장음표시 사용
101쪽
Protinus ex limur teneri, eumque parentis Imus ad iasignes iarbιa ab arte viros.
Quod subiungit nos docet, quae iitriusque fuerit indoles , et quo iam a pueritia propenderet ingenium:
Frater ad eloquitini viridi tendiant ab aevo . Fortia verbosi natus ad arma fori. At mihi iam puero eaelestia saera placetant; Inque auum surtim Musa trahebat opus , etc.
Ιncompertum vero est, quos frequentaverint grammaticos , qui solebant his temporibus primi puerorum esse magistri. Equidem Caius Iulius Huinus, Augusti libertus, illustribus grammaticis a Suetonio annumeratus, eidem dicitur suissesamiliarissimus Gidio poetaeat, eo teste, Hyginus nonnisi puer a Iulio Caesaro Romam advectus suit, Alexandria cuta, hoc est, anno V. C. Dccv II : ut hinc non videatur ille iam hoc lempore grammaticae professionem suscepisse. IL Sub illis autem puerorum magistrifi, grammaticesve professoribus linguam quoque graecam Pro moro
noster procul dubio didicit; quum graece doctum fuisse ipsemet indicet, Trist. lib. III, Eleg. MI, vers. 37i
Borus ab Italia tantum mare navita transit: Litora rarus in haee portubus otha venit. Sive lainen Graia aeterit, hi ve illo Latina meae loqui. certe graiior huius erit, ete.
Inde est quod Trist. lib. III, Eleg. vi I, dicit, se iu
dicem carminum fuisse, quae docta mulier romana, suti
hoc est, non latina lingua, sed graeca, quippe cuius opus sola pates Lesbia Sappho vincebat, vers. II et illa
Tu quoque, die, studiis communibus ecquid inhaeres, Doetaque non mirio carmina mora canis i
Sola lutitii Diales Lestivi vitieut opus. a Siselon. de illi ale. Grammat. cap. al.
102쪽
Dum licuit. rtin saepe mihi, tibi nostra legebam tmepa Mi istitia. saepe magis er eram.
Sunt et plura loca, quibus patet, Nasoni lectos Homerum aliosque graecos scriptores. Vide Trist. lib. I, Eleg. v ; lib. II, vers. 363. Adde quod et A thenas studiorum causa petierit; vide ins ad ann. V. C. DccxxvII,
III. Ceterum nullam apud me fidem habet, quod in Ovidii Vita ex vetusto codice Pomponii Laeti legi
mus, nostrum nempe sub Plotio Grino lueris eruditum, Seu . prout alius codex Farnesianus seri, eum Romae sub Plotio Grino lueris meram dessisse. Plotius Certe Grippus inter grammaticos huius aevi apud Suetonium . Senecam, situmve non occurrit. Plotius quidem Griphus Tacito semel atque iterum memoratur, ut qui ab Vespasiano in senatorium ordinem additus, ac legioni Ara oritus suerat , deinde praetura donatus anno Ch. Lxx. Statius quoque Plotium Grimum, ut vulgares quidem codices habent 4, laudat Α, tanquam maioris gradus moenem, hoc est procul dubio, senatorii ordinis: eumque prodit a Domiti uno arbitriam annonae datum, ac omnium piarum stationsius praesectum,
quum prius in foro et apud centumviros causas irarenis dixisset. Quae quum Statius adulto iam Domi tiani imperio scriberet, hinc patet, huncce Plotium Grimum haud eundem esse cum illo sub Vespasiani principatus initium praetura lancto; uti male Gevartius opinabatur. Ex his vero sontibus sorte processit fietus ille Nasonis nostri magister.
i mei . litat. lib. III, cap. 52. x idem lih. IV p. M. 3 Gripiam tamen ex Taetici legendum existimahant Seriserius ae Gevae. lius . nisi quis arbitretur. Taetium ex Statio emeudandum. Prael. Sylv. lib. III . Carm. S. 5 Not. ad illud stat. Carna. enp. II.
