장음표시 사용
191쪽
Incassum Seldenus praeiatione in Marmora Arundeliana , ait S. Hieronymum
dissentire cum Eusebio in numerandis calculis Samaritanorum, cum indefesso labora in hoc insudaverit, maxime in discutiendis annis Mathusalem: inde ergo solum sequitur alia sui s se exemplaria Samaritana Hieronymi, alia Eusebii ι quin in
nro Codicem Samaritanum in annis Patriarcharum ante diluvium interpolatum fuisse nullus negat, aut saltem negare P test; namque a creatione mundi ad diluvium usque in Codice Samaritano numerantur tantum λnni I 37. quem quidem numerum contractiorem esse omnes Chr
nologi ultro latentur : quid ni igitur ι csuisset defloratus in annis Patriarcharum post diluvium : nec desunt qui affirment Samaritanos in odium & contemptum Iudaeorum in multis textum suum men dis aspersisse. Urgent e De facto graves mendae intextu hebraeo comperiuntur , quae in C dice graeco non reperies: Ergo Sc. Pr batur antecedens . Λ diluvio ad nativia talem usque Phaleg , quo tempore sentium dispersio per universum orbem facta eli , in hebraeo centum dumtaxat numerantur anni ab hoc vero eventu juxta S. Augustinum lib. 16. de civit. Dei cap. II. verius illa tempora Nembrodus Babyloni rum Regnum erexit : Sed incredibile est
tres Noe filios intra centum annos tantum hominum numerum procreasse , qui regnis condendis , propagandisque coloniis 1 uisceret: cum septuaginta capita, Iacobicilicet, ejusque filii & nepotes , ducentorum & quindecim annotum intervallo, quo in AEgypto versati sunt , sexaginta dumtaxat hominum millia non sine benedictione speciali genuerint. Secundo : Textus hebraeus omittit Cainam juniorem Patriarcham , de quo tamen fit mentio in Codice graeco, &Luc.
a. his verbis : P.i Dis Sale , qui fuit Caianian , qui μιν Arphaxad. Ergo &c. Tertio : Demum Psalmo 2o. hebraeus
textu ς legit: Foderunt manus meas, o te-
des meos. Iudaei in suis codicibus scripse
runt: Sicut leo manus meas, Ce pedes meos.
Loco Cam , quia significat , foderunt , posuere Caari , quod significat , sicut leo :hitur textus hebraeus suit adultera tus. Marto : Ita propugnant Iustinus Martyr in Dialogo cum Tryphone , Irenaeus lib. 3. cap. 24. Tertullianus lib. de habitu muliebri cap. 3. Origenes homil. Ιχ. in Jerem. Chrysost. hom. s. & s. in Matth. Iulianus Toletanus Archiepiscopus lib.
I. oc 3. Contra Iudaeos: Ergo dce. Respondeo I. ControveIsam praesentem
nonnisi de calculis moveri, quς ad fidem saltem directe non pertinet , nusquam vero de substantia, circa quam nihil momenti reperies in textu hebraeo : quod
quidem potest illustrari sententia Psalmi
vigesimi laudata : Foderunι manus meas cte. Haec enim , Sicut leo manus meas , pe.es meos , in re consentit : utramque enim lectionem hebraeorum libri habuerunt ; ut vel ipsi Maloretae fatentur,& in parva Masera traditur , vocis idisus , Caari , significationem in idem , aesignificationem vocis,Cam, recidere, quod nempe leo , sive unguibus, sue dentibus, ad capiendam & vorandam prςdam utatur, dc carnes pungat & perfodiat. Solutis est D. Hieronymi ct Aug. prior epist. ad vitalem loquens de calculis , ait: si Hujusmodi herere quaestionibus non tam is studioli , quam otiosi hominis esse . in Rursus in cap. 3. epist. ad Titum hujus is modi quaestiones appellat: Inutiles diis vanas .... Quid enim mihi prodest, ais,
is scire quot annos vixerit Mathusalem ; , quoto aetatis suae anno Salomon sortiis tus sit conjugem . ne forsitan Roboam
is vid/cimo aetatis illius anno natus elle cre-
si datur Et multa istius inodi , quae aut
si dii ficile est invenire propter librorum va- is rietatem, di dum paulatim de inemenis datis ineinendata scribuntur, errores in ,, litos aut etiamsi inveniremus magno,. studio & labore, nihil proiectura cogno-- vimus . Caeteri in comm. in cap. 6.jsaiae ait exempluta hebraea a Iudaeis non fuisse deflorata , cum nec Chrillus , nec Apostoli hujus proditionis illos non inlim laverint & arguerint. Alter scilicet Augustinus lita ra.de civit.
Dei cap. 3. vindicat textus Hebraei authenticitatem , cujus verba jam jam supra te
R spondeo II. ad primum quidem distinguendo : Et non dicit textus sacer divi- .lionem Nationum factam coepiste fieri eo praecise anno quo natus cst Phaleg , con-c do: secus, nego. Sequitur solum pCrdu
192쪽
in vivebat grate,asse ea propter quod inquit Hieronymus in traditionibus hebraicis:-Heis ber vaticinio quodam filio suo Phaleg no- ω men imposuit, qui interpretatur diυLis sio, ab eo quod in diebus eius linguae inis Babylone divita sunt. A Disputant tamen de hoc calculo Historiogradhi : quidquid sit Gen. q. hane Deus ὸedit hominibus , translato diluvio , benedictionem :Crescito , σ multiplicamini , σ reptile te ram . Igitur versus Phaleg tempora potuit
fieri homines cit citius & magis multiplicare propter exterminium diluvii , ut multiplicarentur terrae incolae, quam ea aetate, qua Iaco cuin filiis habitabat AE -gyptum maxime cum tunc non deessent orbi incolae.
