장음표시 사용
231쪽
RERUM MOSCO VITICARUM obsident: tentatisque omnibus, cum ea nec vi,
nec deditione potiri posse viderent, soluta obsidione domum redeunt. Horum ergo opera rex
Astra chan regno suo iterum potitus est vires', regni Tauricae, cum Machmelgi rei fortissimo &scelicissimo rege, qui potenter aliquandiu imperauit, conciderunt. Machmelgi rei occiso, frater eius Sadactigiret, Turcarum imperatoris cui tu seruiebat auxilio Praecopense regnum occupavit: qui cum Turcarum moribus imbutus, rarius praeter Tartarorum morem in publico venaretur, neq; subditis suis se conspiciendum exhiberet, a Tartaris, qua hancini litam rem in Princi-cipe ferre non poterant, eij citur, inq; eius locum ex fratre nepos substituitur. a quo cum Sadach-gi rei captus fuisset, ne pote, ne caede in se saeuiat, sed a suo sanguine abstineat, senectutis suae misereatur, denique ut priuatus reliquu vitae in castro aliquo deducere, nomenq; dun taxat regium, tota regni administratione nepoti permissa, retinere possit, supplex orat,& impetrat. Nomina dignitatum apud Tartaros haec fere sunt. Chan, ut supra dixi, rex est: Sol tan, filius regis: Bij, dux : Mulsa, filius ducis: Olboud, nobilis, vel consiliarius: Olboadulu, alicuius nobilis filius: Seid, supremus sacerdos: homo vero priuatus,Κs. Officiorum vero, Vlan, secunda e rege dignitas: nam reges Tartarorum quatuor viros, quorum consilio in rebus grauibus potissimum utuntur, habent. ex his primus, schirni vocature
secundus Barni, tertius Gargni, quartus Tetipt-
232쪽
COMMENTARII. Hi xan .Hactenus de Tartaris: nunc de Lithwania, Moseo istae vicina, dicendum est.
Lithisania Moscowite proxima est. non autede sola prouincia, sed regionibus illi adiacentibus, quae sub Lithmaniae nomine comprehen duntur, nil lac loquor. Haec longo tractu ab oppido Circalf, quod ad Borysthenem situm est, in Li Noniam usq; protenditur. Porro Circalsi, Borysthenis accolae, Rutheni sunt, alii ab his quos supra ad Pontum in montibus habitare dixi. His nostra tempestate preficiebatur Eustachius Talao Nitet, quem cum Machmelgi rei rege in Mosco,iam una profectum fuisse, supra dixi vir belli petitissimus, astutia singulari: qui cum crebra cum Tartaris commercia haberet sepius tamen eos fudit. quin &ipsum Moscum, cuius aliquando captiuus fuerat n magna tape pericula adduxit. Eo armo, quo nos Mose omise eramus, miro
astu Moseos profligavit: aignaque mihi res visa est, quae hoc loco ascriberetur. Tartaros qtios da habitu Lithwanico in Mosco wiam deduxit, in quos, ceu Lithmanos, nullo metu Moscos irruituros sciebat. Ipse dispositis loco opportuno insidijs, Moscos vhiscentes pr stolatur. Tartari depopulata parte Semerae prouinciae, Lithmaniam verius iter arripiunt: indeq; mutato itinere, cum Lithinaniam tenuisse cognoui sent, Mosci Lith Nanos esse rati, mox vindicta cupiditate magno impetu in Lithmaniam irruunt. qua Vastata,
cum praeda onusti reditent, ab Eustachio ex ins-
233쪽
RERUM MOS COVITICA RVM dijs circumenti, ad unum omnes caeduntur. Quare cognita, Moscus Oratores ad Poloniae regem , qui de illata sibi iniuria conquererentur , misit. quibus rex: Suos non intulisse, sed iniuriam ultos esse, respondit. Ita Moscus utrinque detulus, damnum cum ignominia ferre coactus est.