103쪽
Anno ante C. xxviri; v. C. Dccxxvi ; Ovidii xv et xei.
C. CAESARE OCTAVIANO V l . M. AGRIPPA lI COSS.I. Cum nostro ad togam eius Dirilem , quast Et L
mus: de qua sic Trist. lib. IV, Eleg. X, vers. 27 et 2B:
Interea . laeti Passu lahent thus Minis . Liboeior fratri stimia mihique toga est.
Qui vero vulgaris suerit dies togae huic dandae dicatus, docet ipse Naso, Fastor. lib. III, dum ad territim post idus mariti. seu 37 eius mensis diem Baccho sncrum, ac liberalia inde dictum, haec Prodit, a vers. 77O:
Bestat ut inveniam , quare toga litem detin Lucifero pueris . eandide Bactine . tuo. Sive quod ipse mer semper iuvenisque videris, Et media est aetas tuter oleumque tibi :Seu quia tu pater es, patres stia pignora tanto Commendant curae numiuibusque ivia r Sive , quod ea Liber. Destis quoque libera per te Sismittit et vitae liberioris iter, ete.
Haud tamen omnibus observatus suit hic dies , uti iam in Horatii Vita, Ciceronis exemplo, ostendimus; cui et alia possent addi. Nec sorte mos ille ad alia quam prisca Spectabat tempora, ut Poeta videtUr innuere Proximis versibus:
An quia, quum prisci colerent studiositis agros . ete.
Vt ut sit, hoc circiter tempore Naso togam sumserit Dirilem, si quidem haud immerito docti viri 4 con-Sent, eam anno aetatis i6 ineunte pro huius aevi in ore datam suisse; quo Certe anno eandem filio M. Cicero induit, ut iam alibi β docuimus. Huc etiam, Disod nempe qui eam induebatii ex ephebis in viros lianseriberentur. 2 Quia itim e magisterio excedebant. 3 vi quae tota esset ulha . nihil purpurae admixtum habens. 4 Vid. Ald. Manut. quaes. per epist. lib. II. de toga rom. Noris de Cenot. via. pag. 33έ; G o. ad Sueton. Aug. cap. 8. 5 in Borat. Vita , pag. a 5.
104쪽
Augusti exemplum reserunt, de quo Suetonius η: Duodecimum, ait, annum agens aviam Iuliam deis lanctam pro concione laudavit 3. Quadolenniora post virili toga sumta militaribus donis triumpho, Caesaris Africano donatus est, et C. MAlii vero haud indoctiores viri ), Nicolaum Damascenum sequuti, Censent togam virilem Augusto a 4 tantum annos nato datam; ac proinde in eo Suetonii loco legunt decimum . pro duodecimum annum, quo Princeps ille aviam laudaverit; ut quadriennium exinde supputatum in Augusti a 4 incidat. Diserta sane sunt Nicolai verba: Κατεραιυε ει εἰς τηυ οπορον περι ε μά- ,στα γεγονως τεσσαρεσπιάδαα, ωοτε πιήεσύρα μἐν αὐτὸυ ἐδη την περt πυρον ἀυοὐακεῖν δε την καθαρεισύμολον ουσ- της εἰς αυδρας bi χραρης. u Inde anno Sis circiter quatuordecim natus in sortim Mescendit, in posita Praetexta, togam puram indutus, quod virilisis tirocinii argumentum ESt. BAt ominentissimus Noris ius, et eius vestigia premens celeberrimus Graevius , ut vulgarem Suetonii lectionem vendicent, nodum secant, ervori S Damascenum incusantes. quasi etiam parum si hi Constaret.
Eius tamen uti et Suetonii fides integra nobis videtur. dum haec observamus: i.' Quum illud Nicolai περ
ετη τε παρευαίδεκα, circiter annos quatuordecim , ΟΡ-
time possit de ab labente anno intelligi; hinc etiam bene conveniet quod idem addit, ac pone laudati viri obiiciunt. Milicet scribit ille, togam virilem ab Augusto Sum tam ea die, qua pontifex creatus suerit in L. Domitii iam desuncti locum. Atqui L. Domitius in
Dod. l. Prael. v ad Spartiatii Iladrian.