Ad secundum distinguo similiter: Textus
hebraeus omittit Cainam juniorem explicite transeat : omittit & textus Samaritanus ad hebraeum concinnatus; implicite , nego . Dico implicite , eatenus de Cainan secisse mentionem , quatenus Salee Cainan filium dicit ab Arphaxad progenitum , non dubi procul immediate , quippequi esset ipsius S xlee Patruus, sed mediante suo filio Cainan , quo sensu ad hodiernam usque diem filii alicujus, etiam patrui filii nuncupantur. Neque vero omittenda sunt quadam observatione .igna , ut praeter Cain primogenitum
Adae filium, duos distingui Cainan, unum sei licet stius Enos ut habetur Genes. S. alterum vero filium Arphaxad , ut legitur Lucae 3. porro Christus suam , ut
homo, non duxit originem a Cain, cuius progenies in diluvio fuit extincta , verum potius a Seth filio Adam , a quo directe processit Noe , dc per ipsum ,
transacto diluvio , caeteri homines . N ue praetereundum est personas easdemi Versa in Scripturis sortiri nomina, quod non uno potest illustrari exemplo Σὸ ὸifficultatum solutiones. Sic 4. Reg. 23. IOλ-chin antea Eliacim , fuit Rex Iuda, &appellatur Melchi Lucae a. post ipsum vero constituitur Rex eius situs Joachin 4. Reg. 24. qui oc Jcchonias nominatur Imrem. 37. Neri vero Luc. a. i. ei successit suus patruus Matthanias, qui & Sedecias vocatur 4. Reg. 24. demum Iechonias genuit Salathiel. &c. Ad tertium ex dictis patet solutio, cum
lectiones sententiae laudatae in substantialconveniant,& non nisi aliquam penes e pressionem diversae fini. Ad quartum denique ita distinguimus t Et Patres pro objectione recensiti non loquuntur de textu hebra o primigenio, sed de versionibus textus hebraei in graecum Aquilae, Theodotionis, & Symmachi, qui haereseos fuligine aspersi, Scripturam la-
eram sitis translationibus contaminave runt , concedo . Eas enim tametsi graecas, nominabant tamen hebraeas, ex eo
quod ex hebraeo primitus emanarant, in quo quidem sensu Patres nonnumquam textum hebraeum defloratum alterunt :& loquuntur de textu hebrςo originali, nego. Sed hoc dato & non concesso , ceteris praevalet auctoritas SS. Hieronr-
mi dc Augustini, qui sunt, nullo d 1ih-
tente, in indagandis lacria Scripturis omni
Proponuntur discustares sociales pro aWhe ricitate cod eis graci Iupra
OPPONUNT : Textus Septuag. h braeo praevalet textui : Igitur , calculus Codicis graeci supra hebraeum . Probatur Antecedens : Τextus ab ipso Christo& Α-postolis usui consecratus alterum in authenticitate superare debet : Atqui de Christus, de Apostoli& caeteri cum ipsis Christiani textu Graeco utebantur; sc enim de
hoc momento loquitur S. Augustinus s. 38. de civit. ca. 43. , quidem de versione SNptuag. o Haecque Septuag. est tamquam
is sola esset, sic recerit Fcclesia , eaque is utuntur Graeci populi Christiani, qu is rum plerique utrum alia sit aliqui irn is rant. - Ibidem cap. 43. dicit elle intri-
ratam : Tum lib. I 3. cap. II. scribit non esse probabile Seniores timoratos in annis Patriarcharum sacras mutilasse Scripturas.
