장음표시 사용
161쪽
idem praeludere videtur dicendo : Tuidi 29. exyresse legitur : Et erit post M. :
aqua in sanguine resamenti tui em v si vin- usun m Πιν Ium meum IMper omnem earnem actos mos de Laeu. O prephetaιμ nr Filii vepra , et filia vestra et iis,qua sim septimo Resurrexit ι ita 'nes vestri lcmnia somniabunt , et 1ia venea omnes Evangelillae , '& omnes novi Te- υγri v senes vi ebunt . Sed et sup/r se oosa menti libri ι idipsum praenuntiatum est Neor, et anc lus meas in diebus illis effundam Pialmo I. vers. 6. his verbis : Ego dorm-J pisitum meum cte. vi is se oratus it m : σ exurrexi , quia D Sexagesim frimo : Multa patiuntur disci mistis suscepla me . 3 s. vers . 13. Eri' i.ipuli , ut refertur A t. s. v. t. his ver- an mam meam de morte , cy peris meos de bis : Facia es autem in ilia .ie perseetiris Iapsu . o. vers. 2o. Conver us vi ac si : l mrana in Ecclesia qua erat ero obmis ere. O de ab sis terra iterum reduxisi ina . 37. H ac praedicitur Piah I3. v. eto. Multa tria vers. s. Faetas Ium sicut homo sine ad ureris, buistiones Iustorum , de Mnn bus his libe-
GInruaces msonat a r Ascendit in coe-abus : Avertist nos retrabum pos is Poelum ex Evangelistis; illud autem habeturi seror : π qui oderunt nos diripebant Ita Psalm. 23. v. r. ubi ait David : Ar olite i bi . De . hi nes tamquam oves escarum , ee ortas princ pes et Uras , Cr eleu mini porta in gentibus Hupersisti nos erc. Et iterumaternales r er intro bir Rex gloria o . Plaim. Tachar. 13. V. 7. ι i tergentur , inquit . 46. v. 6. A cena, Deus in iuιιlo , Dc---es, et convertam manum meam ad parvae-m nus in voce tuba . 67. v. s. Iter Iacite e sies . .
sui ascendis sver occasum : minus nomen Saxagesim seriando et Discipitii dicuntur illi . Rursus Isaiae 3 r. v. I 3. Exaltabitur cor unum & anima una : Ach. 4. no elevabisur : tu subhmis erit valde . Ft 32. his vocabulis : Multitudinis autem cre-
iterum Zachar. 14. v. . habetur et Stabunt κentiam erat cor unum , er nn ma una iamdes alias is die illa super minum olis iHaec praedixit Ieremias cap. 32. v. 39. Ereiam , cui est eontra Ie Jalem ad Oris i bo, inquit, eis cor unum . et usam unam . - . ut timeant me σe. FZechiel Ir. v. et p. attriau liqua με-neno : Sed i ad dexteram Et dabo eis cre unum . Sol honias 3. v. Dei ι ita Fvangelistae de toti fere li- ο. sic loquitur : Tune reddam titulis LG-bri novi Testanaenti ; illud non obscure bium eletrum , ut inlocens omnes in n Iraenuntiatur Pialmo ros. v. t. his ver-imine Demni , et semiant e timere uno. is e D xit Diminus Domiso me : Seia AE Sexagesim terr o : In toto Evangelioedextris meis . narratur vocatio gentium : id praedi-Gxagesimo : Mittit Spiritum sanctum ad citur Genes. ix. v. t. dc sequentibus didisti pulos , lex te s. Luca Ac . 2. v. a. u- Dixit antem Demisus ad Abram Egrederebi ait de Apostolis e Booti sunt emnes de terea tua , et de e noliena tua ... Diritu sancto . σ est erunt sequi variis Γn- et v ni in teram quam monstravero tibi ἀiuis , prout Θ κγus sannus dabat eloqui iLi etamque te is gentem mesnam . . . . ar-ID . Id praedixerat Isaias cap. 44. v. 3. EJ- oue in re benedicentur univena cΥnarisne fundam , inquit Deus ore Prophetae , t terra . Ieremiae a. v. x7. habetur : spirisum meum super semen tuum . 39. v. tem ere Vis .... congrega ntur ad Ier-ica. Et sequelitibus : Cum veneriς quasi δε- fatem emnes mures in nemine Demisi . . . Mus Mobn ns , quem Spiritus Domini em nen am labunt post praυ tatem cordis c t ... De siaus meum eum eis , dicit Domia fuἰ pes . Clee t. v. io. legitur : E nus : Disitus meus . qui est in te: , cr ver- eris ἰn Deo Dbi Heetur eis : Aen μμωνι x mea, qua 'fui in ere tuo, nen reterint de meus υρο : ricorαν eis e Filii Dei υ ventis ἀν ε xuo , et ile ero semi a tui ... ameo , Galbid. cap. 2. v. a 4. ait : am non pepus
162쪽
talligera : er virile visionem , is nolito e
gnoscere et exta ων populi MIMs , or aureserua aggrava : er oculos eius claude o nauerto viriar oculis suis, π auνιιus suis a diar , ct corde suo intelligat , is conviri mr, is fansem eum. Ieremias S. v. 2I. scioquitur: Audi te uis suste, qui non habescis . qui habenres erutis non videtis, ο -- res, Cr non auditis. Idem colligitur Er chielis 12. v. 2.
