장음표시 사용
121쪽
Ilusq; Dei omnipotentis proprius est. Cuius potentia tanta est, ut non soluminens agere possit, sed etiam si dicere liceat,in non ens. Quod admirabile quidem non solum est, sed omnem etiam stiperat admirabilitatem. Nam si cognitionis anticipatione ea, quae non sunt prouidet,haecque ipsa sibi vendicat,non minus quam ea, quae sunt,nimiru quoque in ea agit, faciendo ut sint, cum antea omnino non essent. Quae reS, quamquam maximae subtilitatis est, humani capitis ambitum, & fastigium excedat, electa tamen a Deo ingenia, ac iudicia quaedam tum hoc, tum alia eiusmodi intelligunt, eorumque cognitionem caeteris minus eleetis comunicant. Materiam igitur ex nihilo creauit, non ex ulla alia subiecta materia. Itaque nec fuit, antequam fieret, nec fuit potentia in aliquo subiecto,quod nullum erat,sed in mente
tantum opificis,& huius mundi exemplari. Nec aliquid in
ea creatione mutatum est,nec omnis mutatio rei est subsistetis, sed contrariorum tantum. Contradictoria vero subsistes nil habent,cuiusmodi est, creatio,quae est inter non este omnino & esse.Qupd si fuit in aliquo mutatio cognitionis fuit,
qua esse cognitum est, quod antea non erat. Quod rci creatae tribuere si quis vcli t,ut quae nunc sit, cum antea non esset aequi uoce id fiet. Nam csse mutatum nil dici potest, nisi sit,& ex una affectione aut omnino forma in aliam transeat. Ita ad Auer.dicitur.Potuit etiam materia quamquam ex se actu nil sit,eorum, quae sunt eficientis actionem terminare, pra sertim cum formis priedita simul crearetur. Nec enim spatio temporis informem mansisse cut Plato censuit) credendum est. Atque cum ex nihilo hoc modo creata sit, nil potentialius ea extitit, ex quo fuerit creata. Haec igitur pro materiae cx nihilo creatione Omnipotentis Dei propita.De cuius omnipotentia in cffabili,nemo tam magninca,excelsa,& immensa cogitare potest, quin longe maiora maneant cogitanda . Ad hanc vero veteres sapientes uno sinsu, ac ratione ducti minime peruenerunt.
122쪽
Materiam primam impassibilem esse, licupati ei attribuatur, ac rerum sin quibus est , perpessionis, s omnino interitus , atque etiam caseussit causa. Cap. XXIII. On solum autem ingenita materia est, &ab interitu libera , sed omnium etiam earum mutationum eXpers, quae pernicie aliqua, aut incommodum ei possint afferre . Nec enim augescit, aut imminuitur, sed eadem semper mole permanet, nec quod ad rerum perpetuum ortum aliquid ex ea capiatur, propterea decrescit,aut quid de ea decedit. id enim semper sumitur,qd' alterius erat corporis cuius forma interi jt.Formas duntaxat mutat,eas vicissim accipiens mole, ac substantia semῖ seruata . Ac quamquam in nonnullis amplior fieri, aut augustior vi detur, ut cum ex igne fit aer,aut contra. totius tamen uniuersi habita ratione eadem eius moles perseuerat. Contrahitur quidem cum ex igne fit aer, quod ex maiori ignis portione minor aeris,ob eius crassit iam fiat,quomodo & extenditur, cum eX aere ignis. Sed in neutra mutatione de eius substantia aliquid deperditur. Ac cum alicubi contrahitur,alibi extenditur, & contra,ne aut vacuum si in rerum uniuersitate, aut corporum penetratio,sed ne alteratur quidem quomodo materior secundar,quae alteratione tandem in interitu a eunt, veluti elementa, quae per alter ationem antecedentem
intereunt,similaresque partes in animantibus, & stirpibus. Materia prima alterationis quidem subieetiam est, sed per formam mediam,cuius numquam est eXpers, idque co modo, ut ob eam nil perpetiatur. Nec enim alterationis subiectum proxiliati materia est, propterea quod actu id esse oportear, quippe quod mouetur est&actu, alteratio autem est motus. Nec generans in materiam proxime agit, sed alicuius semper sorma intercedente,veluti si ignis agit in aerem, non in materiam agit,sed in ipsum aerem, cuius forma cum decedit
