장음표시 사용
211쪽
R E R V M MOSCOvITICA Ru Meum eo in praesidio erant,optimu rati, ut Machmetgiret regis animum, missis muneribus plurimis in primis autem medone, placarent, & ab obsidione auerterent: acceptis muneribus, Machmelgi rei se obsidionem soluere, M prouincia velle decederere odit,si datis literis Basilius sese obstringat, perpetuum se tributarium regi fosre, quemadmodum eius pater de maiores sui fulsent. Quibus litetis pro voluntate lcriptis,acceptisq;, Machmelgi rei exercitum ad Reetan reis duxit. ubi data Moscis redimendi & permutandi captiuos copia,reliquam praedam sub auctio . ne vendidit. Erat tum temporis in Tartarorum castris Eustachius, cognomento Tashomitet, qui regis Polonit subditus, cum auxiliatibus copijs ad Machmediret venerat. Nam inter regem Poloniae ac Moscomiae ducem nullarium induciae erant. Is spolia quaedam ad castru sub inde deferebat venalia,eo consilio, ut data occasione, una cum ementibus Ruthenis in castri portas irrueret, idque depulsis inde custodibus occuparet. Huius conatum rex simili astu adiuuare voluit. Ad praefectum arcis, quendam ex suis, hominem tibi fidum, inittit, qui Praefecto tributari j sui seruo mandet, ut ea quae petebat,sibi administret, atque ad se veniat. Praefectus autem Ioannes Nowar, rei bellicae eiusmodique artiunon ignarus,nulla conditione induci potuit, ut castro exiret: verum simpliciter respondit, se nodum edoctum esse Principem suum Tartarorii
tributarium de seruum esse . quod sit edoceretur,
212쪽
scire se quid facto opus foret. Quare illico Princ pis sui literae, quibus se regi obsti inxerat, proferuntur, atq; exhibentur. Interim dum ostensis literis praefecti animus ita sollicitatur, Eustachius suu agens negotiu, castro magis ac magis appropinquabat: quoue magis fucus lateret, Nnes Theodorus Lopata,homo primarius, alij que complures Rutheni, qui in Mosco ae depopulatione in hostium manus deuenerant, certa pecu nia redempti resti tuebantur. Ad haec, plerique ex captiuis negligentius seruati, ac de industria quodammodo dimissi,in castrum euaserant: ad quos repetendos cum Tartari magna multitudine castro appropinquassent, Rutheni metu perculsi, profugos denuo restituissent, Tartarique nihilominus a castro adeo non recederent, ut plumribus subinde aduenientibus, eorum numerus adaugeretur: Rutheni propter imminens periculum, in magno terroresummaque rerum desperatione erant , neque quid facto opus esset satis videbant. Tum Ioannes Iordan, natione Ale- manus, ex valle Oeni oriundus, machinarum
magister, periculi magnitudinem magis quam Mosci perpendens , ex tho arbitrio collocatas
ordine machinas in Tartaros dc Lithwanos exinonerauit: eosque ita terruit, ut relicto castro omisnes diffugerent. Rex per Eustachiu, huius technae artificem , de illata iniuria cum praefecto ex postulat: qui quum se inscio ac inconsulto bomisbaedarium machinas exonerasse dixissehomineisque huius facinoris culpam in illum transtuli
213쪽
set, mox bombardarium tradi sibi rex postulatiatq;, ut plerunq; in rebus deploratis fit, maxima pars, quo hostili terrore liberarentur, hunc dededum censuere,solo Ioanne Nonar praefecto re. nuente. atque eius maximo beneficio tum AIe-
manus ilIe seruatus fuit. Nam rex siue morte impatiens, liue quod milites praeda onustos haberet, re sua id exigente, subito stiteris etiam Mosco wiae Psincipis, quibus se tributarium perpetuo sibi fore obstrinxerat, in arce relictis tolutis
castris,in Tauricam decessit. Porro tantam camptiuorum multitudinem ex Moscomia secum duxerat, ut ea vix credibilis esse videatur. Aiunt enim numerum octingentorum millium exce