Infra Circa os nullae habitationes Christianorum sunt. Ad Borysthenis ostia , Otra hovi castrum Sc ciuitas, quadraginta miliaribus a Circa se, quam Tauricae rex non ita diu Poloniae regi ademptam possidebat. Hanc nunc Turcus tenet. Ab Otralibo, ad Albam, circa ostia Thire, quae veteri nomine dicitur Moncastro, quatuordecim miliatibus ab Oetakhom, in Praeco p quatuordecim miliarib . A Cercasse circa Borysthenem ad Praeco p quadraginta miliarib . Supra Ciccalsos septem mil. per Borysthenem ascendendo, Caino in oppidum occurrit: a quo decem Mocto miliarib . est Chlowia, vetus Russiae metropolis et quam magnificam & plane regiam fui
Le,ipsae ciuitatis ruinae, monumentaque, quae in ruderibus visuntur, declarant. Apparent adhuc hodie in vicinis montibus ecclesiarum, monasteriorumque desolatorum vestigia, praeterea ca, uernae multq, in quibus vetustiss.lepulchra, corporaque in his nondum absumpta visuntur. Ab
hominibus fide dignis accepi, puellas ibi ultra
septimum annum raro castitatem seruare. rationes Varias audiui, quarum nulla mihi satisfacit:
quibus mercatoribus abuti quidem, sed abducere
234쪽
COMMENTARII. si ire minime licet. Nam si quis abducta puella deprehensus fuerit, & vita & bonis , nisi Principis
clemetia seruatus fuerit, priuatur. Lex etiam ibi dem est, qua externorum mercatorum siqui ibi forte de celserint bona aut regi cedunt, aut eius
praefecto: id quod apud Tartaros & Turcas, in
Chio istensib. apud se mortuis obseruatur. Ad Chio viam monticulus quidam est, per quem mercatoribus via aliquanto difficiliore transeundum est : in cuius ascensu, si forte currus aliqua pars frangatur, res quae in curru portabantur. Eis sco vindicantur Haec omnia D. Albertos Gasto IPalatinus, Vult nensis regis in Lith ania vice gerens, mihi retulit. Porro a Chi' ia ascendendo per Bodisthenem triginta miliaribus, Mosiet ad fluuium P repetet, qui duodecim miliarib .lupet Chio, Borysthenem influit, occurrit. Thut fluuius piscosus influit Prepetet . a Moster autem ad Bobranetho,triginta. Inde ascendendo viginti quinque miliaribus , peruenitur in Mogilema qua orsa sex miliaribus abest. Haec iam enumerata secundum Borysthenem oppida, quae o mania in Occidentali littore sta sunt, regi Poloniae : Orientali vero, Moscomiae principi subi L.
ciunturi praeter Dobrownam, & Ms istam . quae Lith Naniae ditionis sunt. Traiecto Borvsthene quatuor miliaribus D obromnam, indeque viginti Smolen et o deuenitur. Ex orsa nobis itersuit in Smolenc2ko, &tum Mostodiam usqUe.
Bori Miso oppidum viginti duobus ab oris in Occidentem miliaribus abest .quod Betres paP fluuius,
235쪽
RERUM M os COVITICARUM fluuius, qui infra Bobrantetho Borysthenem influit, praeterlabitur. Est autem Beresina, ut oculis conspexi , amplior aliquanto Borysthene , add nolentako . Plane puto hunc Beresinam, id quod etiam vocabuli sonus indicare videtur, ab antiquis Borysthenem habitum fuisse . nam si Ptolemaei descriptionem conspexerimus, Beresina fontibus magis quam Boosthenis, quem Niseper appellant, conueniet.
Lithisania porro quos Principes habueritiqua do Christianismo initiata fuerit,ab initio satis dictum est. Huius gentis res ad Vultoldi usq; tempora, semper florebant. Si bellum aliunde ipsis immineat, suaq; aduersus hostium vim defendere debeant, vocati quidem, ad ostentationem magis quam ad bellum instructi, magno apparatu veniunt: verum delectia habito, cito dilabuntur. Quod si qui remanserint, hi equis vestibusq; meatioribus, quibus instrum nomina dederunt, domum remissis, cum paucis quasi coacti, duce sequuntur. Caeterum magnates, qui certum militum numerum suis sumptibus in bellum mittere coguntur, data duci pecunia, se redimentes, domi remanenti eaque res adeo dedecori non es ut
militi praefecti, ducesq; publice in conuentio Uscastrisq; proclamari faciant, si qui velint, numerata pecunia exautoratos domum redire posse.