123쪽
dit,eo ipso ignis forma succedit. Nil igitur perpetitur materia, aut sionem aliquam ab agente aliquo accipit, aut ab his,quae in eam accipiuntur,sormis. Quod a Plotino praeclare admodum traditum est. Quae enim ait) materiam intrat nil eam penitus laedunt. Namque horum impulsus ad eam non attinent,sed potius vicissim . Calidum namque ledat frigidum , & album offuscat nigrum, vel si commisceantur, aliam quandam conficiunt qualitatem. Ita materia non patitur, sed patiuntur ea,quae commiscentur. Quibus verbis passionem,& lanionem a materia remouet,&his tribuit,quq in eam accipiuntur. Et recte quidem, si recte tamen res intelligatur. Contraria enim etsi vicissim a sese non patiantur, se tame pellunt,atque interimunt,quippe quae simul cohaerere non possunt. Quo mutuo pulsu materia nil laeditur. Rursus materiam quolibet accedente nil ait consequi, nec
abeunte,quidpiam deperdere, sed semper quod suit, permaneret, &perseuerare. Quid enim formae accessu ad eam accedat Θ Quid item recedente ea, ex illa deperditur, quippe quae potentia semper est,& ex ea numquam excedit. Adtuquidem illud fit,cuius forma accipit, sed id quod erat, nempe potentia,non mutatur. Cumque aliud actu esset, veluti aer,nunc hoc ericitur, nimirum ignis, hoc ipso, quod erat,
sub aeris forma, ignis sormam accipiente. Quare quoquo quidem modo deperdere aliquid,& aliud acquirere dicitur sed ad naturam tamen suam, ac essentiam simpliciter nil accedit,nilque de ea decedit. Quod speculorum similitudine
ostenditur,quorum ea est natura, ut ab eis, quae in eis apparent, imaginibus,perpetiantur. Ita igitur materia a formis, quae in eam accipiuntur,nil patitur. Sed similitudo dogmati Platonico est consentanea. Nam eas,quae materiam subintrant,formas Idearum imagines esse Plato censuit, materia. que veluti speculum, in quo videantur, quod longe minus, quam alia specula ab his,quorum imagines apparent,perpetiatur. De quare in progressu cum de sorma dissereretur, di in secundo etiam de Dogmat.Aristot.au tem haec similitu
124쪽
go non probatur. Nam Ideas sustulit,& formas,earum imagines esse non statuit, non item speculum materiam. Quae Omnia rectius,quam Plato,ut suo loco docebitur. Videtur vero,& re ea ab illo dissensisse, quod materiam perpeti di κω rit, hocque eius esse proprium, quo a forma, cuius propria actio est,differat. Sed re vera non dissens t. Perpessionemi enim latius usurpauit,nempe pro receptione. Quomodo vero a formis materiam pati censeret, quam ab eis perfici, ab actu videlicet potentiam tradidit. Quod si passio nomin tur,alterius certe est generis,ueluti&id, quod intellectui, &sensui tribuitur. Materia igitur formas accipiendo vere, ac proprie non patitur, nec laesione ulla afficitur, quin potius perῖcitur,nec aliquid deperdit, sed id semper permanet,qcrerat. Sed illud admirandum, cum nil incommodi ipsa percipiat, nec patiatur, aut hedatur, causam tamen esse, cur ea, quae in ea insunt,aut ex ea constant, patiantur, dantur,magnisque incommodis afficiantur. Quod in omnibus rebus materialibus aperte constat, quippe quarum nulla est, quae non alteretur,& aliquid omnino perpetiatur. Ita elementa vicissim agunt,&patiuntur . Resitem aliae ex eis admixta Ob eam alterantur. Quod cum multis alijs loci tum primo de ortu, & interitu, di primae philosephiae nono praeclare