Respon o negando probationem, &distinguo : Et usus Codicis graeci ab ipso Christo &Apostolis consecratus hoc unum tantummodo probat Codicem graecum primigenium non siti se deflorarum, dc non obstantibus ciliculorum mendis permansisse quoad substantiam optimum , cone do i superare in authenticitate Hebraeum, nego. Contrarium enim sacra Synodus
193쪽
Tridentina declaravit: quia vero tempore Christi lingua greca erat vulgaris, ec plurimum usitata, eo quod vix Romani luo asciverant Imperio Iudeam, ideo non curando de calculis , Codici prςco adhelerunt. Nec quicquam roboris detrahit a nostra sententia auctoritas sancti Augustini, cum arsual solum Codicem grecum magni sui se ponderis : dc vero re maturius conste crata , smul cum Hieron1mo juxta simioris critices legem pro textu li breo stetit. Disant : De Scripturarum auctoritate, juxta Patrum & ipsius Ecclesie sententiam , judicare debemus : Atqui multi Patres apud Baronium in appar. ad Αnnales Ecclesiast. dc Morinus lib. i. de bobraei, graecique textus renuinitate, Cc dicem graecum hebraeo anteponunt : im-mn Eccles a Romana in Martyrologio adhaeret calculo I Q. Seniorum ad annuntiandam Chrilli nativitatem : Ε go &c. Resp., d.o distinguendo minorem : Flauctoritas SS. Hieronymi, dc Augustini in hoc caeteris praevalet, concedo : & non praevalet , nego . Caeterum haec quaestio de calculis icvis est, eum quaelibet natio in chronologia suo abundet sensit. Hinc sanctus Julianus sit pra laudatus lib. i. dc 3. Judaeos urget magis secundum prophetias quam juxta calculum Scrtuaginta, cui adhaeret. Hoc ipsum vel ipse declarat in suo operis argumento, quod exponit Er-vipio Regi, his verbis : se Ut primo hujus M operis libro convincantur manites is an is te ex identibus sanis veteris Testari menti , quibus sine aliqua supputatiori ne annorum Christus Dei Filius soliis naic turus, sed olim natus liquido de
is claretur &c. DAd aliud pro obiectione momento distinguo : Ft praeva let definitio Tridenti ni Martyrologio laudato , concedo ι sc Cus, neςo. Quid plura Non idem est pro omnibus & singulis Ecclesiis Martyrolorium ι quinimmo Ecclesia Romana alio tiondam utebatur , quoad ab Heriberto Rosvveido Parisis anno 16ta. Typis sui texculum, in quo quidem absque annorum numcro ex sola verba habentur, seisitata
Urgent : Sexta Synodus Oecumenica palculis Septuas. sua construauit acta ,
namque a mundi origine usque ad illud tempus celcbiati Concilii anni numera tur 6 is'. Ergo dic. Res μου I. Synodum laudatam appellari qui ccm sextam generalem , qua tamen revera non fuit sexta Synodus generalis, scd rctius pseudo-Synodus, dicta Trullana; vel quini-sexta, tenarrare Iustianiani imperatoris adunata , quae dubi procul nullius eli ponderis in Ecclesia Latina , ut probat Melchior Canus lib. s. de locis Theologicis. Festo, deo II. distinguendo: Et definitio Concilii Tridentini alteri praeponenda eli,
Repluant : Iosephus Judaeos de hoc momento audiendus est, dc rost ipsum Philo : Sed prior lib. i. antiquit. cap. 4. &7. annos Patriarcharum ante diluvium numerat iuxta graecum codicem , dc post
Reumdιε I. ut supra, auctoritatem SS. Hieronymi & Aogui ini ac demum Concilii Tridentini in immensum aliorum auctoritatos iu pera re. Reycniso j I. ad auctoritatem Joseplai, ipsum adhaesiste calculis textus hebraei, ut observat P. te Quicn cap. s. rartis 2. defensionis textus hebrei, de Frid cricu, Spa- hemius parte et . cxp. 3. chronologie 1acrae. Et vero si annos, quos losep l .us lib.
7. antiq. cap. 2. dc lib. Io. cap. II. nume
rat a creatione mundi usque ad templi aedificationem, quae radix eis anno 4. Salomonis, accurate quis siupput χre velit, reperiet, a mundo condito usque ad fabricam templi cilluxisse dumtaxat, iuxta calculum Iosephi 3o s. annos qui Joscpi icalculus consentit cum Fpilogi lino Hebraeorum. Secundo, idem Joscrhus lib. r.
contra Arionem cap. a. ab exordio mundi ad Moysis obitum utque numerat tri λ pr pe annorum millia : Sed si adhaesultet calculis Septuag. numerallet usque ad Moysis obitum quatuor annorum millia. Ustro tamen fatemur textum Iosephi nonnihil depravatum suis te a Grςcis in calculo annorum Patriarcharum ante de post diluvium. Revera quidem lib. I. Antiq. cap. 4. a creatione mundi ad diluvium usque assignatos 16 36. annos, dc tamen in eois in prorsus capite textus hodierni s lum 2236. numerantur. Rursus Iosephus
diluvio ut quς ad Abratim nativitatem in
194쪽
in priori textu, computat tλntum 292. an
nos; in pr.elenti vero conficiunt amaorum sum in syr. quocirca Morinus lib. t. de Hebraei , Graecique textus genuinitate exerc. 7. cap. r. scribis quemdam scioluntextui primigenio Iosephi ceatum addidisse sententia, . Iam ad Philonem convertitur oratio . Testantur Sixtus Senensis lib. s. Bibliothecae sanctae, tum & Becciolius lib. 7. chr nologiae reformatae cap. a. illum ludaeum in componendis Patriarcharum annis Hebraeorum adli ille calculo , neque vero contrarium probari potest ex libro, quidere oribus inscribitur, quippe tui salso tribuatur Philoni; quandoquidem nec Eusebius lib. 1. hilt. Eccl. cap. 1 . nec S. Hi ronymus in catalogo Scriptorum Ecclesiasticorum inter opera Philonis illum commemorant ; & merito : tot enim mendisci tabulis a capite ad calcem usque opus resertum est, ut inter eruditos nemo dixerit este sapientis limi Philonis foetum. SYNOPS Is PROBATIONUM.