Saxagesimo exto: Iudaeorum rejectio, &sacrificiorum abolitio innuitur passim in novo Testamento. Primum quidem Matri
2I. U. 43. AHeretur obis regnum Dei ,
er dabitur genti facienti fructus eJus . Λ-postolus Rom. ii. v. 2 o. ait de Iudaeis:
Propter incrauialitatem fracti fiant. Secundum vero habetur Hebr. Io. V. S. Sciequentibus o Hostam σ ollarianem nolui-si : erepus autem aptasti m Li : holoeaur mala pro peccato non riba lacueriane . Tunc dixi : Ecce venio Ge. Dii persio dc vastatio illius perlidae gentis praedicta est
Deuteron. 13. v. 23. di sequentibus ,
ubi Moyses se loquitur de rorulo illo
infideli , Traiar ra Dominus eorruentem ante hostes tuos , per unam viam egredi
pergaris per o-m a regna terra. . . . Percutiat ra Dominus amen' a er tacitare Θαltem dc sacrificiorum rejectio praelusa
ni θc. Ieremiae I s. v. i. dc sequentibus legitur: Si st/terit Moses ET Samuel eo amme , non est anima mea ad populum istum et Ei c. illos a facie mea cte. Daniel 9. v. 26.3c et . Et post Hebdomades saxaginta diaias , inquit , αιιάει ν Ctristis i is nan erit ejus populus , quἰ eum negaturus est , Θeλisaram , o sanctuaν iam disitabit populus
.. adis: δεμ es rustisia et sacristium are. Ei pressius tandem Malach. I. . v. IO. &ri. ait : μου es misi voluntas in vobis ,
Sexago sim sprisor Ierosolimae excidium prophetatur a S. Matthaeo 23. v. 33.
163쪽
llis verbis r ore relinquetuν motus domus vestra deserta . Et et . v. a. expresse ait Christus : Am n dico vobιs , non relinque-rur hie lapi, fuseν lapidem, qui non destrua- ν . Illud adimpletum a Joseph narratur lib. r. cap. 4 . svetonius in Tito cap. I. Plinius in Vespasiano. Praedixit Isaias
cap. 23. v. a. Pofusi , inquit , civitat min tumulum , iaclem forum in ruinam , domum alienorum ut non sit etvrtas , er in Iem tere um non ad tertiν. Ieremias I9. v.
I. ubi ait o Me conreram populum istim , o civitarem isam, stur conter tur vas muli , quod non poto ultra insaurari . Osee 3. v. a. o es multos seu/bunt filii Is a/l, si
Thoaphim. Idem habetur Zachar. I 4. v. i. de sequentibus. Sexagesim o Haυo : Spes non esse res laurandi templum dicitur Matth. 23. v. 38. ubi se habetur e Leta νelinquetur vobis rimus vestra riseria . Quod adimpletum refert Marcellinus a sutiano cap. 23. idipsum praedixerat Isaias cap. 23. V. 2. P fusi . . . . urbem fortem in ruinam .... tit non sit cilitas , o in sempit/νnum non auia fetur . Daniel s. v. et . His in temploatim natis delesarianis : er usque ad tantummationem cir Dom perseierabit desolatio . Amos s. v. I. legitur : Lomus Israel cecidit , er non au)ὰ ea vis resti reat . Idem habet Ieremias cap. 39. v. II. Sex e ο-nono : Christus veniet ad judicandum , Matth. 16. v. 27. his vocabulis : Filis, enim somini, menturus est in gloria Patris sui eum Angelis suis r Θ mnere dest ianisu que secundiam opeνa a jus. Idem
habetur multis in aliis novi Testamenti locis . Illud praedictum est Psalm. 93. v. I a. ubi se loquitur Propheta Regius r
ne extil Λbtint omnia ligna jγλartim a j eis Domini, quia venit, quoniam venit ruuneare rerram . Iud alit eHem terra in aqui
rare , se tutius in υ ritata sua . Tum Isaiae 66. v. as. & I6. Ecca Dominus , inquit , is igne center .... νiadare in in- denaron/ Drorem stium , or increpationem suam in flamma ignis: quia in stne Dominus d iudicabis , tr in sudio suo ad omnem carinem . Rursus Ioelis a. v. I. & et. Me nis disi Domini , quia prope es , Hes ren/ινΛ-m ct ealdinis , dies nubis rurbi
vis. Et iterum Sophoniae a. v. r. legi-
meum ut congregem gentes . o colligam ν
gna : Cr effundam Ititer eos Indignationem meam , emnem iram Doris mei . Expressus denique Joelis 3. v. a. & Ιχ. Comociabo omnes gentes , er deduciam eas invartim Iosia har : er ditici taιο eum eis ibi peν septilo meo is herouisa e mea Israel . . consurgant cir ascendor gentes in vallem Iosaphat , quia ita sedebo ut iudicem omnes
S rtiagesimo: Promittit Christus Am stolis quod , quia relictis omnibus secuti sunt eum , sessuri sint ad judica