sisse, quam in Capha partim Turcis vendiderat, partim interfecerat. nam senes 3c infirmi, qui vendi magno non possunt, adq; laborem perferirendum inutiles sunt, apud Tartaros iuuenibus non secus ac catulis lepores, quo primae militiae Urocinia inde addiscant, aut lapidandi, aut in mare praecipitandi,aut alio q uouis mortis genere interficiendi obi jciuntur. qui autem venduntur,perpetuo sexennio seruitutem seruire coguntur: quo exacto, liberi quidem fiunt, prouincia
tamen decedere non audent. Sap glaei rex Cara, quoscunq; ex Mosconia captiuos abduxerat,
in Astracnan emporio non longe ab ostijs V uolgae sito, Tartaris vendidit. Tartarorum regibus
ita ex Moscodia profectis, Basilius princeps rursus Mosco iam redij t: atq; eum in ingret re Nicolaum Alemanum, cuius solertia de diligentia
214쪽
COMMENTARI L io alia castrum seruatum fuisse dixi, in ipsa castriporta, quo ad excipiendum Principem ingens multitudo confluxerat, stantem vidistet, clara voce: Tua,inquit, fides erga me & diligentia,quam in seruando castro pi stitisti,nobis cognita sunt, huiusque ossici j gratiam cumulate tibi reponemus. Alteri quoq; Alemano , Ioanni, qui ab castio Reetan Tartaros exoneratis repente machinis depulerat, aduenienti: salvusne es'inquit, Deus nobis vitam dedit, hanc tu denuo nobis conseruasti: magna erit erga te gratia nostra. V
terque se liberaliter donatum itia Plincipe sperabati nihil tamen illis datum est, quamuis Principem hac de re saepe fatigassent, promissorumque admonuissent. Qua Principis ingra titudine offensi, dimissionem, ut patriam, a qua diu ab- sui Oent, cognatosque suos possent inuisere, efflagitant. ea re effectum est, ut decem priori stipendio cuique florent, iussu principis , adi j cerentur. Interea cum in aula principis de Ruthenorum fuga ad Occam, quis eius autor extiti set, contentio fuisset orta et Seniores in Nnes Demetrium Bielski exercitus ducem, homine iuuene, a quo consilia sua spreta fui flent, omnem culpam transferebant, eiusque incuria Tartaros
Occam transi jsse et contra ille depulsa a se cuI-pa, Andream iuniorem fratrem Principis primum omnium fugam inijsse, caeterosque hunc sequutos fuisse dicebat. Basilius , ne seuetior in fratrem, quem autorem fugae fuisse cona
215쪽
RERUM MOSCO VITIC ARvM stabat, esse videretur, ex praefectis viau, qui unacu fratre profugelat, iniectis cathenis, dignitate& principatu priuauit. Ineunte deinde aestate, ut acceptam a Tartaris clade ulcisceretur Basilius, ignominiamq; qua fugiens BC sub foeno latitans susceperae, deleret, coacto ingeti exercitu, adiuncto etiam magno tormentorum &machinarum apparatu, quibus antea in bellis Rutheni nunquam usi fuerant, profectus ex Mosco iacum omni exercitu,ad Occam fluuium, Columnaq; ciuitatem consedit. inde missis ad Machmetgi- rei in Tauricam caduceatoribus, ad certamen eum prouocat. superiore enim anno, se, no indicto bello, ex insidijs, furum latronumque more oppressum fuisse. ad ea rex respondit: Sibi ad inuadendam Moscowiam satis multas vias patere: bella non magis armorum, quam temporUm esse: proinde ea te suo magis quam alieno arbitrio,gerere solere. Quibus verbis irritatus Basilij animus, tum etiam quod viciscendi libidine a deret, motis castris, anno Domini isag , in N o-wogardiam, inferiorem scilicet, ut inde Caran regnu depopularetur: occuparetque, contendit. Inde profectus ad fluuiumdura, in finibus Caranesum, castrum quod a suo nomine appellauit, erexit: neq; tu ultra progressus, exercitu reduxit.
