장음표시 사용
111쪽
Ac quamquam in forma harc duplex ratio sit, non tamen v ciaque a materia expetitur . Sed de his satis.
Materiam primam nec gigni, aut genitam esse , nec micrire, auinterituram rationibus naturalibus offendi, si revera a Deo opisce creata. p. XXII.
Vnc disquirendum virum haec rerum Omnium prima materia, quae sermar una natura sua expers est quidem , sed ad omnes p0tentiam habet, de propensionem,orta sit aliquando, oriaturque etiam an potius aete na, quae nullo umquain tempore genita sit,
aut gignatur, atque si gignitur, aut genita sit,utririn intereat, vel interitura quandoque, an interitus expers, & perpetuo duratura. Veteres physici omnes quam quisque reru mat ria polliit ingenitam statuere,ea Vt puto ratione, qua Arist. postea e D vlus, quod si genita esset, ex alia materia genitatiustet, siquidem ex nihilo gigiti nil potest. De Platonis siet
tentia controuersiam csic sunt enim qui aliquo temporis initio procreatam ab opifice statuant,vi Ficinus. Sunt qui pro creatam quidem, sed ab aeternitate. Verum aliter sentiendum, nempe ae Pei nam ab eo positam, nec ullo modo progo. ni iam , seu temporis initio,seu etiam ab aeternitate. Quod longa oratione in lib. de Dogmatibus ostendimus. Primum non interituram ab eo aperte traditum, deinde quamquanon ita aperte necgenitam. Quod dogma Aristot. probauit, atque apertius explicauit,& demonstrauit,ratione usus, qua eam nec gigni, nec interire prorsus ostendit. Videndii autem utrum ita res habeat, & quae in eius demonstratione insit usticacitas,possitque ne id alijs rationibus ostendi. Dupliciter autem hoc considerandum. Primum quidem natu - uno lumine, rationibusq; ex ea duntaxat petitis. Deinde
absolute,ac simpliciter,& omnino in se. Ac primo quidem
112쪽
modo,st quid statuendum aliter dici non potest quam materiam nec gigni, aut genitam aliquando esh, nec interire,
aut interituram,ut Plato, & Aristot. docuerunt. Altero modo non genitam quidem, aut interituram, sed tamen non aeternam,verum a summo opifice ex nihilo creatam,eandemque perpetuo mansuram, non natura quidem sua, sed creatoris benignitate, quod de mundo a Platone est traditum.
Nam quamquam in ea, quae in diuinis littieris descripta est
.a Mosermundi creatione nulla materiar prima facta est mentio,sed coeli duntaXat, & terrae, & eorum,quae eis continentur, sunt tamen alia in eisdem litteris loca, quae mundi ex nihilo effectionem doceant. Sed & illud, terra erat inanis, & acua , eam ante mundum conditum nihil fuisse aliquorum
sententia significat. Sunt& qui terram materiam prima interpretentur. Absolute igitur & simpliciter, quod Religio
veritatis magistra docet,materiam primam,ex qua est mun-dUS,Vna cum eo condi tam,& creatam tenendum, quod Platonis etiam decretum fuiste Ficinus sui diximus opinatur.