dum: Matth. I s. v. 23. his verbis: Amen dico vobis : quod vos qui fertiri oris ma , in regenerario se , eum seuer,t si vis somianis in fode Maiesatis sua , sedebitis Cr vos Iuper Iedes duodecim , ruisicantes diaodecim tribus V I . Hoc praedicitur Sapientiae cap. 3. v. 7. Ec g. Fndebunt , inquit S lomon , Jusi, a tamquam scissilia in arun
Mium Tostamentum dorsitis miraἷila. PRIMO. Fugat umbras legis & veritatem exhibet in Christo praesentem & eo
Secundo: Gratiam omnibus senis & b nedictionibus amuentem habet. Tenio: Sic cum veteri consociatum ani uiget, ut Omnes, ne una quidem excepta, Prophetia, non sine omnium miraculorum maximo, in Christo Iesu adimpletas demonstrat. De reaeribus , Persionibus, Polutortis CrChranologia Scνiptura sacra. PLURA hic examinanda occurrunt. Primo quidem textus Hebraicus . II. Versones tum Septuaginta, tum aliae Graecae III. Orientales . IV. vulgata Latinorum interpretatio. U. Aliae Latinaei Polyglottae; ac demum Chronologia, de qua non una est opinio. Unde sit AR-
164쪽
CERTUM est linguam omnium primam & caeterarum matrem , esse
Hebraicam, quae suit oc brevis, & si
plex , eaque primis data parentibus: cum enim creati sint in Provecta aetate , inconveniens sui stet, si non potuissent tunc ad invicem loqui. Fuit Hebraea communis usque ad aedificationem turris Babel; de vero dicitur in Scriptura quod opulus ante istud tempus unius ellet laia ii. An fuerint diversa idiomata in co susione linguarum , an diversis tantum dialecticae , ideli , esusdem linguae diversi modi dc divertae expressiones, primum probabilius , quando quidem proximus 1 uum non audiebat fratrem to
Centim est etiam linguam Hebraeam semper dominam fuisse, ex qua caeterae emanarunt, dc suisse linguam primorum Patriarcharum, quod manifeste colligitur ex ethi mologia nominum, quae vulgo in aliis non invenitur linguis . Sic Eva di cta est ex nomine Hebr o, 6 ehas, quod significat virago , quia de viro sumpta erat : Idem dicendum de nominibus
Abel , Cain , Iacob , urbium re fluminum : unde dicitur Gen. a. Omne enim quod auυocavit Adam anima viventis , i sum es nomen erus : quia nomina imposita exprimebant rerum n turas quando igitur S. Augustinus lib. I 6. de civ. Dei cap. ult. dicit linguam Hebream 1 tum post Noe tempus adinventam , vult tantummodo quod vocata sit Hebrea ad distinctionem aliarum. Certum est denique Moysen sicut de Prophetiss scripsiste IIebraice, unde multum allucinantur , qui credunt primam linguam, primumque Scripture idioma
fuisse Chaldaicum ; sunt enim sententiae Hebraicae in toto Chaldaeo i partae : &certe Lex dc Prophetae Caldaice scripta suis lent , si illorum sententia esset
Quidam contendunt Libros sacros penitus amissos in captivitate Babylonicλ , dc ab Esdra, Deo revelante , relii tuim ,
scd hoe repugnat libris Machabaeorum ,
ubi habetur Esdram, & Nehemiam collegisse ex omni parte Libros lacros, tum ad Bibliothecam exornandam , tum ad Iudaeorum utilitatem, juxta illud 2. 'Iatth. 2. Habemus solaris sanitos Libros ; Deinde iii prosito quod omnes scripti tu illent Chaldaice, vel saltem partim Chaldaice,
partim etiam Hebraice , constat tamen Libros legis oc Prophetarum , ne uno quidem excepto, scriptos se ille Hebrai ce, ut patet cx antiquis codicibus oc ver silonibus. Quoniam vero textus suit mutitiplex , alter scilicet Originalis re purus ; alter a Masbretis ordinatus , de unus Samaritanus , de singulis agendum incumbit : unde stsECTIO PRIMA. An textus originalis ad Christum utque illaetus & incorruptus permanserit dc pervenerit CONCLNsIO AFFIRMATIVA. Probatur multipliciter.
ILLE Textus ab omni labe purus ad Christum utque Ec Apostolos pervenit , quem uti talem Christus ipse laudit, dc ex quo Apostoli multas excerperunt adprobandam Uerbi incarnati divinitatem lententias : Atqui & Christus, oc Apost ii adversus Iudaeos fidei rebelles, sumpserunt testimonia ex veteris Testimenti Scripturis : Ergo &c. Probatur minor : Christus Luc. ult. suam probat discipulis Emmaus auctoritate Moysis & Scripturarum divinitatem dc missionem, immo nec seia mel perstringit Pharisaeos eodem prorsus Arsumento , quod certe nusquam se cilisset , si veteris Testamenti Scripturas a Judaeis defloratas fuisse putasset; sic enim nihil vitium habui siet ejus argumentatio.