PRIMO : Quia alii textus, ne quidem
excepto Septuaginta ab hebraeo veluti exprimigenio sonte promanarunt, ut docet S. Aug. lib. I . de civit. cλP. I 3. eX quo concludit Hebraeo textui adhaerenduin elle. Sciundo : Iuxt1 ii concussam S. Hier
nymi regulam, quoties vel alii textus, vel
etiam versio. es det loratas esse animadve t. tur, correctio & emendatio facienda est recurreado ad textum Hebraeum velut ad primigenium dc immaculatum, quod argumentam eli, illam caeteris praeponderare. T.nio : Sic definivit Smodus Tridentina, quae Vulpa a n ex Hebraeo concinnatam, omitti, aliis textibus, authenticam declarat . ciuila gantur Hieronymus, A. gullinus, Leda cc alii.
tentiae textus hebraici a textu 52ptuaginta, sed solii in in levioribus, ed non qu id substantian . Secundo v Textus Septuag. ab Hebraeo primigenio emanavit, di hoc probat iplium decursu temporum in chron olugia sutile adulteratum, vel etiam ex intentione rectλ Lxx. Seniorum in calculis suille mutatum, ne Rex Ptolomaeus fidem non adhiberet Scripturis, quae homines tam πιδ- te provectos magnam filiorum copiam habu ille referrent : di sic abique mendacio aliquam annorum seriem detrahendo genealogiam Patriarcharum texuerunt. Tenio : Non negamus Christum & Α-postolos ulos suille versione Septuag. non obstante calculorum ditionantia; tum quia res erat de sententiis Chri ilum annuntiantibus, ad quas attenditur sensus, non praecise calculas : Tum quia lingua Gr. ca erat familiaris, Hebraea vero Romanis Judaeae illa aetate Dominis vix cognita . .
195쪽
ANC Scripturae divinae analysim , antequam de singulis libris tractemus , exhibere juvat, ut Lector in uno veluti ictu ocui videat quid in quolibet Libro sacro annotandum , quid pro mystcriis specu landum, quid pro morum proborum inlii tutione rimandum animadvertat. Opus certe, nedum fidelibus in lectione Scripturae delectantibus jucundum, sed maxime Theologiae candidatis, dc ad sacros ordines promovendis perutile . In hac rei gravitate nobis solis confidere non satis habuimus, sed ex variis hinc inde manu scriptis collectis , maxime ex suis tractatu Scripturae quem modo tradimus , istam Synos sim
congcrere animus suit. SMisa: Quid sit Scriptura saera ' I R. Est ille quo explicantur Scripturae per ordinem ad Ecclesiam militantem. Luid tropologicus λR. ut ille quo explicantur Scripturae
per ordinem ad mores. aeuia sensus anagogicus 'R. Es ille quo explicantur Scripturae per ordinem ad Ecclesiam triumpha tem c hoc videre est in illo verbo, Ierus um a sumitur enim litteraliter pro civitate Palaestinae; allegorice, pro Ecclesia militante', anagogice pro Ecclesia triumphante; tropologice, pro anima Iusti. Scriptura 1acra uti ne bl Olute necessaria .
R. Si defuillet Scriptura, traditio sui iaset tu iliciens regula ndei, unde colligitur duplicem esse fidei regulam mortuam stripturam scilicet, di Traditionem. id est Traditio divina 'R. Es verbum Dei non scriptum, ab Apostolis quasi per manu, uanunillum
auctoritas autem traditionis probatur I r.
sertim ex illo Epistola: a. ad Thettalom-
hυeper Ierminem, sive per epipolam. igna qualiam Traditiones divinas R. Ialas sunt v. g. quod Libri canonici sint verbum Dei, quod Symbolum Ap uol R. Ut verbum Dei scriptum quod continetur in I .ibris canonicis, tum veteris, tum novi Testamenti.
mare Scriptura dicitur sacra R. ia fuit scripta dictante Spiritu sancto. Scriptura Sacra fuit ne dictata a Spiritu sancto non solum quoad sensum, sed etiam quoad verba fR. Ruidam tenent suisse dictatam quoad utrumque; alii solum quoad sensum , cum speciali tamen assistentia Spiri tus sancti, ita ut nihil sit in ea falsum, aut indecorum. Quotvlex semus Scripturae' R. Duplex : litteratis & mysticus. Ruid est sensus litteratis R. Es ille quem littura ipsa exhibet , seu quem proxime verba ostendunt; dicitur etiam historicus, quia refert historiam
Euid sensus mysticus' R. Esy ille qui reconditur sub rebus per verba significatis, unde mysticus idem est
moruplex sensus mysticus R. Triplex, allegoricus, tropologicus seu moralis, & anagogicus. uia allegoricus
196쪽
stolorum fit catonicum; quod sint septem
- etiam in veteri Testamento erant Traditiones divinae R. infirmarive , v. g. de Libris canoni- eis illius tempo is: de remedio contra pec ea tum originale, dcc. ων Traditiones divinas, nonne sunt& aliae Traditiones R. Stine duplicis generis, nempe Ar stolicae de Fcclcsassicae. Ωtitia est Traditio Apostolica R. υ observantia sacra & salutaris ab Apostolis viva voce transmissa ad ritus religiosos , moresque fidelium sormandos. Tales sunt aquae benedictio , signum crucis , jejunium quadragesimale die. Ωu maao differunt Traditiones divinae ab Apostolicis R. Tradisiones divinae aliquando etiam Apostolicae vocantur, quatenus per Arostolos transmisi e sunt : Sed differunt ab eis quae dicuntur proprie Apostolicae , quod i starum Apostoli snt auctores , di
Qiata Traditiones Eceles asticae R. Sunt observant Iae salii lares quae sens in obtinuerunt vim legis , vel laudabilis& spontaneae consuetudinis , antiquis F, clesiae Praelatis , tacite , vel expresse ain probantibus : Tales sunt v. g. jejunium qua tuor temporum benedictiones cinerum, abstinentia a carnibus certis diebus Scitiauid est Biblia saerat R. Est eollectio Librorum Deo auctore scriptorum, qui complectuntur a quae contigerunt ante adventum Me ille , ct in eius leni adventu. stare Libri sacri dicuntur canonici 'R. ia in Ecclesie canone, aut catal to recensontur , di ab Ecclesia recepti sunt, tamquam inspirante Spiritu sancto , conscripti. Quoiam sunt Libri canonici R. Gmno qui in Uulgata Biblie editione continentur, pr ter orationem Manassis , duos libros posteriores Esdre , ideli tertium ' quartum, & duos posteriores Machabeorum , qui propterea in fine Bibliae extra scriem canonicorum sepositi sunt ut pote apocriphi. bid est arocriphone R. Lum sonat ac occultum.