Tanta autem inter hos quidlibet agendi est licentia , ut immodica libertate non uti, sed abuti videantur, Principuq; bona impignorata possideant: adeo,ut Principes in Lithmaniam venientesa
236쪽
COMMENTARII. sigres, suis,ni prouincialium ope subleuentur,vecti galibus ibi viuere non potuerint. Gentis habitus oblongus, arcums, Tartarorum, hastam vero &scutum Hungarico more gerunt. equis bonis,ij ludemq; castratis, sine soleis ferreis, quos mollibus
Vulina est caput gentis: civitas ampla, intra colles sita. ad confluxum fluviorum V uelis &Vulinae. V uelia autem fluuius aliquot infra Vult nam miliaribus, Crononem influit. Cronon autem, oppidum Grodno, nomine haud ita dissimili, praeterlabitur, Prutenosq; populos quondam ordini Teutonicorum subiectosis quibus nunc Albertus Marchio Brandenburgensis, posteaquam te regi Poloniae subdidit, cruceq; & ordine deposito, haereditarius praeest a Samogitis, eo loci quo Germanicum mare illabitur, dirimit: ubi est oppidum Mumel. nam Germani Crononem Mum et, patrio vero vocabulo Nemen appellant. V uilia a porro nunc est muro cincta. multa templa aedesq; lapideae in ea exaedificatur, in qua episcopalis sedes est, qui tunc Ioannes regis sigismundi filius naturalis, vir singulari humanitate pyseditus,tenebat, nosq; in reditu nostro humaniter excepit. Preterea parochialis ecclesia,&aliquot monasteria,& praecipuum Franciscanorum de obseruantia coenobium, maximis sumptibus extructum, excellit. Multo plura tamen lunt Ruthenorum templa in ea, quam Romanae obedientiae. In Lithmani septincipatu sunt ties Romanae obedientiae episcopatus: Uutinensis scilis
237쪽
RERUM MOSCO VITICARUM cet, Samo githiae,& Chiomiens s. Rutheni veto episcopatus in regno Polonie & Lithmania,aut suis incorporatis principatibus, sunt,archiepiscopus Uininae nunc degens, Pol ocensis, uolo di-merientis, Lucensis, Pinski, Clio mensis, Praemissensis. Lith ni melle, cera, cinere , quibus potissimum abundant, quaestum faciunt, quae magna ab eis copia Gedanum, deinde in Holandia deseruntur. Picena quo os & asseres ad fabricandas naues, frumentUm quoq; Lith Wania abunde praebet. Sale caret, quod venale ex Britannia habet. Quo tempore Christiernus Daniae regno eiectu g, mareque piratis infestum esset, sal non ex Britannia, sed ex Russi a portabatur: quo etiamnum utuntur apud Lith a nos. Nostra tempestate apud Lithisanos duo potissimum viri bellica laude clari ruere. Constantinus Nnes Ostros hi,&Κnes Michael Linetki. Constantinus ut plurimum Tartaros fudit: non occurrendo mul titudini praedantium, sed praeda onustos sequebatur. cumque redirent ad eum usq; locum, in quo se omni metu solutos, respirandi& quiescendi commodum spacium habere putabant (is locus erat illi notus j cumq; eos inuadere constituisset,
monuit suos, ut sibi ea nocte cibaria pararent, nase eis nullam ignis copiam in nocitem futuram, esse facturum. Itaq; sequenti die continuato itinere , cum Tastari noctu nulla flamma aut fumo apparente, putaret hostes regressos aut dilapsos,
eoq; & equos in pascua dimitterent, mactarent, vorarent, de se somno dederente Constantinus, primo
238쪽
COMMENTARII. ri .ptimo di Iuculo inuadens, magnis cladibus eos affecit. Κnes vero Michael Lins hi, qui cum adolescens adhuc in Germania venisset, & apud Albertum Saxoniae ducem eo tempore in Frisia bellum gerentem strenue se gessisset, ac per omnes militiae gradus magnum sibi nomen peperisset,
Germanorumq; apud quos adoleverat moribus imbutus, in patriam rediisset, apud Alexandrum regem magna authoritate ac summo loco fuit: adeo ut rex arduas quasque res ex eius iudicio ac arbitrio constitueret. Accidit autem, ut cum Ioanne Samersias hi Palatino Trocenti, regis causa in dissensionem veniret, ubi compositis tandem rebus, in vita regis omnia quieta inter illos