Joan. s. ait Pharisaeis : Scrutamini Ioianuras circi Rursus Matth. 2s. Super Cauedram Morsis , inquit , Iederum Scriari cT Phari ai Gre. Atqui ait Origines lib. a. in Italam, tum dc Hieronymus in cap. 6. Isaiae : Si ludaei deflora flent Script rasia tru stra ad eas remitteret Christus, ut
165쪽
suam probaret, tum a Patre missionem, tunc reclamassent aliqui. Iustinus orat.extum cum eodem Patre consubstantialita-ihori. &. Aug. lib. I 8. de civ. Dei cap. 46. tem : Ergo&c. asserunt providentia Dei contigisse ut Li-Mitto alia loca & Actuum, & Epistola-ibri sacri ubique spargerentur, eo potissi-rum, in quibus sanctus Lucas, & beatusimum seopo, ut Pagani viderent Christia- Paulus aliique novi Testamenti Scripto- nos testimonium suae religionis prae oculis res ad veritatem confirmandam mul- habere, & hoc ab ipsis Iudaeis eorum inita veteris Scripturae laudant testimonia. micis, adeoque lalla non publicare de Re Ergo &c. ligione : Sed hoc propugnare non potuissent, si Scripturas tantummodo defloratas Seiunis, ex sanctis Donis bus. habuissent Christianii Ergo etc. Ecce verisba S. Praesulis lib. i 3. de civ. cap. I 3. is Ubi PATREs Graeci uno veluti calamo is si quaeram , quid sit credibilius, Iudaeo- scribunt Scripturas sacras veteris Testa-iis rum gentem lateque diffulam, in hoe menti ad Christum usque dc Apostolos in- conscribendum mendacium uno consilio tactas est illaetas pervenisse. Subscribuntiis conspirare potuisse; et dum aliis invi- Patres Latini; in primis Hieronymus , si dent aut loritatem , sibi abstulisse veri- qui pissim asserit mendas, aut ex igno- , , talem: an Septuaginta homines, qui et-rantia, aut ex incuria Librariorum divi-iis iam ips Iudei erant, in uno loco posinis sparsas in Scripturis corrigendas esse s is tos .... i piam veritatem gentibus alie- per textum Hebraicum, tamquam per pri- nigenis invidisse .... Sed absit ut prumigenium totius Scripturae sontem siciis dens quis tr vi , vel Judeos cujuslibet Ioquitur in cap. 6. Ilaiae : , , Quod si quisiis pervertitatis atque malitis tantum po- se dixerit Hebraeos libros postea a Iuci eis is tuille cred i in codicibus tam multis, ,, suisse falsatos, audiat Originem , quid i is et tam longe lateque disperiis r vel Se-
, , in octavo volumine explanationum Isaiae i ,, ptuaginta illos memorabiles viro, hoc de se huic respondeat quaeli iunculae , quodsis invidenda GCntibus veritate unum com- numquam Dominus ec Apostoli , quis,, munica ite consilium. Dis caetera crimina arguunt in Scribis diri Pharisaeis, de hoc crimine, quod erat Tertio, ex ratione multiplui. maximum, reticui sciat. Si autem dixe-
rint , post adventum Domini Salvat PRIMA : se se habet : Chri istus D ri ris, ἐχ praedicationem Apostolorum, tu minus et eius Discipuli adversiis sude si bros Hebraeos suille fallitos, Cachinnum,obstrepentes usi sunt Scripturis veteri, is tenere non potero, ut Salvator & ri Testamenti : Sed ii iii e Scripture jam se vangelistae, oc Apostoli testimonia pro-tiam a Iud is fuissent defloratς , nihili se tulerint, ut Iudaei postea falsaturi erant. ,, contra eos concludere potuistent maxi-Ergo dcc. me vero cum iterum atque iterum abia me ipsum annuntiatur, & habetur inique negotio easdem , aut in pravum Iure canonico cap. veterum. Dist. 9.& cap. senium repetitis deflorationibus ipsi Iureiunium. Dist. 26. tum cap. de gu. buseau-idari detorquere potuissent , ita ut nihilsi, dist. xo. sed si fuisset corruptus textus certi in textibus Sacris compertum fiat 1- Hebraicus alii textus non essent corrigen-iset : Ergo etc.
di per illum : Ergo &c. . Secunda : Si Iud i sacras corrupissent
Eidem tuli ragantur veritati Philo erudi- Scripturas , id maxime in locis ubi advertissimus Iudaeus, qui in libro de egrestit fi-iss fecistent:Atqui non fecerunt immo mul-liorum Israel ex AEgypto, & citatur abita in Hebrςosunt sortiora et ellicaciora con- Eusebio lib. t. cap. a. ait, tantam Judaeos tra ipsos, quam in vulgata : Ergo Ct habuisse pro Scripturis venerationum, ut Probatur minor: primo, non adulteraverunt mori potius elegi flent quam aliqud eis vellprophetiam Jacob et Danielis, tametsi prior addere , vel ex eisdem de traiiere. Unde indistet Messie adventum, posterior vero S. Aug. lib. I s. de civit. Dei cap. 33. di-iei uidem Christi adventum et Regni Iudaicit, nec ferisse, nec potuisse facere, quia ei manifestum excidium. Secundo in Plat exemplaria prae manibus omnium erant, &ia. Greci et Latini legunt : Apprehendisa
166쪽
d. ii Iaam , M irascitiν Dominus. In Hebraeo habetur : Nastre Chubar, quod intemporatur , ostulamim lium , ne irascatur :id est , exέibit. ργο Illa Dei , ne 's irascatur. Qui quidem locus probat contra Judaeos Christi divinitatem. Tertio Isaiae
s 3. legitur : Et nos puravimus eum quasi leprosum , Cr percussum a Deo , π humiliarum . In Hebraeo habetur : Muuth Eloim,
miliarum. Frgo ct C. Tarria r I ple Ioannes qui elapss a morte
Christi so. annis scripsit Evangelium &Fpistolas, multa Scripturarum veteris Testamenti loca in testimonium veritatis Messiae adducit : Igitur ne quidem hoc tempore, & statim post Christi in coelos Ascensonem , Judaei sacras defloraverunt Scripturas ; ex quo manifeste siquitur easdem ab omni labe puras ad Christumulo ue & Aroilolos pervenisse. Quarta . Si quae a Judais contigisset in Libris V. T. defloratio, dubio-procul vel ante , vel post Christi adventum id secti .sent: Atqui neutro tempore id actum est:
Et probatur. Non quidem ante Christum natum , cum de hoc in fusi icionem non venerint, & Herode sciscitante ubi Christus nasceretur , juxta Scripturas responderint , in B 'thiel em tu lae . Sed neque post , nam bene multi Iudaei , tunc ad
fidem conversi linouam hebraeam optime callentes , fontes Hebraicos saepius adibant; hinc fraudem rc tegere & redargu re potuissent, non secus ac primorum saeculorum Patres , qui nudatam deflorat rum cousicientiam sic habuissent , & ludaet,s quantumvis malos habuissent confitentes reos : quod tamen non evenisse constat.
