장음표시 사용
151쪽
calor tametsi calor seiungi ab eo non interema te, non potest. Quin & forma a matcria remanente separatur, estque materin eius subiectum, non quod ex ea, & illa concretum est, Inseparabilitas igitur nil confert. Omnino enim si a cidens forma sit, cuiui unque accidentium generis sit, materiae proprius actus non erit, quare per accidens quiddam ex utroque existet. Ac cum materiar natura potentia se, quomodo actu omnia fiet, si qualitas tantum inseparabilis sonma statuitur Z Arte autem constantia cum nisi ex materia naturali esu possint, quatenus eX ea constant, ad substantiam attinent. Sed cum ex forma res qbi que sit, & nominetur,& in genere ponatur, in accidentibus quodammodo num rantur. Nec omnino alaefactorum , & naturalium caderi est ratio. Illa enim a naturalibus materiam mutuantur, haec ex propria, & natiua constant . Nec forma ulla, quemadmodum nec anima, temperamentum est, aliquod est, sedcx temperamento in mistis existit, idque consequitur. Nam clementis ita inter se temperatis auri forma, aut argenti oritur, quae forma eorum ita missorum entelechia est, non autem temperamentum. De qua re in progressu, cum cuius
generis substantiae firma sit, explicabitur . Qitie ergo anica pro Aristoteli dogmate allatae sunt rationes vim suam &sirmitatem retinent, nec aliorum tutionibus aut rationibus ullo modo labefactantur. Quare perspicuum rem net formam substantiam esse .
152쪽
Rationum, quibusformam si Uamiam non esse antea ex v terum sententia collectam es, solutio. p. III. Eli quum est , ut quae contrarium videntur docere rationes diluantur,nilque relinquatur, quod huic dogmati, formam scilicet naturalem substantiain esse,osticiat. Ac pri mum quidem dicimus,si materia aut subiecto, quae accidentium natura est,s Orma inhaeret, nec absque ea per se consistit, non idcirco a substantiae genere excludi. In materia enim,non ut accidens, inhi
ret,sed ut actus inest in eo, quod potentia est: e quibus duobus unum per se potest eXistere, quod e subiecto, &accidente non potest. Plurimum vero interest utrum aliquid in ali quo,ut in subiecto accidens insit,& ut forma in materia. Accidentis enim subiectum antequam id accipiat,actu sit oportet,nec visit,ei acceptum rcfert, aut ab eo aliquo modo adiuuatur. Materia vero ante formae receptionem potentia tantum est, non adtu, ut quae existat a forma accipit, quamquaens ab illa diuersum est. Quod si accidentia sint quaedam, quae corporibus, in quibus ut in subiecto insunt , ita ut sint conferant, ut sine eis esse non possint,cuiusmodi figura & color, non ita tamen conferunt, ut forma. Nam ut subsistant quidem aliquid efficiunt, sed non ut hoc aliquid sint, quomodo forma materiae conducit. Nec enim materia ante sormae aduentum hoc aliquid esse aliquo modo dicitur. Non igitur, ut in subiecto accidens, in materia forma inest, sed ut
perfectio in perfectibili, & quemadmodum didiimus, acinas in potentia. Quo quidem modo illud Aristo t. in secundo
Physicorum naturam in subiecto semper esse intelligendum. Multa autem quaestionum naturalium libro primo de re hac Alexander. Ac nec forma sornice contraria cst, quod substantiae contrarium nil este Aristotel. doceat, idque optima
153쪽
ratione,quoniam scilicet contrarioru omnium sit recipiens, Vna eademque niam ero cum sit. Nam quod de substant ijs concretis Aristot. locutum, ac substantias, quaevi formae dicinatur, inter se aduersari Alexander tradidit, dissicultates quidem multas tollit, secl Aristo t. decretis alijs quemadmodum consentaneum sit doceri vix potest. In substantia enim
motum no essepraeter caeteras rationes hac monstrat, quod contrarictas in ea non insit . Quae ratio effcax non erit, si substantiae tantum compostar, non item formis contraiicitas negetur . Nam vi in ea motus insit,formarum contrarie
tas suis ciet, quomodo & in qualitate satis est affectiones e
se contrarias,si motus ei tribui debeat.Praestat igitur ut non substantijs sol tum concretis,nec materiar, aut siubiecti latum ration sed sormis etiam, earumque merito substantiae contrarietatem negatam dicamus. Praesertim quod quicquid res est,id omne a forma accipit,nec fieri potest, ut contrariae
inter se sint formae, quinetiam composita earum ratione aduerientur. Quae autem formae, aut substantiae contrariae vi dentur,contrariae non sunt,sed earum proprietates,& vires, seu qualitates,quas contrarias esse nil impedit, tametsi sub stantiae, in quibus insunt, nulla inter se pugnent contrariet, te. Nec si proprietates,& vires substantiarum , formarumq; potissmum effecta in Gideo e scitur, ut quemadmodum illae,ita & hae inter se aduersentur. Nam quod dicitur contra riorum contrarias causas esse, in causis solum agentibus locum habet, quo causis genere suarum proprietatum ratione habita substantiar, aut formae non continentur. Quae enim formam consequuntur ab eo,a quo & sorma ortum habet.
