장음표시 사용
201쪽
RERUM M OS C OVITICARvMdaci in venerem, eamq; praeposteram, putres: equis, alijsq; animalibus quoquo modo intereptis suauiter vescuturi demptis porcis, a quibus lege abstinent. inediae somniq; adeo patientes,
ut toto nonnunqua quatriduo ea perferant, laboribus necessarijs nihilominus intenti. Rursus aliquid forte ad vorandum nacti, supra modum se ingurgitat, eaq; crapula priorem inediam quoda- modo resarciunt, nihil reliqui facientes : atq; ita cibo laboribusq; obruti triduo, quatriduoue perpetuo dormiui. quos sic altum dormientes, Lithmani & Rutheni, in quorum regionem derepete irruut,praedasq; inde abigunt, insequuti, omnia moto metu pa sim fine excubijs,ordine, cibo, somnoq, sepultos,opprimul incautos. Equitantibus porro si fames sitisq; molesta fuerit, quibus insident equis, venas solent incidere, haustoq; eorum sanguine famem pellu t. atq; iumentis noe prodesse putant. Et quoniam incertis omnes fert vagantur sedibus, stellaru in primis vero poli arctici, quem ipsi sua lingua deles tholi, hoc est ferreu clauum vocat, aspectit cursum suum dirigere solent. Lacte equino in primis delectantur,quod eo homines dc fortes & pingues fieri credunt. Herbis quamplurimis, praesertim ijs
quae circa Tanaim crescunt, vescuntur. sale paucissimi utuntur. Horum reges si quando suis commeatu distribuat. o.hominibus vaccam nam aut equum dare solent: quibus mactatis, intestina praestantiores tantum sumunt, ac inter se diuidunt. quae ad ignem eatenus calefacta, Vt adhaeis
202쪽
adhaerentia stercora decuti possint, abstergique
vorant. Non solum autem digitos pinguedine unctos , sed etiam cultrum lignumue, quo ste cus detersum fuerat Dauiter lingunt, suguntq;. Capita equorum, ut apud nos aprorum, in delici js habentur, praestantioribusq; tantum appopnuntur. Equis ceruice depressa, pusillisq; sed la tibus abundant. qui aeque inediam laboremque bene ferre possunt: ramisque & corticibus arboru, herbarumq; radicibus, ungulis e terra excusests,euulsisq; alutur. His ita ad labore assuefactis, Tartari commodissime utuntur: at utq; Mosci, perniciores hos subTartaris,qtiam sub alijs esse. Hoc genus equorum Pachmat vocat. Stellas, sta pedesque ligneas habent, nisi si quaes alias a vicinis Christianis rapuerint, aut emerint. Et ne hquorum dorsa atterantur, gramine, seu arborum foliis eas suffulci ut . Flumina transnatant: qui sforte fugientes insequentium hostium vim extimuerint, sellis, vestibus,alijsq; impedimentis omnibus abiectis, armis tantum retentis, effusissime fugiunt. Porro arma illorum sunt, arcus &sagitta et framea apud eos rara. Pugnam cum hostibus eminus audacissime ineunt: in qUa tamen non diu perseuerant, sed simulata fuga, hostibus insequentibus,occasione data primum
in eos a tergo tela torquent . dein conuersis derepente equis, in dissipatos hostium ordines denuo impetum faciunt. Cum in parentibus campis pugnandum est,hostemque intra teli iactum habenti non structa acie praelium ineunt,
203쪽
RERUM Mos CovITICARvM sed sinuoso agmine in gyrum, quo certior & liberior hostem iaculandi via pateat, circumferutur. Estq; euntium & redeuntium mirus quidam ordo. in quam quidem rem ductores, quos sequuntur, harum rerum peritos habet: qui si vel hostiutelis icti succubuerint, aut forte metu perculsi inducedo ordine aberrauerint, tanta totius exercitus fit cola sone, ut nec amplius in ordinem reduci, nec tela in hoste torquere possint. Hoc genus certaminis ipsi a rei similitudine chorea appellant. In angus ijs autem si forte decertadum est, nullus huius stratagematis est usus. atq;ideo fugae se madati quonia nec clypeo, nec lacea, nec galea muniti sunt,ut hoste in stataria pugna sustinere possint. In equitando hunc morem seruat, ut contractis in sellam sedeant pedibus, quo facilius in utrumque latus se possint conuertere:& si quid forte delapsum, de terraq; tollendum fuerit, stapedibus innixi,nullo negotio tollunt, in