Speculum sapientiae matronalis, ex vita Sanctae Franciscae Romanae fundatricis sororum turris speculorum, panegyricus Authore Andrea Valladerio..

111쪽

ctatione a viro carperetur suppresso eo quod erat,tan tum se modeste, ac leuiter a culpa purgabat. Nocte quadam pijs ex more exercitationibus dedita ab interpellatore importunissimo facto impetu, ex capillis correpta,ac sursum in aera usque ad Podium foras violenter abrepta, mox in viam praecipitanda pendebat,

nisi diuina ope repente in tutum reposita seruaretur.

Alia vice, turpissimi veteratoris implacabili odio, in culina supra secum aliquamdiu suspensa,mox casu,&metu simul liberata, pedibus leuiter ustulatis, subiectum euasit incendium. Simulacris porro infandis viacissim saeuiebat, ijs maxime, quae foeminis vulgo terrorem afferunt: serpentem saepe se praebebat, aut serpentum cadaueribus illam pulsabat: varia alia eius generis monstra flammis ex ore, ex naribus, ex oςulis eiaculantia ostentabat: ita die quodam, cum ad secum, marito ex morbo decumbenti, pannos cales ceret, anguis inim nitate terribilis tetras ex faucibussa minas eructans occurrit, seseque B. Mulieri toto corpore obuolutum circumplicauit, donec a custode Genio vitis sermento caesus in frusta discerptus amceretur: cui alter momento leonis forma furibundus suffectus, pari cum infamia eadem ope fusus, ac fugatus abscesssit. Quid illo naturae furiato portento inuerecundius λ quid impudentius Z quid importunius 3

nihilo propterea castigatior molestus interuenile non destitit, imo eδ processit, ut B. Franciscae dorse,

atque humeris petulantur,in terrificum draconem efformatus

112쪽

Franciscae Rismo. iformatus insilierit. neque impune. armata vi inuictae constanti et muliercula ignominiosissime apprehesum

vexatorem manibus tenere, premere, stringere, prae

focare propemodum,do nec vii ius,&domitus, pu dore aeterno suffusus euanesceret. Hic nos abiectissimi spiritus immortaliter insolescentem arrogantiam elansuisse aliquando credamus 3 quomodo unquam possetZredintegrata vesania,in Hydram septeno gutture hiantem, septis aque horrentem tu Da conue sus, praeter vanis sinum terrorem, celerrime diuini as

sectae praesentia extenuatus, aliud nihil intulit. Nihil siquidem illo abiectius,si illi, pede collato, fronte ob-

uersa, opposito animo restiteris. Ille, cui nomina mille, mille nocendi artes, satis sua deformitate iam rete- cuis, atque prostratus, ad nequitiae, & damnatae temeritatis cumulum,ses ut glisceret impuriius, Angeliti culenti ostentatione fallissima personatum obtexi ab instituta vitae ratione dimouere omni ope contenditine sibi mortem ultro laboribus maturaret, admonuit. quid se enimuerd tantopere angeret 3 quam in spem se tot quotidianis malis excruciaretὶ qui d vana superstitione tandem tam did decertaret, quae desperata, . 'quae deserta a Deo, quae aeterna definitione flammis

damnata tartareis incassum ad omnia niteretur so ad

mirabilem foeminae fortitudinem l explosum,irrisum, conculcatum exterminauit. Anceps consilij praestigiator septem alios suos contenebriones ovicularum radioso quodam vellere micantes induxit ptem s. Spiritus dona esse ad eam edocenda submissa menti

113쪽

Uita Sanctae batur. Abieci illusit. Hic illa: oviculae statim in hi poscommutatae minas intentare pro blan diths c perunt. contempsit, illos in vestituo uium reuera lupos rapa ces recognouit. Spe illa deiectus sylvestris hominis habitu, S: coloue pro S. Onusirio Abbate veterator irrepsit. licremum petere, quae solitudine adeo delectaretur, accuratissime persuasit. Sprevit, omni facetia perpotatum fugauit. Simiam se, scelerum omnium laternarius, consentanea profecto figura, praebuit; omnia omicuertit; libro praesertim pios, hinc inde disiecit. illa irrisit, elusit, cruciauit. Inter has turbas, si a domesticis accerseretur,aut se Daemon oppido prinsipiebat,aut illa faxstum opportuna excusatione simu- ladat; si de fragore plagarum, ac yerberum sono, aut

alio motu interim exaudito rogaretur, negabat, tacebat, alio obvertebat solenne auertendis hostibus sub

tarinς Senensis experietia probatς, collecteque Christe mi libera me. dulcissime Iesse serua me. Anima. Christi corrobora me. magne Deus, attende ad me. Angele tuere me. Et quartilia sunt valde idonea seni per in promptu. Itaque erraticos illos congerrones ita tandem spernere assueuerat, i eluderet iam magis, quam e pugnaret; castigaret potius, quam vinceret,

imo passim virium in armitatem illis , simulacrorum turpitudinem , ingenii nequitiam, conditionis vilit