Ignis itaque calor ab eius substantia eficienter non gignitur, sed ab eo qui genuit. Eius autem formam ut proprietas inseparabilis necessario consequitur,&ab eius substantia', ut a
materia dependet. Quae ergo naturalia corpora commemorata sunt, contrarios effectus gignentia inter se substantiae ratione non aduersantur, sed vitibus tantum contrarijs ct pugnantibus praedita, quas a natura generante acceperunt.
154쪽
coci lem de ea, quae informis inesse videtur contrarietate di aim est, ad intensionem etiam & remissionem acco-modetur. Nec enim substantiarum formae intenduntur,au t remittuntur, sed earum vires & qualitates, quaru etiam vi,ac merito vicissim agunt,& patiuntur,atque inter sese adimiscentur. Nam si substantiarum aliquarum formis intentio& remissio tribui debeant, elementaribus maxime, ut diximus, sunt tribuendae, elementa enim temperari,& inter ses ad reliquorum procreationem oportet admisceri. Quae temperatio,ac permixtio exquisiita fieri videtur, non posse, nisi eorum retulis quodammodo formis, &ad quadam virium mediocritatem adductis. Ita eas retundi , &in permistione necessario remitti Auer existimauit. At ne illae quidem sol
tasse vere retuduntur,aut remittiuur,sed qualitatos cis adisicti per quas & temperat 1 tur proprie,&admiscentur. Nec tiqualitates absque formis retundantur,&remittantur, efficitur propterea,vt omnino remitti,& in nihilum tandem sol
mis superstitibus redigi, ad quod incoin modum ille ducit, va
leant. Ita enim, ut infert, caloris expers ignis tandem relinqueretur. Sed id verendum non est. Ignis etenim forma centum caloris gradum requirit, sine quo consistere: no potest . Vbi ergo remissior,quam illa exigit , factus est, perit illa necessario, nec ulterius consistit. Sed elementorum formis intensito in permistione, aut remissio quamquam concedae-tur,non idcirco alijssermis concedendum. Alterius namq; quodammodo esse videntur,ut in disputatione des elementis,& eorum permistionis ratione docebitur. illud autem quod magis videtur urgere, &cuius longior disquisitio ad
alium locum magis attinet,breuiter tradamus, quonam, modo stubstantiarum aliquarum sormae accidentia non sint, si calor&Digus,humor &siccitas elementorum forma sunt , ut Alexander,& Galenus aperte docuerunt, & Ai il tradere videtur.Alexander enim in primo de Anima, calidum & siccum,& ab cis genitam leuitatem ignis formam,& speciem facit.Aristot. autem in secundo de ortu, qualitates primas ele
155쪽
mentorum facit principia,& ex eis, ac materia ea constituit, ut ignis nil sit,nisi materia calore,& siccitate informata,& ita in coeteris.Quod dogma tum alibi,tum in primo de elementis Galenus probauit. Vtru in igitur elementorum substati, Ies formas accidentia esse affirmabimus,an haec, quae commemoniti imus,& in mixtis corporibus accidetia esse nemo dubitat, in illis substantiam esse, quae in mixtis naturam mutet,
& in aliam adeo diuersam transformentur Θ An quoniaci utrumque absurdum est, & ab Aristot. placitis alienum has elementorum qualitates eorum formas potius negabimus, nec Aristot. quicquid Alexander cesse erit,dogma hoc tribuemusὸ Nam quamquam dissicile est in aliam sententiam eum trahere,cum nullas alias elementorum formas, nulla praeter has, & materiam eorum principia statuat, eorumque etiam
numerum ex earum numero conficiat, quoniam tamen nullis eius placitis dogma id aduersatur, qualitates eiusmodi elementorum formas esse eum statuisse negandum est. Vt initarim mittatur, fieri non posse, ut aut substantiar pars accidens sit,aut quod uni substantia est,alteri accida quorum tamen alterum fecessiario consequeretur. In secundo autem de o tu ,cum sensilis corporis principia quaereret, ea, quae sub sensia in cadunt,qualitates nempe commemoratas costituit.Formarum autem, quae vcre sunt,cum sensiles non essent, non