quo adeo exercitati sunt, ut etiam curretibus celeriter equis id efficiant. Hastis impetiti, in aὶ-teru latus ad declinandum ictum aduersarij subito se demittunt, altera duntaxat manu pedeque equo adhaerentes. Dum vicinorum prouincias infestat, quisq; duos aut tres, pro opibus , equos secum ducit,ut uno scilicet defatigato, altero ternoue uti possit lassos interim manu ducut Frena leuissima habent, flagellis pro calcaribus ututur. Castratos tantu equos habet, quod tales arbitrantur plus laboris inediaeq; ferre posse. Vestimentis ijsde tam viri qua foeminae Vtutur, nec in culis
204쪽
COMMENTARII. 'Tin eultu a viris quicquam disserunt, nisi quod eaput velo lineo tegunt, caligisque itidem lineia
nautarum maritimoru instar ututur. Eoru regi, nae dum procedunt in publicum, facies solent obtegere. Reliqua turba, quae in campis passim
degit, vestes ex ovium pellibus consectas habent: quas non mutat, nisi longo usu prorsus attritae, laceraeque fuerint, uno in loco no diu co- morantur: rati graue esse in elicitatem, diu in eo de to co haerere. Vnde irati quandoq; liberis,graue malu imprecantes,solent dicere: Vt eo de in loco perpetuo tanqua Christianus haereas, propriuque foetorem haurias. quare depastis uno in loco pascuis, cu armetis,uxorib.&liberis, quos in palustris secu circunferunt, alio migrant. qua-uis hi qui in oppidis M urbibus degunt,aliam vivendi rationem sequantur. Si bello aliquo grauiore implicantur, uxores,liberos, ne sq; in Ioca collocat tutiora. Iusticia apud illos nulla. nam ut quisq; re aliqua indiguerit, eam ab altero impune rapere potest. Si quis apud iudice de vi sillataue iniuria conqueritur, reus non negat, sed ea re se carere no potuisse dicit, tum iudex huiusmodi proferre solet sententiam: Si tu vicissim re aliqua indigueris,rape ab alijs. Sut qui dicunt, eos non furari,an vero furetur at torum esto iudiciu et certe homines rapacissimi sunt, nepe pauperrimi,ut qui alienis semper inhiant, alioru pecora abigunt,homines spoliant, abducuntque, quos Turcis alijsq; quibuscunq; aut vendunt, aut redimendos concedunt, puellis tantu seruatis. Ciri s uitates
205쪽
uitates & castra raro oppugnat: villas, pagos i coburet: adeocrum de illatis danis sibi placet,ut quo plures suincias desolaverini,hoc se regna sua aptiora reddidisse putet. Si in dissensioe aliqua quispia iter ipsos oeci
datur,autoresq; sceleris capti fuerit,eqs, armis,vestitatatu ablatis, dimittutur. Homicida porro,accepto vili equo &arcu, his verbis a iudice dimittitur: I,& re tua cura. Auri argetiq; apud illos usius,extra mercatores,ser nullus: reru tantu permutatioe ututur. Erat aliqni Moscis pinguis Tartarus quida captus, cui cu Moscus dixisset, Vnde tibi,canis,lata pinguedo, cu no haseas quod edast Cur no habea, inqt Tartarus, quod eda, cu ta vasta ab ortu usq; ad Occasum terra posssideam: ex qua none affatim nutriri possum tibi potius,quita paruam orbis portionem tenes,& quoti die pro illa contendis, deesse puto quod edas. Caeta regnu,ciuitas & castru eiusde noss, ad Vuolga,in ulteriore fluminis ripa. o. fere miliarib. Ger inera Nohogardia inferiore sita sunt.Huius prouinciae
rex exercitu. Joo oo. habere potest,pedites pr sertim,
en quibus Ceteremissis & Crubaschi sagittarii peritissimi sunt. Cetubaschi aut, nauigadi arte excellunt. Caeta urbs h V viathha principali castro. 6o.miliarita caer. abest. Cultiores hi Tartari reliquis sunt, utpote qui ct agros colat, i domibus degat, mercaturaST varias exerceant:quos Basilius Mosco Wiae princeps eo adegit,ut se sibi subij ceret, atra eius arbitrio reges acciperet: quod illis partim ob opportunitate fluuioru, qui ex Moseowia in Volga influut, partim ob mutua commercia, quibus illi carere no poterant, factu haud difficile fuit. Caranensibus quondam rex erat CheIealech: qui cu relicta uxore Nursulta sine liberis decessisset, Abrahemi quida ducta vidua regno potitur. Ex hac Abrahemin duos suscepit filios,Machmedem & Abdelatiis. Ex priore aut uxore,quae Balmassa sol tavo cabatur, Alega filiu habuit.Is patre defun