, tem, audaciae insolentiam exprobrares Quae maior obsecro ulla constat alia in saneta muliere, quam naturam vincere,contemnere fortunam,spernere aduersa,

114쪽

' . Frunsae Romanae. ipsos ipsos maculentissinios humani generis aeternos nostes non modo non pertimescere, Verum calcare, las essere, prouocare 3 breuiter, cum sanctissimo ma tyre Ignatio Apostolorum discipulo,omnia tormen ta, ipsiusque diaboli cruciamenta contemnere Z Ille

' enim ita extrema omnia, dum raperetur in vincula. prouocabat. Ignis, crux, bestiae, confractiorum diuisio, totius cor oris contritio tota tormenta dia. x fboli in memeniant, tantum Christo fruar. Quid tertium illud matronalis pudicitiae certissimum munimetum, quo lasciuientis carnis petulantia arcetur,&quatitur, vitae nimirum asperitas, quis, eminens in illa, quam excelsum extitit 3 sine Cerere, & Baccho languere Venerem quidam sapienter Poetarum cecinit, quae fomenta libidinis si vii ligna foco, ita rebellanti corpori subtrahatur, in tuto pudicitiam esse usu iampridem expertum est, & comprobatum. Ian B. Francisca . semper unico passii diem trahebat, non nescia quam

paruo natura contenta viueret: tum eius dicti memor

B. Hieronymi, Christi sponsae haud secus a vino, quaa ven eno abstinendum esse:vinum, tota vita, gustauit nullu ; alte,&instituto magis abstemia, quam naturae odio. Romanis olim mulieribus, florente Republi- 'ca, ita illo insidioso liquore interdici solitum accepi- mus,ut quotidie mariti osculum ab uxore caperent,ut . ex vapore compotatio deprehenderetur, quam,in eis sexu, idcirco cretialem esse voluerunt, quod raram cum pudicitia amnitatem habere arbitrarentur. Non, vino modo igitur non utebatur, sed pistibus, aut salsa . I h

115쪽

et ita Sanaasamentis etiam abstinebat : carnes perraro,easque paricissimas, nec nisi summa necessitate coaeta adhibe bat. In morbo numquam oua, pullos, aut volati iaeiusmodi esculenta, multo minus aporemam,aut ulla medicamenta admittebat, quanquam illa omnia promiscue aegrotis alijs apparabat. Saccharum, mel, dul-

ciaria, bellai ia, sportellas, aromata, & illa alia gula: ac sensuum irritamenta non refugiebat solum,sed usque ad stomachum exhorrebat. vii gare ipsus obsonium, lupini, herbulae,legumina,mero sale,sine oleo condi, ta, fructus parce admodum, & frugaliter attingcbat: ac nullo gustu quidem, quem longua, & constanti inedia sic hebetauerat, corruperatque, ut dulcissima quaeque amara,atque insipida duceret: aestite,prae nimia virium imbecillitate, aut caloris intemperan fia, Vespere pomum accipere, aut lactucae aliquantum aliungere a re rum diuinarum magistro iubebatur. M rum, atque insolens. Ex tot, & tantis in edus, nihil immen in rebus agendis de alacritate, ac robore remittebat; quin ad omnia portu, singularem quandam animi, corporistique praesentiam vegeta semper, de infat gabilis asserebat. Lectulus ad haec perangustus illi ad usum erat, qui vix Vnum commode caperet, quamdiu a mariti societate diuulsa seqrsim vivebat ; in quo sedebat potius, aut leuiter corpore inflexo subniteba tur, quam cubabar, & vestita quidem semper ex lana,

etiam interius, duas noctis circiter horas clormiebat: interdiu quiescebat nunquam: atque in summa corpusculum v eluti intestinum hostem, sane omnium vi