Ruinrar Iudaei religioni suae se erant ex Eelo quasi innato addicti , & litterae per omnia sic inserviebant , ut ne unum quidem Iota Libris sacris , aut addi , aut ab eisdem subtrahi palli suissent. Hoc ipsum non semel testatur Iosephus: hoc subindipitat Masra , quam Herculeo& indefesto labore Rabbini Tyberiadis in lege doctissimi adornarunt, ut certam dc ab omni labe puram , Scripturae lac lectionem custodirent : Hoc etiam colligitur ex libro Sepherim , seu Scribarum , in quo quidem Iudaei ea usque ad superstitionem diligentia agunt de litteris nu-
jusculis, minusculis , suspensis , intortis. de dictionibus , quae superpunctuari, quae scribi , et non legi , quae non scribi , &legi , quae aliter legi , aliter scribi debent , di de aliis non absimilitar ad sacrorum Librorum omnibus numeris ab solutam exarrationem , ne quid vel lovissimi erroris in eos obrepat: Igitur Libros lacros post Christi tempora Iudaei
ODI cIEs: Iullinus dialog.cum Triph. Eusebius lib. 4. cap. x g. origines hOm. 12. in Ietem iam , Chrysostomus hom. I. in Matis. Hieronymus epti f. ad August. tum in cap. s. Michaeae & in cap. 3. ad Galata, Imricantur Iudeos quedam e sacris codicibus in odium Christiani; Religi nis, aut abstuliste, aut abrasis e : Igitur ad-liint in Scripturis sacris mutationes & de-
Responde. I. distinguendo consequens :Sunt mutationes leviores , concedo : eL sentiales, nego . Non mirum cuiquam videri debet , si alique irrer serint mendem textus sacros: cum enm iturressio non dum esset in usu, et surran dum multur licata essent exemplaria , rartim cx incuria , partim etiam ex inadvertentia , quedam vocabula vel adulterino modo scripta , vel etiam renitus omisa fuerunt: Scd ex antecedentibus et consequentibus, scut et ex sentcntiarum coherentia , sensus genuinus absque negotio restauraistus est et restitutus.
Reutondeo II. aliter distinguendo. IV. et: U. seculo Scripture defloratς sunt ab haereticis in odium Ecclesae Romanae , et ut sibi indulgerent , Gncedo e eadem prorsus ratione Protestantes quosdam Scripturae libros sibi adversantes reiiciunt :Dclloratae sunt tempore Christi & Ap stolorum , nego . Euo igitur quod haer lici , immo forsitan , vel ipsi ludet et. 3. 4. aut alio subsequente saeculo aliquid ex divinis Scripturis detraxerint, vel immutaverint , parum refert ad Religionem , cum Ecclesia a Christo servet immacul tum Scriptum depositum maxime te tum Hebraicum veteris Testamenti , ad quem ut exemplaria deflorata corrigat , facilem habet recursum.
167쪽
Iam respondeo in particulari ad singula , di propugno Eusebium nusquam dixi sietextum liebraicum fuiste defloratum , bene vero Graecum I.Ix. Interpretum litata
illa verba Iustini: illi, filiis.thdai,
is multa & integra Ioca illarum ex transis latione eorum qui cum Ptolomeo sucis re Seniorum si istulerint , in quibus se clare hunc ipsum crucifixum , Deum se & hominc in cile eum quod in cruceis pendere re mori pronuntiatum esse se ostenditur, scire vos volo. Nusqua in autem alibi scribit Iustinus de textus sacri adulteratione ; Euisebius vero vulti tum probare Thristioni Jiidaeos maiores, quaedam caritula abstulille , quod non aliter intelligendum venit , quam de Graeco , ut explicat Iustinus . Ad Originem facilis est utique responsio; nam eo loci loquitur solummodo de
correctione textus LXX. Interpretum
dicit enim a Judaeis sublatam suille inversione LXX. vocem , Iti , quae habetur Ieremiae I 7. v. I. Peccatum Iuda scriptumes silo ferreo ι posuerunt , inquit Origenes , Scptuag. Peccatum eorum seripsum essi, ferreo . Sic enim loquitur Origenes :is Deinde alia sequitur Prophetia , quam
is nescio quare apud LXX. non invenienis tes , in ceteris editionibus , quae cumis Hebraeo sermone conssentiunt , reperiis mus Judaei qui exemplaria non- , nulla falsarunt , etiam in hoc loco pro is peccato Iudaeo. , reccatum Corum pG-
Ad Chrysostomum , distinguo r S. Doctorem loqui de interpretibus Iudaeis, id cit , de Aquila , Symmacho, & Theodotione Apostatis , qui hebraeum textum reddendo Graece, multa in odium Christi
immiscere non erubuerunt, unde sequitur
textum Septuag. suille denoratum , di hoc aliquibus post Christum natum saeculis. De itidem loquitur Hieronymus epii l. ad S. August. quae est . inter Epistolas suas, ubi dicit se voluisse cx hebraeo vertere divinos Libros latine, ut restitueret quae, vel Judaei omiserant, vel corruperant in textu Graeco; ct de facto ad hebraeum ut ad primum sontem ab omni labe purum
recurrcrunt semper Patres ad purgandam amendis sacram Scripturam. Iterum S. Hic- 'mymus in commentariis laudatis loquitur
dubitanter, sed in commentariis Isaiae, quae tollerius S senior scripsi, ut ratet ex prς-iatione,& ex libro de viris illustribus, aperte eos irridet, qui putant Hebr os codices suisse salsatOS.