206쪽
cto,ut primogenitus in regnu successit: cud mandatis Mosci non ubiq; obteperaret, a Mosici cosiliarijs, quos ibi ut regis animum obseruarent, habebat, ait
quado in couiuio inebriatus,atq; in vehiculum, ac si domu veheretur, positus,ea nocte ductus est Mosco-Wia versius, quem aliquadiu deletu, Princeps tadem in Vuoloclidam misit, ubi reliquum aetatis peregit. Eius aut matre cu Abdelatiis & Machmedem in sta- tribus, Bielos eiero relegauit. Codaiculu unus ex Alegae statribus baptisatus nomen Petri accepit cui post Basilius,modernus princeps, sororem fila matrimonio iunxit. Meniktair autem alter ex Alegq statribus
in sua,quoad vixit, secta permansit: plures sue genuit liberos, qui post decessum patris cum atre oes baptitati & mortui iunt: uno Theodoro,qui nobis in Mostonia existentibus adhuc stupererat, excepto . Alega porro ita in Mostomiam abducto, Abdelativi su ficitur: qui cum pari ratione,ut Alma, regno amotus fuisset, Machmedem in ex Bieloiestro emisum, Princeps in eius locum stubstituit. Is regno usq; ab anno Domini. i S. pr*fuit.Nursulta, quam Chelealech & Abrahemin regum uxorem esse dixi, post Alegae mortem Mendligero regi Praecopiensi nupsit. Haec deinde cum ex Mendligero prolem non haberet,prioru* filioru desiderio teneretur,ad Abdelatibvenit inMoscowia.Inde progressa,ad Machmedemi alteru filiu in Gaeta regnante ipse Deman. D nraso . Caetanestes 1 principe Mosconiae deseceivt. Ea defectione cu multa bella secuta sint, varieta a Principib. qui se i societate nutus belli iuxerat, diu utrim pugnatu,neq; in huc viri; die finis bello impositus sit, altius huius belli ratione repetere visium est. Cii Caetanen siu desectio Basilio Molaowiae Principi innotuisset, rei indignitate & ulciscedi libidine motus, ingentem exercitum adiunctis tormetis bellicis in eos misit. Cananenses,quibus pro vita & libertate cu Moscis pug
207쪽
RERVM Mos Co VITICARUM uandum erat,audito terribili Principis in se apparatu, cum hostibus in pugna stataria se haud
pares fore viderent, astu eos circumueniendo et censuere. Quare collocatis palam cotra hostem castris, optima copiarum suarum parte locis opportunis in insidias abdita,ipsi veluti terrore perculsi,relictis derepente castris, fugae se mandarunt. Mosci qui non ita procul aberant, cognita Tartarorum fuga,solutis ordinibus, citato cursu in hostium castra irruunt. in quibus diripiendis dum occupati, rerumque suarum securi essent, Tartari cum Ceteremissis sagittatijs, ex insidijs progressi, tantamineos stragem ediderunt, ut Mosci relictis tormentis, machinisque
bellicis, aufugere cogerentur. In ea fuga machinarum magistri duo relictis tormentis,cum alijs euasere. quos Princeps in Moseomiam reuersos benevole accepit. Horum alterum Bartholomaeum, natione Italum, qui assumpta post Ruthenorum fide, magna etiam tunc apud Principem erat autoritate& gratia, liberaliter 'donauit. Redierat ex ea clade tertius bobardarius, cutormento sibi commisso: seque magnam &solidam apud Principem gratiam initurum, seruato diligenter & reducto tormento, sperabat. quem Princeps iurgijs adortus:Tu,inquit, cum me & te tanto exposueris periculo, aut fugere volebas,aut te cum tormento hostibus dedere, quorsum ista praepostera in seruando tormento
diligentia' cuius ego iacturam nihili facio, dummodo homines mihi supersint, qui ea fundere, iisque
208쪽