otita intelligis per libros apocris hosfR. Iaras non totum quorum auctores sunt occulti , sed etiam qui nusquam suerunt ab Ecclisa reccsti , sed potius
reprobati. Libri Canonici, quotuplicis generis sunt R. Duplieis: alii dicuntur Prot canonici , id est , primarii ; alii dicuntur Deutero-canonici , id eit, secundarii: priores sunt illi de quorum auctoritate in Eccleissa numquam a Catholicis dubitatum est , posteriores vero illi de quorum auctoritate aliquando a Catholicis dubitatum fuit, sed nunc non amplius dubitatur . Hi tamen libri in F cclesia legebantur ad ςdificationem , sed non admittebantur inter canonicas Scripturas , unde dicebantur
Ecclesiastici. lingua scripti sunt libri veteris Testamentiti, numero ε 3 8 R. onmes illos Libros habemus hebraice scriptos preter Sapientiam , Ecclosias ficum , Tobiam , Iudith , Machabςos , qui
nunc prece exstant. Cbserves tamen divum Hieronymum affrmare Tobiam is
tille .... ex Chaldeo di Iudith , de primum Machab orum hebraicuin se vidisse, similiter in Daniele , in Esdra & Ieremiaquedam pars fuit chaldaice scripta. st a lingua scripserunt auctores novi
Testamenti, numero 27. R. Omnes grece scripserunt , excepto S. Mattheo , qui nebraice scripsit, eo quod ad Hebraeos scriberet .... Nota quod se mo , quo ii 'obantur Hebraei tempore
Apostolorum esset Syrus seu Chaldaicus idicebatur tamen Hebraeus , sed ab antiquo Hebraeo diversus , eo quod admissum Chaldatum haberet . Si quaeras cur H brari nomen retineret quia Hebraeum Idioma Chaldeo preponderasat.&uando inscripserunt Evangeliste R. Marthaus scripsi anno a Passione Christi , sexto i Marcus , decimo ; Lucas , vigesimo-tertio ; Ioannes , sexage-
intelligitur per textum originaIem Librorum R. IntolΠgitur textus ille ex quo factae sunt Versione*.6'Motviax est textus originalis R. Tν lex est , videlicet Ucbraicus , Samaritanus , dc Crecus : Hebraicus ,
197쪽
us ole primus 3c antiquior precipuus, dcrer Antonomasam solus oris natis , saltem primigenius , ex quo caeteri fluxerunt non semel appellatur. xtus Hebraicus fuit ne semper scriptus eodem charactere' R. Non ; nam Eldras post captivitatem Babylonicam , eum Hebraei chal deae linguae necessitate compulsi incumberent , xlias litteras seu characteres in hebraeo sermone reserit. Numquiά etiam postea additum est Hebraeo antiquo R. rudi in sunt puncta , nempe secundum opinionem sapientiorum , a ludaeis Tuberiadis , quinto vel sexto saeculo post Christum.