116쪽

intimum, o nobis inaphcatillimum, ita & pcriculo sit simum suspectu semper, atque hostiliter perdomabat. Luct am spiritalem putares,ubi duo pugiles presse pes pedi, vir viro adstricti, usque eo se pugnis, calcibus, & tota volutatione membrorum furtum versus agitant, dum dentes sub pugno crepuerint, alterque supplantatus, aut aperto, &crudo Marte deturbatus, solum, toto corporc prostrato,concusserit. Caeteratndebellationem pervicacium membrorum dissicile est ita me verbis exprimere, uti illa expressi exemplis. Laneam vestem, atque Cillatum nusquam ad mortem usque deposuit. Carbasinis, lineisue pannis, ne aegrota quidem assuevit. Sub cilicio persaepe, cinctu equina iuba intexto stringcbatur. Flagello lenis funiculis intortis, senis ad funiculorum extrema calcariuinitar, stellulis propendentibus sese strenue ad sanguinem diverberabat. Horrebunt nostri delicatuli, cim

cinnatuli,ex Gebennensi seplasa Epicursi pulli,bene

curata cute farciti, ventre propesb scsquipede admodum venerandi; qui discum audire, aut patinarum s Luna, quam sacrorum flagellorum crepitum malunt; adipales, manuleati, macellarijque Theologi; magis ad caulas, quam ad scholas; ad patinas, quis, ad pagi nas , ad haras, quam ad aras; ad rura,qtram ad iura; ad macella, quam ad sacella ; ad solum, quam ad ca Ium nati, qui nunquam summum Apostolum sentire potuerunt, non quas in incerium, aut quasi aerem. 'erberantem, sed castigantem corpus suum, & in ser- uitutem animi redigentem , ne cum praedicaret alijs,. Lim

117쪽

Visa Sanctae ipse diuina seueritate reprobatus damnaretur At B. Fracita quadragintadiati ieiunio, solenni exrecord tione Christi seruatoris pro expiando humano gene re tanta passi, quotidie se ad numerum, uti sanctioris abbato singulis horis, eo voluntarij, Christianique supplicij genere excruciabat. Circulo prςterea ferreo, ut cum eodem Apostolo, adimpleret quae desunt passionum Christi, carnem non raro ita premebat, Velongo lita re putresceret, desuperque ingeminatis A,

grorum ictibus ingentem dolorem afferret. Iussit magister,cui se illa credidera circulum cum aculeato veo

Vere abij cere, quod illam durare, seseque seruare cuperet; quς dicto audiens, illa suo sanguine cruentata

prius pro b Hota, ne a cruoris maculis proderetur illi in manus dedit extempore. Etiam non hodie ea exquisitae religionis admiranda monilia, una cum veste cilicina, ad turrim speculorum, summa veneratione asseruata monstrantur. Atque ecce quo progre' er x

solertissima rebellis corporis ulciscendi cupidita s. va sculum sibi ex demortui bominiis cranio coaptauerat, quo tantulum id frigidae, quod solebat, hauriret, ut

vel potus voluptatem, victoria ex omnibus quaesita, praesenti horrore corrumperet,vel mortis recordationem assiduaistobocul0 ei per haberet. Triste poculum illi vannotia postea furtim surripuit. yraeter haec,quot diebus,digitis in pugnum inuolutis,sibi pectus sexcelles ictu iterato pulsabat; unde callosum,&liuidum diuturna pulsatione euaserat: tum si aliqua Corporis lia parte peccauerax, poenas quamprimum

118쪽

Francisi e Romanae. η repetebat, labemque praesenti supplicio expiabat. veluti sit lingua, ut procliue est, labi sibi videretur, aute in morsiunculis, ad cruorem usque,vellicabat, aut prona proiecta in terram, os humi volutatum, sacrae ultionis studio, conterebat. Quae ego curiosius annotata non eo perscripsi, ut matronis omnibus, praesertim nuptis,imitanda proponerem duram enim prQuinciam delicato, & molli, & inerti generi imposuerim satis fuerit ad id quod propositum habeo, si pe didicerint, illa secum animis pertractando, erio saltem, & ex animo, de sua mollitie, atque innata i*n

uia erubescere. Qinc enim, obsecro,B. Francisca, a teneris diuino cultui penitus consecrata minora peccata . commisciat, quam istae faciunt, ut carius caelum,tanta laceratione corporis mercaretur 3 In quibus valeat s