Sequenti vero anno Michaele Georgi , unu ex praecipuis cosiliarijs suis, maioribus quam prius copi/s, ad subigendu Caetan regnu misit. Eo apparatu adeo terribili, dapgi rei rex Caetani perculsus accersito ad se ex fratre nepote , rege Tauri-
216쪽
COMMENTARII, sopeae,iuuenem tredecim annorum, qui interim regno praeesset, ad Turcarum Imperatorem, eius auxilium opemque imploraturus,cofugit. Cum autem iuuenis auunculi monitis parens, iter aggressus, ad Gos inowo sero, id est insulam quae
mercatorum dicitur intra V uolgae meatus,non longe a castro Caran sitam peruenisset, liberaliter honorificeque a regni principibus susceptus est. Nam Seyd, lupremus Tartarorum sacerdos qui in lata apud eos autoritate ac veneratione esit, ut etia reges aduenienti occurrant, stantesqδhuic equo insideti manu porrigant: capiteq; inclinato, quod solis cocessum est regi b. tangat naDuces non eius manum,sed genua: nobiles vero pedes, plebei j vestes tantum, aut equu manu attingui in eo comitatu fuit. Is Seird, cum Basi-lij partes clam laueret, sequereturq:,i Uuenem capere,& Moscomiam vinctu mittere satagebat: sed deprehensus,captusq; , cultro in publico occiditur. Michael interea, dux exercitus, coacti Sin inferiore Nomogardia ad machinas commeatumq, deferendu nauibus, quarum lata multitudo erat, ut fluuius alioqui amplus, nauigantiumultitudine opertus undique esse videretur: ad Caetanum cum exercitu properabat. cumque ad mercatorum insulam Gos inodo sero perueni set, locatis septima die Iulii castris, viginti diebus, dum equitatum expectat, ibi commoratus est. Interea Caetan castrum , quod ex lignis exstructum erat, per quosdam a Moscis subornatos incenditur, ac intuente Ruthenoru exercitu
217쪽
RERUM MOSCO VITICARvMfunditus exuritur. Tanta occupandi castri occasio, adeo formidine ac ignauia Ducis neglecta fuit,ut nec militem ad expugnandum castri col- Iem eduxerit nec Tartaros id denuo aedificantes impediuerit: verum vigesima octaua eiusde mensis die traiecto in eam partem qua castrum situm est', Vuolga, ad Caetanca fluuium cum exercitu consedit,viginti diebus bene gerendae rei occasionem captans. Ibi moratus, uec longe ab eo Caetanensis quoque Regulus sua castra locate emis sisq; Ceteremissis peditibus , Ruthenos saepius, frustra tamen, infestat. quem Scheale rex, qui quoque ad id bellum nauibus venerat, scriptis literis admonet, ut regno suo haereditario cedat.
Ad quae ille paucis: Si regnum hoc meum(respondit habere cupis, age ferro decernamVs Utrique, id cui fortuna dederit, habeat. D um Rutheni ita frustra moras trahunt, absumpto quem abduxerant commeatu, me laborare incipiunt. nam Ceteremissis omnia circum quaque Vastantibus, hostiumq; itinera diligenter obseruantibus,nihil adferri poterat: adeo ut nec Princeps de exercitus sui, qua premebatur,necessitate cognoscere, nec ipsi quicqua illi significare posset.
