, archia cola, Se hiati ita odi. Dignitate, aut ut & ordines a lege oriem ε, S exePlum traxerunt, Iuxta illud: Collitu es eos principes supero em terram. quaquam qui
a in dicant dignitates a gentilitate sumpsisse initium. Ordinis aut e personae sunt,
sacerdos, diaconus, ' caeteri. quos in serius
prosequimur. elo ualiter a ueteri ritu tarentilium , quam Hebraeorum ad cultum praesentis ecclesiae transs.itio personarum
facta sit, Sc qualiter ab illis personae dignitatum in ecclesia originem habuerint, breuiter uideamus. Et quidem dona nu, P
pa, qui pater uel custos patrum est, uicem gerit summi Pontificis. Roma tuis Imperator monarchae similitudinem perit . Senatoria Si patritiorum dignita , manet in ecclesia in quatitor patriarchis, d in eoelesta Romana in Cardinalibus. 86. d. Constantinus. Primates, qui tribus arehiepiscopis praeesse liabent, regem exprimunt, qui tribus ducibus praeest . M tropolitani seu archiepiscopi, ducibus e parantur,qui pluribus comitibus prς sunt, sicut illi pluribus episcopis. Pelagius tamen Papa dicit. 6. q. I. scitote, una prouincia habet resem & metropolitanum.
Episcopi eo mitum similitudinem persit.' Coepiscopi,quorum potestas sublata est
lxviij.d. quamuis.& cap. eo episcopi praesidum N praesectorum. Praepositi uero, tribunos militum imitantur. Archipresbyteri tribunos plebis. Cancellarij, Praet res. Archidiaeoni ,Centuriones. Decani, Decuriones. Presbyteri, Curati aduocatos. Personae quoque ordinum ab illis
originem habuerunt. Nam presbyteri, ii-ces gerunt aedilium. Diaconi, quatermonum. Subdiaconi, Duum uirorum. Exorcistae quaestores imitantur. Ostiarit,aulae ianitores Lectores,earminum relatores.
Acolyti,carminum scriptores. Sane ' epi δ'
scopales ordo secundum Isidoruin, xxj. d. cleros. qua tripartitus est, uidelicet in Patriarchis, Archiepiscopis, Metropolitanis, atque episcopis. MApostolica autem ιν fides sicut ait Anaele iis Papa. xxij. d. f
ero . eaput & cardo est aliarum, quoniam sicut ostium eardine repitur, sie illius authoritate omnes eeclesiae reguntur r & inde dicti sunt Cardinales, per quos tota ecclesia sicut ostium per cardinem pubernati iri Illius autem praelatus Papa, id est pater patra uocatur & uniuersa j is, quia uniuersae eeele si principatur & Apostolicii , quia principis Apostolorsi uice sungitur,& summiis pontifex,quia eaput est omnia Ponti sesi, a quo illi tanquam a eapite mεbra,descend ut, ct de euius plenitudine omnes accipiunt, quos ipse troeat in Partem licitudinis, non in plenitudinem pol si alii'. extra de usi pal. e. ad hodorem. Hieest Melchisedech, cuius sacerdotium non
est caeteris comparatum. 'Patriarcha ue -
ro,' Graeca lingua, summus patrum inter- 'pretati ir, quia primum, id est Apostolinum
retinet locum. 1 i. d. clericos. & ideo quia sunt mo honore sungit, tali nomine cense- tu i , scii t R Im anus, Con fiat inopoli tanti , Antiochenus, Alexandrinus, Hic tota tris
69쪽
dente ecclesia sibi consituit. Et sicut ea-
non Clementis Papae testatur Si. d. in quibus beatus Petrus episcopos, Prima te, uel
Patriarchas in illis ciuitatibus poni praecepit, in quibus olim apud Ethnicos, siue
Genti lex erant flamines eorum, atque primae legis doctores . In quibus uerb olim apud eos erant eorum archi flamines, quos minores reputabant quam dictos Primates eorum, Archiepiscopos institui praecepit, & in singulis reliquis ciuitatibus singulos episcopos . t Anactetus quoq; Papa ea. d. episcopi. instituit presbyteros per castella & uillas poni,& ordinari. Caeterii in Leuit. legitur uoce superna ad Mosen dictu in esse: Loquere ad haron, domo de semine tiro, per familia 3 qui habuerit maeulam non offerat panes Deo suo, nec a
cedat ad in inisterium elux, si caecus fuerit, si e laudus, si paruo, uel grandi, uel torto
naso, si fracto pede, si mancus, si gibbus, si
lippus,si albuginem habeos in oculo, si iugem scabiem, si impetiginem in corpore, si ponderosus,si laguidus, quia indignum est dare Deo, quod dedignatur homo. 7 i. d. hine & enim. 8c c. seque . in quo instruimur quales a eleritatu sint repellendi. g Dicuntur autem clerici a seipsi Gr ce, quod est, sera seu haereditas Latine, quasi sint de sorte Domini, uel quasi Dii. eoru sors sit, iuxta illηd Prophetae: Dominus pars haereditatis meae &c. tr. q. t. clericus. & e. qui extra de prehen . eum secundum, Ex quo patet,quod nihil extra Deum habere debet, sed solum decimas, primitia , & oblationes, quae sunt haereditates domini aecipiat sue quasi sint sorte electi. Ia ueteri nanq; testamento,& apud Gentiles, & elerici, Scsacerdotes sorte & libris eligebantur,& in
nouo testam eici Mailrias sorte electus est. Primus autem elericus factus est petrus.