ista quid inserviunt illa puncta PR. Tonant locum vocalium , & distingunt verborum sensum , qui antea vagus rat , ita ut vera lectio textus pendereta Traditione , iuxta quam solebant ludaei legere ; unde diversitas versionum ,
tum antiquarum , tum recentiorum , emersit. Ut ergo hanc servarent traditio
nem doctores Tyberiadis Iunctuationem
euinem erant hi doctores Tyberia-
R. Trant Iudaei Academias quae erat Tyberiadis. ΩMemori dicti sunt illi Doctorei R. Ma orita , hoc est traditores , qui Masoram id est Traditionem Patrum secuti sunt. Sotam ne punctationem addidere λR. I Wεν Codices sacros correxerunt,& editionem secerunt Bibliorum. Ruid continet textus Samaritanus R. C r. net solum Dentateucum parum-Ve differt ab hebraico textu . unde textus vocatur 'R. Plurmis orientis Provinciis a Crascis occupatis sub Alexandro Magno, lingua corum usitata esto crepit in ludata , quae est pars orientis , ideoque Scriptores sacri non sine Spiritus sancti inspiratione in libris suis usi sunt lingua graeca , scilicet ante Christum natum annos circiter 32 . Ruot sunt versiones Grece 'R. Sex sunt e prima, septuaginta Intem
pretum : secunda, Aquilae : tertia, Symmachi : quarta , Theodotionis , & dum aliae quarum auctores sunt incerti ; hine dictae sunt, quinta oc sexta. R Me raim est antiquior re prima earum versonum R. Ea est quae dicitur septuuinta In
i Misem erant hi septuaginta Interpretes λR. Cum--ὰν est sententia Fleararum Pontiscem ludaeorum, rogatu Ptolomaei
Philadelphi Reris AEgypti misse septuaginta duos senes Hebra os qui linguam Graecam callebant cum exemplari primigenio ut Scripturam interpretarentur gre- o sermone, quod & secerunt. Tum haec verso reposita est in Libliotheca a Pt lomaeo Philadelpho Alexandriae coli
Cur versio dicitur Lxx. Interpretum . cum fuerint Lxx ii 'R. vr n i merus sit rotundus.
zis .am libri vel si sunt ab illis interprotibus λR. communis est sententia totam Scripturam faciam suisse versam ab illis , licet antiqui existiment solum fuisse versu in
Pentateucum . . . Nota, hanc versionem
fuisse in omnium manibus tempore Christi , unde Apostoli ex ea depromobant testimonia , quibus ad probandam Christi a Patre AEterno missionem uteban
Ni metu a corrupta fuit xliquando ista verso LXX. Interpretum R. Ita : unde plures viri docti eam corrigere lusceperunt , inde etiam nata est diversitas Versionum. Divus Hieronymus Vulgatam diligentius expurgavit, re emendati inem edidit. niues sunt Versones latinae ' R. Plu .ma sunt: sed inter alias duplex fuit Uulgata , qtiae semper maximae fuit in Ecclesea auctoritatis: Prima , quae dicitur vet n. seu Itala , cuius auctor ignoratur, & quae vigebat ante Hieronymum, quaeque traducta est ex fonte graeco I xx. Interpretum alia facta est ab ipso Hieronymo qui novum Testamentum ex grae co transtulit, aut saltem emendavit; vetus vero totum ex hebraeo latine reddidit .
raro illa Vulgata quae nunc approbata in
198쪽
Intressu Flio ad tui mersam 18 r
εst a Concilio Tridentino , dc nunc est
in usu , emne versio D. Hieronymi R. Editis illa compacta fuit ex Itala veteri de nova S. Hieronymi.
R. I. Ed is Sixtus V. deinde Clemens VIII. emendationem novam fieri curavit. Namne lunt aliae Versiones praeter ve sones praecis & latinast R. Alia sunt : videlicet Syriacae , Arabicae dc Persicae, quaerereriuntur in Polygio tis.
blicarum cum una versione aut pluribus versionibus in variis linguis : Antiquior est Origenis . Post inventam typographiam multae editae sitiat Polyglottae; inter quas celebriores sitiat versiones D. tiGaν , & altera facta in Anglia , quae inscribitur V V altonii Polyplotta. ira ni est prima omnium editionum
Bibi torum' R. Primi facta est ab I sera , absoluta
captivitate Babylonis , cum Scriptum sacrae in illo exilio non fuissent latis reli-piole asservatae: Post eartivitatem Esdras ct celebriores Iudaeoriim , inter quos erant ultimi Prophetae , Aggaeus , Zacharias , Malachias , dc juxta quosdam Daniel , codices varios collegerunt , dc in
Quid est Paraphrass quae vulgo dicitur Chaldaicas R. Est interpretatio seu versio librorum hebraicorum in lingua Chaldaica , und rariphras; idem sonat ac interpretatio ,
1eu translatio , csque nomen graecum , haec autem vocatur ab Hebraeis Targum, vel Taromin.