manebant:at mortuo rege, manebat Ioanni alta mente repositum odium . nam ex eo priuatus
erat Palatinatu. Tum ipse & complices atq; amici, apud Sigii mundum regem, qui Alexandro successerat, crimine aisectati imperi j, ab aemulis quibusdam delatus est, Se proditor patriae nominatus . Cuius iniuriae Nnes Michael impatiens, cum saepe regem appellasset, rogassetq; Vt communi iudicio, quo tantum crimen a se depellere posse dicebat, causam inter se & Samersirishi actorem discerneret: cumque rex illius petitioni Iocum non daret, in Hungariam ad Vladi statim regis fratrem proficiscitur: a quo litetis & Oratoribus, quibus ad cognoscendam suam causam
rex admonebatur , impetratis, tentatisque omnibus, cum causae suae cognitionem a rege impetrare non posset, indignitate rei permotus Michael
239쪽
ebael tale facinus se aggressuru , regi dixit, quod ipsi sibiq; aliquando foret maereri. At cum domum iratus se recepisset, quenda in ex tuis hominem sibi fidum, cum literis mandatisq; ad Mo- scomiae Principem mittit. Scripserat autem, si Princeps securam liberamq; ad se vivendi copiam, datis in hanc rem literis, atq; addito iurameto, sibi promitteret, eaq; res honori emolumentique sibi apud Principem foret, se castris quae in Lithmania possideret,alijsq; vi aut deditione occupatis,ad se deficere velle. Eo nuncio Moscus, qui viti fortitudinem & dexteritatem cognitam haberet, mirifice exhilaratus, omnia quae a se Michael peteret, datis ut volebattiteris,iuramentoque addito, se facturum recepit. Rebus ita apud Moscum ex sententia confectis, Michael viciscedi libidine flagrans in Ioannem Samersinshi, quitum in villa sua circa Grodno erat (in qua ego postea semel pernoctaui) toto impetu fertur, eumq; ne elabi pol set, dispositis circum aedes militum stationibus, immisso percus lore quodam
Mahumetano,in lectulo dormientem opprimit, obtrunca tq;: qua re peracta, ad castrum Mienskocum exercitu progressus, vi illud, aut deditione occupare nitebatur: led Miens o occupatione frustratus, alia subinde castra oppidaq; aggressus est. Interea cum regis in se copias aduenire, seq; illi longe imparem esse intelligeret, obmissa castrorum oppugnatione, in Moscomiam se contulit: ubi a Principe honorifice exceptus est. na
Lithmaniam illi parem non habere iciebat. Vnde mare
240쪽
COMMENTARII. Myde magnam de eo spem conceperat, se eius consilio, opera, industria, uniuersam Lith aniam posse occupare . qua spe haud prorsus frustratus
est. Nam communicatis cum eo consiliis, Smo-lenetho insignem Lithmaniae principatu denuo obsedit, &eam viri huius industria magis quam viribus cepit. Unus enim Michael, militibus qui in praesidio erant, omnem urbis defendendae spe sua praesentia ademite eosq; & metu & pollicitationibus, ut castrum proderent, per mouit. Quod eo audacius maioreq; studio faciebat, quonia Basilius,si Michael Smolenetho ouacuq;:arte potiri posset, se castru cu prouincia adiacente perpetuo sibi concessuru promiserat. Quibus tame promissis adeo ille postea non stetit, ut Michaele de pactione se appellantri vana tantu spe lactaret, atq;illuderet. Qua re vehementer Michael offensus, nodum abolitae pectore Sigismundi regis memoria, cuius gratiam, opera amicorum quos in
eius aula tum haberet, se facile cosequi posse sperabat, exsuis quenda sibi fidum ad regem mittit, seq;, si quae grauius in se commisisset, codonaret, rediturum pollicetur. Grata hec legatio regi fuit nuncioq; continuo publicae fidei, quas petabat, Iiteras dari mandauit. Verum cum Michael literis regiis non prorsus fideret, quo tutius redire posset, a Georgio Pisbeck dc Ioanne de Rechen berg, equitibus Germanis, quos ea authoritate apud legem eiusq; consiliarios esse sciebat, ut regem vel inuitum possent ad seruandam fidem cogere, similes literas efflagitauiti impetrauitque.