105쪽
acie Pharsalica, anno V. C. Dcev I , adulta aestate, Periit; quo tempore Augustus annum agebat i5, quum esset die 23 Septembris initurus 16 annum. Igitur potuit ante huius anni isi principium togam induere puram. u.' QMdriennium illud, post Iuliae mortem Suetonio numeratum. Omnino videtur ad tempus spectare, quo donis militaribus Augustus suit donatus. Noluit nempe Suetonius indicare, quo aetatis anno ille hanc sumsit togam, sed quo Iulius eum donis militaribus ornavit: sicque interpungendus est eius textus: Viaradriennio Post. pirili toga sumta, militaribus ete. Passim historicus ille eadem phrasi plura simul iungit, quae varii sunt temporis. Quod si eruditis viris animadversum suisset . alias iacile removissent dissicultates, quibus cruciantur; ut aliquot exempIisdemonstraremus, si locus id permitteret. Idcirco per Suetonium nihil obstat, quominus cum A. viris, Valesio ac Dod ello censeamus, togam virilem ab Augusto sum tam , quum 14 aetatis annus iam 'esset completus, ac I 5 laberetur. Ea certe aetate ipsemet nepotibus Cato et Lucio Caesaribus eandem togam dedit, aliique postea sumserunt; uti cl. Dod-well. post alios recte docuit. Quin etiam doctissimus Octavius Ferrarius , qui et initium 15 anni sumendae pro more togae liberae adsignat, existimat cum Manutio , Augustum , Ciceronis item filium , et alios serius id egisse magis ab alia causa, quam a lege aut more. Quein morem si Nasonis nostri parentes smquuti suerint, potuerunt hisce consulibus, et quidem die superius notato, liheralibus nempe, filium hac virili toga induere, quum eius I 5 annus esset in exitu.
a Draelectione v ad Sparta Hadrian. Vide Lis . ad Tarit. annal. lib. XII. p. 43. α De re .satiar. lib. Is . cap. l.
106쪽
II. In primis porro venit observandum, quod noster praeaicta Trist. lib. IV, El. x, de luto clam sibi et fratri simul cum toga pura dato subiungit, vers 29:
Indo iturque titimeris eum lato purptim elavo.
tibi, consentiente doctorum recentiorum Cohorte,
significat poeta indutam sibi fuisse tunicam, quae scriptoribus aliis dicitur tunica lati claui , seu laticlauia . At Aldus Manutius 4 hinc clare sibi vide
tur colligere, hancce tunicam omnino Pur Puream ni isse. Etenim quum in hanc rem testimonium ex
Quintiliano et Cicerone prius laudasset, addit: μιν, ruin de tunica lati clavi purpurea, ut omittanturis dubiae fortasse ΝΒ. fidei testimonia, satis apertari sit significatio in hoc Ovidii versu : 'raductur, etc. a Octavius vero Ferrarius, qui cum aliis existimat tunicas, uti et togas viriles, suisse alias, ea quidem Quintiliani et Ciceronis loca, quibus Manutius minus silebat, ad examen revocat, ut ea illi eripiat V. Sed de hoc Νasonis loco prorsus silet. Addamus igitur hinc non magis probas, tunicum laticlaviam omnino purpureram fuisse, quam evinci posse, togam Puerilem eiusdem quoque coIoris suisse, ex eo quod saeri haec Poetis Purpura dicitur. Manutius ipse cum aliis censet, togam hanc, praetextam passim dictam, nihil Purpureum habuisse praeter limbum, qui vestem extremam ambiebat, unde Praetextae nomen. Quin
etiam prolatis pluribus ut id probaret locis, obiecti
et Lahente quidem in spetito Cissistitia ingentia salinatur, ae lumia Melduscultatem tollere non Patisisse; neque serieiores erant alii . quos in Me Roma et tu Gleberti vita Italiae D ninustis hae de te eo vlverat: vid. eius ad hune loe. not. a sues . in Aug. es p. 94.3 Vtile . M., xiiii. 1 h. v . e P. I. 4 Quaesit. per Epist. lih. II, cap. a , Ae Toga rom. 5 De re utatiatia , lib. I il . eor. Io.