meminit,eoq; praesertim,quod explicari facile non possent, ac in quibus formae,ac differentiae propriae cognitae no sunt, earum qualitates,& proprietates praxipuas satis sit adhiberi. Quod ad Alexand- attinet, elementorum qualitates eorti formas tametsi faciat,irmam tamen substantiam esse, eoq; nomine ab artis forma differre consessus est. Qtiare inquit ea species, quae ab arte est, substantia nullo modo est,ut nec ars ipsa. Forma vero,quae est a natura, proculdubio substantia est,ut & natura. Et paulo post, quamquam non potest ipsa forma per se scorsum a materia separata consistere, vitiiq; tamen substantiam esse non dubitamus. Nam sicut materia,
ita de naturalis rma substantia est,partes enim substantiar,
156쪽
substantiae sunt. Haec igitur Alexander. Quae cum ita se habeant,fatis ad ea responsum videtur, quae pro veterum dog-inate confirmando antea allata sunt. Nec vero qualitatibus
solis & habitibus rem quam qua nosci, & a caeteris distingui recte censuerunt. Nam quamquam haec ab his interdii proficiscantur ormae tamen potissimum sunt tribuenda. Quin &cognitio,quq ex qualitatibus solis,aut habitibus est,essentialis non est,sed accidentalis tafitum,qua nec ei natura plane agnoscitur, nec quemadmodumab alijs omnino distingu
tur. Quod autem unam materiam naturam rei esse putarint,
id a vero abest,quam longissime,se leuissimo argumento, qJab Arist.solutum est,nitebatur.Nam nec permanentia ad rei essentiam & naturam aliquid confert,nec materia est,qui sibi simile procreet,sed forma,aut compositum per sormam. Rursus pro veterum dogmate firmando aliquis obi j ciet, formam ut dictum est perfectionem esse,ac in perfectionis genere ab Arist.locari, quae perfectio qualitas quaedam cum videatur,forma substantia non erit; Cui dicendum persectionem omnem qualitatem non esse,sed eam tantum, quae rei iam genitar, aetiiq; est aduenit,quomodo scientia animae per feetio est,ac rerum sensilium apprehensio ipsius sensus. Quae autem generationis compsdmetum est,& ad id,quod potentia tantum est,accedit, ac nisi accedat genita res & abseluta dici non potest,illa quidem certe substantiae genere i res naturalis, aut substantia gignitur continetur, tametsi qualitatem veluti quandam significare videatur .in rebus autem ariatefactis eadem haec inest perfectio, quae tamen absolute substantia non est,sed ipsarum tantum rerum artefactarit. Hoc modo entelechiam,hoc est persectionem Arist. formam vocavit. Quod vocabulum quamquam formis,quae substatiae simpliciter non sunt,ut artificiosis etiam conueni illis tameaptatur,quatenus rerum earum es lentiae sunt quaeda. Quod quoniam ad quaestionem secundo loco de forma propositam, 'trum actus sit,an potentia,attinet ad eius iam examen
157쪽
Fer menteochiam, sita actum Use, eumquesimplicem, o omnis compositionis is ipsas etiam mistiscorporibus expertem. p. I l. igitur constet formam substantiam esse, non qualitatem Uaut simile quid , ut veteres
Isracili voluere, ac substantia trifariam diuetia sit,
v in actuin ystcntiam & concretum, ad quod horum forma attineat, videndum est . Nam quamquam' eius vim inspicienti actum est e perspicuum est,& in actus genere ab Aristo t. fuerit reposita, aliquot tamen rationibus validis dogma hoc videtur oppugnari. Perspicuum autem dico, quoniam quod potentia diu