COMMENTARII. yyijsque uti sciant. Caeterum Machmedemin rege, sub quo Caetanenses defecerant, mortuo, cicheale ducta eius uxore vidua, Principis Mol-cowiae & fratris uxoris auxilio, Caetan regnum obtinuit: cui qua tuor tatum annis, magno subdito tu & odio de inuidia praefuit. Augebant liqc turpis & mollis corporis constitutio, erat enim homo ventre prominenti, rara barba, facie pene muliebri: quae eum bello haudquaquam idoneuesse ostenderent. Accedebat ad haec, quod contempta ac neglecta subditorum suorum benevolentia, Principi Moscomiae plus aequo faueret,ac externis plus quam suis fideret. Quibus reb. Caetanenses ducti. Sapgiret, Mendligeri filio, v- ni ex Tauricae regibus, regnum deferunt. quo adueniente, Scheale regno cedere iussus, cum se viribus inferiorem, infestosque suorum in se animos cerneret, fortunae cedere optimum ratUs, cum uxoribus, concubinis, omnique supellectili in Moscomiam, unde venerat, rediit haec acta sunt anno Domini. isai. Scheale ita e regno profugiente, Machmelgi rei rex Tauricae Sapgi rei fratrem magno exercitu in Caetari introducit: firmatisque Caranensium erga fratrem animis, Tauricam rediens, traiecto Tanai, Mosco iam versus contendit. Eo tepore Basilius rerum suarum securior, nihilque tale metuens, audito Tartarorum aduentu, coacto pro tempore exercitu, cui Demetrium Bielfhi ducem praefecit, ad Ocacam fluuium,ut Tartarorum transi tum impediaret, praemittit. Machmergi rei viribus superior,' Occa
209쪽
R ERUM MOSCO VITICA Ru MOcca celeriter traiecto,ad piscinas quasdam tredecim inerst ab ipsa Moscohia castrametatus est. Inde eruptione facta, omnia rapinis incendi isq; compleuit. oub id temporis Sapuerei pariter cum exercitu ex Caetari profectus, Vuoldimeri a& Nowogardia inseriore depopulatus est. His peractis, fratres Reges ad Columna ciuitate co- ueniunt, viresq; coniungunt. Basilius cum ad tatum hostem propulsandum imparem se esse videret, Petro Ibrorio tuo, ex regibus Tartaroruoriundo, alijsq; nonnullis proceribus , in castrocu praesidio relicto, ex Mosconia fugit adeo timore perculsus, ut rerum suarum desperatione, aliquadiu sub aceruo fomi, ut quidam referunt, latuerit. Vicesima nona Iuli j, Tartari ultra pro-. gressi, late omnia incendi js copleuerant: tantus terrore Moscis incusserat, ut se in castro Sc in
ciuitate paru tutos putarent. In ea trepidationea mulieribus, pueris, aliaq; imbelli aetate, qui curribus, vehiculis ac sarcinis in castrum confugiebant, tantus in portis tumultus oboritur, ut nimia sestinatione se inuicem Sc impedirent,& cocul caret. Ea multitudo tantu foetorem in castro
fecerat,ut si hostis triduo aut quatriduo sub urbe permansisset, etiam peste obsessis pereundu fuisset. nam in tanta hominum colluvie, ut quisque locutis occuparat, ita naturae satisfacere cogebatur. Erant tum temporis Mosconiae Oratores
LiWonienses: qui cum conscensis equis fugae sentandassent, & circumquaq; nihil praeter ignes de fumum viderent,seq; a Tarcaris circundatos
210쪽
esse arbitrarentur, adeo properarunt, ut ena dio in Twer,quae triginta sex miliaribus Ger. a Moscomia abest, peruenirent. Magnam tum laudem meruerunt bombardari j Alemanni, praesertim Nicolaus, prope Rhenum, non longe a Spira, Imperiali Germaniae ciuitate,natus: cui a praefecto alijsque consiliarijs,qui nimio timore iam fere conseat erant, tuendae urbis negotium bla- dissimis verbis committituri orantibus , Ut tormmentis maioribus , quibus moenia dei j ci solent, sub portam castri deductis, Tartaros inde arceret. Horum autem tam vasta erat magnitudo, ut vix tridui spacto eo perduci potuissent. Sed neque pulueres bombardicos tam multos habebant paratos, quibus vel semel maius tormentum exonerari potuisset. Solent enim Nosci
perpetuo hunc morem seruare, ut omnia in recondito, nec quicquam tamen praeparatum habeant et verum urgente necessitate, omnia tum demum celeriter conficere student. Visum est ergo Nicolao, ut tormenta minora, quae procul a castro erant recondita, humeris hominum celeriter in medium adducerentur . Iis dum detinerentur', clamor derepente exoritur, Tartaros adesse et quae res tantum timorem
oppidanis incusserat , ut proiectis per vicos bombardis, etiam moenium defendendorum curam omitterent. Quod si tum centum hostium equites impetum in ciuitatem fecissent, paruo negotio eam funditus igni consumpsi I