sua ratione edita est illa Paraphrasis' R. Ex occasione captivitatis Babylonicae; cuin enim in ca Iudaei propriae linguae immemores , Dominorum linguam didicissent, nempe chaldaicam, Biblia necessirio erat es a 'daice exponenda. diues sunt Libri Canonici tam veteris i in novi Testamentit R. Hateris XLV. & novi XXVII. Liadmodo dividitur Biblia sacra'
R. In novum dc vetus Testamentum . Vetus est collectio Librorum sacrorum qui promittunt venturum Redemptorem Boucat Iseel. Tom. IV. cum praeceptis antiquae Legis : Novum vero est collectio Librorum sacrorum qui Mciliam praetentem ex lubent cum praeceptis novae Legis. S Mara vetus oc novum Testamentum dicuntur Testimenta' R. ista in his manifestatur voluntas Dei, scut per Testamentum manifestatur voluntas hominis morientis. 'Puare dicuntur etiam itidus' R. cuia illa duo Tostamenta continentis dus quod pepigit Deus cum hominibus. Primum quidem cum Iudaeis in antiqua Lege e Secundum vero cum Christianis in nova Lege . quomodo dividitur vetus Testame
tum R. Disidituν in Libros legales , hist riales , sapientiales , dc propherales. L
pales sunt illi in quibus lepes oc judicia
de ore Dei edita promulgantur. Historiales , in quibus rerum retiarum o hist riae narrantur . Sapientiales , in quibus vera sapientia describitur : Prophetales , in quibus ventura praenuntiantur. Uuinam sunt libri legales rR. Sunt quinque libri Moyss. Nomodo vocantur quinque libri Moys, 'R. 4ecamur Pentateucus, hoc est , qui que libri , nam Penta , nomen grecum inrtitur latine , quinque dc teuchos , etiam nomen praecum , significat latine volumen , quasi qui diceret quinque u
A quo scriptus est Pentateucus' R. Fuit scriptus a Moyse , unde saepius dicitur , sicut scriptum es in tua AtDUi , per legem autum Mosaicam intelligitur Pentateucus. xuid fgnificat vox Moses
R. u.m sonat ac arpra ius sub de aquis,
namque a filia Pliaraonis fuit subtractus ab aquis. Unda natus est Moyses quis socer Moysis, dc quae uxor ejus ' . Natus est ex Levi, sive ex domo Levi ; socer eius , Drro Sacerdos Madian
uxor, Sephora', patria, Madieri; Pater , Λ mram; Iechabeth mater eiu . Quemodo Moyses potuit describere mortem suam ac sepulturam in isto libroὶ
R. Hel Moyses antequam moreretur ea
quae ad suum obitum pertinent, per spiritus praenotionem scripsit, ne ab Hebraeis Μ 3 re uis
199쪽
Tt Putaretur non mortuus, vel haec addi- Lesum , quae ad caeremonias & officium ea suere a Iosue, sive etiam ab Eldra. I cvitarum pertinent , ut sunt holoca Luares , quo pacto solvi pollini obje- sta, oc alia sacrificiorum senera, ignis Ie ctiones , quae seri solent contra praece- petuus, dii crimCn animalium mundorum, dentem responsionem, nempe quod Moy- promulgatio iubilari : Complectitur etiam sos fuerit auctor Pentateuchi ; ibi enim alia plurima tum de citu carn um , tum Regum multa reseruntur, quae non nisiide matrimonio ineundo . Constat xxvii.
post Moysen acciderunt capitibus. R. Flures diit cultates solvuntiir dicen- Luare dicitur libor Numerorum pdo Esdram, qui sacros Libros collegit ,& R. Luia in ipsa libri fronte describitur restauravit , post captivitatem Babyloni- c mruatio rosuli per Tribus facta aram, quaedam annot alle in margine ad il- Mobie di Aaron: Continct etiam res re-
lustranea loca dissicilia , quae postea inissas ab anno lecundo post cxitum ex 2 textum irrepere rotuerunt, vel etiam ab pyrto utque ad annum quadragesimum .ir o Esdra textui fui se addita ma)oris cx- hoc est, Pistoriam rerum gestarum inde-rlicationis gratia. serto; specialiter vero obmurmurationum tempore librum hunc scripsit Moy- peccata , ec eorumdem sepelia . Habet ses' XXXVI. capita. R. His liber videtur scriptus post exi- Quid signiscat Demerenen. um 'tum ex AEgypto , dc promulgationem R. uem sonat ac rosterior seu secun legis. Libri Moysi, sunt , Cenesis , Lxo-ida Lex. Porro est nomen graecum Demdus , Leviticus , liber Numerorum , &iteros , latine posterior , dc nemos , lex . Deuteronomium. completur XXXIV. capitibus. mia vox ista Genias signiscat Uuara dicitur secunda lex R. Item sonat ac peneratio seu creatio. R. Non dicitur secunda lex , eo quod ioci continet Liber cursis contineat aliam legem ab ea quae data est R. Continὸν non solum mundi creatio- in Monte binai , sed quia est susior ex-nem ac originem , sed etiam eius pro- plicatio illius legis , dc repetatur coram gressum per spatium 2 369. annorum ui lues illis eorum, qui rost primam promulga- ad obitum Iosephi ; nempe creationem i tionem I rierant in deserto.
hominis, peccatum illius, constructionem xuisam libri historiales λarcae, diluvium , & vitam sanctorum Pa- R. Diciduntur in libros qui continent triarcharum , scilicet Abraham , Isiac , historiam generalem Israelitarum , de ii Iacob. & loseph, electionem populi Dei ilibri iunt Iosue , Iudicum, Regum, Pa-& descensum eius in AEpyptum . Obler- ralipomenon , Esdrae, & Machabaeorum. vos velim, quod haec inscriptio non si Et in l. bros qui exhibent historiam par Hebraeorum, sed Grecorum Interpretum: ticularem , quales s unt Ruth, Tobiae , Hel,raei enim illos appellant Libros sacros,lIudith, Esther dc lob.& habent quinque capita, librum a primo iami sunt libri historiales'
capitis verbo nominant: Sic Genesim v R. Sunt numero XVII.
cant Aererath, quod idem sonat ac in prin- Uuid liber losue
estio . Continet reς gestas a morte Moyss us.