Iginius Papa decimus a beato Petro compositi clerii,& distribuit gradus. l Cimca coronam elericorum, tria attendenda
sunt scilicet Capitis abrasio. Capillorum detruncatio. Formε ei reulatio. Ad eapitis abrasionem tria sequuntur, scilicet munditiae coseruatio, deformatio, & denuflario, munditiae conseruatio,quia ex capillis sordes in eapite aggregantur. Deformatio, quia ea pilli ad ornatum sunt,significat e so tonsura mundam, & non sormabilem
uitam, id est st clerici debent habere munditiam mentis interius, & no formabilem uitam, id est non exquisitum habitum exterius, secundum Dionysium in ecclesiastiea Ierarchia. Rasera quoque & tonsura ea sillorum, est depositio omnium temporatum.Clerici enim uictu & uestitu contenti,omnia communia habere debent. xij .i .elericus,& ca. dilectissimis. Unde iuxta Apostolum:Comam non nutriant, sed caput desuper in modum sphqrae radant. 2I. d. prohibitae. Denudatio autem ipsa superioris partis eapitis, nullu debere esse me- dium inter nos & Deum demsistrat, ut reuelata facie gloriam domini libere conteplemur. Rursiis radimus eaput relictis in serius in modum coronae capillis, quia caput mentem signat, eapilli uero seculares cogitationes. Sicut ergo caput inundatur superius a capillis. ita mens nostra dum saperiora, id est coelestia cogitat, a secularibus cogitationibus mundari debet. Sed pars inferior capillos habet, quia non est prohibitum aliquando de secularibus eo-gitare , sine quibus uita praesens duci noci potest.j.q.j.siquis obiecerit. Circa detruneationem capillorum notandum est, quia illa significat, quod elerici omnes nupe suas cogitationes debent a mente abscindere. t Ab tonsis igitur capite,& patea Irtibus auribus, ineedere debent, ne eapilli
crescendo aures operiant,& oculos impediant. 13 dist. non liceat, quoniam prouidendum est,ne seculares eositationes aure , & mentis oculos impediendo, nos adsecularia trahant. Unde ea pillos sit per aures tondeamus, ut quinque eapitis sensus expeditos ad Dei seruitium habeamus. Bene igitur ad Erechielem dicitur: Sacerdotes caput suum non radent, neq; eo- 44mam nutriant, sed tondentes attondeanteapita sua. Siquidem ut ait Greg. in pastorali. li. s.c. I 8.Capilli in capite exteriores, sunt eogitationes in mente. Qui dum sit per cerebrum insensibiliter ortu tur, curas uitae praesentis exprimunt. Quae quia ex negligentis sensi importune aliquando prodeunt, quasi non nobis sentietibus procedunt. Quia ergo sacerdotes qui sunt sacri fidelium duees, ilicitudines exteriores habere polliam, nec tamen eis uehem Eter incumbere debent recte caput radere,
70쪽
ut eomam prohibentur nutrire,ut cogitationes cordis de uita sub d itorum, nee a se Duditus amputent,nec rur Ius ad cresce dum ninus relaxent. Et bene subditur.T
dentes adtondeat capita sua. ut uidelicet
curae temporalis solicitudines, Sc quarum neeelse ei prouideant: tamen rescindantur est ius, ne immoderatius excrescant. Dum ergo per administrationem exterio mim,prouidentia corporum: uita protegitur, Sc ruriana per moderatam cordis intεtionem no impeditur,eapilli in capite sacerdotis reseruantur, ut cutem cooperiat, & resecantur, nec oculos claudant. Cirea serinae circulationem seu eo ronam scienis dum est:st fit propter multa. fPriuid, insgnu quod Christus rex noster seipsum inara Crucis oblaturus, spineam eo rona portauit. Unde Sc nos, qui per eandem passionem salvari desideramus, Dominicae pacfionis signum, id est