ne illud Apostoli, Afubes sui corporis potestatem non tam bet, scd vir ; simium autem , em mir sem corporis tot larem non habet , sed mulier. Ne uxor inconsulto marito ulla nouitate adducta extraordinarias corporis castigationes 'nas aggrediatur, quin ductum in eo, atque ingenium sequatur viis, quae pars viri est: una maxima, viro, & matrimonio deseruire teneatur . per nie licet. nemo repugnat. ratio iubet. diuina scriptura loqui tur. sapien illima mater Ecclesia stipulatur, quae ad hos vlais etiam statis ieiunijs, sicubi opus est, facilὁ' exoluit,vifoetum ferant, ut nutriant, ut alia grauiss- ma eius istatus onera perserant. At contra luxu diffluere, omnia macella ad delicias impatienter excurrere, gula se mancipium facere, mariti labores

119쪽

ita Sanctigotiosa lucra decoquere, familiam sto abdomine

ligare, omnia allatranti stomacho indulgere, eum senum curare,vngere, saginare, quis in muliere ferat, praesertim Christiana Θ ego vero sane id adulterio proximum duco. Aliae, quibus foemineo corpore virilis animus, & virtus inest, cuiusmodi plurimae omnibus seculis, locis, gentibus,conditionibus reperiuntur,ς nerosius quoddam vitae institutum paruo negotio

inire poterunt. Tu sicile maritum inducas, ut mediocria,ut honesta,' visitata veli colorem,inedia aliqua, absque cerussa, non incommode emendabit. non te exiguae corporis castigatiunculae trucidabunt, salta do, tripudiando, vestiendo, excurrendo duriora interdum patieris. Te maritus, nisi insanit, macilentam

malit, quam pAulantem: facilius extenuatam, quam lasciuam, taciturnulam, quam loquacem,abstemiam: quam intemperantem,solitaria domi,quam in triuijs,

in circulis, in choreis adulteram, cris assiduam,quari sceleribus vagam, & lenonum susurris adhinnientem feret. Possem nominare Principem in Gallia foemi 'nam vivam,&superstitem,egregia forma,magnis opibus,tenera aetate, primaria nobilitate fiorentem, quae eo virum armis, & ferro, & exquisitae nobilitati notum pellexit, ut nec eam hispido cilicio aculeatam horresceret, nec se sagellis,erberatem auerteret, nec

ad ora dum plurimas horas did, ac noctu,summa hyeme,adulta aeu ate,nuda humo orationi,stexis genibus, immorantem interpellaret, imo ipse tandem singulis hebdomadis sectam synaxim adeuntem, uxoriarum

virtutum

120쪽

Franciscae Romanae. gyvirtutum iam aemulus sequeretur. Ni uid pesti amanti -

puto, Cicero inquit. Addo ego, si placet, neque citam assuescenti. Consequens igitur est ut in sextum nupt, irum speculum, sedula cura, ad nostram speculorum turrim, secunda contignatione, sexto intercolumnio I. ρο '

additum inspiciamus, qualem se videlicet erga supre-

.mum numen uxor omnium praedicatione laudanda gesserit: quod ego negotium omne tribus ossiciorum. gen ibus expediuero. Nam vel voluntate Deum co. limus, cum amamus, vel intelligentia, cum aut veluti praesentem in omnibus intuemur, aut interno cultu adoramus, aut assidua meditatione recolimus, aut grata memoria recordamur ; vel externis sensibus, cum eius sacra frequentamus, aut cum pia deprecatio ne lacessimus, aut alia exterius, ad ipsius cultu interio- rem inter homines protest andum, iactitamus. Membra flagellis coercere,corpus inedijs extenuare,mulieres ne adducantur excusationem habere poterunt,

vel virium, quod nequeant, Vel virorum, quod prohibeant; vel socordiae, quod non soleant, vel negotiorum familiarium, quod imped0nt ; vel sodalium, quod irrideant: Deum vero perfecte diligere, Deum

colcre, Deum cogitare, Deum interius adorare, necvlla obstare infirmitas, ncc vir ullus, nisi amens, interdicere, nec ulla inertia refugere, nec ulla occupatio impedire, nec ulla vesania interturbare unquam valent, si ipsae volent. B. Francisca, si de amore dicen iis vi dum es , tanto diuini amoris flagrabat incendio,ni illi

ut vellet, nihil amaret, nihil respiraret pr terra: cor illi