Aristot. tradidit,hancque causam esse voluit, cur quae a materia sunt liberata nihil alterentur, aut omnino patiantur . Adeo autem a materia proficisci hoc statuit, ut quae unam eandemque materiam non habent,ea nec vicissm agere, nec perpeti voluerit. Fatigationis item omnis causam esse censitiit,ideo coelum motu suo perenni non fatigari, nec timen-du m ut ob laborem,aut fatigationem ab eo desistat,ut coeterae animantes consueuere, quod videlicet illud huius matruriae expers sit,quamquam alia diuiniori, ac praestantiori constans. interitus tandem rerum,& ut non sint, haec ipsa causa est, ut ab eodem Aristot. cum secundo eiusdem operis de ortu,& interitu, tum priniae philosophiae septimo, & alibi etiatraditum est. Quare cum tot tantorumque malorum maturia
125쪽
ria causa sit, & author in rebus naturalibus,peccatum origi nate a doctissimis nonnullis viris vocata est. Sed horum omitium causa quaerenda, & explicanda. In libro de Longitudine , & breuitate vitae, ubi animatorum interitus causa imquiritur, contrariorum merito in materiam refertur. Mattariam enim habenti, ut aliquod contrarium non insit fieri noposiῖ materiamque ipsam contrarium aliquod protinus consequi . Contraria autem 5bi vicissim interitum procurare, omnibus notum est . Ex contrariis autem in materiam hoc referri,idque ratione,inde potest intelligi, quod coelestis ma teria contrariorum expers cum sit, nullius coelo interitus, aut prorsus incommodi causa est. Non est igitur id materiae,quatenus materia est,proprium, sed qua ex parte talis, nempe generabilium, quae contrariorum est receptrix. Stanon haec duntaxat contraria, quae vere contraria sunt,ut calidum,& frigidum tanti mali sunt causa, veru metiam priuatio,quae materiam perpetuo comitatur. Eius ergo merito eorum, quae dicta sunt, causa materia dicitur. Atque hoc maleficium est,quod ei ex Aristot. antea tributum est. Peta pessio igitur omnis,fatigutio,alteratio, laesio, incommodiique omne contrariorum, ac priuationis ratione materiae ascribi, tur. Sed praeter haec sua est ipsit is natura, quae potentia est, nec aliquid actu est,qua potentia ericitur, ut ad formas accipiendas habilis sit, &propensa, nec eas, quas habet, semper retineat, sed versatilis, & Prothei more nunc his, nunc illis subi jciatur, quod non solum naturalis materiae propriu est, nec etiam quoquo modo artes adtorum, ut primae philoso phiae septimo traditum est. Hanc ob causam coelestia, qus huius generis materiam, quae natura sua potentia sit, non habent, nisi ad locum,& ubi,quae eidem semper formae subiicitur,nec ex una in aliam mutatur interire,& desinereno posssunt. Ob hanc potentiae natura casus etiam causa materia dicitur,& omnino eius, quod est ex accidenti,quod nec sem Per , nec plerunque euenit. Quam ob causam casu in ipsumia coelo similiter non esse secundo de Coelo Aristot. tradidit.
126쪽
dit. Eius autem quod ex accidenti contingit materia causa est,quae aliter quam ut plerunque fit sese habere potest. Ut cum materia haec apta sit admittere ut hi digitis quinis generentur,interdum etiam senis, aut quaternis, causa ea est, ut hoc accidens existat. De qua re in sexto de prima philosophia . Nemo autem miretur ab his omnibus, quae dicta