Huic rei duos Bafilius praefecerat: unum, Nnes Ioannem Palicetki, qui ex Nohogardia instructis commeatu nauibus, secundo fluuio ad ege citum descenderet: relictoq; ibi commeatu, statu etiam rerum praesenti considerato, odus ad se re-
Uerteretur. alter eandem ob rem cum quingentis
equitibus terrestri itinere missus fuerat, qui a Cete
218쪽
COMMENTARII. io remissis in quos inciderat, cu suis caesus est, vix nouem per tumultum fuga elapsis. Prefectus grauiter saucius, tertio post die in manibus hostiuo bij t. Huius cladis fama cum ad exercitum peruenissentata in castris consternatio, quam van Us de toto equitatu ad internecionem caelo subito
obortus rumor etiam adauxerat, coorta est,ut nihil nisi de fuga cogitarent . in quam cum omnes consensissent, haesitabant adhuc, aduersone fluuio, quod difficillimum erat,redirent, an secundo tantisperdescenderent, donec alios fluuios attingerent, ex quibus post terrestri itinere longo circuitu reuerterentur. In his dum fame, supra modum eos urgente, essent consultationibus, nouem, quos ex quingentorum caede elapsos fuisse dixi, forte superueniunt, Ioannemq; Palilaetici cucommeatu aduenturum nunciant: qui etsi cursum suum maturaret, sinistra tame fortuna usus, maiore parte nauium amissa, cum paucis in castra peruenit. Etenim cum diutino labore fatigatus, voa nocte quietis causa in Viaolgae littus se recepisset, Ceteremissae continuo magno accU rentes clamore, quisnam praeternauigaret, sciscitanturi quos Palilethi servitores, nautarum seruos esse rati,iurgijs increpantes, flagris se postero die caeluros minantur, quod domini sui somnum ac quietem importunis voci sierationibus interturbarent. Adquce Ceteremit ae: Cras, inquiunt, aliud nobis vobiscum negotium erit:
nam vinctos vos omnes Caran ducemus. Mane
igitur sole nondum apparente, cum dens ima
219쪽
RERUM MOSCO VITIC ARvMnebula totum littus occupasset, Ceteremissae derepente in naues impetu facto, latum terrorem
Ruthenis incusserant, ut Palilethi praefectus classis, relictis in manu hostium nonaginta maiorisbus nauibus, in quibus singulis triginta viri erant, soluta alittore naui, medium V uolgae teneret, nebuIaq; tectus fere nudus ad exercitu perueniret. Atq; inde post, plutium nauium comi istatu redies, haud dispari fortuna usus,lin Cetereis missaru insidias iterum prolapsus est. Navibus enim, quibus deducebatur, amissis, ipse vix cupaucis incolumis euasit. Dum Rutheni ita fame
hostiliq; vi unde quaq; urgentur, a Basilio missus equitatus Vulega fluuio, quia Meridie V uolgam influit, octoque miliaribus a Caran abest
traiecto, ad exercitum contenderet, a Tartaris& Creremissis bis excipitur: cum quibus congressi, multis utrinq; desideratis, Tartaris deinde cedentibus, se reliquo exercitui coniunxerui. atq; ita exercitu equitatu firmato, Caetan castruquintadecima Augusti obsideri coeptu est. Quare cognita, regulus ad alterum oppidi latus in conspectu hostium, sua quoq; castra locauit: e missoq; subinde equitatu hostium,castra obequitare,eosq; lacessere iubet. atq; ita crebrae utrinque velitationes fiebant. Narratum est nobis ab hominibus fide dignis, qui ei bello interfuerunt, sex aliquando Tartaros in planiciem ad MoscieXercitum processisse: quos cum rex Scheale cetum quinquaginta equitibus Tartaricis aggredi villet, a duce exercitus prohibitum fuisse: duo-
220쪽
COMMENTARII. io busq; milibus equitum ante eum collocatis, o casionem rei bene gerendae praereptam sibi sui se. Hicu Tartaros circu uenire, & quas concludere,ne fuga elaberetur vellente Tartari eorum conatu hoc astu eludere, insequentibus Moscis paulatim cedere,patumque progressi subsistere. Idem Mosci cum facerent,eorumTartari timiditatem animaduertentes, mox arreptis arcubus
tela in eos torquebant: inque fugam conuersos persequuti, complures sauciabat. Moscis denuo in se conuersis,paululum cedere, iterumue subsistere, atque ita hostem simulata fuga ludificare. Haec dum funi, duo Tartarorum equi, tormenti ictu prostrantur, illaesis tamen equitib. quos reliqui quatuor saluos ac incolumes, duobus milibus Moscorum spectantibus, ad suos
reduxere. Dum equites se ita mutuo ludificant, magna vi interea admotis tormentis, castrum oppugnabatur . neque obsessi segnius, exoneratis pariter in hostem tormentis, se defendebat. In eo certamine bombardarius, quem unicuin castro habebant, ex Ruthenoru statione spherula bobardica ictus,occubuit. Quare compe ta, mercenari j ex Germanis & Lithwanis milites,magnam spem ad occupadum castrum concipiunt: quibus si praefecti animus respondisset, haud dubie eo die castro potiti fuissent. Verum
is cum suos inedia, quae quotidie etia magis adaugebatur, premi cerneret, priusquam per inter- nuncios de ineundis inducijs sana cum Tartatis egisset,adeo militum conatum non probauit O i ut eos