Naturae autem ratio aliter in onstrat, nimirum eam nec genitam, nec interituram, non item gigni,aut interire. Nec enim ei dogmati assentitur, quo aliquid ex nihilo fieri Religio c veritas tradunt. Unde physici omnes in id consense re, ex nihilo nil gigni . Nec eam inter creationem, & generationem, quae a Theologis traditur, distinctionem agnoti runt,ut creatio sit ex nihilo,generatio ex subiecto,at ille materia . Quam vocabulorum distinctionem unde acceperint ignoramus,siquidem non ex mundi creatione a Mose descripta. Nec enim illud, creauit, quo usus est interprcs, prodii-etionem ex nihilo significat. Nam ubi nos habemu3 cre uit, hebraice est Bara, quo omnis fere actio, & sormatio si-glaificatur. Deinde septuaginta interpretes verterunt i quod verbum facere signi licat. Rursiis eodem in loco subij citur Deum cete grandia creasse, item hominem, quae tamen certum est non ex nihilo facta. Illud vero proprie discit men inter facere,& creare,quod facere tam animatorum
113쪽
quam inanimatorum proprium est, at creare eoi si propriu, cluae propagatione generint ux , Sed quae causa tandem sucirit, qui hanc distinctionem inuexerit, creatio nunc viii 1 p tur,cum aliquid ex nihilo efficitur,factio, seu generatio cum ex subiecta materia. Creationem igitur veteres physici non agnouerim t. Non item Plato, aut Aristot. Quicquid enim fit,aut gignitur, ex subiecto aliquo gigni vQluerunt, quare materiam non gigni, nec genitam, ne sigigni, aud genita po-
natur aliam ant2 eam ponere, ex qua gignatur u au i genita sit,materiam opoxteat,de qua rursus eadem qus stio redibit, nec prima erit, quae prima ponebatur. Eodemq; modo nec interire,aut interituram. Quoniam quicqti id interit in materiam interit; nec enim in nihilumes abeunt, siquidem materia,ac mundus iam pridem desivissent. Si igitur materia intereat,in materiam interibit quare erit postquam interierit,aut aliae erit prima,de qua eadem, ut de ortu dictum cst, quaestio existet. Porro quicquid fit eX aliquo fieri, in omnibus patet, quae fiunt,seu simplici bris coi poribus, seu his, quae ex eis admixtis constant,lapidibus, stirpibtis, antinalibus. Omnia enim harc ex materia generantur . Patet id ipsinn, & lo, se magis in artetaehis, quorum nullum ex nihilo est , sed om
nia ex materia, quocu sique tandem modo ericiantur. Haec
igitur Aristo t. ratio efficax & firma . Cui hae ad ij ciuntur. Quicquid gignitur potentia antea fuit, quam gigneretur. Nam ii potentia non fuit, quod fieri non potuit, genitum est. Materia ergo si aliquando genita est, aut gignatur potentia extitit, ita ut actu materia non esset. Ac cum potentia illa in nihilo, aut non ante omnino esse non posset, in aliquo ente necessirio fuit. Idque cum nil prie ter maletiam esse queat,siquidem haec materiae natura, ut potcntia sit, amtea extitit, quam gigneretur,quod omnino dici non potest.
Nec satis videtur ut in potentia ut loquuntur 9 obiectiva agentis, seu opificis,quod Theologi sentiunt, extitit, nisi etiapassiva potentia ponatur, quae ipsum esse recipiat. Rursus ratione Averr. Si materia genita sit, eius generationis sibi e . etiam
114쪽
ctum aliquod fuerit noceste est,quemadmodum & cui iis ust. alia ami rerum generationis aliquod esse perspectum e b Ex
subiecto Ergo genita. Quare aut non prima aut erat aut quam gigneretur. Ex nihilo autem fieri non potuit, quod porteret,aut mutatum aliquid sine mutatione esse, aux intitationem in non ente recipi, quorum utrumque impossibule existimatur. Quis enim album absq; albedine , ah t.absq;
calore calidum dixetit Θ Ita igitur nec mutatvid sine muta rione . Nec minusabsurdum in non ens, aut nihilum mutationem recipi,siquidem non ens,aut nihil mutaretur. Alterum autem horum sequi eo patet, quod si materia genita est, cum antea non esset, aliquid in ea est, quod antea non erat,mutatum igitur aliquid. Ita aut sine mutatione aut mutatio in non ente. Additur ratio ex ericientis causis actione,quam materia,quod actu ex se non sit,terminare non pse
test. Siquidem cilicientis causis opus est, ut ex non esse actu ad esse ad tu perducat . . Nec vero , quod ens sit & adtu materia,sufficit . Nam non propterea actu est,nec qui cum ente actus conuertitur,enicientis terminus esse potest. Ille vero est in quem & potentiam ens ipsum diuiditur. Nam ex ea potentia in actum duci siqui a eius est formalis, aut a forma. Ac quamquam materia ens sit, a forma ut antea dictu est .diuersum, non tamen actu est, aut existit, nisi per formam. . Nec si ens ab esse derivatur, idcirco omne ens actu est ex se. Est autem per eXistentiam,qus aut ipsum est,aut non ipsium.