cit ut materia est , quod ex illa&actu concretum corpus. Quamobrem siforma, nec materia est, nec corpuS, nec pO tentia profecto esse potest,nec ex ea,&actu constare. Actus igitur sit, necesse est,aut substantia trifariam diuisa recte non erit. Actum autem dicimus; quod entelechiam.i.perfectionem nec enim commodius verbum is G cum verti potest, Aristo t.nominauit. Ex aduersis enim potentiae, qua inperfecta est, entelechia est, ipsiusqueTormae vim, ac naturam, ut materiae potentia declarat. Et vero, λέχεια perfectio siquidem ε,τελες perfectum significat, quasi iν 6 om hoc est in fine,quae rei cuiusuis perfectio est,co sistat. Vnde &σιλωλόν perfectio dicitur. Nihil autem perfectum est,nisi per forma, quae antequam ad materiam accedat,quaedam rei duntareat in materia inchoatio habetur. Quo argumento Aristot. vii. tur,cum rei naturam formam esse,ac verius,quam materiam contra veteres demonstrat. Forma ergo in cntelechiae, seu perfectionis non minus, quam materia in potentiae genere recte statuitur. Ac enteIechia quidem quomodo scientia, non ut contemplatio dicitur. Ea namque sublata id, cuius forma erat,non manet,nisi forte aequi uoce, quod si ut contemplatio tantum persectio esset, minime contingeret. A
158쪽
contemplatione enim cessii re quiuis potest scientia permanente, & nullo incommodo, quod ad eam attinet,affect us. Sed potentia quaedam, aut compositum, non actus solus forma ecte alicui fortassis videbit ut In his enim quoru plures sibi succedentes sunt formar altera alteram excipit,Vnaq; alterius potentia est quaedam. Vt elementorum formae cum inter se admiscentur mixtionis formam accipiunt, haec partis similaris,ut carnis,& ossis,& aliarunt Huae inter se e niua dissimilari, ut potentia, subi jgiuntur . Ac ut omnino dicam, cum in animalis corpore multae singsormae , aliae priores,aliae posteriores, quae antecedunt, posteriorum habita ratione potentiae quaedam videntur. Quin & segregatrix,seu altrix anima sentientis potentia est,& haec intelligentis. Po-teia tia igitur quaedam forma erit,aut eius certe particeps,nos Olus actus,aut perfectio. Quid quod non actus sbium, aut
potentia videtur esse,sed ex utroque potius concrerima, aut
ex pluribus actibus, quorum alij potentiae habeant latione' Nam ut simplicium simplices sunt formae, ita compositorsibcompositas esse ratio suadet. Quod in primo etiam de Anima Alexander tradidit. Simplicia enim corpora,quorum subiectum simplex est, simplicem quoque speciem es natura ,hquae unius motionis principium sit,adepta esse. In quibus autem nota simplex dubiectum est, sed corpus aliquid siue compositum, in ijsdem speciem S formam ornatu,distinctione&compositione esse perfectiorem. Haec igitur entclechiam,seu aettim formam non esse, sed potentiam,aut compositum ostendere viden inr. Sed ad ea dicendum,corporu quo am plii res sunt ibrmae, quae successione quadam altera post alteram adueniunt,priorem quidem posterioris semper potentiam veluti esse. At dum id euenit,materiae cuiusdiununa cum subiecto,in quo insueta obtinent rationem .Quo sa-n e modo elementa mistorum corporum materia dicuntur. Nec enim res mistae ex sola elementorum materia,ut ex subiecto constant, sed ex ipsis integris elementis inter se cohaerentibus,& cofusione quadam admistis. Nec absurdum est, rei
159쪽