t,materiam liberam esse,quar csteris tamen rebus eorumst causia. Nam & contrarium nullum ipsa habet,cium tamen terorum contrarietatis author sit. Cotrarium autem nullia in materiam habere dictum est,ut quae esset omnium receptriX,nec posset in rebus, si contrarium haberet, Ut pars e rum consistere. Vnde hi merito commendati simi, qui cum materiam corpus aliquod fecissent,contrarietatis quam mi ni me particeps fecerant. Sed cum eiusmodi sit nil tamensiose accipit,quod aut contrarium, aut oppositum aliquo modo non habeat. Ita rerum contrarietatis videtur causa, corumque etiam malorum,quae a contrarietate proficiscutur, cum tamen ab eis libera permaneat. Quoniam autem materia quemadmodum patiatur, & non patiatur diduim est, illud addendum eam nun agere, quod quidam putarunt . Nam licet aliquid, ut forma sit conferati, quippe quae subicictum eius est. nonaeo tamen ipso agere dicitur. In materis enim 'genere nec esset ei tis causa est formς.Potestque, Vnum ex priniacipijs esse,licet nil agat. Nec enim principia omnia
vim agendi habent, neque eorum est ratio. Materiam
127쪽
Mauriam primam unam numero esse, non olum priuati e . sed etiam mi loquuntur positiue,contra Averrois sistentiam. Cap. XXV. 'Na autem omnium, quae oriuntur, &inte reunt, materia sit, necne inquiritur. Nam
plures esse aliquis dixerit,non quidem in rebus singulis, ut plenum de inane Democri tus,& quattuor elementa Empedocles, similaresque partes infinitas Anaxagora sed in diuersis,ut una in nonnullis insit, in alijs alia. Ac ea quidem
non proXima, quomodo carnis materia est sanguis, aut foetus semen,seu menstrua,sed remota,& penitus prima. Nam proXimam materiam unam omnium non esse, sed cuiusque suam omnibus constat. Dico autem proximam, quae eadem prima,& remota non est, cuiusmodi materia,de qua agimus Clementorum. Haec enim una in eis cum insit,eorum rati O- ne &proxima est,& remota, si tamen remotam nominare liceat, inter quam & illam nulla alia intercedit, & ex qua una constituuntur. De hac non adeo constat, utrum una sit, an plures. Scd in&ipsa non una potest videri. Alia ignis enim materia, alia aquae,alia terrae videbitur. Vnde & Plato cum Pythagoricorum rationem secutus, ex triangulis, veluti exprima materia elementa conficit, non ex hisdem omnia conficit,sed terram ex aequi cruris,caetera &scatenis. Quinetiam atomorum authores non ex hisdem specie atomis Omnia generant,sed ignem exacutis, terram ex obtusis. Cum igitur ignis, terra,&aqua tantopere dissideant, nempe crastitie, &tenuitat mobilitate,& inertia,ad motumque inhabilitate,
alijsque dii ferentijs materis quodammodo proprijs,non eadem omnium materia este videbitur,nec solum numero nota cadem, sed neque specie. Nam numero patet eandem non
esie, cum ne in ignis quidem, aut aeris diuersis partibus numero x na, eademque insit. Quod si omnium una specie,&cllcntia
128쪽
evritia esset materia,&immutari omnia in sese vicissim possent, & omnitum, quod ad materiam attinet; eadem esset es sentia. . Sed nee omni vinii a lam: est intia,nec item in erimnia mutantur. Nota ensin calidum in humidum, alit colitra, nec oleum in vinum nec pleraque alia in alia . Quorimi autem eadem materia est, ea vicissim in se mutari, secundo de ortu traditum est.iAristot. tamen,&Peripatetici omne I Resse doctierudit, oueius quo unitatem elementa ex se vicissimoriri, interire nius nunc formam ea accipiente, do a terius. Quin & in ea nihil esse,cuius merito ab alia differat, siquidem differentia omnis a Qrma stimatur, quam nullo mox se,&sibi propriam obtinet . Ita res controuersia, di dissicultatibus plena non immerito videtur. Quae controuersiadimultasque omnis tollitur,si materiam hanc, quae princi pium est, duobus modis considςremus. Vno in se, & secundum naturam suam,vi Ormarum omnium expers,nec quid,
nec quale, nec quantum actu, sed omnia potentia. Altero ut nunc estisenis ecque fuit,& erit, inrmis substrata, a utique omnia , quar in hac generabilium rerum sunt uniuersitate. Priore m odo materia una est,non specie solu in sedi etiam uidi mero, nec priuatille tantum c ut loquuntur ) ac cum Averr.