B aόis e Atqui textus hebraicus etiam in rebus magni momenti suit corruptus: Ergo Sc. Probatur subsumptum. In hebraeo deest totum illud Exod. 2. Alium quoque genuit,
ν vocavit nomen e ius Eliezer, dicens: Deus Patris mei auxiliatus es mihi Cr liberavis me de manu Piaraonis. Sed hoc non deest in Septuag. nec in translatione Hieronymi: Ergo &c.
Respondeo negando subsumptum:Ad probationem distinguo : Versiculus Exod. Σ. deest in exemplaribus a U. aut VI. saeculo , conccdo: In antiquioribus , nego .
Et vero cum Ecclesia traditione hoc ii buerit, ideo posuit in Vulpata : si enim
Septuag. qui erant Hebraei , sententiam potuerunt, citra dubium camdem in textu hebraico primigenio rercrerunt , qui prequi Scripturam qualis extabat in liebraeo praece reddiderint : quocirca, aut ab haereticis , aut a Iudaeis lublatum sutile versiculum allerenaum est. υτι ιis : Non in uno Exodi libro desunt sentcntiae Scripturae citcntiales: Fr-po Sc. Probatur Antecedcns: Iii Psal. II sequentes versiculi desiderantur in omnibus Codicibus hebrais , sci ice i. Sepulcrum parens ebs guttur eorum . 2. Linguis suis dolio agebant. 3. Cenenum astulum sublabsis eorum . 4. Letio, um os male Tollene CT amaritud ne plenum es . s. Veloces pedes eorum ad ustindendum fa,uxinem . 6. T T. Contritio Cr infelicitas in etiis ostrum, o viam pacis non cognoeterunt . s. Non est timor Dca ante oculos eorum . Sed tamcn isti citantur
ab Apostolo Rom. 3. & habentur apud
Septuag. sed hoc non potuit ex nacra Scriptorum negligentia contingere: Igitur ex malitia Iudaeorum, qui textum hebrai
bationem distinguo : Et versiculi laudati non pertinent ad Psalmum pro objectione adductum, concedo : I pertinent, nego. Solutio est divi Hieronymi in pratatione libri Ilaiae : subditque Apostolum versiculos ex diversis Scripturis collegisse . Revera quidem , primus & secundus inveniuntur in Psal. s. Tertius , in Plii I-mo I 39. Quartus, in P almo 9. Quintus, sextus, ct septimus in cap. 39.Isaiae. Octavus, in
168쪽
in Psalmo a s. subjungit Hieronymus eos
non reperiri in Septuag. & nullum Auct rem graecum illos in suis commentariis exposuisse asserit. Idem prorsus respondet Origines in commentariis in cap. 1. Epistolae ad Rom. aitque Apostolum illos verius ex diversis Scripturis sumpsisse , qua sententia innuit non reperiti in textu hebraeo & prae-Co : Superest igitur appositos suisse in uno Psalmo ab aliquo Scripturae lacrae
Quidam tamen contendunt in quodam vetullissimo Codice hebraeo verticulos inveniri, attamen hoc verisimile non appλ- ret . verba quippe nec sunt absolute Hebraica, ut illud vocabulum As aia id est sors: nec etiam phrates , ut in illo ve sit, Aschier, pichem, alia , humarm tb , Maiala , id est, quorum os dolus , ct amaritudo implevit ; Hebraei enim nul quam ponunt verbum in fine. In die, : Si versiculi sunt additi, ik in uno Pialmo complexi, cum tamen non sint de illo Psalmo a Ecclesia eos in vulgata veluti ad unum pertinentes Psalmum tolerare non debuit : Atqui tamen eos habet veluti unius Psalmi partcs, ct hoc contra textum hebraicum: Igitur propter contradictionem uti sacri non recipiendi sunt. Respondeo distinguendo : Ecclesia verticulos veluti unius Ps lini partes oeconomiae cauli in Uulgata tolerat, concedo: secus, nego . Igitur cum versiculi secluso populi
scandalo, ab illo detrahi Psalmo non possint, ideo Ecclesia cos in uno relinquit, nec in hoc fidelium perturbat fidem , quandoquidem versiculi ad licram spectant
Repones: quaedam alia manifeste contra dictoria in Hebraico comperiuntur textu, namque alio modo in Vulsata reseruntur: Ergo ct c. Probatur antecedens , dc quidem multipliciter . In Pialmo 2I. Vul-
rata legit : Foderunt manus meas π ρeues meos Hebraeorum vero , ret leo manus mear π pedes meos . H.Isa. s. habet Vulsata :Et vocabitur admirabιtis , Deus , Iortis . Hebrarum vero : Vocabit eum Dominus ,
admirabilia , Deus . Quae quidem verba divinitatem Christi inliciari videntur ;sgnificant enim Messiam vocari admirabilem suturi saeculi patrem , sed non Deum. IV. Ieremiae 23. haec sunt Uulsatae verba : Et hee est nomen , qιιed vocabunt eum , Dominus rusus noster . Hebraei vero Et hoe es nemen quod vocabit eum D minus iustitia nostra . Hae voces eatenus vitidenter taxere Calvinistis, quatenus ansam
praebent ut homines dicantur justi, gratia Christi ipsis imputata Ergo dic.