formam spineae cor nae quam ipse ut spineas peceatorum n strorum auserret in passone portauit in eapite, in uerticibus nostris portamus, ut seut ille pro nobis, se Sc nos pro illo irrisiones, 3c opprobria parato, esse libenter sufferre monstremus. Seeundd,circulus capillorum , uirtutem aequalitatis undiq; rationi consentiente designat . Tunc enim temporales res bene cogitantur, si conue-υ niant rationi. g tTertio circularis figurast quia haec figura non habet principium, neque finem . Per quo datur intelligi, steterici sunt ministri Dei, qui non habuit principium,neque habebit fine qQuarto, hare figura nullum habet angulu, per quod significatur,quod clerici non debent habere serdem in uita, quoniam ubi angulus, ibi sordes,ut dicit Bernardus. Et q, debet habere ueritatem in doctrina, quonia ueritas angulos non amat. ut dicit Hieron.
Quinto, quia haec figura,omnium figuratum est pulcherrima. Unde in hae Deus' eoelestes creaturas fecit, per in significa tur, quod eleriei debent habere pulchritudinem interius in mente, Sc exterius in couersatione. Sexto,quia haec figura est omnium simplicissima. Nam secundum Aug. nulla figura ex una linea tantum eonsistit, nisi sola circularis, quae unica linea clauia
ditur, per quod significatur, quod clerici debent habere simplicitatem columbina:
iuxta illud Estote si tript ices, sient eoIumbae. vj. q. j. ex merito. in t Septimo corona 3 oclericos esse specialiter reanum Dei demonstrat. Ipsi nanque secundum Hier.xij. 3q. l. duo sunt, sunt reges Sc sacerdotes, id est regales sacerdotes, S sunt reges, id est se Sc alio, in uirtutibus regentes: &ita in Deo regnum habent. qt,ane rasura capitis elericorum fit, licut ait Baeda in histo- ria Anglorum,in memoriam eius, quia cabeatus Petrus in Antiochia praedicaret, ab raserunt summitatem capitis eius in ratum etiam nominis Christi alii, Sc Domini eae pastionis,quod quidem hodie toti cIG
ro in honorem traditur. Fuerunt tamen,
qui dicerent v, tonsurae ecclesiasticae usia a Nazarei , qui omnia ueteris legis custodiunt,exortu Iest. 14.q. 3. ver. Nazarei. Hi enim prius crine seruato, denuo post m-gnae uitae continentiam, caput radebant, de
ea pillos in igne sacris en nrittebat. ut perfectionem deuotionis suo domino cons crarent. Quorum exemplo ab Apostolis introductum est, ut de Nazarei ae sancti Dei crine praetonso in nouentur, quamuis olim Christiani a Iudaeis quasi in oppro-
irator noster a vico quodam Galilaeae Nazarenus appellatus est. Potest etiam di ei, P ulus tonsurae a lege occationem traxit . bacerdos nanque legis tyatam, id est pileum ex bysso in modum mediae sphaerae in capite, Rex uero corona gestabat pars vero capitis rasa tyaram, circulus crinium designat coronam, ad notandum, quod ii stituit eos Deus genus electu in , in regalε sacerdotem. Rursus lex coronam quatuor digitorum, super mensam, te desuper aureolam fieri iubebat.Caeterum ad Eze- Eetericluete dominus dicit: Sume gladium acu- sitim,dc educ per caput tuum,& barba. Longitudo naque capillorum, multitudinem
significat peccatorum. t Hinc igitur clerici barbas sibi radere informantur. Ratio nanque pilloriam barbae, qui ex superquis stomachi prouenire dicuntur humoribus , designat, iubd uitia & peccata,quae in nobis supersua sunt, resecare debemus. Radimus enim barbas, ut per innocentiam, &humilitatem puri uideamur, & Angelis, qui semper in iuuenili aetate ii orent, coae. quemur. In ieiuni js tamen quandoq; c