Quinetiam,quod aliquid absolute sit, non actu ideo est, sed quod actum in sui essentia includat. Quamobrem materia etsi sit, actu propterea non est, atque si actu est, actum in se includit. Sed de hoc antea satis dictum. Rurtiis si materia genita sit, aliquid erit magis potentia, quam ipsa, nempe subiectum,ex quo genita est. Potentia enim fuit,antequam gigneretur, & magis, quam postquam genitalest. Quare &potentiae eius subicctum. Nil autem materia magis potetia, Materia igitur genita non est. Quare nec interit, aut interire potest tum ob eam, quae ab Aristot. allata est, causam, tum
115쪽
Quod simpliciter ingenitum nihil potest interire. Atque hse
de materia dicuntur, Quod Aristot. dixit καταδύναμιν. i. quatenus potentia est. Nam alio modo oriri eam & interire, quadam tenus concessit, qua ex parte videlicet priuatione assecta est,quod ipse dixit id esse,in quo,Privationis enim merito aliquo modo interit, quatenus illa fornas accessu recta dit,quippe cum priuationi subiecto, ac numero eadem sit . Ita enim eius interitus fit particeps . Sed mirandum vide tur, cur non formae potius, quam priuationis interitu,&ortu gigni eam, & interire statuerit. Nam cum priuatio nonens per se sit, Ortus&interitus valde improprie particeps di citur. Quod incommodum in forma non accidit, quae est ens per se, & ad.quam tum generatio,ium interitus terminatur. Aliqui dixere proYimam dispositionem, quae est potentia proxima & forma opposita,quae inest materiae,per pri uationem intellectam . Sed patet de hac forma nec ferinonem factum, nec priuationem dici. Privationi igitur potius,quam formae tributum est, quod illa a materia subiecto ut diximus) non differat, ac libi etiam vicissim caetera, quae sua sunt,communicant,veluti priuatio materiar, quod sit no
ens, materia priuationi,quod aliquo modo ens sit .Quod au-aem Simplicius attulit, non satis nempe priuationem in ma-.teria,ut in subiecito csse tormam non item. Immo vero ratio haec contrarium docet. Nam forma in materia ita inest, utcsse e ribuat. Quod autem in subiecto est non item,potest
enim absque eo,subiectum manere, atque consistere. Formae igitur potius ratione,& interibit,& gignetur, quam priuationis. Illud autem priuationis interitu materiam interi- re,quia formae accessu abscondatur,qui est quidain veluti interitus,non satis physicum, aut subtile. Nam cum materia perpetuo sub sorata sit, perpetuo erit abscondita. Ex acci
dcnti igitur hoc,qui dictus est,modo materiam interire A ricto t. voluit,per se & abilia te minimc,quod ipse dixit secudum potantiam, quasi dixisset sua vi, & natura, quae in potentia posita est. Ali vero potentiara hanc interpretari suci
116쪽
materiae naturam, &inde terminationem,quae numquam deficiet, ob id, quod formae, quas recipit, certo numero non
claudantur. Dictum est autem, quoniam potentia in eiussit essentia,&ab ea numquam excedat, ut secundum ea nec oriri,nec interire dici possit. Ita cum duo in materia insint, priuatio & potentia,illius ratione interitus fit particeps,huius minime. Atque hoc modo interpretatio haec locum aliuquem obtinet. Hunc porro interitum per se materiae congruere dici posse censet Simplicius, nec enim alicubi legi ea
ex accidenti interire. Ita illud eo in loco κα τὰ μὰ τὸ ἰνιμ, qΤad priuationem referimus ad materiam accommodat. bed patet,si priuationis ratione materia interit, eam per se non interire. Nec si expressum non est eum ex accidenti interitum esse,ideo talem non intelligi debere. Verum hic interitus et,quae de materia demonstratur, aeternitati nil obstat. Nam quod per se est inquiritur. In Aristotelis autem hac demonstratione Philoponus notauit, materiam secudum tempus quidem ingenitam dcmonstrari, ita ut nullo tempore umquam esse inceperit, non autem quod a causa non proficiscatur. Duabus enim his modis generatio dicitur, tum ea, qua aliquid,cum non erat,in lucem editur, tum ea, qua causam habet, aqua extitit, etsi numquam inceperit,ut Platonici fere omnes mundum ex Platonis sententia genitum contendunt. Hoc igitur secundo modo materiam ingenita non monstrari,idque perspicuum esse,ium rationibus, quibus nunc utitur,tum his,quae alibi tradidit. Nam cum dicitur, si materia genita sit, fuisse antequam gigneretur,perspicue patere, tempore, non autem ex causa ingenitam monstrari. Alibi vero traditum omnia a primo principio pendere, ut in duodecimo primae philosophiae. Item elle a primo omnibus derivari,alijs clarius, alijs obscurius. Quae si de rebus omnibus dicta sunt,materiam prima minime exclusam.