permultrsent riseel etiam quoquo modo pousive. Posteriore modo plures numero materiae fiunt , specie, ac ratione
eaedem unius in eas diuisis portiones pro tormarum,quibus subi jcitu numero,ac multitudine. Atque hoc q idem priumum constad. Nam corpor haec orbi Lunaesubpiecta, qua ex materia ut parte sui composita sunt, intor se disiunguntur,nec sint continua, quamquam ne vacuum aliquod interceptum ponatur contigua. QMd corporum disiunctio tum formis diuersis intelligitur, tum ex locorum mutatione, cum ex uno in alium transferuntur alijs manentibus. Nemo autem eandem numero materiam in corporibus inter se disiuncitis posuerit. Sed dubitatio est, an port1ones illae ut numero,ita specie,ac ratione inter se differant,nccnu. Nam videntur differre ob eas,quae antea allator sunt,rationes, quodH nec
129쪽
nec omnium una sit mutatio,nec eadem specie essentia,quae tamen essent si nullam portionibus illis speciei , & rationis differentiae aret. Quin & habilitates diuelsae,acp'tentiae in eis videntur inesse, per quas abas, & alias sorinos accipiunt. Ob has igitur habilitates, atque potentias ratione inter se different. Sed aliter res habet, omnino enim eiusdem speciei sunt, ac rationis. Nam sormis: elementorum solis proxime subiectae sunt, & per eas caeverisi . Semen ta autem vi cssiim omnia in sese mutantur, quamqctam alia facilius alia difficilius. Quae mutua mutatio esse non posset,nisi estisdem rationis materia constarent. Quae ait tem in sese Adn mutantur, ea aut contraria non sunt, quae in sese mittari non possimi et calidum & humidum,aut mista sunt& composita alijsque elementorum formis, alia otia quani prima a retia curistantia, quae mutari in sese nisi diuersis mutationibat non possunt ; GeneraIes etiam proprietates in eis portionibus eaedem insunt, velu ti ingenerabilitas, in- eorruptibilitas,aeternitas, contrariorum receptiuitas,&cius generis aliae . Habilitates autem,aut potentiae diuersis, aut
nullae sunt, ut antea docuimus,au t ex agente causa, quae illas praeparauit, quarum vis tanta non est, ut speciei, ac rationis in mareria diuersitatem inducat. Materiam autem,&quamcunque eius portionem ad omnem clementi formam accipiendam ex se aptam diximus, cum etiam aequaliter contraria respiciat,& recipiat,ut secundo Physicorum Averroes tradidit. Nec vero si eiusdem speciei, ac rationis materia inomnsbusqnsit dcirco omn iure, eadem essentia. Nam ex materia essentia non est, sed exforma, quae rei ratio est; &ut dicitur quidditas, vel ut Arist tele; m τί si Ac quam quam essentiae pars poneretur, ut quidam censent, ne illiud quidem consequeretur. Minus etenim princeps pars esset, forma principatum obtinente . Quomodo autem speciei eiusdem materia dicatur, cum species non sit, mox creplicabimus. Nunc alterum membrum doccatur, materiam in se , ut informis est, unam numero esse, idque positive, quod
130쪽
Averroi maxime absonum videbi Iut . Nam priu*tiue quidem id concedit, omnium , scilicet formarum priuatione auimo conceptam una numero iremanere. Sed positi uenon concedit, quod unitas sςcundum numerum positiva forma proficiscatur, quae o esse ita & unitatem cuique rei imparxitur. Asi quemadmodum per formam suam qu pdq; est, ita N: numero unum. Quamquam alij in aliud rei eru Ah, seu materiam, seu qualitatem , seu quodcunquo iud indi ividuationis ut loquuntur , principium ponunt. Nam cum individuum unum numero proprie sit, idem videtur, per quod individuum, & per quod numero unum est. Sed
in compositis,quae ex materia, & forma constant locum hoc habet . In simpli uibus non item, cuius inodi sunt maturi &forma. Nam quamuis sorma,&numero una, & indiuidua, non. tamen per aliquid aliud,sed per scipsam dicitur, alioqui concretione quadam constaret. Atquc haec Aristot sentcntia est, primae philosophice Oectatio ad finem, quo in loco tametsi de generibus primis, quor hoc ipso quod sunt, nec per
aliquid aliud unum sunt, loqui videatur, ad Omnia tamen ., quae comptaita non sunt, si monem xcieri, ut quae materia omni de sensili,&intellectili destituuntur. Ita humi omineiusdem primae philosephi paraphrasi tradi. primo de stib-st viijs separatis unum numero interdum dici statuit, idq; verius, qu am de alijs formis, quod & qualitate, & quanti tale sint indiuiduae, Ira igitur & materia prima unum numero dicetur, idque persi & ex se non pcr vllam formam, quam nullam propriam accepit. Dico au tem cX se, di per se, quatenuS ens est, &substantia, a λrma item coalestiuui materia dii ferens, & prorsus diuersa. illud quidem iacendum non este eam unum numero omnino , ut compositum
individuum, quod ei illoc aliquid, & per se consistit. Sed
quomodo substantia est, ita di unum numero . Elt autem substantia positive, licci non actu formata . Nec enim ita priuata intelligitur, ut substantiae rationis expers intelliga tur . Est ctiam unum naturalium rei iam principium,eaque H α nu