107쪽
nem ex alio Statii testimonio. huic Ovidiano persimili, petitam sic solvit : e Νam si quis, qDum legerit veris sum Statii Sylv. lib. V Car. II , vers. 67 :
Nee saltem teneris ostrum puerile laeeriis Exuit e
n ostrum dicat pro tota purpura praetexta usurPara tum; respondebitur, togam quidem puerilem, id a est, praetextam indicari, cuius in limbo ostrum , a id est, purpura cernebatur, non tamen hoc dici, a totum Praetextam purpuream suiSSe. O . Idem de Iuvenali Persioque dicendum, qui ρογα rum Pro Praetexta usurparunt; ille Sat. X, vers. Ib4:
Ingenui vultus pner . inguntiique pridoris, Quales esu deret, quos ardens Ptimvra vestit.
Quum primum pavido ei Attis mihi mrpura cessit.
Igitur quum purpura simpliciter vocetur toga Praetexta . quae in extrema tantum ora purpuram Prae te tam, sive circumtextam haberet; quidni potuerityumum quoque dici tunica, quae in clam, tam lato quam angusto, purpuram gestabat 7 Licet enim nondum inter eruditos de claui sorma eonvenerit, uno tametivore confitentur, utrumque clavum latum otangustum suisse Purpureum , ac tunicae adsutum, UI
Oritur et alia quaestio ex eodem Naso his versu, qui nempe potuerit noster, equestri tantum sanguine pro creatus, DIABoiam induere tunicam . quae senatorii ordinis insigne passim habetur )2 Si Manutium audiamus , dicendum erit, e laticlaviam omnium fuisse,
108쪽
M qui vel patre senatore , vel equite nati essent; nonra quidem a primis annis per omnem aetatem. sed alira anno. quo virilis toga sumebatur. ad annum aetatis a Senatoriae, quo curiam ingredientibus remanebatia eiusdem tunicae ius: sin autem senatoriam digni a latern non adsequerentur, vel quia nollent, vel a quia non possent, lato clavo deposito, angustum a SNinebant. is Haec omnia doctus vir eruit ex hovoxidii loco; qui tamen eius sententiam evincere ne quit, quum ab exemplo singulari non valeat ad uni- Vel SOS equites consequentia, atque alia possit adsignari causa cur noster id ius habuerit. Lipsius vero rem strictius intelligebat, censens 'li ites Pomanos illustres tantum , qui non quidem Senatores, scd et censum habebant et spem senatoriae
dignitatis, ordinis etiam senatorii insigne . id est. Iairim Clavum gestasse. Verum vel ex hoc Nasonis eXemplo consulatur, siquidem id refert ad Augustum, qui anno V. C Dccx Lii lege in tulit . ut ex equitibus, qui non minus decies sestertio possiderent, eligerentur a magistratibus, e quibus tribuni plebis senatoresque fercnt, qui gesto tribunatu aut retinerent Senatorium ordinem si vellent, aut iterum rodirent adessu strem *. Iani vialem Hoster ex equitibus illustribus,
si quis unquam pluribus ante praedictam Augusti legem annis laticlauiam induerat. Alia proinde ratio
Casau bonus 4 autem lassus sibi incompertum eSSe. quo tempore coeperit mos ille Iatum clauu in cum virili toga sumendi. adfirmat tamen illud certum esse, ita
nempe fieri solitum in splendidiorum equitum liberis,
109쪽
P. OVIDII VITA atque id arguere quod Ovidius de se narrat hoc, quom
tractamus, Ioco. e Quod . ait, tactum esse certum estra tertio vel quarto anno circiter post Augusti in urbem ,, reditum a victo Antonio, uid est anno V.C. DCCxXVII, vel sequente. Dein addit: u Sive ex Augusti constitutiora ne, sive ex alius imperatoris innovatione, non ita sui tis hoc ius promiscuum , Ut sine cognitione principis is usurpari posset: quin patres id ab eo liberis suis, is quos destinabant reipubl. administrationi , pet is hant. D Ad eamdem principis indulgentium alii quo-
que Statium prae primis advocant testem qui lib. IV, SV lv. v III, ait, Vers, 59-62 :Quippe et opes et origo fluunt, hae 3 lampade prima Palestias intrare fores, hoe puhe sub ipsa . Si modo protia Maia iovieti Caesaris adsint Numina, Romulei limen pulsare aenalus.