Quorum Philoponi dictorum cum aliqua certa sint,& vera, aliqua tamen dubia. Illud certum mate iam nullo temporis initio monstrari. Dubiti vero viiii eum generationi S, quae a
117쪽
cansa ess, modum Aristot. tradiderit, tametsi multi ex eius sententia id censeant, nosque etiam cum eis alias consensimus. Sed de hoc ortus modo in his,quae de mundo,fusius dicetur. Nam qui ex primo de coelo astertur locus,ad mortalia,& sublunaria maxime attinet, atque si ad aeterna & coelestia,ob id dictum videtur, quod a prima causis ut conseruante dependeant, quomodo & locus ex primae philosoph. 12. intelligendus. Nec quod motus ingenitus sit,& tame a motore proficiscatur argumentum eo axest,eum generationis modum ab Arist.ut Simplicius opinatur, traditum. Nam motus accidem quiddam est, qui nisi fiat, qualis qualis statuatur scu aeternus,seu genitus esse non potest; Quod de permanentibus minime dicendum. Non item illud verum, aut firmum, quod idem author tradidit , materiam in se solum &in sua communitate aeternam demonstratam, hanc vero & illam veluti aeris,& aquae gigni & interire, quomodo & sommas,quibus formatur,&indiuidua existit.Vnde et si quis primum corpus materiam dicat, illud quoq; ut commune cit, incorruptum esse. Aquar enim corpus v na cum suis qualitatibus in aeris corpus 3c qualitates, ut tale est tantum, no quatenus corpus mutari .Haec inquam prorsuS non vera. Nam
materia non in se selum , &in sua cominu uitate aeterna est, talisque ab Aristo t.ostenta, ed singulae ctiam eius partes. Quae nisi aeternae sint, nulla erit aeterna, cum in partes ea diuila sit,& tota elementorum sermis subiecta. in se vero intelligentia solum concipitur. Nec aliquid impedit, quod aut exsormis indiuidua esticiatur,au t aer in aquam,vel contra mutetur. Aer enim in aquam mutatur materia manente, nec genita, aut corrupta. Quaecunque ergo materiae portio sterna est, ut tota. Aliae materiae non prinare aeternae non sunt, ut elementa,quae continenter oriuntur, atque intercunt.
118쪽
Dubitatioues contra materiae primae aeternitatem, earumqueselmnones, si iter es rationum, quibus aeternitas eiusdem monstratas. Cap. XXIII.
β' ς' g hqης, quae monstrata est, male
riae deternitatem dubitationes existunt. Primum Simplici), quod aut is genere , & in se aeterna sit aut in indiuiduo.Si in genere, . nullum fore inter eam, & formam discrimen, quoniam & illa interitus in genere sit expers. Si in indiuiduo futurum ut deperdita hac formaniateria ei subiecta superuacanea sit, utpote nullius materia, quatenus erat illius. Formis item indiuiduis, quae illa rem nente intereunt, praestantiorem fiat iuram. Deinde Philopo ni,quod Aristot demonstratio eo axiomate, quicquid fit ex subiecto aliquo fieri, & nil ex nihilo, nitatur, quod tamen a vero abest. Aliqua enim, quae ex nihilo oriantur, Aristotele etiam fatente est ut anima sentiens, & omnino formae omnium animalis partium, ut ossi carnis, &cceterarum. HaScnim ex temperamento non existere, sed ab ipsi uniuersita
te in materiam eYtrinsecus immitti, ex non ente omnino procreatas .. Ex temperamento corpus ad animam tantum
accipiendam idoneum reddi, sed temperamentum animam non esse. Quomodo nec harmonia chordae est, aut ex cho dis, sed a musico in eas extrinsecus immittitur, ubi ad eam accipiendam eas praeparauit. Nec vero fieri posse ut deterius praeliantioris causa sit, nempe animae elementa. Quemadmodum ergo haec OX non cnte omnino procreantur, ita nil Vetare, materiam ex nihilo genitam nulla alia posita materia. Perspicuum quidem esse rerum singularum materia non
gigni,quia compositum sic,quod gignitur. Ita Philopontis cutis postremum hoc di et uni Simplicio penitus aduersu inqui materiam hanc,aut illam noluit gigni. Dubitatur item ex Aristotcle tertio de Coelo, qui ait generabilium,& corru-
119쪽
ptibilium principia generabilia, & corruptibilia esse. Cum
ergo materia generabilium principium sit generabilis erit. Deinde ex Averroe primo Physicor. subieetu in eis iis,quod