Respondeo negando antecedens. Ad probationem , distinguo: Et haec omnia recte conciliantur per antecedentia&conseque tia, concedo: secus, nego. Caeterum nonnis mutationes leviores in textu etiam
Hebraico reperiri indicant; dc hoc unum intelligunt Patres , cum mendae in Hebraeo deprehendi propugnant. Ad primum exemplum , distinguo r Et rhralis Hebraica ei scacius exprimit Christi dolorem &passionem, quam Uulgata, concedo, dc eli mutatio ellcntialis, nego. quaelibet lingua divertos habet se se cxplicandi modos , quocirca non mirum si eadem sententia modo uno , modo alio exprimatur vocabulo . Exprellio autem hebraica , haec est : Tortoros Cetari leones
Λυiisse in Chrisum; quae expre Ilio militum crudelitatem dc saevitiam prorsus deli
Ad seeundiim Dicimus textum laudatum nihil de Divinitate Christi detrahere, eum Messias in eodem capite, oc magni consilii Angelus, dc Patris Consiliarius vo- Cetur , quae quiὸem dotes , non nisi filio Dei pollunt convenirai nulla quippe creatura dici potest magni consilii Angelus , juxta illud beati Pauli e leuis empliarius eius fuit Rom. II., tertium , distinguo : Ex sententia in obiectione adducta sequitur Deum esse justitiam nostram eiscienter , concedo :formaliter ec per meram imputationem, ut effutiunt Calvin illae , nego . Solutioeli Concilii Tridentini dicentis Deum elle causim sustificationis nolirae essicientem , homines vero esse jullos non justitia qua
Deus ipse justus cst , alias homo jussus
ellet ipse Deus, neque justitia imputativa , sed justitia qua Dei lanctitatem participamus , ut ex professo demonstravi mus , diit. 6. de Iulliticatione. Persistes : In textu hebraico quaedam falsa deprehenduntur : Igitur non pervenit ad Christum utque oc Apollotos ab
omni labe immunis. Probatur antecedens: Genes. 6. habetur in hebraeo et Comus
169쪽
etred uaruν, is reverrebatur. Vulgata vero posuit , is non revertebatur . Concinunt Septuag. igitur inest ta i sitas , aut taltem eontradictio in textu hebraico. Respondeo negando antecedens. Ad probationem , distinguo In Hebraeo de corvo legitur, Cr revertebatur, id est, verius arcam volitabat, concedo e S textus dicit illum redeundo intra sic in aercam, nego . Corvus quidem revertebatur circuiendo arcam , dc versus cam volitando : hoc unum cxprimit textus hebraicus 3 non habetur , Variare salso vaseiab , hoe est , dc exiit exeundo, dc redeundo donec sicca- Tentur aquae , quod certe non explicat corvum in tralle in arcam; hoc autem Uulgata non diciti Igitur uterque textus recte conciliari poteli, & simul concordat.
Textus ordinalis inratias ad Christum utique edi A solos pervenast.
PRIMO : Hoe aperte insinuat vel ipse Christus , qui Joan. remittit Judaeos ad Scripturas , ut suam ipsis hac auctoritate probaret ac divinitatem dc militonem .
Setu a : Sic docent Patres: inprimis S. Hieronymus in cap. 6. Ita. Ruguilinus lib. I s. de civit. Cain I 3. Tertio : Ratio fultra'atur : Iudaei enim nec iste , nec post Cnrillum natum p tuerunt tentare Scripturas : non quidem ante, Cum enim per orbem terrarum foret
disieminata exemplaria , Iudaei de falsationis horrendo crimine, Fideles illos accusatient: neque etiam poli, saltem verius Apostolorum tempora, quandoquidem Eo rum discipuli , dc Patres Iudaeos magni sceleris insimulallent, quod omnium SCntium in eosdem odium exacuillet.
PRIMO quidam Auctores , immo &Patres mendas in textum originalem irrepsiste scribunt; sed intellige leviores, nul-
Secunda : Ultra fatendum est decurse se-eu lorum haereticos defloraste Scripturas , sed Ecclesia r rimigenium sontem
quo integritas ablata defloratis libris rostitueretur,incontaminatum temper servavit.
Terris: Non negamus utique aliquo in Psalmo I a. adinveniri versiculos, qui non fuit hujus Psalmi; quia vero sunt ex aliis Scripturis Canonicis cxcerptis , Ecclesia oeconomiae causa, ne fidelium fides turbo rctur, in hoc Psalmo concludi palla est u
De textu Hetriaco Malloretarum.