ubi notant tria indicari necessaria equitum siliis , ut
ginem seu natalium splendorem; et 5.' principis indulgentiam. Hanc ut insuper confirment, et alia Proserunt exempla, quibus patet imperatorum benesciolatum clavum viris ex equestri Oi dine concessum. Sed quum et ex aliis quam plurimis constet, viros quoque haud natalium splendore claros laticlaviam , aC SEHatoriam dignitatem a principibus impetrasse, non video
quid equites splendidi hac in re peculiare habuerint;
a Tlieod Narcit. not. in Sti trita. Vespas. cap. x; AIber . Ruben. de re vestiar. Ith. I. eap. 34 ἔ Oetav. Ferrae. Analecti cap. 2o. a Sie serunt vulg. eod. at Casati bonus hos legit, titi et versu seq. pro h . Guartius vero hane et hos reali itiit; quod magiana in re erilieti in sex el. lociti. Frid. Cronosius. Diatrihe iv Stal. p. 238 . prohavit. titi et Aib. Rishen. lib. l. eap. ιέ: Geuartius seii. eensuit. Statium hae Glψa Meneeraii Oh filiolam recens nniam gratulati, quum duo ante si ii suissetit eidem nati; atque pocistam sub disiunctione et stiolam hane et ambos sticia tangore , ut dicat, ei no-hilitate in et opea permittere. mne, id est . filiolam prἱinis nuptiis palliti iuveni nube tu , nos vero, id est, mos filios latum elavum posse induere . eie.
110쪽
nisi dicamus liis latu in clavum sucile, et statim ac petierant, datum fuisse, quem alii vix ac magna tantum gratia obtinuerint. Vt ut sit, tria saltem vel ex Nasone nostro constant: a.' GIPluriam tunicam iam hoc tempore et splendidorum equitum, nec modo senatorum, liberis, sive natalium iure, sive beneficio et indulgentia . Concessam suisse; atque proinde, uti iam Lipsio et Rubenio notatum est. Dionem quid humanitus passum esso,
a Morio genere natis μονοις πως τοῖς ia του Βουλευτικουρυλου γεγενηράνοις permissum fuisse usum Destis senatoriae, antequam magistratum ullum gessissent, quo aduus in Senatum Paratiar. a.' Certum est, latum clavum illis datum in vem ordinis senatorii, ut loquitur Dio apud
dicitur κε χιάλιρχη ς ἐς βουλείας δεαδα; quique idem
procul dubio ac quem Suetonius 4 in nominatum Vocati tanum laticlauium; siquidem apud utrumque eadem res narratur. In eam enim senatoriae dignitatis spem Ovidius latum sumsit clavum , ut invicte docet mox addens, vers. 55, curia restialal, etc. 5. Ex hoc
nostri Ioco patet, eosdem illustrium equitum liberos simul cum toga virili laticlaviam induisse, quum ipsuhaec duo una iungat:
Libari, fratei sum a mihique toga eata Induiturque humeris eum liato purpura e MN.
Nec alio sensu hos versiculos intellexerunι viri magni, Aldus Manutius , ac Isaac. Casu ubonus β; quibus,