in rei veritate generari dicitur. Est autem materia prima subiectiun primum. Quod etiam in alteratione patet, cuius subiectuin alterari dicitur. Nec aliter ratio eXigit, quando subiectum G eo,quod in eo inest nominatur,ut album ex albedine. Cum itaque materia generationis subiectum sit, generari concedetur. Nec enim subiectum forma est, aut compositum, quae durante generatione nondum sinat. Materia item rerum aliarum δρ generationis, & interitus causa est,
quare&ipsa hasce mutationes participabit. Hae igitur sunt de hac conclusione dubitationes. Ad quas dicendum, primum quidem ad Simplicium,non ut ipse res,ondit, in genere,&in se materiam aeternam, in indiuiduo generabilem, sed utroque modo Cut antea dictum est) aeternam. Nec tamen ob id rinae similis est. Nam nulla irma communis est,quq
in partes diuidatur, quomodo materia. Nullum item inco- modum aliquod aeternum non artemo esse vilius, ut coleste corpus anima sentiente. Potest igitur materia, quae sermis vilior est,aeterna esli:, cum illae non sint artern te. Philoponus autem decipitur, quod pii tet sermas ex nihilo creari, extrinsecus in materiam immissas, quod falsum csse in lib. de Dogmatibus docuimus, docebimus etiam in progressu,in disputatione de formis. Nunc quatenus ad rem conducit, dicitur animam & omnino λrmam omnem materialem potentia in materra inesse, de vi agentis idonei ex illa potentia in
actum duci,nec eas in materiam praeparatam eYtrinsecus infundi . Nec idcirco ab elementis solum sunt, quoniam effectrix causa requiritur,quae & materiam praeparet, & sermas ex eius potentia extrahat. Nec aliter artis ex facit . Cum enim harmonia in chordis, &aere potentia sit, eam ex illa potentia educit, nec in eas extrinsecus immittit. Quod si dii bitationem remanere obiicias, quoniam serma omnino in materia, ut ex sui parte non fiat,ideo eX nihilo, occurret,
120쪽
dum , dicendumque formam,etsi materiam, ex qua sit, non effigat,eam tamen in qua potentia sit,ut ex ea educatur, exigit . Formae igitur cum fiunt, omnino materiam requirunt. P terea formae proprie fieri non dicuntur,sed compositii. Verum materiam, quocunque tandem modo fiant, requi-1ut,ita & materia,fisaei a sit, aliam materiam ante se habuit, ex qua est facta. Rerum autem generabilium principia generabilia sunt ex accidenti. Non enim per se,quod alia haberent priora, ex quibus per se gignerentur. Principia i te propinqua generabilia dicuntur,veluti elementa, non autem re mota. Subiectum etiam, quod generationi subi jciatur generari dicitur, non quod generationis terminus sit, aut generatione acquiratur,quomodo & alterationis subiectum. Fieri etiam subiectum dicitur, quod actu id fiat, cuius subiectu
est,ut aes fit statua, non autem fieri ab olute. Ita quoquo modo in generatione materia nominatur. Quamquam ne
ex eo quidem omni, quod in aliquid recipitur,id nomen recipit, veluti ex actione id, quod patitur nomen non hab i. Aetionem enim in se accipit, nec tamen agere dicitur . Est autem materia rerum omnium ortus, & interitus causa obpriuationem,& potentiam adiunctam, sed inde non fit ut ipsa oriatur, aut intereat. Inquiunt alij subiective causiam esse non formaliter, quare non essici ut idem ipsa perpetiatur. Sed de hoc quemadmodum sit,mox paucis agendum. Illud nunc superest, ut quando hoc de materiae arternitate decretum naturς quidem consentaneum, sed tamen absolute ΑΙ- sum esse,& cum Religionis decretis pugnare diYerimus , quemadmodum argumentis eam monstrantibus respondeatur, doceamus. Ac primum quidem ad Aristot.rationem dicendum in generatione quidem omni, qus vere generatio est,ac motu quodam eficitur,quaeque agentis naturalis propria est subiectum,& materiam requisi, ex qua id fiat, quod gignitur. Sed praeter hunc alium eine generationis modum, quem nostri vidi Aimus creationem nominarunt,qui absq; motu est, nec subiectum ullum, aut materiam requirit, solius I