iatita significat Exo se que ad mortem ipsus lolii e qui Moysi R. Seripiar exitum , & comple' itur liiccesserat ; narrat victorias eiusdem so- res gestas per annos i 43. ab obitu Josephi,ssue , transitum lordanis, introductio nomusque ad erectum Tabernaculum , nimi- in terram promistionis , ct divisionem rum duram populi Israelitici servitutem ipsius terrae per Tribus . XXIV. capiti- in PEgypto sub Pharaone , ejus ab eoibus absolvitur. liberationcm , transitum maris rubri , a QMbnam fuit auctor libri tosue 'quo dicitur Exodus , promulgationem Le- R. Communior sententia est librum I eis divinae: habet capita quinquaginta. sue ab ipso scriptum fuisse, versa autem tertius liber dicitur Leviticus quae sunt exarata post mortem ejus , alan. Eo quod se veluti Ritu te cine-iEsdra addita fuisse creditur.
Oniarum, di in eo contineatur id genus ι mi. contiuet liber ludicum R. m.
200쪽
R. Ie liber sic nuncupatur a Magistratibus Israelitarum , qui Iudices vocantur, Ac quorum histori .im refert, inclupiens a morte Iolue utque ad morte in Samsonis : exhibet varias servitutes, quibus Deus castigavit peccata populi . In
Quanam Ruth historia R. Libis ille complectitur Ruth mulieris M'abitidis fortunam, quae ob eximiam pietatem, ex pauperrima Evasit opulenta, BooZo videlicet praediviti juncta secundis nuptiis, ex qua quidem Christus locundum carnem prodire non dedignatus eli, ut in hoc olfendat, se in hunc mundum veni Dse, ut peccatores salvos faceret. linam auctores librorum Iudicum dc
Ruth ZR. Non unam esse pro ii o momento sententiam i alii Samueli , alii vero Esdrae illos tribuunt. Quid continet liber Regum. R. Primus continet hiltoriam Samuelis , electionem Saul in Regem , gesta eius; uno verbo omnia quae gella sunt a judicatura Heli utque xa mortem Saul.
Habet x XXI. capita. Secundus refert gesta Davidis a morte Saul usque ad finem regni David. Capitibus XXIV. clauditur. Tertius describit mortem David , regimen Ac acta Salomonis , divitionem regni dc historiam quorumdam Regum luda dc Israel; habet capita XXII. Quartus exhibet hii loriam sexdecim Regum luda , octredecim Regum Iirael, actiones Eliae re Elisei prophetarum, captivitatem Babylonicam , dc subversionem urbis de templia Nabuchodonosor. Capita XXV. complectitur. Quare dicuntur libri Regum R. Quia reserunt acta Regum. ara duo primi vocantur etiam Samuelis libri hR. Sic vorantur, non quod illos composuerit Samuel; mortuus enim erat an
te Saul, sed quia liber prior ficta ipsius
refert; alter vero eiusdem Prophetiarum adimi letionem. iatio nodo divisum est illud regnum luda λR. Tempore Roboami filii Salomonis , decem ribus abierunt cum ero: amo , de constitueriint regnum It rael, duae vero Tribus , nimirum luda & Benjaman rettudi erunt cum Robo mo , oc conili tue-
runt regnum Iuda: Porro cum numer
fior esset Tribus Iuda , ab ea dictum est regnum luda ; populi vero Iudaei.
Quis auctor librorum Regum R. Samuel existimatur auctor prioriS secundus tribuitur Nathan Ec Gad , alii vero duo polleriores, sicut & duo Paralipomenon ab Eldra elucubrati si int: I plevero eli auctor librorum qui nomen clus prae se serunt. Quid saniscat vox Paralipomenon R. V nomen praecum quod idem s nat ac praetermisi Oruna. a 8 ii libri dicuntur Paralipomenon, sive praeterna illorum R. Ruia in iis plura reperiuntur quae in libris Regum fuerant Omilla. Quomodo illi libri vocantur ab Hebraeis R. Iscantur verba dierum, id eii, gallice , hiseo is nurnatiora , eo quod ex diurnis Regum excerpti sint. Nuid continent libri illi λR. Primus continet electionis , gubera nationis, gellorumque Davidis historiam, ipsius oc genealogiam. Habet capita XXIX. In polleriori fit recapitulatio regiminis per Salomonem dc alios Reges suda , immo & Israel. XXXVI. capitibus comprehenditur. Vuid continet liber primus Esdrae' R. Historiam Hebraeorum cum e captivitate Babylonica in patriam reversi sunt. Habet decem capita. Quid secundus Esdrae comprehendit' R. Refert reaedificationem templi dc urbis. omodo alio nomine vocatur iste liber secundus R. Hocatur liber Nehemiae, eo quod fiea Nehemia compostus: dicitur tamen 1 cundus Esdrae, quia enarrat res conjunctas cum priori libro Esdrae: capita tri supra decem exhibet.
Quid continet liber Tobiae R. Historiam ipsius Tobiae in sepeliendi; mortuis indefessi, peregrinationem ejus filii : & Angeli Raphaelis ipsis, esulque filio praestita beneficia. Ex capitibus XIV. con
M liber IudithyR. In eo narratur praeclarum facinus illius seminae generosae, quae Amputato cλα
pite Holophernis, Iu)aeam liberavit. Linber sex exhibet capita.