textu, qui Ob temporum acerbitatem ex parte exciderat, postea diversae fuerunt lotiiones , hinc oc mutationes , oc variationes tum oblitterarum similitudinem, tum ob diversas diversarum linguarum inters r tationes: cum enim Hebraei tuam obliti suis lent in captivitatu linguam, neces ciuit ut lingua Chaldaica textus Hebraicus illis explicaretur unde dii in legebatur unus versus populo, Esdra, illum interpretabatur Chaldaice , hinc ex hoc tempore H braeum voces re sententias Cha Idaicas retinuit , & ex Hebraeo & Chaldaico limul conflatus eii textus, qui dictus est Chaldaicus a
Chaldaica igitur lingua , inquit Bellar- minus, editi sunt libri Tobiae & judicia, dc ex parte libri Esdrae dc Damelis , reliqua vero Scriptura trastata est paraphrastice ex Hebraeo in Chaldaeum, ec illas raphratis vocatur Tacitim. Porro illae paraphrates Chaldaicae magni sunt apud Iudaeos ponderis, nobisque inlcrviunt ad eos tum perstringendos , tum etiam Convincendos i non tamen sunt regulae fidei it
fallibiles , quandoquidem multae fabulae , multique nevi de Iamentatione Dei, dealcensione Moysis in coelum , de tabulis Legis ex sapphiro in cis immii litur. Sic sunt paraphrates Jonatha: , cc JOleph et Aquila cui chaldaica tribuitur, i pia dicitur Onchelos : non fabulatur quidem ita sua, sed naevos in ea spartit. Syriaca lingua ortu n habet ex Hebraim in oc Chaldaica ; cum enim Iudaei post captivitatem habylonicam , illam non bene Pronantiarent , quippe qui aliquid
ex Hebraica mui per retinerent , Ortaeil ex utraque mixta , quaeque fuit P stea
170쪽
stea apud Iudaeos vulgaris , dc dicta est ι In quatuor maxime versatur. I. In obser Syriaca, seu Jerosolymitana , a principa- vandis litteris. II. Vocibus. III. Puuli scilicet urse eorum, qui hanc habita-ictis , vocabulis oc accentibus . IV. ve bant regionem 3 sicut altera dicebaturisbus. chaldaica, seu babylonio ab urbe capita- Circa litteras observant Doctores Ty Ii Chaldaeorum, apud quos captivi manse-iberiadis : I. Numerum qui componierant, seu etiam manebant: Igitur ante ca- unum verbum. II. Si tum, hoc est , quaeptivitatem, Judari loquebantur Hebraice, media sit littera cuiuscumque verbi , dein captivitate Chaldaeice; illa vero absolu-ique propriis locis littere non collocenta, Syriace, ea potissimum ratione quoditur. III. Quantitat cm , hoe est , que in Hebrea lingua Chaldaicae praecelleret ocitcxtu majures, minorei ve sint, suspente , dominaretur : illae duae linguae Chaldai- vel inveri , extraordinarie punctatς : ex ea scilieet Jc Syriaca distinguuntur chara-iliis omnibus Oritur oc lenius , dc Scri-cteribus, Verborum conjugationibus, ais-ipture varietas. xis, punctorum notatione, sono vocalium, Myoad voces plura notant, maxime ve-hidiotii mis , ac tota sere linguae tiru-iram scriptionem oc lectionem, ad quid , ctura , dc multis etiain propriis dicti ioc quomodo legendum , quando occurrit nibus. varietas sepe enim accidit voces ex pii Comm est libros veteris Testamenti catas cise , oc aliter legendas ac delictoron fit ille scriptos Syriace , nisi ad sum-ilcgantur: vocem ergo , que Icgenda est , mum librum prianum Machabaeorum , dc ad marginem alcribunt, eamque designant Ecclesiasticum . Hieronymus in prologoinatura quae dicitur cheri. Galeato tellatur se vidit te primum hebrai- Circa vocales dc accentus, primi Mace exaratum. Idem dicit de altero in pro-iseretae puncta excogitaverunt quae littera. Iogo Proverbiorum. rum loco haberentur; in Hebraicis liti Hobab is eis Euan pelium Matthaei he-iris, vel nullae sunt vocales , vel omninobraice scriptum suille; idem dicendum de ambiguae apparent , cum plerumque pro epistola ad Hebraeos, id cli , hebraeo-ly- contonantibus sumantur : hinc vocabulo-riace, quod erat tunc lingua uiuali, se-irum hebraicorum lectio admodum ambi-rololymae: hoc ipsum indicat illud Ioan. gua oc dillicitis eii r ambigua quidem ,
I9. Exivit in eum , qui dicitur Calυam , cum quaedam conlonantes diversos sensus locum , Hebraice autem Golgotha : caeterispollini subire diti icilis vero , quia sup-
novi Testamenti libri graece scripti ha - plenda iunt vocalcf. Ad voces ergo apte bentur; oc ex greco in Syriacum trans- legendas opus erat longo usus duo ei mutati : quidam putant hoc factum suille i tantum suppetebant ad confirmandam lea sancto Marco : sed Patres , ut Ori-ictionem vocabulorum , ornandamque renes , Clemens Alexand. Athanasus ,spropria m culuicumque significationem . Eusebius , dc alii Epilcopi qui vel in I. Attenta antecedentium dc confe- AEgypto , vel in Syria commorabantur ,iquentium consideratio . II. t i is , it de hoc silent ; unde opus eorum aetate que solis Doctoribus cognitus . Ut priurosterius creditur , adeoque non tantae inum enim lingua dctiit cile vulgaris , auctoritatis ac editio graeca dc lati-ineque ille uluὴ ita erat certus in omni- . bus, ut temper tolleretur omnis dubita-In editionis Syriacae titulis, dc secti itio : in hoc maxime laborabant priminibus & capitibus , fit mentio jesunio- Maioretae, ut punctis vocalium loco iub-rum , Vcnerλtionis sanctae Crucis , pre-ilectis tirmaretur vera lectio : ab iisdem cum pro defunctis , vigiliarum, dc m texcogitati sunt accentus ad distinguendam moriae Sanctorum , aliarumque Musmodi orationem. rerum ' ex quo manifeste sequitur illud Circa versus , distinguunt Masoretae Evangelium a sancto Marco non prodi ille .iunumquemque librum in plures verti- Masora est vox hebraea, id est , tradi-iculos. II. Numerum versiculorum com-tio : det initur doctrina critica circa ve- putant. III. Quis sit medius libri verius, ram lectionem & scriptionem vocabulo- indicant. rum quoad litteras, vocales, & accentus. Non eadem olim , quae nunc Maserae