minus persedis formam, cum materia,cuius forma est, perfectiori formae,ut materiam, subijci, idque potissimum cura alteri admiscetur,eorumque coitus fit quidam. Sed est intelligendum tota elementorum corpora rei compositae, &miis subiecturn esse, non solas formas, quae ipis per se rei nulli possunt subij ci. Nec aliter de foetu dicendum,qui sti pis vita dum uiuit,solaque alendi facultate est praeditus,potestate est sentiens. QDd enim ex altrice anima & corpore, in quo inest,concretum. est, id est ipse festus sentientem excipit,ei lite subi jci cur non corpus solum,nec item altrix solum facultas, quae seruientis inchoatio est quaedain. Nec aliter ad intelligendi facultatem vis sentiens se habet. Sunt aut qui hac difficultate aliter se explicantes inquirant priorem animam, seu animae facultatem posterioris aduentu interi. re, ut quae in posteriori potentia contineatur, quomodo triangulum ut Aristot aix in quadrangulo. Quod viro modo habeat alias disquirendum. Nec vero de anima selii, aut eius viribus aliqui hoc statuunt,verum & de coeteris formis
nullam, scilicet priorem noua succedente remanere, quod unius materiar,& omnino rei una tantum forma es e debeat,
ita materiam primam formae omni proxime subi jci, quae D. Th. fuit sententia. De cuius veritate alias similiter videndia. Nuc sat sit, si prior forma remaneat & remanere eam probabile est, quippe quae ad posteriorem accipiendam compar tur,tamexsi alitςr,quam prius affecta potentiae rationem cumateria,in qua inest, subire, nec quo minus ita res habeat,
aliquid impedire.Nil namque obstat,quin quod unius actus est alterius poxentia esse possit.Quemadmodum vis illa,qualumen excipere Aer potest, nempe perspicuitas aeris actus est,ipsumque aerem informat, quae tamen cum lumine compaciata potentia est quaedam. Unius autem & eiusdem rei potentiam & actum aliquid est e non licet,q uomodo nec unius
ratione habita actu simul & potentia aliquid esse conceditur . Quoniam autem formae id, cuius forma est, perficere proprium est,hscque eius vir est, & natura, accidit autem ut alteri
160쪽
alteri formς sibi jciatur,nec subij itur,nisi ut eius, quod subsequentem excipit formam, pars est, entelechia, seu perfidictio,atque actus dicitiir,quomodo materia potentia. Ent
techia autem simplex est, non exactu & potentia, aut pluribus actibus composita. Quod enim ex actu & potentia coalescit,corpus esse dictum est. Ex pluribus autem actibus nil
per se unum existit. Nec compositorum corporum compo sitae sunt formae,sed tam eorum, quam simplici uin simplices. Ad materiam duntaxat compositorum corporum compositio pertinet. Quemadmodum simplicia ea sunt,quae simplici constant materia, non ex pluribus corporibus concreta. Ea vero cum multis corporibus inter se admistis constent, concretam etiam formam videntur l)abere,ut eX eorum cor porum materijs,materia & ex sormis,forma concreta sit, &coagmentata. Sed refixa non habet. Nam corpora illa inter se mista materiar munere t ut diximus is unguntur,Vnaq; simplex est forma, quae ex ea materia,& Cius potcntia elicitur,eamq; tota informat, veluti carnis &ossis. Sed qui inistionis eX corporibus illis exortae forma est,copositio vξ. Atque laoc Alexandri decretum est, qui nullam compositi comporis formam compositam esse enunciauit, sed eam tantum
perfectior jesse;&Marietate magis distinctam, quippe quae
plurium motionum essiciens sit,ut anima alterationis, & a cretionis . Vnde cum omnis forma actus sit, ac persectio , aliam tamen alia perfectiorem esse patet, suntque formarum ulti gradus perfectione sese. excedentes, quarum diuersa persectio,ex diuersis motibus,quorum principia sunt,dignoscitur . Quaedam enim unius tantum motionis principium sunt,ut lationis,seu motus in loco elementa res formae, quae ob eam causam 1n infimo formarum gradu sunt positae. Aliae perfectiores praeterlationem, accretionis etiam , dc generationis sibi similis,atque nutricationis efficientes sint causis, ut stirpium animae,quae stirpes procreant, nutriunt, di auget.& qua ex parte augent,loco etiam quodammodo mouent His minus persectiores aliae sunt, quae praeter commemors